അജിത് ബാലകൃഷ്ണൻ

നിയോലിബറലിസം സാധ്യമാക്കുന്ന സാമ്പത്തികാഭിവൃദ്ധിയുടെ മികച്ച മാതൃകയായി അവതരിക്കപ്പെട്ടിരുന്ന ചിലി എങ്ങിനെയാണ് പൊടുന്നനെ ഇത്തരമൊരു വിപ്ലവകരമായ മാറ്റത്തിന്‍റെ വക്കിലെത്തിയത് ? ചിലിയിലെ ജനങ്ങളുടെ കണ്ണിൽ ജലത്തിന്‍റെയും അതുപോലുള്ള പൊതു പ്രകൃതിവിഭവങ്ങളുടെയും ഉടമസ്ഥാവകാശവും പാരിസ്ഥിക പ്രശ്നങ്ങളും മറ്റ് സാമൂഹിക സാമ്പത്തിക പ്രശ്നങ്ങളുടെ അത്രതന്നെ പ്രാധാന്യമുള്ള വിഷയമായി മാറിയത് എന്തുകൊണ്ടാണ്? ഇതിന് ഉത്തരം തിരയേണ്ടത് ആ രാജ്യത്തിന്റെ കഴിഞ്ഞ അര നൂറ്റാണ്ടുകാലത്തെ ചരിത്രത്തിലും അതിന്‍റെ പ്രധാന അന്തർധാരയായി വർത്തിച്ച നിയോലിബറൽ ലോകവീക്ഷണത്തിലുമാണ്.

യാഥാർഥ്യങ്ങളെ അഭിമുഖീകരിക്കുന്നതിനേക്കാൾ മിത്തുകളിൽ അഭിരമിക്കാനാണ് പൊതുബോധത്തിനിഷ്ടം. അങ്ങിനെയൊന്നാണ് ശാസ്ത്ര സാങ്കേതിക വിദ്യകൾക്ക് മനുഷ്യരുടെ എല്ലാ പ്രശ്നങ്ങൾക്കും പരിഹാരം കണ്ടെത്താനാകുമെന്ന വിശ്വാസം. അത്തരമൊരു ലോകത്തേക്ക് മനുഷ്യരാശി എത്തിക്കഴിഞ്ഞിരിക്കുന്നു എന്ന് കരുതുന്നവർ ഏറെയുണ്ട്. ചിലരതിനെ നാലാം വ്യവസായവിപ്ലവം എന്നാണ് വിളിക്കുന്നത്. സമൃദ്ധിയുടെ ഈ കഥനങ്ങളിൽ വറുതിയുടെ കഥകൾക്കിടം കിട്ടാതെ പോകുക സ്വാഭാവികമാണ്. ജീവന്റെ നിലനിൽപിന് ഒഴിച്ച് കൂടാനാകാത്ത വായുവും വെള്ളവും പോലും ഒരു വലിയ വിഭാഗം മനുഷ്യർക്ക് അപ്രാപ്യമായിക്കൊണ്ടിരിക്കുന്നു എന്ന് ഇവരോട് പറഞ്ഞു നോക്കുക. അത് സമ്മതിക്കാൻ മടി കാണിക്കും. ഇനി അംഗീകരിച്ചാൽ തന്നെ അവയ്ക്ക് സാങ്കേതികപരിഹാരങ്ങൾ ലഭ്യമാണ് എന്ന് സ്ഥാപിക്കാനായിരിക്കും തിടുക്കം. അപ്പോഴും ഈ സ്ഥിതിവിശേഷത്തിന് നിലനിൽക്കുന്ന സാമ്പത്തിക ക്രമത്തിന്റെ ഘടനപരമായ സവിശേഷതകൾ കൂടി കാരണമായിത്തീരുന്നുണ്ട് എന്ന വാസ്തവം മറച്ചു വെക്കാനുള്ള ശ്രമങ്ങളുണ്ടാകും.

ശുദ്ധജലലഭ്യതയുടെ കാര്യമെടുക്കുക. ഇരുപത്തൊന്നാം നൂറ്റാണ്ടിൽ ലോക ജനസംഖ്യയുടെ 58 ശതമാനം പേരും ഏതെങ്കിലും തരത്തിലുള്ള ജലക്ഷാമം നേരിടുന്നുവരാണ് എന്നാണ് ഒരു പഠനം പറയുന്നത്. അതിനൊരു കാരണം മുക്കാൽ ഭാഗത്തോളം വെള്ളത്താൽ മൂടപ്പെട്ട് കിടക്കുന്ന ഭൗമോപരിതലത്തിൽ മനുഷ്യന് ഉപയോഗയോഗ്യമായത് അതിൽ ഒരു ശതമാനം പോലുമില്ലെന്നതാണ്. പക്ഷെ, പ്രശ്നത്തിന്റെ ഒരു വശം മാത്രമാണത്. മറുവശം ജലസ്രോതസുകളുടെ നിയന്ത്രണത്തിലും ജലവിതരണത്തിലും സ്വകാര്യമൂലധന താല്പര്യങ്ങൾ കൂടുതലായി പിടി മുറുക്കുന്നു എന്നതാണ്.

ജലദൗർലഭ്യത്തിന്റെ രാഷ്ട്രീയവും, സാമൂഹികവും, സാമ്പത്തികവും ആയ വിവക്ഷകളെ കുറിച്ച് പ്രതിപാദിക്കുന്ന ഒരു പുസ്തകമുണ്ട്. കാനഡ കേന്ദ്രീകരിച്ച് പ്രവർത്തിക്കുന്ന ആക്ടിവിസ്റ്റുകളായ മോദ് ബാർലോയും ടോണി ക്ലാർക്കും ചേർന്ന് ഈ നൂറ്റാണ്ടിന്റെ ആദ്യവർഷങ്ങളിൽ എഴുതിയ ‘ബ്ലൂ ഗോൾഡ്’ (Blue Gold). ജലസമ്പത്തിന്റെ കോർപ്പറേറ്റ് ചോരണം തടയാനുള്ള പോരാട്ടം എന്ന ഉപശീർഷകം കൂടിയുണ്ട് ആ പുസ്തകത്തിന്. കേരളത്തിന് അപരിചിതയല്ല ബാർലോ. 2004 ൽ പ്ലാച്ചിമടയിലെ കൊക്കൊകോല കമ്പനിയുടെ ജലചൂഷണത്തിനെതിരായി നടന്ന ജനകീയസമരത്തിന്റെ ഭാഗമായി നടന്ന അന്താരാഷ്ട്ര സമ്മേളനത്തിൽ സജീവ സാനിധ്യമായിരുന്നു അവർ.

ജലത്തെ നീല സ്വർണ്ണം എന്ന് വിളിക്കുന്നത് പെട്രോളിയത്തെ കറുത്ത സ്വർണ്ണം എന്ന് വിളിക്കുന്നത് പോലെയാണ്. ഭൂമിയിലെ ജീവന്റെ ഉറവിടവും ആധാരവും ആണ് ജലം എന്നോർക്കുമ്പോൾ സ്വർണ്ണവുമായുള്ള സമീകരണം അസ്ഥാനത്താണ് എന്ന് തോന്നാം. എന്നിട്ടും പലരും ആ വിശേഷണം സ്വീകരിക്കുന്നത് പുതിയ കാലത്ത് ജലം വിലയേറിയ ഒരു ചരക്കായി മാറുന്നു എന്നതുകൊണ്ടായിരിക്കണം. ലോകമെമ്പാടും നടക്കുന്ന ജലസമ്പത്തിന്റെ സ്വകാര്യവൽക്കരണം; ലോകബാങ്കും ഐ.എം.എഫും ലോക വ്യാപാര സംഘടനയുമൊക്കെ അതിൽ വഹിക്കുന്ന പങ്ക്; പെരിയറും എവിയാനും കോക്കും പെപ്സിയും പോലുള്ള കമ്പനികൾ ശുദ്ധ ജല സ്രോതസുകൾ കുടിച്ച് വറ്റിക്കുന്ന കഥകൾ; അതിനെതിരായി ഉയർന്നു വരുന്ന പ്രതിരോധസമരങ്ങൾ: ഈ കാര്യങ്ങളൊക്കെ വിശദമായി പ്രതിപാദിക്കുന്നു ബാർലോയും ക്ലാർക്കും. പുതിയ നൂറ്റാണ്ട് ജലത്തെ ചൊല്ലിയുള്ള തർക്കങ്ങളുടെയും വലിയ സംഘർഷണങ്ങളുടേയും കാലമായിരിക്കും എന്ന ഓർമ്മപ്പെടുത്തലായിരുന്നു ആ വായന.

ജലസമരങ്ങൾ അക്രമാസക്തങ്ങളായ യുദ്ധങ്ങളും കലാപങ്ങളുമായി മാറുകയാണ് എന്ന് സൂചിപ്പിക്കുന്ന സംഭവങ്ങളുടെ പശ്ചാത്തലമുണ്ടായിരുന്നു ബ്ലൂ ഗോൾഡിന്. കൊളംബിയയിലെ തദ്ദേശീയ ജനവിഭാഗമായ എംബെറ കാറ്റോയുടെ നേതാവായിരുന്ന കിമി പെർണിയ ഡൊമിക്കോവിനാണ് ആ പുസ്തകം സമ്മർപ്പിച്ചിട്ടുള്ളത്. തങ്ങളുടെ പ്രദേശത്തെ ജലസ്രോതസുകൾക്ക് മേൽ അവർക്കുള്ള അവകാശം സ്ഥാപിച്ച് കിട്ടുന്നതിന് വേണ്ടിയുള്ള സമരങ്ങൾക്ക് നേതൃത്വം കൊടുത്തു കൊണ്ടിരിക്കുകയായിരുന്ന ഡൊമിക്കോ 2001 ജൂൺ രണ്ടാം തീയതി അറസ്റ്റ് ചെയ്യപ്പെട്ടു. അതിന് ശേഷം അദ്ദേഹം തിരിച്ച് വന്നില്ല.

അതിനും ഒരു വർഷം മുൻപാണ് കൊച്ചബാംബ ജലയുദ്ധം (Cochabamba Water War) എന്ന് പിന്നീട് അറിയപ്പെട്ട ജനകീയ സമരം ബൊളീവിയയിൽ അരങ്ങേറുന്നത്. ലോകബാങ്കിൽ നിന്ന് ഒരു വായ്പ ലഭിക്കാനുള്ള വ്യവസ്ഥകൾക്ക് വിധേയമായി കൊച്ചബാംബ നഗരത്തിലെ ജലവിതരണം സ്വകാര്യവൽക്കരിക്കപ്പെട്ടു. വെള്ളത്തിന്റെ വില സാധാരണ മനുഷ്യർക്ക് താങ്ങാവുന്നതിനപ്പുറത്തേക്ക് കുതിച്ചുയർന്നു എന്നതായിരുന്നു അതിന്റെ അനന്തരഫലം. അതിനെതിരായി നഗരത്തിൽ ആളിപ്പടർന്ന പ്രതിഷേധസമരങ്ങൾ നേരിടാൻ അധികാരികൾക്ക് പട്ടാളനിയമം ഏർപ്പെടുത്തേണ്ടി വന്നു. സംഘർഷങ്ങളിൽ നിരവധി പേർക്ക് പരിക്കേറ്റു. വിക്ടർ ഹ്യൂഗോ ദാസ എന്ന പതിനേഴുകാരനായ വിദ്യാർത്ഥി വെടിവെപ്പിൽ കൊലചെയ്യപ്പെട്ടത് സമരത്തിലെ നിർണ്ണായകമായ വഴിത്തിരിവായി.. സർക്കാരിന് ആ സ്വകാര്യവൽക്കരണ കരാർ പിൻവലിക്കേണ്ടി വന്നു.

ആ സമരകാലത്തുടനീളം ലോകബാങ്ക് ഡയറക്ടർ വോൽഫെൻസൺ (Wolfensohn) എടുത്ത നിലപാട് ദരിദ്ര ധനിക ഭേദമന്യേ എല്ലാവരും വെള്ളത്തിന് വിലകൊടുക്കാൻ ബാധ്യസ്ഥരാണ് എന്നായിരുന്നു. സൗജന്യമായി വെള്ളം ലഭിക്കുമ്പോൾ ദുർവ്യയം കൂടും. സബ്‌സിഡികൾ ഗുണം ചെയ്യില്ല. വെള്ളം ലഭ്യമല്ലാതാകുന്നത് ജീവിക്കാനുള്ള മനുഷ്യന്റെ അവകാശത്തിന്റെ നിഷേധമാണെന്ന് മനസ്സിലാക്കാൻ കൂട്ടാക്കാത്ത സ്വതന്ത്ര വിപണിയുടെ യുക്തിയായിരുന്നു അത്. നിയോലിബറലിസത്തിന്റെ പാഠശാലകൾ പരിശീലിപ്പിച്ച ഗണിതബുദ്ധി.

പക്ഷെ സാധാരണമനുഷ്യരുടെ സാമാന്യബുദ്ധിക്ക് മനസിലാകുന്ന ഒന്നല്ല ഈ യുക്തി. വോൽഫെൻസനോടുള്ള പ്രതികരണമായി ഒരു മെക്കാനിക്കും സമരനേതാവുമായ ഓസ്കാർ ഒലിവേര പറഞ്ഞത് ബ്ലൂ ഗോൾഡിന്റെ ഗ്രന്ഥകർത്താക്കൾ ഉദ്ധരിക്കുന്നുണ്ട്: “എനിക്ക് വോൽഫെൻസനെ കണ്ട് ഈ സ്വകാര്യവൽക്കരണം എങ്ങിനെയാണ് ബൊളീവിയയിലെ ദരിദ്രജനങ്ങളുടെ മേലുള്ള നേരിട്ടുള്ള ആക്രമണമായി മാറുന്നതെന്ന് പഠിപ്പിച്ചു കൊടുക്കാനാഗ്രഹമുണ്ട്. നൂറു ഡോളറോളം മാസവരുമാനമുള്ള കുടുംബങ്ങൾക്കാണ് വെള്ളത്തിനായി ഇരുപത് ഡോളർ ഓരോ മാസവും അധികം കൊടുക്കേണ്ടി വരുന്നത് – ഭക്ഷണ ചിലവിനേക്കാൾ കൂടുതൽ. വോൽഫെൻസൻ കൊച്ചബാംബയിലേക്ക് വരണം. അപ്പോൾ വാഷിംഗ്‌ടൺ ഡി.സി യിലെ തന്റെ ഓഫീസിലിരുന്നാൽ കാണാനൊക്കാത്ത യാഥാർഥ്യങ്ങളെ മനസ്സിലാക്കാനൊക്കും”.

പുതിയ നൂറ്റാണ്ട് രണ്ടു ദശകങ്ങൾ പിന്നിടുമ്പോൾ നീല സ്വർണ്ണത്തിന്റെ വില കുറയുകയല്ല; കൂടുതൽ അമൂല്യമാകുകയാണ്. 2010 ൽ ജലത്തെ ഒരു അടിസ്ഥാന മനുഷ്യാവകാശമായി അംഗീകരിച്ചിട്ടുണ്ട് ഐക്യരാഷ്ട്ര പൊതുസഭ . പക്ഷെ, അധികാരവും സമ്പത്തുമില്ലാത്തവരുടെ ഭാഗത്തേക്ക് ഒഴുകാത്ത ഒന്നായി മാറിക്കൊണ്ടിരിക്കുകയാണ് അത്. കുടിവെള്ളത്തിന് വേണ്ടിയുള്ള പോരാട്ടങ്ങൾ; മനുഷ്യർ വരക്കുന്ന അതിരുകൾ മനസ്സിലാകാതെ ഒഴുകുന്ന നദികളിലെ ജലം പങ്കു വെക്കുന്നതിനെ ചൊല്ലിയുള്ള സംഘർഷങ്ങൾ; പൊതുസ്വത്താകേണ്ട ജലസ്രോതസുകളും സംഭരണികളും സ്വകാര്യവൽക്കരിക്കപ്പെടുന്നതിന് എതിരെയുള്ള പ്രതിഷേധങ്ങൾ: കാലം ചെല്ലും തോറും ജല യുദ്ധങ്ങളുടെ തീക്ഷ്ണത ഏറുകയാണ്..

ജലമെന്ന അമൂല്യ വസ്തുവിൽ ധനകാര്യവിപണിയിലെ ഊഹക്കച്ചവടക്കാരുടെയും കണ്ണെത്തിയിരിക്കുന്നു എന്ന് കാട്ടിത്തരുന്ന ഒരു സംഭവം 2020 ഡിസംബറിൽ ഉണ്ടായി. കാലിഫോർണിയയിൽ ചിക്കാഗോ മെർക്കന്റൈൽ എക്സ്ചേഞ്ച് ജലത്തിന്റെ ഊഹാധിഷിഠിത വ്യാപാരം സാധ്യമാക്കുന്ന ലോകത്തെ ആദ്യത്തെ “Water Futures” മാർക്കറ്റിന് തുടക്കം കുറിച്ചു. കാലിഫോർണിയയിലെ ജല വിപണിയിലെ വിലയെ പ്രതിനിധാനം ചെയ്യുന്ന Nasdaq Veles California Water Index (NQH2O) എന്ന സൂചികയെ അടിസ്ഥാനമാക്കിയാണ് ഇത് പ്രവർത്തിക്കുന്നത്. എണ്ണയും സ്വർണ്ണവും പോലെയുള്ള ചരക്കുകളെ പോലെ വെള്ളവും ഊഹക്കച്ചവടം നടക്കുന്ന ഒരു ചരക്കായി മാറി.

വ്യക്തികൾക്കും സ്ഥാപനങ്ങൾക്കും ഭാവിയിൽ ഒരു നിശ്ചിത സമയത്ത് മുൻകൂട്ടി നിശ്ചയിച്ച വിലയിൽ ഒരു പ്രത്യേക ചരക്കോ ഓഹരിയോ വാങ്ങാനോ വിൽക്കാനോ ഉള്ള അവസരമൊരുക്കുന്ന നിയമപരമായ കരാറാണ് ഫ്യൂച്ചേഴ്സ് കരാറുകൾ (Futures Contracts). അപ്രതീക്ഷിതമായി ചരക്കുകകളുടെ വിലയിലുണ്ടാകുന്ന വർദ്ധനവിനെ ചെറുക്കാൻ ഇത്തരം കരാറുകൾ ആവശ്യക്കാരെ സഹായിക്കും എന്ന ഒരു നല്ല വശം ഇവയ്ക്കുണ്ട്. പക്ഷെ, ഡെറിവേറ്റീവുകൾ (Derivatives) എന്ന് വിശേഷിപ്പിക്കപ്പെടുന്ന സാമ്പത്തിക ഉപകരണങ്ങളിൽ പെടുന്ന ഇത്തരം കരാറുകളുടെ ഒരു പ്രധാന സവിശേഷത ചരക്കുകളുടെ യാഥാർത്ഥത്തിലുള്ള കൈമാറ്റമില്ലാതെ ലാഭമെടുക്കാൻ ഊഹക്കച്ചവടക്കാർക്ക് അവസരമുണ്ടാക്കുന്നു എന്നതാണ്. അതായത് ഈ കരാറുകൾ ചരക്കുകളുടെയും ഓഹരികളുടെയും ഭാവിയിലെ മൂല്യത്തെ പറ്റി വാതുവെപ്പിൽ ഏർപ്പെടാൻ ഈ വിപണികൾ നിക്ഷേപകർക്ക് അവസരമൊരുക്കുന്നു. ആഗോള ഫിനാൻസ് മുതലാളിത്തത്തിന്റെ പ്രധാന ചാലകശക്തികളിൽ ഒന്നാണ് ഇക്കാലത്ത് ഡെറിവേറ്റീവുകൾ. ധനകാര്യ/ഓഹരി വിപണികളുടെയും ഗതിയും ചരക്കുകളുടെ വിലയും നിർണ്ണയിക്കുന്നതിൽ ഇവ വലിയ പങ്ക് വഹിക്കുന്നുണ്ട്.

ഒരു വർഷം പിന്നിടുമ്പോൾ NQH2O Water Futures – ന് വിപണിയിൽ കാര്യമായ ചലനങ്ങളുണ്ടാക്കാൻ കഴിഞ്ഞിട്ടില്ല എന്നത് വാസ്തവമാണ്. പക്ഷെ, അത് നൽകുന്ന സന്ദേശത്തെ അവഗണിക്കാനാകില്ല. ഉപയോഗമൂല്യമുള്ള എന്തും വിനിമയമൂല്യവും അതിനാൽ ലാഭസാധ്യതയും ഉള്ള ചരക്കുകളായി മാറുന്ന ഒരു സമൂഹത്തിലാണ് നമ്മൾ ജീവിക്കുന്നത് എന്നതാണത്. ജീവന്റെ നിലനിൽപിന് ഒഴിച്ചുകൂടാനാകാത്ത ജലത്തിന്റെയോ അതു പോലുള്ള മറ്റ് പ്രകൃതിവിഭവങ്ങളുടെയോ പോലും സമാഹരണവും വിതരണവും വിപണിയുടെ അദൃശ്യകരങ്ങൾക്കും ഊഹക്കച്ചവട ധന മൂലധനത്തിന്റെ ഇഷ്ടാനിഷ്ടങ്ങൾക്കും വിട്ടുകൊടുക്കുന്നതിൽ അപാകത കാണാത്ത നിയോലിബറൽ ആദർശങ്ങൾക്ക് അടിവരയിടുന്നു ആ സംഭവം.

ഇതിനർത്ഥം നിയോലിബറൽ ലോകക്രമം പ്രതിരോധങ്ങളെയെല്ലാം അതിജീവിച്ച് എന്നെന്നേക്കുമായി അതിന്റെ വെന്നിക്കൊടി പാറിച്ച് കഴിഞ്ഞിരിക്കുന്നു എന്നല്ല. വാസ്തവത്തിൽ, ഈ കാര്യങ്ങൾ ഓർക്കാനുണ്ടായ പ്രധാന കാരണം തന്നെ അങ്ങിനെയൊരു സമരത്തിന് അടുത്തകാലത്ത് ഉണ്ടായിട്ടുള്ള പ്രത്യാശാജനകമായ പരിണതിയാണ്. ലാറ്റിനമേരിക്കൻ രാജ്യമായ ചിലിയിൽ നടക്കുന്ന ചരിത്രപരമായ മാറ്റങ്ങൾ. നാല്പതിലേറെ വർഷങ്ങളായി നിയോലിബറൽ നയങ്ങളാണ് ചിലിയിലെ സമ്പദ് വ്യവസ്ഥയുടെ ദിശ നിർണ്ണയിക്കുന്നത്. ഇത് സാമൂഹ്യ സാമ്പത്തികരംഗത്തും പരിസ്ഥിതിയിലും ഉണ്ടാക്കിയിട്ടുള്ള ആഘാതം തീവ്രവും ദൂരവ്യാപകവുമാണ്. ഈ നയങ്ങൾ തിരുത്താനായി ഭരണഘടനയെ പുതുക്കിയെഴുതാനുള്ള ശ്രമത്തിലാണ് ആ രാജ്യം. അതിലെ ഏറ്റവും ശ്രദ്ധേയമായ കാര്യങ്ങളിലൊന്ന് ജലമടക്കമുള്ള പ്രകൃതിവിഭവങ്ങളുടെ യഥാർത്ഥ അവകാശികൾ ആര് എന്ന നിർണ്ണായകമായ ചോദ്യം ആ ശ്രമങ്ങളുടെ കേന്ദ്ര പ്രമേയമായി വരുന്നു എന്നതാണ്.

2019 ഒക്ടോബറിൽ രാജ്യത്തിന്റെ വിവിധ ഭാഗങ്ങളിൽ പൊട്ടിപ്പുറപ്പെട്ട പ്രതിഷേധ സമരങ്ങളാണ് ഭരണഘടന തിരുത്താനുള്ള റെഫറണ്ടത്തിലേക്ക് ചിലിയെ നയിച്ചത് . തലസ്ഥാന നഗരിയായ സാന്തിയാഗോയിൽ മെട്രോ യാത്രാനിരക്കിലെ വർദ്ധനവിനെതിരെയുണ്ടായ പ്രതിഷേധ സമരത്തിലായിരുന്നു തുടക്കം. ചുരുങ്ങിയ ദിവസങ്ങൾക്കുള്ളിൽ അത് അഭൂതപൂർവമായ ഒരു ജനകീയ പ്രതിരോധമായി മാറി. രാജ്യം മുഴുവൻ ഈ സമരാഗ്നി വ്യാപിച്ചു. കഴിഞ്ഞ കുറച്ച് ദശകങ്ങളായി വിവിധ കാര്യങ്ങളിൽ ജനങ്ങൾക്കിടയിൽ ഉണ്ടായിവന്നിട്ടുള്ള തീവ്രമായ അസംതൃപ്തിയും അമർഷവും അണപൊട്ടിയൊഴുകി. പ്രാദേശികമായ ഒരു വിഷയത്തിലുള്ള പ്രതിഷേധം നിയോലിബറലിസത്തിനെതിരായ രാജ്യവ്യാപക സമരമായി രൂപാന്തരം പ്രാപിച്ചു. സാന്തിയാഗോയിലെ നഗര ചത്വരങ്ങളൊന്നിൽ സമരക്കാർ എഴുതിവെച്ച മുദ്രാവാക്യങ്ങളിലൊന്ന് ഇങ്ങനെയായിരുന്നു: ‘നിയോലിബറലിസം പിറന്ന ചിലിയിൽ തന്നെ അതിന്റെ അന്ത്യവും’ (“Neoliberalism was born and will die in Chile”).

പ്രതിഷേധങ്ങൾ ആക്രമാസക്തമായി. ഭരണകൂടവും ജനങ്ങളും തമ്മിലുള്ള ഏറ്റുമുട്ടലുകൾ നിയന്ത്രണം വിട്ടു. മുപ്പതോളം പേര് കൊല്ലപ്പെട്ടു. നിരവധിപേർക്ക് പരിക്കേൽക്കുകയും ആയിരങ്ങൾ അറസ്റ്റിലാവുകയും ചെയ്തു. ഈ പ്രതിസന്ധിക്ക് പരിഹാരം കാണാനാണ് ചിലിയിലെ ജനങ്ങൾക്ക് ഒരു പുതിയ ഭരണഘടനയുടെ കരട് രൂപീകരണത്തിനുള്ള അവസരം നൽകുന്ന റഫറണ്ടം നടത്തുമെന്ന് വ്യവസ്ഥ ചെയ്യുന്ന ഒരു കരാറുണ്ടാകുന്നത്. ഈ റഫറണ്ടത്തിൽ 78 ശതമാനം പേർ പുതിയ ഭരണഘടനക്ക് അനുകൂലമായി വിധിയെഴുതി.

ഇതിന്റെ തുടർച്ചയായി കഴിഞ്ഞ വർഷം ഏപ്രിലിൽ കോൺസ്റ്റിട്യൂഷനൽ കൺവെൻഷനലിലേക്കുള്ള തിരഞ്ഞെടുപ്പ് നടന്നു. പുതിയ ഭരണഘടനയുടെ കരട് തയ്യാറാക്കാൻ ലിംഗ സമത്വവും തദ്ദേശീയ പ്രാതിനിധ്യവും ഉള്ള ഒരു സമിതിയെ തിരഞ്ഞെടുക്കാനായിരുന്നു ഈ തിരഞ്ഞെടുപ്പ്. അതിൽ ഭരണഘടനയിൽ സമൂലമായ മാറ്റങ്ങൾ ആഗ്രഹിക്കുന്നവർക്ക് വലിയ ഭൂരിപക്ഷം ലഭിച്ചു. ശ്രദ്ധേയമായ ഒരു കാര്യം അവരിൽ വലിയൊരു പങ്ക് ജലത്തിന്റെയും മറ്റ് പ്രകൃതി വിഭവങ്ങളുടെയും സ്വകാര്യവൽക്കരണം, പെൻഷൻ പോലുള്ള ജീവിത സുരക്ഷയുമായി ബന്ധപ്പെട്ട കാര്യങ്ങളിൽ നിന്നുള്ള സർക്കാരിന്റെ പിന്മാറ്റം, പരിസ്ഥിതി പ്രശ്നങ്ങൾ, യൂട്ടിലിറ്റി കമ്പനികളുടെ ചൂഷണം, അഴിമതി തുടങ്ങിയ ജനകീയ പ്രശ്നങ്ങളേറ്റെടുത്ത് പ്രവർത്തിക്കുന്ന പ്രസ്ഥാനങ്ങളിൽ നിന്നുള്ളവരായിരുന്നു എന്നതാണ്. 155 ൽ 37 സീറ്റുകൾ മാത്രമായിരുന്നു വലതുപക്ഷത്തിന് ലഭിച്ചത്.

പുതിയ ഭരണഘടനയുടെ കരട് തയ്യാറാക്കാൻ ഈ സമിതിക്ക് 2022 ജൂലൈ 5 വരെ സമയമുണ്ട്. ഈയിടെ നടന്ന പ്രസിഡന്റ് തിരഞ്ഞെടുപ്പിൽ ഇടതുപക്ഷ സഖ്യമായ Apruebo Dignidad (“I Vote For Dignity”) – ൻറെ സ്ഥാനാർഥിയായ ഗബ്രിയേൽ ബോറിക്ക് നേടിയ വൻ വിജയം ഈ ശ്രമത്തിന് കരുത്ത് പകരുമെന്നാണ് പ്രതീക്ഷ. നിയമനിർമ്മാണ സഭകളിൽ വലതുപക്ഷത്തിന് ഇപ്പോഴുമുള്ള മുൻതൂക്കം ഈ പ്രതീക്ഷകൾക്ക് മേൽ കരിനിഴൽ വീഴ്ത്തുന്നുണ്ടെങ്കിലും. നിയോലിബറൽ മാതൃകയെ വെല്ലുവിളിക്കുന്ന ചിലിയിലെ പ്രതിഷേധ സമരങ്ങളുടെ തുടക്കമായ “പെൻഗ്വിൻ വിപ്ലവം” എന്ന് വിളിക്കപ്പെടുന്ന വിദ്യാർത്ഥികളുടെ പ്രക്ഷോഭത്തിലൂടെ രാഷ്ട്രീയത്തിലേക്ക് കടന്നു വന്ന ആളാണ് ബോറിക്.

ഗബ്രിയേൽ ബോറിക്
(By neuropata – Flickr)

നിയോലിബറലിസം സാധ്യമാക്കുന്ന സാമ്പത്തികാഭിവൃദ്ധിയുടെ മികച്ച മാതൃകയായി അവതരിക്കപ്പെട്ടിരുന്ന ചിലി എങ്ങിനെയാണ് പൊടുന്നനെ ഇത്തരമൊരു വിപ്ലവകരമായ മാറ്റത്തിന്റെ വക്കിലെത്തിയത് ? ചിലിയിലെ ജനങ്ങളുടെ കണ്ണിൽ ജലത്തിന്റെയും അതുപോലുള്ള പൊതു പ്രകൃതിവിഭവങ്ങളുടെയും ഉടമസ്ഥാവകാശവും പാരിസ്ഥിക പ്രശ്നങ്ങളും മറ്റ് സാമൂഹിക സാമ്പത്തിക പ്രശ്നങ്ങളുടെ അത്രതന്നെ പ്രാധാന്യമുള്ള വിഷയമായി മാറിയത് എന്തുകൊണ്ടാണ്? ഇതിന് ഉത്തരം തിരയേണ്ടത് ആ രാജ്യത്തിന്റെ കഴിഞ്ഞ അര നൂറ്റാണ്ടുകാലത്തെ ചരിത്രത്തിലും അതിന്റെ പ്രധാന അന്തർധാരയായി വർത്തിച്ച നിയോലിബറൽ ലോകവീക്ഷണത്തിലുമാണ്.

1947-ൽ ഓസ്ട്രിയൻ രാഷ്ട്രീയ തത്ത്വചിന്തകനായ ഫ്രെഡറിക് വോൺ ഹയെക്കിന്റെ നേതൃത്വത്തിൽ സ്ഥാപിച്ച മോണ്ട് പെലറിൻ സൊസൈറ്റിയിലാണ് നിയോലിബറൽ തത്വചിന്തയുടെ വേരുകൾ. സാമ്പത്തിക ശാസ്ത്രജ്ഞരായ ലുഡ്വിഗ് വോൺ മിസെസും മിൽട്ടൺ ഫ്രീഡ്മാനും ആയിരുന്നു ആ സൊസൈറ്റിയിലെ മറ്റ് രണ്ടു പ്രമുഖർ. ലിബറലിസത്തെ പോലെ അതിന്റെ ഈ പുതിയ പതിപ്പും ഉയർത്തി കാട്ടുന്നത് വ്യക്തികളുടെ സ്വാതന്ത്ര്യം, അന്തസ്, മനുഷ്യാവകാശങ്ങൾ തുടങ്ങിയ മൂല്യങ്ങളെയാണ്. ആർക്കും നിഷേധിക്കാനൊക്കാത്ത മാനവിക മൂല്യങ്ങൾ. പക്ഷെ തുടക്കം തൊട്ടേ നിയോലിബറലിസം യഥാർത്ഥത്തിൽ ലക്ഷ്യമാക്കിയത് ഈ ആദർശങ്ങളുടെ മറപിടിച്ച് വിപണിയെയും സ്വകാര്യമൂലധനത്തെയും ഭരണകൂടത്തിന്റയും പൊതുസമൂഹത്തിന്റെയും നിയന്ത്രണങ്ങളിൽ നിന്ന് വിമുക്തമാക്കുകയാണ്. അതുകൊണ്ടുതന്നെ അത് ശത്രുസ്ഥാനത്ത് നിർത്തിയിട്ടുള്ള പ്രവണതകൾ ഏതെന്നത് വളരെ വ്യക്തമായിരുന്നു. സാമ്പത്തികാഭിവൃദ്ധിയും സമത്വവും കൈവരിക്കുന്നതിനായി ഭരണകൂടത്തിന്റെ നേതൃത്വത്തിലുള്ള ആസൂത്രണം വിഭാവനം ചെയ്യുന്ന മാർക്സിസമടക്കമുള്ള സോഷ്യലിസ്റ്റ് ആദർശങ്ങൾ; മാന്ദ്യത്തിൽ നിന്ന് കരകയറാൻ സ്റ്റേറ്റ് ഇടപെടലുകൾ നിർദ്ദേശിക്കുന്ന കെയ്‌നീഷ്യനിസം. ഇവയെ എതിർക്കാനുള്ള സൈദ്ധാന്തിക അടിത്തറ പ്രദാനം ചെയ്യുകയായിരുന്നു നിയോലിബറൽ പ്രത്യയശാസ്ത്രം. അത്യന്തം ആപൽക്കരമായ ഒരു ലഘൂകരണമായിരുന്നു അത് മുന്നോട്ട് വെച്ചത്: ‘വ്യക്തികളുടെ സ്വാതന്ത്ര്യം + അവകാശങ്ങൾ സമം സാമൂഹ്യനിയന്ത്രണമില്ലാത്ത സ്വകാര്യമൂലധനം + വിപണി’ എന്ന കുടില യുക്തി.

അതേസമയം ഫലത്തിൽ ആദർശ മുതലാളിത്തത്തിന്റെ സൈദ്ധാന്തിക രൂപരേഖ മാത്രമായി ചുരുങ്ങി നിന്നില്ല നിയോലിബറലിസം. ഡേവിഡ് ഹാർവേ ചൂണ്ടി കാട്ടിയിട്ടുള്ളത് പോലെ രണ്ടാം ലോക മഹായുദ്ധത്തിന് ശേഷം മുതലാളിത്തത്തിന്റെ സ്വച്ഛമായ വികാസത്തിന് തടസമായി ഉയർന്നു വന്ന പ്രവണതകളെ ഇല്ലായ്മ ചെയ്യാനും അതിലെ അധീശവർഗ താല്പര്യങ്ങളുടെ പുനഃസ്ഥാപനത്തിനും ഉള്ള രാഷ്ട്രീയ പദ്ധതി കൂടിയായി അത് മാറി.

സൈനിക സ്വേച്ഛാധിപതിയായ പിനോഷെയുടെ ചിലിയായിരുന്നു നിയോലിബറലിസത്തിന്റെ ആദ്യത്തെ പരീക്ഷണശാല. 1970 ൽ ജനാധിപത്യപരമായി അധികാരത്തിൽ വന്ന സോഷ്യലിസ്റ്റ് പ്രസിഡന്റ് ആയ സാൽവദോർ അലെൻഡെയുടെ ഭരണത്തെ അമേരിക്കയുടെയും ചിലിയിലെ മുതലാളിത്ത ശക്തികളുടെയും സഹായത്തോടെ അട്ടിമറിച്ചായിരുന്നു പിനോഷെ അധികാരത്തിലെത്തുന്നത്. ആ സ്വേച്ഛാധിപതിയുടെ നൃശംസതകളും അധികാര ദുർവിനിയോഗവുമൊന്നും വ്യക്തിസ്വാതന്ത്ര്യത്തിന്റെ പ്രത്യയശാസ്ത്രമെന്ന് മേനി നടിക്കുന്ന നിയോലിബറലിസത്തിന്റെ വക്താക്കൾക്ക് തടസമായിരുന്നില്ല. ഒന്നോർത്താൽ അതിൽ അത്ഭുതവുമില്ല. അത് അടിസ്ഥാനപരമായും ലക്ഷ്യമാക്കുന്നത് മുതലാളിത്ത അധീശവർഗ്ഗ താല്പര്യങ്ങളുടെ പുനഃസ്ഥാപനം മാത്രമായിരുന്നല്ലോ.

ചിക്കാഗോ സർവകലാശാലയിൽ നിന്ന് മിൽട്ടൺ ഫ്രീഡ്‌മാൻ, അർനോൾഡ് ഹാർബർഗർ തുടങ്ങിയ നിയോലിബറലിസത്തിന്റെ പ്രണേതാക്കളുടെ കീഴിൽ പഠിച്ചിറങ്ങിയ കുറച്ച് സാമ്പത്തിക ശാസ്ത്രജ്ഞർക്കായിരുന്നു ഈ പ്രക്രിയയുടെ കാർമ്മികത്വം. ‘ചിക്കാഗോ ബോയ്‌സ്’ എന്നറിയപ്പെടുന്ന ഈ ധനതന്ത്രജ്ഞരുടെ സഹായത്തോടെ പിനോഷെ ചിലിയുടെ സമ്പദ്ഘടന പുതുക്കി പണിതു. വെങ്കലമൊഴിച്ചുള്ള ധാതുക്കളുടെ ഖനനം, മത്സ്യ ബന്ധനം, വന വിഭവങ്ങൾ, ആരോഗ്യ മേഖല, വിദ്യാഭ്യാസം, പെൻഷൻ ഫണ്ടുകൾ തുടങ്ങിയവയെല്ലാം സ്വകാര്യവൽക്കരിക്കപ്പെട്ടു. വിദേശ മൂലധനത്തിനുള്ള നിയന്ത്രണങ്ങൾ ഇല്ലാതായി. ചങ്ങാത്ത മുതലാളിത്തത്തിന്റെയും അഴിമതിയുടേയും പറുദീസയായി പിനോഷെയുടെ ചിലി. സമ്പന്നർ കൂടുതൽ സമ്പന്നരായപ്പോൾ സാധാരണ മനുഷ്യർക്ക് നിയോലിബറൽ സ്റ്റേറ്റിന്റെ ഈറ്റില്ലം കാത്തുവെച്ചത് തൊഴിലില്ലായ്മയുടെയും താങ്ങാനാകാത്ത വിലക്കയറ്റത്തിന്റെയും കറുത്ത നാളുകളായിരുന്നു.

1980 ൽ ആ സ്വേച്ഛാധിപത്യത്തിനും നിയോലിബറൽ സാമ്പത്തിക ക്രമത്തിനും സാധുത നൽകുന്ന ഒരു ഭരണഘടന നിലവിൽ വന്നു. അതാണ് ഇപ്പോൾ മാറ്റിയെഴുത്തിന് വിധേയമാകുന്നത്. ജലസ്രോതസുകൾ സ്വകാര്യസ്വത്തായി മാറുന്നത് അക്കാലത്താണ്. ഒരു ദശകത്തിനു ശേഷം പിനോഷെയുടെ സൈനിക ഭരണം പാർലിമെന്ററി ജനാധിപത്യത്തിന് വഴിമാറി കൊടുത്തെങ്കിലും നിയോലിബറലിസം ചിലിയുടെ സമ്പദ് വ്യവസ്ഥയുടെ അടിസ്ഥാനധാരയായി നിലകൊണ്ടു. ജനാധിപത്യത്തിലേക്കുള്ള പരിവർത്തന കാലത്തുണ്ടായ സാമ്പത്തിക വളർച്ചയുടെ ഫലമായി സാധാരണ മനുഷ്യരുടെ ജീവിതനിലവാരം താരതമ്യേന ഉയർന്നത് ചിലി ഒരു പുതിയ ഘട്ടത്തിലേക്ക് പ്രവേശിക്കുകയാണ് എന്ന പ്രതീതിയുണ്ടാക്കി.

പക്ഷെ, ആ പ്രതീക്ഷകൾ അസ്ഥാനത്തായിരുന്നു. പെൻഷൻ ഫണ്ടുകളുടെ സ്വകാര്യവൽക്കരണം സാധാരണ മനുഷ്യരുടെ സാമൂഹ്യ സുരക്ഷക്ക് ഭീഷണിയായി. ശുദ്ധജലത്തിന് പുറമെ സാനിറ്റേഷനും സ്വകാര്യവൽക്കരണത്തിന് വിധേയമായി. ബഹുരാഷ്ട്ര കോർപറേഷനുകൾ ജല വിതരണത്തിന്റെ 90 ശതമാനവും നിയന്ത്രിക്കുന്ന ചിലി ലാറ്റിനമേരിക്കയിൽ കുടിവെള്ളത്തിന് ഏറ്റവും വിലകൊടുക്കേണ്ടി വരുന്ന രാജ്യമായി മാറി. സ്വകാര്യസ്ഥാപനങ്ങളുടെ യാതൊരു നിയന്ത്രണമില്ലാത്ത ഖനനവും പ്രകൃതി വിഭവങ്ങളുടെ ചൂഷണവും ജലചോരണവും പലയിടങ്ങളിലും തദ്ദേശവാസികളുടെ നിലനിൽപിന് തന്നെ ഭീഷണിയായി. നിയന്ത്രണമില്ലാതെ വർദ്ധിച്ചു വന്ന സാമ്പത്തിക അസമത്വം നല്ല വിദ്യാഭ്യാസം, ആരോഗ്യ സേവനങ്ങൾ, പാർപ്പിടം തുടങ്ങിയ അടിസ്ഥാനാവശ്യങ്ങൾ സമ്പന്നർക്ക് മാത്രം പ്രാപ്യമായ കാര്യങ്ങളാക്കി.

പല മാനങ്ങളുള്ള പ്രതിസന്ധിയിലേക്കാണ് നാല്പതുവർഷക്കാലത്തെ നിയോലിബറൽ പരീക്ഷണങ്ങൾ ചിലിയെ കൊണ്ടു ചെന്നെത്തിച്ചിട്ടുള്ളത്. ഇത് വിവിധ വിഭാഗം ജനങ്ങളിലുണ്ടാക്കിയ അസംതൃപ്തിയുടെയും അമർഷത്തിന്റെയും ബഹിർസ്ഫുരണമായിരുന്നു 2019 തൊട്ടുണ്ടായ പ്രക്ഷോഭസമരങ്ങൾ. ഇവിടെ നിന്ന് എങ്ങോട്ടേക്കായിരിക്കും ചിലി നീങ്ങുക? ശുഭ പ്രതീക്ഷകൾ നൽകുന്നുണ്ട് സമീപകാല ചരിത്രം. പക്ഷെ, എളുപ്പമായിരിക്കില്ല ആ വഴി. ഇന്ന് ഒരു രാജ്യവും സമ്പദ് വ്യവസ്ഥയും ഒറ്റപ്പെട്ട തുരുത്തുകളല്ല. അതി സങ്കീർണ്ണമായി കെട്ടുപിണഞ്ഞു കിടക്കുന്ന ആഗോള സാമ്പത്തിക ക്രമത്തിലെ വലക്കണ്ണികളാണ് അവ ഓരോന്നും.അതിലെ നിർണ്ണായകമായ സ്വാധീനമുള്ള അധീശവർഗ്ഗ താല്പര്യങ്ങളെ മറികടന്ന് ബദലുകൾ സൃഷ്ടിക്കുക അനായാസമായിരിക്കില്ലല്ലോ!

ചിലി പ്രക്ഷോഭം

ഭാവി കാത്തുവെച്ചിരിക്കുന്നത് എന്തായാലും, ചിലിയുടെ പതനവും പ്രതിരോധവും മറ്റൊരു ലോകക്രമത്തിന്റെ സാധ്യതകൾ തേടുന്നവർക്ക് ഒട്ടേറെ പാഠങ്ങൾ നൽകുന്നുണ്ട്. ഈ നൂറ്റാണ്ടിലെ ജലയുദ്ധങ്ങളെ കുറിച്ച് തുടങ്ങിയ ആലോചനകൾ ചിലി കടന്നു പോകുന്ന സംഘർഷഭരിതമായ ചരിത്രത്തിന്റെ വിലയിരുത്തലിലേക്ക് നയിച്ചത് ആകസ്മികമല്ല. ലോകത്തെമ്പാടുമുള്ള സാധാരണ മനുഷ്യരുടെ അതിജീവന സമരങ്ങളുടെ ഒരു microcosm ആണ് വർത്തമാനകാല ചിലിയുടെ ചരിത്രം. സർവ്വകലാശാലകളിലെ ക്ലാസ്സ്മുറികളിലിരുന്ന് ഉരുവിട്ട് പഠിച്ച സിദ്ധാന്തങ്ങളല്ല പുറത്തെ ജീവിതത്തിന്റെ ചൂരും ചൂടുമാണ് ഈ സമരങ്ങളെ മുന്നോട്ട് നയിക്കുന്നത്. ബൊളീവിയയിലെ ജലസമരത്തിന്റെ നേതാവ് ഓസ്കാർ ഒലിവേര ലോകബാങ്ക് മേധാവിയോട് പറഞ്ഞത് തന്നെയാണ് ചിലിയിലെ മനുഷ്യർ നിയോലിബറലിസത്തിന്റെ വക്താക്കളോട് പറയുന്നത്. അത് തെരുവുകളിലെ ജീവിതം കാണാനുള്ള ക്ഷണമാണ്.

സാമ്പത്തിക സാങ്കേതിക വിദഗ്ദ്ധരുടെ സോഷ്യൽ എഞ്ചിനീയറിംഗ് വ്യാമോഹങ്ങളുടെ പരീക്ഷണശാലയായിരുന്നു ഇക്കാലമത്രയും ചിലി. പരാജയപ്പെട്ട പരീക്ഷങ്ങളുടെ ഈ നാട് ഇപ്പോൾ ഒറ്റമൂലികളൊന്നും നിർദ്ദേശിക്കുന്നില്ല. പകരം അവിടെ കാണുന്നത് പ്രതിഷേധങ്ങളുടെയും സമീപനങ്ങളുടെയും ബഹുസ്വരതയാണ്. എന്നാൽ അതേ സമയം തിരസ്ക്കരിക്കേണ്ടതെന്ത് എന്നതിനെ കുറിച്ചുള്ള സമാനബോധ്യങ്ങൾ അവയെ ചേർത്തു നിർത്തുന്നുമുണ്ട്. ഈ പ്രതിഷേധങ്ങളിൽ പ്രകടമായ പ്രത്യയശാസ്ത്ര വിശുദ്ധിയുടെ ഉലയിൽ ഊതിക്കാച്ചിയെടുത്ത ഒരൊറ്റ വിപ്ലവപരിപാടിയുടെ അഭാവം അലോസരപ്പെടുത്തുന്നവരുണ്ടാകാം. പക്ഷെ, ഒന്ന് തീർച്ചയാണ്. മനുഷ്യസമൂഹം ഇന്ന് നേരിടുന്ന സാമ്പത്തികവും സാമൂഹികവും പാരിസ്ഥിതികവുമായ പ്രതിസന്ധികൾക്ക് ഒറ്റ അച്ചിൽ വാർത്ത പരിഹാരങ്ങളില്ല. അതിനർത്ഥം മറ്റൊരു ലോകം സാധ്യമല്ല എന്നല്ല.

കവർ ഡിസൈൻ : വിൽസൺ ശാരദ ആനന്ദ്

വിജയനഗര സാമ്രാജ്യത്തിലെ യെലഹംഗ പ്രവിശ്യയുടെ അധികാരിയായിരുന്ന കെംപഗൗഡ പ്രഭു പതിനാറാം നൂറ്റാണ്ടിൽ ബെംഗലൂരിൽ ഒരു നഗരം നിർമ്മിച്ചപ്പോൾ അതിന് അതിരിട്ട് നാല് ഗോപുരങ്ങൾ (cardinal towers) സ്ഥാപിച്ചു. അതിലൊന്ന് ഇന്ന് നഗരത്തിലെ പ്രധാന ഉദ്യാനങ്ങളിലൊന്നായ ലാൽബാഗിലാണ്. മെയിൻഗേറ്റ് വഴി അവിടെ ചെല്ലുന്ന സന്ദർശകർ ആദ്യം കാണുക പരന്നു കിടക്കുന്ന ഒരു ഊക്കൻ പാറയുടെ ഉച്ചിയിൽ ഒറ്റക്ക് നിൽക്കുന്ന ഈ കാവൽഗോപുരമാണ്. മുന്നൂറോളം കോടി വർഷങ്ങൾ പഴക്കം വരുന്ന ഈ പാറ ഭൂമിയിലെ ഏറ്റവും പഴക്കമുള്ള പാറകളിൽ ഒന്നാണെന്ന് പറയുന്ന ജിയോളജിക്കൽ സർവ്വേ ഓഫ് ഇന്ത്യയുടെ ഒരു ബോർഡ് അവിടെയുണ്ട്. പതിവ് കാഴ്ചകൾ സ്ഥിരം സന്ദർശകരിൽ ആവേശമുളവാക്കുമെന്ന് കരുതുന്നതിൽ അർത്ഥമില്ല. പക്ഷെ എന്തുകൊണ്ടോ ഈ വിജ്ഞാനശകലം ടൂറിസ്റ്റുകളിൽ പോലും വലിയ കൗതുകമുണർത്തുന്നതായി കണ്ടിട്ടില്ല. ഒരു സ്പെക്റ്റകൽ (spectacle) ആയി അനുഭവപ്പെടാൻ മാത്രം ഒന്നും ആ പാറയുടെയും ഗോപുരത്തിന്റെയും രൂപത്തിനോ ഭാവത്തിനോ ഇല്ലാത്തതു കൊണ്ടായിരിക്കാം. അല്ലെങ്കിൽ, കാലം ഘനീഭവിച്ച് കിടക്കുന്ന ഈ പാറക്കെട്ടിൽ നിരന്തരമായ മാറ്റം അടിസ്ഥാന സ്വഭാവമായ ജീവിതത്തെ ആവേശം കൊള്ളിക്കുന്ന ഒന്നും ഇല്ലെന്നതുമാകാം. എന്തായാലും പൊതുവെ കുട്ടികൾക്ക് ഓടി കയറാനും കമിതാക്കൾക്ക് കാറ്റ് കൊണ്ടിരിക്കാനും പറ്റിയ ഒരിടം മാത്രമാണ് ആ സ്ഥലം.

അതിന് മുകളിൽ നിന്നാൽ തന്റെ നഗരത്തിന്റെ വിഹഗവീക്ഷണം സാധ്യമാകും എന്നതായിരിക്കണം ഇങ്ങനെയൊരു ഗോപുരം സ്ഥാപിക്കാൻ ആ പാറ തിരഞ്ഞെടുക്കുന്നതിന് കെംപഗൗഡയെ പ്രേരിപ്പിച്ചിരിക്കുക. അതിനോട് ചേർന്ന് നിൽക്കുന്ന ഭൂമിയിൽ ഒരു ഉദ്യാനമുണ്ടാകുന്നത്‌ പിന്നെയും രണ്ട് നൂറ്റാണ്ടുകൾക്ക് ശേഷമാണ്. ഈ ഭൂമിയിലെ തന്നെ ഏറ്റവും പഴക്കമുള്ള ശിലാഖണ്ഡങ്ങളിലൊന്നിലാണ് താൻ ഇങ്ങനെയൊരു നിരീക്ഷണ കവാടം സ്ഥാപിക്കുന്നതെന്നും അദ്ദേഹം അറിഞ്ഞിരിക്കാൻ വഴിയില്ല. ആ പാറയുടെ ഭൂമിശാസ്ത്രപരമായ പ്രാധാന്യം തിരിച്ചറിയുന്നത് പത്തൊമ്പതാം നൂറ്റാണ്ടിന്റെ അവസാനത്തോടെയായിരുന്നു. 1898 ൽ മൈസൂർ സ്റ്റേറ്റ് പുതുതായി രൂപം കൊടുത്ത മൈൻസ് ആൻഡ് ജിയോളജി വകുപ്പിൽ സ്റ്റേറ്റ് ജിയോളജിസ്റ്റായി ചുമതലയേറ്റെടുക്കാനായി അയർലന്റിൽ നിന്നുമെത്തിയ വില്യം ഫ്രഡറിക്ക് സ്മീത്ത് എന്ന വെള്ളക്കാരൻ ആയിരുന്നു ഇത്തരം പാറകളുടെ പഴക്കം തിരിച്ചറിയുകയും അവക്ക് പെനിൻസുലാർ നൈസ് (Peninsular Gneiss) എന്ന പേര് കൊടുക്കുകയും ചെയ്തത്.

സ്മീത്ത് ‘കണ്ടെത്തിയ’ ഇത്തരം പാറക്കെട്ടുകൾ കർണ്ണാടകയിൽ പലയിടത്തും കാണാം. അവയിൽ മിക്കതും ലാൽബാഗിലേത് പോലെ കാഴ്ചക്കാരുടെ ശ്രദ്ധയെ കാര്യമായി ആകർഷിക്കാത്ത പതിഞ്ഞ രൂപങ്ങളല്ല. ആകാശത്തെയും ഭൂമിയെയും കാലത്തെയും ഒരേ പോലെ വെല്ലുവിളിക്കുന്ന, ചുറ്റുപാടുകൾക്ക് മായികഭാവം നൽകുന്ന, സ്പെക്റ്റകൽസ് എന്ന വിശേഷണത്തിന് തികച്ചും അർഹമായ കൂറ്റൻ വിചിത്ര രൂപങ്ങളാണ്. ഷോലെ സിനിമയിലെ വിഖ്യാതരംഗങ്ങൾക്ക് പശ്ചാത്തലമൊരുക്കാനായി 1975 ൽ രമേശ് സിപ്പി ബെംഗലൂരിനും മൈസൂരിനും ഇടയിലുള്ള രാംനഗരയിൽ എത്തിയതിന് കാരണം ആ പ്രദേശത്തെ ഇത്തരം പാറക്കെട്ടുകളായിരുന്നു. വീരുവും ജയ്യും ബസന്തിയും ഗബ്ബർ സിങ്ങും ഇവിടെ നിറഞ്ഞഭിനയിച്ചതിന്റെ പേരിൽ ‘ഷോലെ ഹിൽസ്’ എന്ന പേര് കൂടെ അങ്ങിനെ ആ കുന്നുകൾക്ക് കിട്ടി. ഭൂമിയുടെ കോടാനുകോടി വർഷങ്ങളുടെ ഓർമ്മകളെ മനുഷ്യന്റെ ഹ്രസ്വ ചരിത്രത്തിന്റെ കൗതുകങ്ങൾകൊണ്ട് പുതപ്പിക്കുന്ന ഒരു വിളിപ്പേര്.

അടുത്ത കാലത്ത് ഇന്ത്യൻ ഉപഭൂഖണ്ഡത്തിന്റെ പ്രകൃതി ചരിത്രത്തെ കുറിച്ച് ഒരു പുസ്തകം വായിക്കാനിടയായി. ബയോകെമിസ്റ്റും എഴുത്തുകാരനുമായ പ്രണയ് ലാൽ എഴുതിയ ഇൻഡിക്ക. ബെംഗലൂരിന് വടക്ക് 70 കിലോമീറ്റർ ദൂരെ സ്ഥിതി ചെയ്യുന്ന വിനോദസഞ്ചാര കേന്ദ്രമായ നന്ദി ഹിൽസിലെ അതിപുരാതന ശിലാഖണ്ഡങ്ങളെക്കുറിച്ച് പറഞ്ഞുകൊണ്ടാണ് അദ്ദേഹം ആ ചരിത്രകഥനം ആരംഭിക്കുന്നത്. നന്ദി ഹിൽസിൽ നിന്നങ്ങോട്ട് കർണ്ണാടകത്തിലെ ധാർവാഡ് മേഖലയിൽ പലയിടത്തായി കാണപ്പെടുന്ന പാറകൂട്ടങ്ങൾ ഇന്ത്യയിലെ തന്നെ ഏറ്റവും പഴക്കമേറിയ പാറകളാണത്രെ. ലാൽബാഗിലും രാംനഗരയിലും കാണുന്ന gneissic പാറകളെക്കാളും പഴക്കമുണ്ട് അവക്ക്. പഴക്കത്തെ പറ്റി അറിയാമായിരുന്നെങ്കിലും ഭൂമിശാസ്ത്രപരമായ ചില യാദൃശ്ചികതകൾ കാരണം ഉപഭൂഖണ്ഡത്തിൽ ഈ പ്രദേശത്ത് മാത്രം രൂപപ്പെടാനിടയായ, ജീവന്റെ ആദികണികകൾ ഉടലെടുക്കുന്നതിനും എത്രയോ കാലം മുൻപത്തെ ഭൗമചരിത്രത്തെ അടയാളപ്പെടുത്തുന്ന, ഫലകങ്ങൾ കൂടിയാണ് ഈ ശിലാരൂപങ്ങൾ എന്നത് പുതിയ അറിവായിരുന്നു. ഏതാണ്ട് അഞ്ഞൂറോളം കോടി വർഷങ്ങൾക്ക് മുൻപാണ് സൗരയൂഥം രൂപം കൊള്ളുന്നത്. അന്ന് ആയിരത്തിലേറെ ഡിഗ്രി സെൽഷ്യസ് ചൂടിൽ ലോഹങ്ങളും പാറകളും ഉരുകി തിളക്കുകയായിരുന്ന ഒരു ദ്രവഗോളമായിരുന്നു ഭൂമി. ഭൂതലം നിരവധി കോടി വർഷങ്ങളെടുത്ത് തണുത്തുറഞ്ഞപ്പോൾ രൂപപ്പെട്ടതാണ് പിന്നീടങ്ങോട്ട് ഭൂതലത്തിൽ നടന്നിട്ടുള്ള പരിണാമങ്ങൾക്കെല്ലാം സാക്ഷികളായി തീർന്ന ഈ പാറകളൊക്കെ .

ലാൽബാഗിൽ പോകുമ്പോഴും നഗരത്തിന് പുറത്തേക്കുള്ള യാത്രകൾക്കിടയിൽ രാമനഗരയും നന്ദിഹിൽസും കടന്നു പോകുമ്പോഴുമൊക്കെ ഭൂമി അറിയുന്ന കാലവും നൂറു വർഷം പോലും തികയാതെ തീർന്ന് പോകുന്ന മനുഷ്യരുടെ കാലവും തമ്മിലുള്ള വലിയ അന്തരം ഓർക്കാൻ ഈ പാറക്കെട്ടുകൾ നിമിത്തമാകാറുണ്ട്. വീട്ടിൽ നിന്നും അധികം ദൂരത്തല്ലാത്തതുകൊണ്ട് പലപ്പോഴും നടക്കാൻ പോകാറുള്ള ഒരു സ്ഥലമാണ് ലാൽബാഗ്. മഹാമാരിയെ തോൽപ്പിക്കാനായി രാജ്യം അടച്ചിരിപ്പ് തുടങ്ങിയപ്പോൾ അത് നിന്നു. പിന്നീട് ഒന്നരവർഷത്തിന് ശേഷം അവിടെ പോകുന്നത് ഈയിടെ ഒരു ഞായറാഴ്ച പുലർച്ചെ ആയിരുന്നു. സൂക്ഷ്മജീവികളുടെ കലാപഭീതിയിൽ നിന്നും ക്രമേണ വിമുക്തമായിവരുന്ന നഗരത്തിലെ പതിവ് പ്രഭാത നടത്തക്കാർ മുഖം മൂടി ധരിച്ചാണെങ്കിലും ധാരാളമായി എത്തിതുടങ്ങിയിരുന്നു. കെംപഗൗഡ പ്രഭുവിന്റെ കാവൽ ഗോപുരത്തിന്റെ പരിസരങ്ങളിൽ തലേ ദിവസം കാറ്റു കൊള്ളാനെത്തിയവർ ഇട്ടുപോയ പ്ളാസ്റ്റിക് മാലിന്യങ്ങൾ ചിതറി കിടപ്പുണ്ടായിരുന്നു. കൂടെ, ഏതൊക്കെയോ പ്രാക്തനസ്മൃതികൾക്ക് മേൽ മൗനമുറഞ്ഞുകിടക്കുന്ന ആ പ്രാചീന ശിലാഖണ്ഡത്തിൽ അവരിലാരോ കോറിയിടാൻ ശ്രമിച്ച ഒരു വികൃതമായ ഗ്രഫീറ്റിയും (graffiti).

കോടിക്കണക്കിന് വർഷങ്ങൾ ആയുസുള്ള ഒരു ജീവിയുണ്ടെങ്കിൽ അത് ഞൊടിയിടയിൽ തീർന്നു പോകുന്ന മറ്റു ജീവികളെ എങ്ങിനെയാണ് കാണുക എന്ന് സങ്കൽപ്പിക്കാൻ ശ്രമിച്ചു. അൽപായുസുകളായ ഈ ജീവികളുടെ അതിജീവനത്വരകളെയും ഭീതികളെയും അറിവുകളെയും അറിവില്ലായ്മകളെയും അഹന്തകളെയും മനസിലാക്കാൻ അതിനാകുമോ എന്നോർത്തു.

പക്ഷെ, ഇന്നലെ പെയ്ത മഴയ്ക്ക് ഇന്നു മുളച്ച തകരയുടെ അഹന്തയെ പുഛിക്കുമെങ്കിലും തങ്ങളുടെ അല്പമാത്രമായ ചരിത്രത്തെ മറന്ന് ഭൂമിയുടെ അവകാശികളായി സ്വയം അവരോധിക്കാൻ മനുഷ്യർക്കൊരിക്കലും മടിയുണ്ടായിട്ടില്ല. ഈ ലോകത്തിന്റെ വികാസ പരിണാമങ്ങളത്രയൂം ലക്ഷ്യമാക്കുന്നത് മനുഷ്യരിലേക്കെത്തിച്ചേരാനാണ്, മനുഷ്യർക്ക് വേണ്ടിയാണ്, എന്ന തോന്നൽ നമ്മുടെ സംസ്‌കാരത്തിലും പൊതുബോധത്തിലുമൊക്കെ എത്ര ആഴത്തിൽ വേരോടിയിട്ടുള്ളതാണ് എന്നോർക്കുക.

450 കോടിയിലധികം വർഷങ്ങൾ പഴക്കമുള്ള ഭൂമിയിൽ മനുഷ്യജീവിതമെന്നത് ഇന്നലെ മാത്രം നടന്ന ഒരു സംഗതിയാണ്. ഇക്കാര്യം പറയുമ്പോൾ മേൽ പറഞ്ഞ പുസ്തകത്തിൽ പ്രണയ് ലാൽ നൈജൽ കാൽഡർ എന്ന ഭൗതികശാസ്ത്രജ്ഞൻ നൽകിയ ഒരു ഉദാഹരണം ഓർക്കുന്നുണ്ട്. 46 വർഷം പ്രായമുള്ള ഒരു സ്ത്രീയാണ് ഭൂമിയെന്ന് കരുതുക. ആ ജീവിതകാലത്തിലെ വെറും നാല് മണിക്കൂറുകൾക്ക് മുൻപ് മാത്രമാണ് ഹോമോ സാപിയൻസ് എന്ന മനുഷ്യർ ഈ ഭൂമുഖത്ത് പ്രത്യക്ഷപ്പെടുന്നത് തന്നെ. യേശു ക്രിസ്തു കുരിശിലേറ്റപ്പെടുന്നത് അഞ്ചു മിനുറ്റ് മുൻപ്. വ്യാവസായിക വിപ്ലവം ഉണ്ടാകുന്നത് ഒരു മിനുറ്റ് മുൻപ് മാത്രവും! മനുഷ്യസാനിധ്യം ഭൗമഘടനയിലും ആവാസവ്യവസ്ഥയിലും നിർണ്ണായകമായ സ്വാധീനം ചെലുത്താൻ തുടങ്ങിയതിന് ശേഷമുള്ള സമയ ഖണ്ഡത്തെ ചില ചിന്തകർ വിശേഷിപ്പിക്കുന്നത് ആന്ത്രപോസീൻ (anthropocene) എന്നാണ്. മനുഷ്യൻ എന്നർത്ഥം വരുന്ന anthropo, സമീപകാലം എന്നർത്ഥം വരുന്ന cene എന്നീ രണ്ടു ഗ്രീക്ക് പദങ്ങളിൽ നിന്നാണ് ഈ വാക്കുടലെടുക്കുന്നത്.

കാലത്തിന്റെയോ സ്ഥലത്തിന്റെയോ അപരിമേയത തങ്ങളുടെ നാർസിസത്തിനും അതിൽ നിന്നുണ്ടായ വീണ്ടുവിചാരമില്ലായ്മക്കും തടയിടാൻ മനുഷ്യരെ എന്നെങ്കിലും പ്രേരിച്ചിരുന്നതായി കരുതാൻ തെളിവില്ല. ഈയിടെ വായിച്ച, ഭൂമിയെ വലം വെച്ച് കൊണ്ടിരിക്കുന്ന തങ്ങളുടെ സാറ്റലൈറ്റുകളൊന്നിനെ റഷ്യ ഭൂമിയിൽ നിന്ന് തൊടുത്തുവിട്ട ഒരു മിസൈൽ ഉപയോഗിച്ച് തകർത്തു എന്ന വാർത്തയാണ് ഓർമ്മ വരുന്നത്. അത് ചിന്നിച്ചിതറിച്ച അവശിഷ്ടങ്ങൾ ഭൂമിയെ വലം വെക്കാൻ തുടങ്ങുകയും അവയിൽ നിന്നും രക്ഷനേടാൻ ഇപ്പോൾ ഭ്രമണപഥത്തിലുള്ള അന്താരാഷ്‌ട്ര ബഹിരാകാശ നിലയത്തിലെ (ISS) ബഹിരാകാശ സഞ്ചാരികൾക്ക് മാറി നിൽക്കേണ്ടി വരികയും ചെയ്തു. ആന്റി സാറ്റലൈറ്റ് (ASAT) പരീക്ഷണങ്ങളുടെ ഭാഗമായിരുന്നത്രെ തികച്ചും നിരുത്തരവാദിത്തപരമായ ആ കൃത്യം. ഇത് ചെയ്യുന്ന ആദ്യത്തെ രാജ്യമല്ല റഷ്യ. അമേരിക്കയും ചൈനയും ഇന്ത്യയുമൊക്കെ ഇത്തരം പരീക്ഷണങ്ങളിൽ ഏർപ്പെട്ടിട്ടുണ്ട്. ലോകരാഷ്ട്രങ്ങൾ ബഹിരാകാശത്തെ തങ്ങളുടെ ശാക്തിക ബലാബലങ്ങളുടെ വേദിയാക്കാതെ മാറ്റി നിർത്തുമെന്ന് കരുതാൻ ഒന്നോർത്താൽ എന്ത് ന്യായമാണുള്ളത്?

ആന്ത്രപോസീൻ എന്ന ഹ്രസ്വകാലം ഉയർത്തുന്ന അസ്തിത്വപരമായ വെല്ലുവിളികളെ അതിജീവിക്കാൻ മുനുഷ്യരാശിക്കാകുമോ എന്ന ചോദ്യം ബാലിശമായ ഒന്നായി തള്ളിക്കളയേണ്ട ഒന്നല്ല. കാലാവസ്ഥാവ്യതിയാനമായാലും മഹാമാരികളായാലും രാഷ്ട്രം, മതം തുടങ്ങിയ ചെറുകളങ്ങളുടെ അതിരുകൾക്കകത്ത് നിർദ്ധാരണം ചെയ്യാനൊക്കുന്ന പ്രശ്നങ്ങൾ അല്ല അവയൊന്നും ഉയർത്തുന്നത്. വിശ്വമാനവൻ എന്നൊക്കെ പറയുമെങ്കിലും ഒന്നിച്ച് ഒരുമയോടെ ആഗോളതലത്തിൽ എന്തെങ്കിലും പ്രശ്നപരിഹാരങ്ങൾക്ക് ശ്രമിക്കാനുള്ള അനുഭവജ്ഞാനം മനുഷ്യരാശിക്ക് ഉണ്ടെന്ന് തോന്നുന്നില്ല. COP26 ന്റെ വേദിയിലണിനിരന്ന രാഷ്ട്രനേതൃത്വങ്ങളുടെ ശരീരഭാഷ ആത്മവിശ്വാസം പ്രചോദിപ്പിക്കാഞ്ഞത് അതുകൊണ്ടാകാം.

മാത്രമല്ല, മനുഷ്യന്റെ ഭാഗധേയം ആത്യന്തികമായി അതിജീവനത്തിന്റേത് ആയിരിക്കുമെന്ന് സൂചിപ്പിക്കുന്ന ഒന്നും ഭൗമചരിത്രത്തിലില്ലതാനും. ശാഖോപശാഖിയായ വളർന്നു പന്തലിച്ച് നിൽക്കുന്ന പരിണാമ മഹാവൃക്ഷമെന്ന ഒരു മെറ്റഫർ ഉപയോഗിക്കുന്നുണ്ട് വിഖ്യാത ജൈവപരിണാമ ശാസ്ത്രജ്ഞരിൽ ഒരാളായിരുന്ന സ്റ്റീഫൻ ജെ ഗൗൾഡ് ഒരിടത്ത്. ഈ പരിണാമവൃക്ഷത്തിലെ ഒരു താരതമ്യേന പുതിയ ഒരു ശിഖിരാഗ്രം മാത്രമായ മനുഷ്യൻ വാടി കരിയില്ലെന്ന് ഉറച്ച് പറയാനൊക്കുന്ന കാര്യങ്ങൾ ഒന്നുമില്ല എന്നതാണ് വാസ്തവം. ചിലപ്പോൾ കാലത്തെയും കാലാവസ്ഥയെയും അതിജീവിച്ചേക്കുക മറ്റേതെങ്കിലും ശിഖിരങ്ങളായിരിക്കാം. അത് മനുഷ്യനേക്കാൾ അതിജീവനശേഷിയുള്ള ഏതെങ്കിലുമൊക്കെ സൂക്ഷ്മജീവികൾ മാത്രമായെന്നും വരാം.

രണ്ടു വർഷങ്ങൾ ആയിരിക്കുന്നു ലോകം കൊറോണാ വൈറസിന്റെ പിടിയിൽ അമർന്നിട്ട്. കൃത്യമായ അർത്ഥത്തിൽ ഒരു ജീവി പോലുമല്ലാത്ത ആ സൂക്ഷജീവകണങ്ങൾ മനുഷ്യരാശിക്ക് മേൽ കെട്ടഴിച്ചുവിട്ട ആക്രമങ്ങളുടെ ആദ്യത്തെ ഇരയാരെന്നത് ഇപ്പോഴും തർക്ക വിഷയമാണ്. അതെന്തായാലും, രണ്ടു വർഷത്തിനിപ്പുറം 25. 5 കോടിയില്പരം രോഗബാധിതർക്കും 51 ലക്ഷത്തിലേറെ മരണങ്ങൾക്കും ശേഷവും മാരകമായ ആ ജീവകണങ്ങളുടെ കലാപത്തിന് അറുതി വന്നെന്ന്, അവയുടെ സംഹാരതാണ്ഡവം അവസാനിച്ചെന്ന്, ഇനിയും പറയാറായിട്ടില്ല.

ആദ്യരോഗി ആരെന്നത് മാത്രമല്ല, രോഗം എവിടെ നിന്ന് എങ്ങിനെ പൊട്ടിപുറപ്പെട്ടു എന്നതും വിവാദ വിഷയമാണ് . ചൈനയിലെ വുഹാൻ നഗരത്തിലെ ഒരു ലാബോറട്ടറിയാണ് ഈ വൈറസിന്റെ ഉറവിടമെന്ന് കരുതുന്നവരേറെയുണ്ട്. ഗൂഡാലോചനാ സിദ്ധാന്തക്കാർ മാത്രമല്ല; സർക്കാരുകളിലെയും ഗവേഷണ മാധ്യമ സ്ഥാപനങ്ങളിലെയും പല ഉന്നതസ്ഥാനീയരും. വുഹാനിലെ വെറ്റ് മാർക്കറ്റുകൾ എന്നറിയപ്പെടുന്ന മാംസ മത്സ്യ ചന്തകളിൽ നിന്നാണ് രോഗം ആദ്യം ഉണ്ടാകുന്നത് എന്ന് വാദിക്കുന്നവരാണ് മറ്റൊരു പ്രബലപക്ഷം. ആദ്യരോഗബാധിതരിൽ ഏറെ പേർ ഈ മാർക്കറ്റുകളുമായി ബന്ധമുള്ളവരായിരുന്നു എന്നതും 2002 ൽ സാർസ് പകർച്ചവ്യാധിയും (SARS-CoV-2) ഈ സ്ഥലങ്ങളിൽ നിന്നാണ് പൊട്ടിപ്പുറപ്പെട്ടത് എന്നതും ഈ വാദത്തിന് പിൻബലമേകുന്നു. കോവിഡ് രോഗാണു വാഹകരാകാൻ സാധ്യതയുള്ള വന്യമൃഗങ്ങളെ മാംസത്തിന് വേണ്ടി ജീവനോടെ എത്തിക്കുന്ന സ്ഥലമാണ് ഇത്തരം ചിന്തകൾ.

ഈ വാദത്തെ ശക്തിപ്പെടുത്തുന്ന ഏറ്റവും പുതിയ ആധികാരിക പഠനങ്ങളിലൊന്ന് അമേരിക്കയിലെ അരിസോണ സർവകലാശാലയിൽ പ്രൊഫസറായ മിഖായേൽ വൊറോബേയുടെതാണ്. വൈറസുകളെയും പകർച്ചവ്യാധികളെയും കുറിച്ച് പഠിക്കുന്ന ഒരു എവല്യൂഷനറി ബയോളജിസ്റ്റ് ആണ് ആദ്ദേഹം. ആദ്യത്തെ കോവിഡ് കേസുകളെക്കുറിച്ചുള്ള വാർത്തകളും രേഖകളും സൂക്ഷ്മ പരിശോധനനക്ക് വിധേയമാക്കി വൊറോബേ പറയുന്നത് വുഹാനിലെ ഹുവാനൻ സീഫുഡ് ഹോൾസേൽ മാർക്കറ്റ് എന്നറിയപ്പെടുന്ന വെറ്റ് മാർക്കറ്റിൽ നിന്നാണ് ആദ്യ കോവിഡ് കേസുകളിൽ അധികവും ഉണ്ടായതെന്ന് കരുതാൻ മതിയായ കാരണങ്ങൾ ഉണ്ടെന്നാണ്. ഉറവിടമെന്തുമാകട്ടെ, നിനച്ചിരിക്കാതെ ഉണ്ടായ കോവിഡ്-19 എന്ന സൂക്ഷ ജീവകണങ്ങളുടെ ആക്രമണത്തിന് മുൻപിൽ മനുഷ്യർ എത്രയോ കാലം കൊണ്ട് ആർജ്ജിച്ച അറിവുകൾ തോറ്റു പോയി. അപ്പോൾ അവർക്ക് മുൻപിൽ ഉണ്ടായിരുന്ന ഒരേയൊരു പോംവഴി ഏത് ജീവിക്കും സഹജമായ അതിജീവനതന്ത്രങ്ങൾ മാത്രമായിരുന്നു. ആപത്തിൽ നിന്ന് ഓടിയൊളിക്കാനുള്ള ജനിതകഘടനകളിൽ ആഴത്തിൽ ഉൾച്ചേർന്നിട്ടുള്ള ആദിമ വാസന. വൈറസിനെ ഒരു പരിധിവരെയെങ്കിലും പ്രതിരോധിക്കാനൊക്കുന്ന വാക്സിൻ നിർമ്മിച്ചെടുക്കാൻ ഒരു വർഷത്തിനകം കഴിഞ്ഞിട്ടുണ്ട് എന്ന് മറന്നു കൊണ്ടല്ല ഇതെഴുതുന്നത്. എന്നാലും അടച്ചിടുകയും (quarantine) അടച്ചിരിക്കുകയും (lockdown) മാത്രമായിരുന്നു നമ്മുടെ പ്രാഥമിക പ്രതിരോധ മാർഗം. ഇതിനകം ഒരു വലിയ പങ്ക് മനുഷ്യർക്ക് രോഗം വന്നു പോയോ വാക്‌സിനെടുത്തത് കാരണമോ പ്രതിരോധ ശേഷിയാർജ്ജിക്കാൻ കഴിഞ്ഞിട്ടുണ്ട് എന്ന് കരുതപ്പെടുന്നുണ്ടെങ്കിലും മുഖമൊളിപ്പിക്കാതെ പുറത്തിറങ്ങാനൊക്കുന്ന അവസ്ഥയിലേക്ക് നമ്മളിനിയും തിരിച്ചെത്തിയിട്ടില്ല. മാത്രമല്ല, വൈറസിന്റെ ഓരോ രൂപാന്തരവും ഒരു അടച്ചിരിപ്പിലേക്ക് കൂടി നയിച്ചേക്കുമോ എന്ന ഭീതി ഡെമോക്ലിസിന്റെ വാളു പോലെ ഇപ്പോഴും തലക്കുമേൽ തൂങ്ങി നിൽക്കുന്നുമുണ്ട്.

ഒരു പ്രദേശമോ രാജ്യമോ പോലുമല്ല, ലോകം മുഴുവൻ മനുഷ്യർ അടച്ചിരുന്നും മറ്റുള്ളവരോട് ആകാവുന്നത്ര അകലം പാലിച്ചും കഴിഞ്ഞു കൂട്ടിയ നിസ്സഹായതയും ഭീതിയും നിറഞ്ഞ ഈ കാലത്തെ ഭാവിയിലെ ചരിത്രകാരന്മാർ എങ്ങിനെയായിരിക്കും അവതരിപ്പിക്കുക?

തീരെ പ്രതീക്ഷിക്കാതെ ആരാലും പ്രവചിക്കപ്പെടാതെ വന്ന് ദൂരവ്യാപകമായ പ്രത്യാഘാതങ്ങൾ ഉണ്ടാക്കുന്ന ചില സംഭവങ്ങളുണ്ട്. ഗണിതശാസ്ത്രപരമായി പോലും അസംഭാവ്യമായി കരുതപ്പെടുന്ന കാര്യങ്ങൾ. അങ്ങിനെയുള്ള കാര്യങ്ങൾ ചിലപ്പോഴെങ്കിലും സംഭവിക്കുമ്പോൾ ചരിത്രത്തിന്റെ ഗതിയെ തന്നെ അവ മാറ്റി മറിച്ചെന്നും വരും. എഴുത്തുകാരനും സ്റ്റാറ്റിസ്റ്റിഷ്യനും ആയ നസീം നിക്കോലാസ് തലേബ് ഇങ്ങനെയുള്ള പ്രതിഭാസങ്ങളെ വിശേഷിപ്പിക്കുന്നത് കറുത്ത ഹംസം (Black Swan) എന്ന പദമുപയോഗിച്ചാണ്. ഏറെ കാലം പാശ്ചാത്യർ വിശ്വസിച്ചിരുന്നത് ഭൂമിയിൽ കറുത്ത ഹംസങ്ങൾ കാണില്ല എന്നായിരുന്നു. 1697-ൽ ഡച്ച് പര്യവേക്ഷകനായ വില്ലെം ഡി വ്‌ലാമിംഗ് ഓസ്‌ട്രേലിയയിൽ പടിഞ്ഞാറൻ തീരങ്ങളിൽ കറുത്ത ഹംസങ്ങളെ കണ്ടെത്തുന്നത് വരെ ആ വിശ്വാസം നിലനിന്നു.

കോവിഡ് മഹാമാരി ഒരു Black Swan സംഭവമാണോ? അല്ല എന്നാണ് തലേബ് വിശ്വസിക്കുന്നത്. സാംഖ്യികമായി ഒരു അസംഭാവ്യത ആയിരുന്നില്ല കോവിഡ്. അതിനാൽ ഈ മഹാമാരിയെ ബ്ളാക്ക് സ്വാൻ എന്ന് വിശേഷിപ്പിക്കുന്നത് ശരിയായിരിക്കില്ല, ആദ്ദേഹം പറയുന്നു. എന്നാലും, സാങ്കേതികമായ ഇത്തരം വിയോജിപ്പുകൾ മാറ്റിവെച്ചാൽ, ഈ ലോകത്തെ ബഹുഭൂരിഭാഗം മനുഷ്യരെ സംബന്ധിച്ചിടത്തോളവും തീർത്തും അപ്രതീക്ഷിതമായിരുന്നു കോവിഡും അത് അക്ഷരാർത്ഥത്തിൽ തകിടം മറിച്ച അവരുടെ പതിവ് ജീവിതവും. പുതിയ പതിവുകളെ സൂചിപ്പിക്കുന്ന new normal എന്ന പ്രയോഗം ഇനിയങ്ങോട്ട് എല്ലാം ഇങ്ങനെയൊക്കെയേ നടക്കൂ എന്ന ദോഷചിന്തയെക്കാളേറെ താളം തെറ്റിയ ജീവിതത്തോട് പൊരുത്തപ്പെടാനുള്ള മനുഷ്യരുടെ അതിജീവനത്വരയുടെ ഒരു പ്രകാശമായിട്ട് കാണാനാണ് എനിക്ക് താല്പര്യം. എന്നാലും ദിവസങ്ങൾ കഴിയും തോറും അറം പറ്റിയ പോലെ അടച്ചിരിപ്പ് ശരിക്കും നമ്മുടെ ജീവിതത്തിലെ പതിവുകളിലൊന്നായി മാറുകയാണോ എന്ന തോന്നൽ ശക്തിപ്പെടുകയാണ്.

മഹാമാരി കൊണ്ടുമാത്രമല്ല ഒന്നിന് പിറകെ ഒന്നായി പേമാരിയും പ്രളയവും അന്തരീക്ഷമലിനീകരണവുമെല്ലാം പലയിടങ്ങളിലും അടച്ചിരിപ്പുകളിലേക്ക് നയിക്കുകയാണ്. വാസ്തവത്തിൽ അടച്ചിരിപ്പെന്നത് ഈ പുതിയ പതിവുകളുടെ യാഥാർഥ്യത്തെ കൃത്യമായി പ്രതിഫലിപ്പിക്കുന്ന ഒരു വിശേഷണമല്ല. അത് നാല് ചുമരുകൾ സ്വന്തമായുള്ളവർക്ക് മാത്രം ചെയ്യാനൊക്കുന്ന ഒരു കാര്യമാണ്. ബുദ്ധിമുട്ടുകളുണ്ടെങ്കിലും താരതമ്യേന സുരക്ഷിതമായ ഒരു അവസ്ഥയാണത്. ഈ മനുഷ്യരുടെ അടച്ചിരിപ്പ് തെരുവിലേക്ക് തള്ളുന്ന വേറെ കുറേ ആൾക്കാരുണ്ട്. മഹാമാരികളും പാരിസ്ഥികദുരന്തങ്ങളും അവയുണ്ടാക്കുന്ന അടച്ച് പൂട്ടലുകളും കാരണം പ്രതീക്ഷയറ്റ പാലായനത്തിന് നിർബന്ധിക്കപ്പെട്ടവർ. അഭയാർത്ഥികൾ.

തലസ്ഥാന നഗരിയിൽ നിന്നുള്ള വാർത്തകൾ നോക്കുക. എല്ലാ വർഷവും ശൈത്യകാലത്തിന്റെ ആരംഭത്തിൽ പതിവുള്ളത് പോലെ ഇത്തവണയും അന്തരീക്ഷ മലിനീകരണം അതീവഗുരുതരമായ അവസ്ഥയിലേക്കെത്തുകയും എയര്‍ ക്വാളിറ്റി ഇന്‍ഡെക്‌സ് മനുഷ്യർക്ക് ശ്വാസയോഗ്യമായതിന്റെ പരിധി വിട്ട് ഏറെ ഉയർന്നുപോകുകയും ചെയ്തു. പുതിയവയൊന്നുമല്ല, കഴിഞ്ഞ വർഷത്തെയും അതിന് മുൻപത്തെ കുറെ വർഷങ്ങളിലെയും കാരണങ്ങൾ തന്നെ ഇത്തവണയും – വാഹനങ്ങൾ, വൈദ്യുത നിലയങ്ങൾ, ദീപാവലി, വിളവെടുപ്പിന് ശേഷം വൈക്കോൽ കത്തിക്കുന്ന കർഷകർ. അതിന്റെ കൂടെ എന്നത്തേയും പോലെ ഒന്നും നിയന്ത്രിക്കാനാകാത്ത നിസ്സഹായമായ ഭരണകൂടവും.

എന്നാലും ഒരു വ്യത്യാസമുണ്ട്. ജനങ്ങളോട് വീട്ടിലിരിക്കാൻ പറയേണ്ടത് എങ്ങിനെയെന്ന് ഭരണ കർത്താക്കൾക്ക് ഇപ്പോൾ അറിയാം. വിദ്യാലയങ്ങൾ അടച്ചിടുക, തൊഴിലിടങ്ങളിലെ ഹാജർ കുറക്കുക, നിർമ്മാണ പ്രവർത്തങ്ങളും താപനിലയങ്ങളിൽ നിന്നുള്ള വൈദ്യുത ഉത്പാദനം നിർത്തി വെക്കുക തുടങ്ങി ലോക്ക്ഡൗണിന് സമാനമായ നടപടികൾ. വീട്ടിലിരിപ്പ് ഇഷ്ടമാണെങ്കിലും അല്ലെങ്കിലും സ്വാഭാവികമായ ഒരു അവസ്ഥയായി കരുതാൻ ജനങ്ങളും പഠിച്ചിരിക്കുന്നു.

ദില്ലിയിൽ അന്തരീക്ഷത്തിലെ പൊടിയും പുകയുമാണെങ്കിൽ തീരാതെ പെയ്യുന്ന പേമാരിയും പ്രളയവും മണ്ണിടിച്ചിലുകളും ഉരുൾപ്പൊട്ടലുകളുമാണ് കഴിഞ്ഞ കുറേ ദിവസങ്ങളായി ദക്ഷിണേന്ത്യൻ സംസ്ഥാനങ്ങളിലുമുള്ളവരുടെ പതിവ് ജീവിതത്തിന്റെ താളം തെറ്റിച്ച് കൊണ്ടിരിക്കുന്നത്. ബംഗാൾ ഉൾക്കടലിലും അറബിക്കടലിലും ഇന്നേ വരെ കാണാത്ത രീതിയിൽ അടിക്കടി ഉണ്ടാകുന്ന ന്യൂനമർദ്ദങ്ങൾ, ചക്രവാത ചുഴികൾ. പ്രവചനം ആസാധ്യമായി തീരുന്ന കാലാവസ്ഥാവ്യതിയാനത്തിന്റെ നേർക്കാഴ്ചകൾ. കൊടും ദുരിതങ്ങൾ.

ഇവയൊന്നും ഇന്ത്യയിൽ മാത്രമുള്ളതല്ല. ആഗോളതലത്തിൽ തന്നെ തീവ്ര കാലാവസ്ഥാ അനുഭവങ്ങളുടെ എണ്ണത്തിൽ വലിയ വർദ്ധനയാണ് ഉണ്ടാകുന്നത്. കാട്ടുതീകൾ, പ്രളയങ്ങൾ, മേഘവിസ്ഫോടനങ്ങൾ, വരൾച്ച, ധ്രുവ പ്രദേശങ്ങളിലെ മഞ്ഞുരുകൽ, ഉയരുന്ന സമുദ്രനിരപ്പ്. അടിയന്തിരമായി തടയിടാനൊത്തില്ലെങ്കിൽ ഭൂമിയിലെ ജീവന്റെ നിലനിൽപ് തന്നെ അപകടത്തിലായേക്കാവുന്ന മാറ്റങ്ങൾ. കാലാവസ്ഥയുമായി ബന്ധപ്പെട്ട ദുരന്തസംഭവങ്ങളുണ്ടാക്കുന്ന അളവറ്റ നാശനഷ്ടങ്ങൾ. കാലാവസ്ഥാവ്യതിയാനം എന്തെന്നറിയാൻ ഇന്ന് ഐ. പി. സി. സിയുടേത് പോലുള്ള നെടുങ്കൻ ശാസ്ത്ര റിപ്പോർട്ടുകൾ വായിക്കേണ്ടതില്ല. അത്രമേൽ അനുഭവ വേദ്യങ്ങളായിക്കൊണ്ടിരിക്കുന്നു ആ യാഥാർഥ്യങ്ങൾ.

എന്നാൽ കുറച്ച് കാലം മുൻപ് വരെ അതായിരുന്നില്ല സ്ഥിതി. ഇരുപതാം നൂറ്റാണ്ടിന്റെ പകുതി വരേയ്ക്കും അന്തരീക്ഷ താപനില ഏറെ കുറെ സ്ഥിരമായിരുന്നു. പിന്നീടാണ് കാലാവസ്ഥാവ്യതിയാനത്തിന് കാരണമായി ആഗോളതാപനം അതിരൂക്ഷമാകുന്നത്. 1998 ൽ അമേരിക്കയിലെ മസാച്ചുസെറ്റ്സ് സർവ്വകലാശാലയിലെ ഭൗമശാസ്ത്രജ്ഞനായ മൈക്കൽ മാനും രണ്ട് സഹപ്രവർത്തകരും ചേർന്ന് പ്രശസ്‌ത്ര ശാസ്ത്ര ജേർണൽ ആയ നേച്ചറിൽ പ്രസിദ്ധീകരിച്ച ഒരു പ്രബന്ധത്തിലാണ് ഈ പ്രവണത ആദ്യമായി ചൂണ്ടി കാണിക്കപ്പെട്ടത്. ഉത്തരാർദ്ധ ഗോളത്തിലെ കഴിഞ്ഞ ആറു നൂറ്റാണ്ടുകളായുള്ള ആഗോളതാപനത്തിന്റെ പാറ്റേൺ പഠിച്ചപ്പോൾ അവർ കണ്ടത് കഴിഞ്ഞ എട്ടിൽ മൂന്നു വർഷങ്ങളിലെ ശരാശരി താപനില AD 1400 ന് ശേഷമുള്ള ഏത് വർഷത്തേക്കാളും കൂടുതലാണ് എന്നായിരുന്നു. ഈ കണ്ടെത്തൽ ഇന്ന് കാലാവസ്ഥാവ്യതിയാനത്തെ കുറിച്ചുള്ള രേഖകളിലെല്ലാം സ്ഥിര സാനിധ്യമായ ഒരു ഗ്രാഫിന് രൂപം നൽകി – ഹോക്കി സ്റ്റിക് ഗ്രാഫ്. ഏറെ കാലം സ്ഥിരമായി നിൽക്കുന്ന താപനില പൊടുന്നനെ വളർന്ന് ഉയരുന്നത് ഹോക്കി സ്റ്റിക്കിന്റെ രൂപത്തെ അനുസ്മരിപ്പിക്കുന്നത് കൊണ്ടാണ് ആ ചാർട്ടിന് അങ്ങിനെയൊരു പേര് വന്നത്.പിന്നീടങ്ങോട്ട് കാലാവസ്ഥാ വ്യതിയാനത്തെ ചൊല്ലിയുള്ള എല്ലാ വിവാദങ്ങളുടെയും കേന്ദ്രത്തിൽ ഈ ചാർട്ടുണ്ട്.

ഫോസിൽ ഇന്ധന ലോബിയും അവർ വിലക്കെടുത്ത ശാസ്ത്രജ്ഞരും അന്ന് തൊട്ട് സ്ഥാപിക്കാൻ ശ്രമിച്ചത് ആഗോള താപനം അതിശയോക്തിയാണെന്നും അതൊരു കപടശാസ്ത്രമാണെന്നും ആണ്. അനുഭവങ്ങളുടെയും പുതിയ തെളിവുകളുടെയും അടിസ്ഥാനത്തിൽ ആ വാദത്തിന് മുനയൊടിഞ്ഞ് കഴിഞ്ഞിട്ടുണ്ടെങ്കിലും അത് മനുഷ്യരാശിയുടെ നിലനിൽപ്പിനു തന്നെ ഉയർത്തുന്ന ഭീഷണിയെ എങ്ങിനെ നേരിടണമെന്ന കാര്യത്തിൽ സമവായത്തിൽ എത്താനൊക്കാതെ പകച്ചു നിൽക്കുകയാണ് ലോകരാഷ്ട്ര നേതൃത്വങ്ങൾ.

നേരത്തെ സൂചിപ്പിച്ചത് പോലെ ഭൂമിയെ 46 വയസ്സുള്ള ഒരു സ്ത്രീയായി സങ്കൽപ്പിക്കാമെങ്കിൽ ഏതാനും സെക്കൻഡുകൾ മാത്രം വരുന്ന വളരെ ചെറിയ കാലയളവിലാണ് ഒരു പാരിസ്ഥിതിക അടിയന്തിരാവസ്ഥയിലേക്ക് മാനവരാശി തകിടം മറയുന്നതും ജന്തു ജന്യമായ (zoonotic) പകർച്ചവ്യാധികൾ പെരുകുന്നതുമൊക്കെ. ഇത് യാദൃശ്ചികമല്ല. ഭൂമി ജീവന്റെ ആധാരമാണെന്ന് മറന്ന് അതിനെ പരിധികളില്ലാത്ത വികസനത്തിന്റെ അസംസ്കൃത വസ്തുവായി മാത്രം കാണുന്ന മനോഭാവം അതിന്റെ പരകോടിയില്‍ എത്തുന്നത് ഈ കാലത്താണ് എന്നതുകൊണ്ടാണ് . ലാഭേച്ഛ ഒന്നുകൊണ്ടു ത്വരിപ്പിക്കപ്പെടുന്നസമ്പത് വ്യവസ്ഥയാണ്, അതിനെ ‘ലെജിറ്റിമൈസ്’ ചെയ്യുന്ന പ്രത്യയശാസ്ത്രങ്ങളും സംസ്ക്കാരവും പൊതുബോധവുമാണ് ഇതിന് കാരണം. ഭൂമിയുടെ ബൃഹത്‌ചരിത്രത്തെ ആന്ത്രപോസീൻ എന്ന നൊടിയിടനേരം മാറ്റിമറിക്കുന്നു.

പക്ഷിപനിയും പന്നിപനിയും തൊട്ട് കോവിഡ് വരെയുള്ള പകർച്ചവ്യാധികളുടെ ഉറവിടവും കാരണവും തേടുന്ന റോബ് വാലസിനെ പോലുള്ള ശാസ്ത്രജ്ഞർ ചെന്നെത്തുന്നത് ജന്തുക്കളിൽ ഒതുങ്ങി നിൽക്കേണ്ടുന്ന രോഗകാരികൾ (pathogens) മനുഷ്യരിലേക്കെത്താനും ലോകം മുഴുവൻ നിയന്ത്രണാധീതമായി പരക്കാനും ഇടയാക്കുന്ന സാമൂഹ്യ സാമ്പത്തിക സാഹചര്യങ്ങളിലേക്കാണ്. കൃഷിയുടെ വ്യവസായവൽക്കരണം,വനമേഖലകളുടെ വ്യാപകമായ നാശം, ആഗോളവൽക്കരണം തുടങ്ങിയ പ്രവണതകൾ. നിലനിൽക്കുന്ന സാമൂഹ്യ സാമ്പത്തിക ബന്ധങ്ങളെ മാറ്റിനിർത്തികൊണ്ട് കാലാവസ്ഥാവ്യതിയാനത്തെയും മനസ്സിലാക്കുക സാധ്യമല്ല.

ഒന്ന് തീർച്ചയാണ്. ലളിതമായ പരിഹാരങ്ങളൊന്നുമില്ല മനുഷ്യവംശം നേരിടുന്ന ഈ വലിയ പ്രതിസന്ധിക്ക്. ഒറ്റപ്പെട്ടതും ഭാഗികവുമായ ശ്രമങ്ങൾ ഫലം കാണാത്ത അതിസങ്കീർണമായ ഒരു പ്രശ്നസ്ഥലിയാണിത്. ഉദ്പാദനത്തിലും ഉപഭോഗത്തിലും മനുഷ്യരും മനുഷ്യരും തമ്മിലും മനുഷ്യനും പ്രകൃതിയും തമ്മിലും ഉള്ള ബന്ധങ്ങളിലും സ്റ്റാറ്റസ് കോ നിലനിർത്തിക്കൊണ്ട് ഇതിനെ മറികടക്കാമെന്ന് കരുതുന്നത് മൗഢ്യമാണ്. പക്ഷെ അനുരഞ്ജന സാധ്യതയില്ലാത്ത നിലപാടുകളുടെ എതിരറ്റങ്ങളിൽ നിന്ന് പ്രശ്നത്തെ സമീപിക്കാനുള്ള ശ്രമങ്ങളാണ് അധികവും. സ്ഥാപിത താല്പര്യങ്ങൾ, പ്രത്യയശാസ്ത്ര ശാഠ്യങ്ങൾ. താൻ പിടിച്ച മുയലിന്റെ നാല് കൊമ്പുകൾ.

പരിസ്ഥിതി വിഷയങ്ങളിൽ എതിർദിശകളിൽ നിലയുറപ്പിച്ചിട്ടുള്ള രണ്ടു പക്ഷങ്ങളെ നോക്കുക. ശാസ്ത്രവും സാങ്കേതികവിദ്യകളുപയോഗിച്ച് ഇന്ന് നമ്മൾ നേരിടുന്ന എല്ലാ പ്രതിസന്ധികൾക്കും പരിഹാരം കണ്ടെത്താൻ സാധിക്കുമെന്നും പരിധികളില്ലാത്ത വളർച്ച തന്നെയാണ് മനുഷ്യരാശി ആത്യന്തികമായി ലക്ഷ്യമാക്കേണ്ടത് എന്നും കരുതുന്നു ഒരു പക്ഷം. കടന്നുവന്ന വഴികളെല്ലാം തെറ്റായിരുന്നെന്നും ഒരു തിരിച്ചുപോക്കാണ് ഉചിതമെന്നും വിശ്വസിക്കുന്നു മറുപക്ഷം. ഭാവി കാത്തുവെച്ചിരിക്കുന്നത് ഉട്ടോപ്യ ആണെന്നും അല്ല ഡിസ്ട്ടോപ്യ ആണെന്നും കരുതുന്ന രണ്ട് വിശ്വാസിക്കൂട്ടങ്ങൾ. പിന്തിരിഞ്ഞു നോക്കാൻ മാത്രം ഇഷ്ടമുള്ളവരുടെ അപ്രായോഗികമായ ആദർശവാദവും മുന്നോട്ട് നോക്കികളുടെ അന്തമില്ലാത്ത വികസനവാദവും തമ്മിലുള്ള നിരർത്ഥകമായ വാദപ്രതിവാദങ്ങൾ.

ഇവക്കിടയിൽ ഒരു മധ്യമാർഗ്ഗമുണ്ട്; ഇല്ലെങ്കിൽ ഉണ്ടാക്കണം. പക്ഷെ വിവേകത്തിന്റെയും സമവായത്തിന്റെയും ഈ മധ്യമാർഗം മേൽപറഞ്ഞ തീവ്രവാദങ്ങളേക്കാൾ ഏറെ ദുഷ്ക്കരമാണ്. ആ തിരഞ്ഞെടുപ്പിനെയും അതിന്റെ ഫലപ്രാപ്തിയേയും ആശ്രയിച്ചിരിക്കും മനുഷ്യരാശിയുടെ ഭാവി. അതിനൊത്തില്ലെങ്കിൽ ഭൗമചരിത്രത്തിന്റെ പാറക്കെട്ടുകളിൽ കോറിയിട്ട വികലമായ ഒരു ഗ്രഫീറ്റിയാകും മനുഷ്യചരിത്രം.

ആന്ത്രപോസീന്റെ വലിയ വില. ആത്മഹത്യ.

കവർ ഡിസൈൻ : ജ്യോത്സ്ന വിൽസൺ

പൂച്ച കറുത്തതായാലും വെളുത്തതായാലും എലിയെ തിന്നാൽ പോരെ എന്ന് ആധുനിക ചൈനയുടെ ശില്പിയായായി അറിയപ്പെടുന്ന ഡെങ് സിയാഒപിങ് പറഞ്ഞിരുന്നതായി കേട്ടിട്ടുണ്ട്. പ്രായോഗികതയായിരുന്നു ഡെങ്ങിന്റെ മുഖമുദ്ര. 1970-കളുടെ ഒടുവിൽ ചൈനയുടെ ആസൂത്രിത സമ്പദ്‌വ്യവസ്ഥയിൽ നിന്ന് “സോഷ്യലിസ്റ്റ് മാർക്കറ്റ്” സമ്പദ്‌വ്യവസ്ഥയിലേക്കുള്ള പരിവർത്തനത്തിന് തുടക്കം കുറിച്ചത് അദ്ദേഹമായിരുന്നു. കടുത്ത ദാരിദ്ര്യത്തിൽ കഴിഞ്ഞിരുന്ന 850 ദശലക്ഷം മനുഷ്യരാണ് അന്ന് ചൈനയിലുണ്ടായിരുന്നത്. അവരെ വറുതിയിൽനിന്ന് പുറത്തുകൊണ്ടുവരാൻ വലിയ സാമ്പത്തികമുന്നേറ്റം ഉണ്ടായാലേ പറ്റുമായിരുന്നുള്ളൂ. അതിനുള്ള എളുപ്പ മാർഗ്ഗം ചൈനയുടെ ആഗോള സമ്പദ്‌വ്യവസ്ഥയുമായുള്ള ഉദ്ഗ്രഥനമാണെന്ന് ഡെങ് കണ്ടു.

അതൊരു പ്രായോഗിക സമീപനമായിരുന്നു. അക്കാലത്തെ കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ്പാർട്ടികളുടെ നടപ്പു രീതികളിൽനിന്നുള്ള വഴിമാറ്റം. അത് പാശ്ചാത്യമുതലാളിത്തത്തെ ആഹ്ളാദഭരിതരാക്കി. അവർക്ക് മുന്നിൽ തുറന്നിടപ്പെട്ടത് ഒരു വലിയ വിപണിയായിരുന്നു. ലോകവിപണിക്കാവശ്യമായ ഉത്പന്നങ്ങൾ കുറഞ്ഞ കൂലിക്ക് ഉണ്ടാക്കാനൊക്കുന്ന ഒരു തൊഴിലിടവും. അതേസമയം, ചൈനയിലെ സാമൂഹ്യ സാമ്പത്തിക കാര്യങ്ങളുടെ മേൽ മാറ്റമില്ലാതെ തുടർന്നുപോന്ന ചൈനീസ് കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടിയുടെ (സി.പി.സി) അധീശ്വത്വം അവരെ അസ്വസ്ഥരാക്കിക്കൊണ്ടുമിരുന്നു. ചൈന സാമ്പത്തികരംഗത്തും ശാസ്ത്രസാങ്കേതികമേഖലകളിലും പാശ്ചാത്യ മുതലാളിത്തത്തെ വെല്ലുവിളിക്കാൻ പോന്ന ഒരു വൻശക്തിയായി വളർന്നുവരുന്നത് ഈ ആശങ്കകളെ ബലപ്പെടുത്തി.

കഴിഞ്ഞ കുറച്ചു ദിവസങ്ങളായി ചൈനയിലെ ടെക്നോളജി കമ്പനികളുമായി ബന്ധപ്പെട്ട് കേൾക്കുന്ന വാർത്തകൾ ആ ആശങ്കകൾ തെറ്റായിരുന്നില്ല എന്ന് ബോധ്യപ്പെടുത്തുന്നവയാണ് . ഡിജിറ്റൽ ഇക്കണോമിയെ അടക്കിവാഴുന്ന വൻകിട കമ്പനികളെ നിയന്ത്രിക്കാൻ അവിടത്തെ ഭരണകൂടം നടത്തിവരുന്ന ശ്രമങ്ങൾക്ക് ഒരു അടിയന്തിരസ്വാഭാവം കൈവരുന്നു എന്ന് ആ വാർത്തകൾ സൂചിപ്പിക്കുന്നു.

ചൈനയിലെ യൂബർ എന്നറിയപ്പെടുന്ന ദിദി ചുക്സിംഗ് എന്ന ചൈനീസ് ഓൺലൈൻ ടാക്സി (ride hailing) സർവീസിനെതിരെയുണ്ടായ നടപടിയാണ് ഈ നാടകീയനീക്കങ്ങളുടെ ജൂലൈ പരമ്പരയിലെ ആദ്യസംഭവം. ജൂൺ 30 ന് ആയിരുന്നു ദിദി അമേരിക്കയിൽ നിന്ന് പ്രാഥമിക ഓഹരി വിൽപ്പന (ഐ.പി.ഒ) വഴി 4.4 ബില്യൺ ഡോളർ സമാഹരിച്ചത്. 2014-ൽ നടന്ന ഇ-കോമേഴ്‌സ് ഭീമനായ ആലിബാബയുടെ 24 ബില്യൺ ഡോളർ ഐ.പി.ഒവിന് ശേഷം ഒരു ചൈനീസ് കമ്പനി പ്രാഥമിക ഓഹരി വിൽപ്പന വഴി ഇത്രയും വലിയ മൂലധനസമാഹരണം നടത്തിയിട്ടില്ല. സ്വാഭാവികമായും ഓഹരി വിപണിയിലും ബിസിനസ് നിരീക്ഷകരിലും അത് വലിയ ആവേശമുണർത്തി.

പക്ഷെ, ആ ആവേശം വളരെ പെട്ടന്നു തന്നെ പരിഭ്രാന്തിക്ക് വഴി മാറി. ജൂലൈ രണ്ടിന് ദിദിക്കെതിരെ അന്വേഷണം ആരംഭിക്കുന്നതായി ചൈനയിലെ സൈബർസ്പേസ് അഡ്മിനിസ്ട്രേഷൻ (CAC) പ്രഖ്യാപിച്ചു. രണ്ടു ദിവസത്തിനുള്ളിൽ എല്ലാ ചൈനീസ് ആപ്പ് സ്റ്റോറുകളോടും കമ്പനിയുടെ ആപ്പ് നീക്കം ചെയ്യാനുള്ള ഉത്തരവുണ്ടായി. ദിദി ദേശീയ സുരക്ഷ, ഡാറ്റ പ്രൈവസി തുടങ്ങിയ കാര്യങ്ങളുമായി ബന്ധപ്പെട്ട നിയമങ്ങളെ ലംഘിക്കുന്നുവെന്നായിരുന്നു ആരോപണം. അമേരിക്കൻ ഓഹരി വിപണിയിലെ ദിദിയുടെ ഭാഗ്യപരീക്ഷണം തകിടം മറിഞ്ഞു. അതിന്റെ ഓഹരിവില 25 ശതമാനത്തിലേറെ കുത്തനെ ഇടിഞ്ഞു.

അതിനുശേഷം ഒന്നിന് പിറകെ ഒന്നായി മറ്റു പല ടെക്നോളജി കമ്പനികൾക്കെതിരെയും ചൈനയിലെ അധികാരികളുടെ അപ്രതീക്ഷിതമായ നീക്കങ്ങളുണ്ടായി. വൻകിട കമ്പനികളുടെ കുത്തകവൽക്കരണം, അവ ഉപയോക്താക്കളുടെ ഡാറ്റയും സ്വകാര്യതയും കൈകാര്യം ചെയ്യുന്നതിലെ അപാകതകൾ, തൊഴിലിടങ്ങളിലെ ചൂഷണം ഇവയൊക്കെ സൂക്ഷ്മപരിശോധനക്ക് വിധേയമായി. ഈ നടപടികൾ കാരണം കഴിഞ്ഞ മാസം മാത്രം ചൈനീസ് കമ്പനികൾക്ക് $400 ബില്യൺ (ഏകദേശം 30 ലക്ഷം കോടി രൂപ) അമേരിക്കൻ ഓഹരി വിപണിയിൽ നഷ്ടമായിട്ടുണ്ട് എന്നാണ് വാൾ സ്ട്രീറ്റ് ജേർണൽ റിപ്പോർട്ട് ചെയ്തത്.

ചൈനയിലെ ഏറ്റവും വലിയ ടെക്നോളജി കമ്പനികളിലൊന്നായ ടെൻസെന്റിന് തങ്ങളുടെ മെസ്സേജിങ് പ്ലാറ്റ്‌ഫോം ആയ വീചാറ്റിൽ പുതിയ ഉപയോക്താക്കളെ സ്വീകരിക്കുന്നത് നിർത്തി വേക്കേണ്ടി വന്നു. 1.2 ബില്യണിലധികം ഉപയോക്താക്കൾ മൊബൈൽ പേയ്‌മെന്റിനും മെസ്സേജിങ്ങിനും സമൂഹമാധ്യമമായും ഒക്കെ ഉപയോഗപ്പെടുത്തുന്ന ഒരു സൂപ്പർ ആപ്പാണ് വീചാറ്റ്. വിവര സുരക്ഷയുമായി ബന്ധപ്പെട്ട കാര്യങ്ങളിലായിരുന്നു നടപടി. രണ്ടു സ്ട്രീമിംഗ് കമ്പനികൾ ഏറ്റെടുക്കുന്നതുമായി ബന്ധപ്പെട്ട് ടെൻസെന്റ്റിന് 500,000 യുവാൻ പിഴ ചുമത്തിയതിന് തൊട്ടുപിന്നാലെയാണ് ഈ സംഭവം നടന്നത്.

ഓൺലൈൻ ട്യൂഷനാണ് ചൈനീസ് അധികാരികളുടെ രോഷത്തിന് വിധേയമായ മറ്റൊരു മേഖല. സാധാരണ മനുഷ്യർക്ക് ജീവിതവിജയത്തിന് ഉയർന്ന നിലയിലുള്ള വിദ്യാഭ്യാസ വിജയം ഏറ്റവും ആവശ്യമായ ഒരു ഘടകമായി മാറിയതോടെ ചൈനയിൽ ശക്തിപ്രാപിച്ചുവന്ന ഒരു ബിസിനസാണിത്. അതോടൊപ്പം വിദ്യാഭ്യാസ ചിലവും വിദ്യാർത്ഥികളുടെ പഠനഭാരവും താങ്ങാനാവത്തവണ്ണം കൂടി. ഈ പരാതികൾ പരിഹരിക്കാനായി മുന്നോട്ടുവെക്കപ്പെട്ട പരിഷ്‌ക്കാരങ്ങൾ ദൂരവ്യാപകമായ പ്രത്യാഘാതങ്ങൾ ഉണ്ടാക്കാൻ പോന്നവയാണ്. ഓൺലൈൻ ട്യൂഷൻ സ്ഥാപനങ്ങൾ ലാഭം ലക്ഷ്യമാക്കുന്നവ ആയിക്കൂടാ എന്നതാണ് അതിലൊന്ന്. ബിസിനസ് മാസികയായ ബ്ലൂംബെർഗ് പറയുന്നത് ഈ പരിഷ്‌ക്കാരങ്ങൾ 100 ബില്യൺ ഡോളർ ഓൺലൈൻ വിദ്യാഭ്യാസ വ്യവസായത്തിന്റെ മരണമണിയാണ് എന്നാണ്.

ഈ പരിഷ്‌ക്കാരങ്ങളിലെ നിർദ്ദേശങ്ങളോടൊപ്പം വിദ്യാഭ്യാസ മന്ത്രാലയം ഉപയോഗിച്ച കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് ജാർഗണുകളും പരിഭ്രാന്തി കൂട്ടാനിടയാക്കി. മൂലധനതാല്പര്യങ്ങൾ ഈ മേഖലയെ ഹൈജാക്ക് ചെയ്തിരിക്കുന്നവെന്നായിരുന്നു മന്ത്രാലയത്തിന്റെ പ്രസ്താവന.

ജൂലൈ അവസാന വാരത്തിൽ ഫുഡ് ഡെലിവറി കമ്പനികൾ തൊഴിലാളികൾക്ക് മിനിമം കൂലി, ഇൻഷുറൻസ് തുടങ്ങിയ കാര്യങ്ങൾ ഉറപ്പ് വരുത്തണമെന്നും തൊഴിൽ ഭാരം കുറക്കണമെന്നും ആവശ്യപ്പെടുന്ന പുതിയ സർക്കാർ നിയന്ത്രണങ്ങൾ പുറത്തു വന്നു. അതും ഓഹരി വിപണിയിൽ വലിയ പ്രത്യാഘാതങ്ങൾ ഉണ്ടാക്കി. ചൈനയിലെ പ്രധാന ഫുഡ് ഡെലിവറി കമ്പനികളിലൊന്നായ മൈറ്റുവാന്റെ (Meituan) ഓഹരിവില ഹോങ്കോംഗ് വിപണിയിൽ 14% ഇടിഞ്ഞു.

ഇങ്ങനെയുള്ള പരിഷ്‌ക്കാരങ്ങൾ മേല്പറഞ്ഞ മേഖലകളിൽ ഒതുങ്ങി നിൽക്കില്ലെന്നും ആരോഗ്യം, റിയൽ എസ്റ്റേറ്റ് തുടങ്ങിയ മേഖലകളിലേക്കും വ്യാപിച്ചേക്കുമെന്നാണ് വിലയിരുത്തപ്പെടുന്നത്. അതിന് ഒരു കാരണം ഗാർഹിക ചിലവ് കുറക്കാനൊത്തില്ലെങ്കിൽ ഒരു കുടുംബത്തിന് മൂന്ന് കുട്ടികളാകാമെന്ന കുറച്ച് മാസങ്ങൾക്ക് മുൻപ് നിലവിൽവന്ന നിയമത്തിന് വലിയ സ്വീകാര്യത ഉണ്ടാകുകയില്ലെന്ന വിലയിരുത്തലാണ്. ഇത്രയും കാലമായി കർശനമായി തുടർന്നുവരുന്ന ജനസംഖ്യാനിയന്ത്രണം തൊഴിൽ സജ്ജരായ യുവാക്കളുടെ എണ്ണം കുറക്കുന്നു എന്നതായിരുന്നു ആ നിയമനിർമ്മാണത്തിന്റെ പ്രേരണ.

ടെക്നോളജി കമ്പനികൾക്കെതിരായ ചൈനീസ് ഭരണകൂടത്തിന്റെ നീക്കങ്ങൾ ചടുലതയാർജ്ജിച്ചത് ഇപ്പോഴാണെങ്കിലും ഇത് കുറച്ചുകാലമായി തുടർന്നുവരുന്ന ഒന്നാണ്. കഴിഞ്ഞ വർഷം നവംബറിലാണ് ആലിബാബയുടെ സ്ഥാപകനായ ജാക്ക് മായുടെ ഓൺലൈൻ പേയ്മെന്റ് സ്ഥാപനമായ ആൻറ് ഗ്രൂപ്പ് തങ്ങളുടെ വിദേശ വിപണിയിലുള്ള ഐ.പി.ഒ നിർത്തി വെക്കാൻ നിർബന്ധിതരായത്. അത് നടന്നിരുന്നെങ്കിൽ ലോകത്തെ ഏറ്റവും വലിയ ഐ.പി.ഒ ആകുമായിരുന്നേനെ. ഏതാണ്ട് അതേ സമയത്തുതന്നെ മൂന്ന് മാസത്തോളം ജാക്ക് മാ പൊതുവേദികളിൽ നിന്ന് അപ്രത്യക്ഷനാകുകയും ചെയ്തു. ഒരു പരിപാടിക്കിടെ ജാക്ക് മാ ചൈനയിലെ സർക്കാർ ഏജൻസികളെ നിശിതമായി വിമർശിക്കുകയും രാജ്യത്തെ പൊതുമേഖലാ ബാങ്കുകളെ “പണയ കടകളുമായി” താരതമ്യം ചെയ്യുകയും ചെയ്തതായിരുന്നു അധികാരികളെ ചൊടിപ്പിച്ചത്.

1999 ൽ ആണ് ജാക്ക് മാ ആലിബാബ സ്ഥാപിക്കുന്നത്. ചുരുങ്ങിയ കാലം കൊണ്ട് അത് ചൈനയിലെ ഏറ്റവും വലിയ ഓൺലൈൻ റീട്ടെയിൽ പ്ലാറ്റ്‌ഫോമും ലോകത്തെ തന്നെ ഏറ്റവും വിലപിടിച്ച ടെക്നോളജി കമ്പനികളിൽ ഒന്നും ആക്കി മാറ്റി. 2004 -ൽ ആലിബാബ അവതരിപ്പിച്ച അലിപേ എന്ന ഡിജിറ്റൽ പേയ്‌മെന്റ് ആപ്പ് പെട്ടന്നു തന്നെ ദശലക്ഷക്കണക്കിന് ഉപയോക്താക്കളെ നേടിയെടുത്തു. ഈ ബിസിനസിന്റെ വിപുലീകരണത്തിൽ ഭാഗമായി അലിപേയെ ആൻറ് ഗ്രൂപ്പ് എന്ന പേരിൽ വേറൊരു കമ്പനിയായി ലിസ്റ്റ് ചെയ്യാനുള്ള ശ്രമമായിരുന്നു അട്ടിമറിക്കപ്പെട്ടത്. ഈ സംഭവം നടന്ന് കുറച്ച് ദിവസങ്ങൾക്കുള്ളിൽ കുത്തകവൽക്കരണവും മൂലധനശക്തികളുടെ ക്രമരഹിതമായ വികാസവും തടയണമെന്നാവശ്യപ്പെടുന്ന ഒരു പ്രസ്താവന പാർട്ടി പോളിറ്റ് ബ്യൂറോ നടത്തിയത് ഈ നീക്കങ്ങൾക്ക് രാഷ്ട്രീയനേതൃത്വത്തിന്റെ പൂർണ്ണപിന്തുണയുണ്ടെന്നതിന്റെ തെളിവായിരുന്നു.

മറ്റ് പല രാജ്യങ്ങൾക്കുമുള്ള പോലെ കമ്പോളത്തിലെ കുത്തകവൽക്കരണം തടയുന്നതിനും ആരോഗ്യകരമായ മത്‌സരം ഉറപ്പാക്കുന്നതിനുമായി ചൈനയിലും നിയമങ്ങളുണ്ട്. സ്റ്റേറ്റ് അഡ്മിനിസ്ട്രേഷൻ ഓഫ് മാർക്കറ്റ് റെഗുലേഷൻ (SAMR) എന്നാണ് അത് അറിയപ്പെടുന്നത്. ആൻറ് ഗ്രൂപ്പിന്റെ ഐ.പി.ഒ നിർത്തി വെച്ചതിന് പിന്നാലെ ഇന്റർനെറ്റ് പ്ലാറ്റുഫോമുകളെ നിയന്തിക്കാനുള്ള വ്യവസ്ഥകൾ കൂടി ഈ നിയമത്തിൽ ഉൾപ്പെടുത്തി. അതിന് ശേഷം വിവിധ കമ്പനികൾക്കുമേൽ SAMR-ന്റെ പിടി വീണിട്ടുണ്ട്. അതിൽ ഏറ്റവും വലുത് ഏപ്രിൽ 9-ന് അലിബാബക്ക് മേൽ ചുമത്തപ്പെട്ട 2.8 ബില്യൺ ഡോളറിന്റെ കനത്ത പിഴയായിരുന്നു. കമ്പനിയുടെ 2020-ലെ ലാഭത്തിന്റെ 12% വരും ഈ തുക.

ടെക്നോളജി രംഗത്തെ കുത്തകകൾക്കെതിരെ ലോകത്ത് പലയിടത്തും ധാരാളം പരാതികളും സർക്കാരുകളുടെ ഇടപെടലുകളും നടന്നുവരുന്ന ഒരു കാലമാണിത്. ചൈനയിലെ സംഭവവികാസങ്ങളെ ഒരു തലത്തിൽ ഈ പ്രവണതയുടെ തുടർച്ചയായി കണക്കാക്കാം. ഒരു സ്വേച്ഛാധിപത്യസർക്കാരിന് മാത്രം പറ്റുന്ന രീതിയിൽ നിർണ്ണായകതീരുമാനങ്ങൾ അതിവേഗം എടുക്കാനും നടപ്പിലാക്കാനും ചൈനക്കാകുന്നു എന്ന വ്യത്യാസം നിലനിൽക്കുന്നുണ്ടെങ്കിലും. അതേസമയം അവിടെ നടക്കുന്ന കാര്യങ്ങൾക്ക് വേറൊരു തലം കൂടിയുണ്ട്. അതു മനസിലാക്കാൻ ആ രാജ്യത്തെ സോഷ്യലിസ്റ്റ് മാർക്കറ്റ് സമ്പദ്‌വ്യവസ്ഥ നേരിടുന്ന ചില വലിയ വെല്ലുവിളികളും അതിൽ ടെക്നോളജി കമ്പനികൾ വഹിക്കുന്ന പങ്കും പരിശോധിക്കേണ്ടതുണ്ട്.

വർഷങ്ങൾക്ക് മുൻപ് ഡെങ് സിയാഒപിങ് തുടങ്ങിവെച്ച സാമ്പത്തിക പരിഷ്‌ക്കാരങ്ങൾ ചൈനയിൽ ഉണ്ടാക്കിയതു താരതമ്യങ്ങളില്ലാത്ത മാറ്റങ്ങളാണ്. ഇന്ന് ലോകത്തെ രണ്ടാമത്തെ വലിയ സമ്പദ്‌വ്യവസ്ഥയാണ് ചൈന. ലോകബാങ്കിന്റെ കണക്കുകളനുസരിച്ച് അവിടെ ഇപ്പോൾ കടുത്ത ദാരിദ്ര്യത്തിൽ കഴിയുന്നവർ ഒരു ശതമാനത്തിൽ താഴെ മാത്രമാണ്. ആരോഗ്യം, വിദ്യാഭ്യാസം, ഉപഭോഗം തുടങ്ങിയ സൂചകങ്ങളുടെ അടിസ്ഥാനത്തിൽ നോക്കിയാലും ജനങ്ങളുടെ ജീവിതനിലവാരത്തിൽ ഗണ്യമായ പുരോഗതി കൈവരിക്കാൻ ആ രാജ്യത്തിനായിട്ടുണ്ട്.

ഇടതും വലതും നിലയുറപ്പിച്ചിട്ടുള്ള നിരീക്ഷകരെ ആശയക്കുഴപ്പത്തിൽ വീഴ്‌ത്തുന്ന ഒന്നാണ് ചൈനയുടെ സമ്പദ്‌വ്യവസ്ഥ. അത് മാർക്സിസ്റ്റ് നിലപാട് പിന്തുടരുന്ന ഒരു കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടിയുടെ കർശനമായ നിയന്ത്രണത്തിലായിരിക്കുമ്പോൾ തന്നെ ആഗോളമുതലാളിത്തത്തിന്റെ ഉദ്പാദനവിതരണ ശൃംഖലകളുടെ അവിഭാജ്യഭാഗമാണ്. ആഗോള വ്യാപാരവും വിദേശമൂലധനവും ചൈനയുടെ സാമ്പത്തികവളർച്ചയിൽ നിർണ്ണായകമായ പങ്കു വഹിച്ചിട്ടുണ്ട്. ഒരേ സമയം ലോകസമ്പദ്‌വ്യവസ്ഥക്കാവശ്യമായ ഉത്പന്നങ്ങൾ കുറഞ്ഞ വേതനനിരക്കിൽ ഉണ്ടാക്കുന്ന തൊഴിലിടവും ആ ഉത്പന്നങ്ങളുടെ വലിയ വിപണിയുമാണ് ചൈന. 2007-08 ലെ വലിയ സാമ്പത്തിക പ്രതിസന്ധിയിൽ നിന്ന് കരകയറാൻ ആഗോളമുതലാളിത്തത്തിന് സാധിച്ചതിൽ ചൈന വഹിച്ച പങ്ക് നിർണ്ണായകമായിരുന്നു. അക്കാലത്ത് ചൈനയിൽ സർക്കാർ മുൻകൈ എടുത്ത് കടമായി ധനസഹായം ലഭ്യമാക്കി നടപ്പിലാക്കിയ വൻതോതിലുള്ള നിർമ്മാണ പ്രവർത്തനങ്ങളും നഗരവൽക്കരണവും ചൈനയിലെ ആഭ്യന്തര ഉപഭോഗം വർദ്ധിക്കാൻ മാത്രമല്ല ആഗോള വിതരണ ശൃംഖലകളുടെ പുനരുജ്ജീവനത്തിനും സഹായിച്ചിട്ടുണ്ട് എന്ന് നിരീക്ഷിക്കപ്പെട്ടിട്ടുണ്ട്. ഇന്ന് ഒരു ശീതസമരമായി പരിണമിച്ചിട്ടുള്ള ചൈനയും പാശ്ചാത്യമുതലാളിത്തവും തമ്മിലുള്ള രാഗദ്വേഷബന്ധത്തിന്റെ അടിസ്ഥാനം ഈ പരസ്പരാശ്രിതത്വമാണ്.

ഈ മാറ്റങ്ങൾക്കൊപ്പം, അവ തുറന്നു കൊടുത്ത അവസരങ്ങളെ ഉപയോഗപ്പെടുത്തി വളർന്നുവന്ന ഒന്നാണ് ചൈനയിലെ ഡിജിറ്റൽ ഇക്കോണമി. ചൈന അക്കാദമി ഓഫ് ഇൻഫർമേഷൻ ആൻഡ് കമ്മ്യൂണിക്കേഷൻ ടെക്നോളജിയുടെ കണക്കുകൾ പ്രകാരം കഴിഞ്ഞ വർഷം ഡിജിറ്റൽ ഇക്കോണമിയുടെ പങ്ക് ജിഡിപിയുടെ 38.6% ആയിരുന്നു. ചൈനയിലെ ഭൂരിപക്ഷം പൗരന്മാരും ഷോപ്പിംഗ്, പേയ്മെൻറ്, ഫിനാൻസ്, വിനോദം, ആശയവിനിമയം തുടങ്ങിയ നിത്യജീവിത വ്യവഹാരങ്ങൾക്കായി ആശ്രയിക്കുന്നത് ബൈദുവും ആലിബാബയും ടെൻസെന്റും പോലുള്ള സ്ഥാപനങ്ങളെയാണ്. അതിവേഗം നഗരവൽക്കരണത്തിന് വിധേയമായിക്കൊണ്ടിരിക്കുന്ന ചൈനീസ് സമൂഹത്തിലെ പ്രധാന തൊഴിൽദാതാക്കൾ കൂടിയാണ് ഈ കമ്പനികൾ.

അതേസമയം ചൈനയുടെ ഈ വിജയഗാഥക്ക് പ്രശ്നഭരിതമായ ഒരു മറുവശവുമുണ്ട്. അതിശീഘ്ര വളർച്ചക്ക് ചൈന കൊടുത്ത വില വൻതോതിലുള്ള അസമത്വവും കടബാധ്യതയുമാണ്. പ്രശസ്ത ധനശാസ്ത്രജ്ഞനും Capital in the Twenty-First Century എന്ന കൃതിയുടെ കർത്താവുമായ തോമസ് പിക്കറ്റിയും ചില സഹപ്രവർത്തകരും ചൈനയിലെ സാമ്പത്തിക അസമത്വത്തെക്കുറിച്ച് 2019 ൽ പ്രസിദ്ധീകരിച്ച ഒരു പഠനത്തിൽ പറയുന്ന ഈ കണക്കുകൾ നോക്കുക: ഏറ്റവും സമ്പന്നരായ 10% ആൾക്കാരുടെ വരുമാനത്തിന്റെ പങ്ക് 1978 ൽ 27% ആയിരുന്നത് 2015 ൽ 41% ആയി ഉയർന്നു. താഴത്തെ പകുതിയിലുള്ളവരുടെ പങ്കാകട്ടെ 27% ൽ നിന്ന് 15% ആയി കുറയുകയാണുണ്ടായത്. ഈ വർഷം ഏപ്രിലിൽ ഫോർബ്‌സ് വാരിക പ്രസിദ്ധീകരിച്ച കണക്കു പ്രകാരം 626 ശതകോടീശ്വരന്മാരാണ് ചൈനയിൽ നിന്നുള്ളത്. കഴിഞ്ഞ വർഷം ഇങ്ങനെയുള്ള അതിസമ്പന്നർ 388 പേരായിരുന്നു. സാങ്കേതികവിദ്യ, മാധ്യമം, ടെലികോം മേഖലകളിൽ നിന്നാണ് ഭൂരിപക്ഷം അതിസമ്പന്നരും വന്നിട്ടുള്ളത്.

അതുപോലെ തന്നെ ഗുരുതരമായ മറ്റൊരു വിഷയമാണ് 2007-08 ലെ വലിയ സാമ്പത്തിക പ്രതിസന്ധിക്ക് ശേഷം കുതിച്ചു കയറാൻ തുടങ്ങിയ കടബാധ്യത. 2020 ൽ ചൈനയുടെ മൊത്തം കടബാധ്യത ജിഡിപിയുടെ 270% ആയിരുന്നു. പ്രാദേശിക സർക്കാർ സ്ഥാപനങ്ങളുടെ ബാധ്യത $3.97 ട്രിലിയൻ വരും. ഇത് സാമ്പത്തിക സുരക്ഷക്ക് വലിയ ഭീഷണിയായിരിക്കുന്നു. അതുതന്നെയാണ് ഗാർഹിക കടത്തിലുള്ള കാര്യവും. കഴിഞ്ഞ വർഷം ചൈനയുടെ മൊത്തം ഗാര്ഹികകടം വ്യക്തികളുടെ കൈവശമുള്ള ചിലവഴിക്കാനായുള്ള വരുമാനത്തിന്റെ (disposable income) 131% ആയി ഉയർന്നു.

ഈ സാമ്പത്തിക വിഷമതകളോടൊപ്പം ചേർത്തു വായിക്കേണ്ട ഒന്നാണ് ഡിജിറ്റൽ ഇക്കോണമി ഉണ്ടാക്കിയെടുത്തിട്ടുള്ള തൊഴിൽസംസ്ക്കാരത്തെകുറിച്ചുള്ള പരാതികൾ. ഈ സ്ഥാപനങ്ങളിൽ പലതും രാവിലെ 9 മണി തൊട്ട് രാത്രി 9 മണി വരെ ആഴ്ച്ചയിൽ 6 ദിവസവും പണിയെടുക്കാൻ തൊഴിലാളികളെ നിർബന്ധിക്കുന്നത് ‘996 തൊഴിൽ സമയം’ എന്ന പേരിൽ വലിയ വിമർശനങ്ങൾക്ക് വിധേയമാകുന്നുണ്ട്. ഗിഗ് ഇക്കോണമി തൊഴിലുകളിൽ പൊതുവേയുള്ള അരക്ഷിതാവസ്ഥയും കുറഞ്ഞ വേതനവും കൂടിയ തൊഴിൽസമയവുമൊക്കെ സാധാരണ ജനങ്ങൾക്കിടയിൽ വലിയ അസംതൃപ്തിയാണ് ഉണ്ടാക്കുന്നത്.

ഈ പ്രതിസന്ധികളും അസംതൃപ്തികളും ഡിജിറ്റൽ ഇക്കോണമി കമ്പനികളുടെ വളർച്ചക്ക് കടിഞ്ഞാണിടുന്നതിന് തുടക്കം കുറിക്കാൻ ചൈനീസ് സർക്കാരിന് പ്രേരണയായിട്ടുണ്ട് എന്ന് തീർച്ചയാണ്. സാധാരണക്കാരുടെ ദൈനംദിന ജീവിത വ്യവഹാരങ്ങളുടെ ഫിനാൻഷ്യലൈസേഷൻ നിയന്ത്രണവിധേയമാക്കുക എന്നതും ഒരു ലക്ഷ്യമായിരിക്കാം.

ബാഹ്യശക്തികളുടെ ഇടപെടലുകൾ പോലെതന്നെ ആപൽക്കരമായിത്തീരാം സമൂഹത്തിലെ ആന്തരികവൈരുദ്ധ്യങ്ങൾ ഉണ്ടാക്കുന്ന സംഘർഷങ്ങൾ എന്ന് സി.പി.സിക്ക് നന്നായറിയാം. സോവിയറ്റ് യൂണിയനും ടിയാന്മെൻ ടിയാൻമെൻ സ്ക്വയറും പഠിപ്പിച്ച വലിയ പാഠങ്ങളിലൊന്നാണത്. 2017 ലെ പാർട്ടി കോൺഗ്രസിൽ, ചൈനയിൽ ഇന്ന് നിലനിൽക്കുന്ന മുഖ്യവൈരുധ്യം അസന്തുലിതവും അപര്യാപ്തവും ആയ വികസനവും കൂടുതൽ നല്ല ജീവിതത്തിന് വേണ്ടിയുള്ള ജനങ്ങളുടെ വർദ്ധിച്ചുവരുന്ന ആവശ്യങ്ങളും തമ്മിലുള്ളതാണ് എന്ന് ചൈനീസ് പ്രസിഡന്റ് ഷി ജിൻപിങ് എടുത്ത് പറഞ്ഞതിന് കാരണം അതാണ്. ടെക്നോളജി കമ്പനികളുടെ കുത്തകവൽക്കരണം, അതിരുവിട്ട മുതലാളിത്തരീതികൾ, ഊഹാധിഷ്ഠിത ഫിനാൻസ് മൂലധത്തിന്റെ ക്രമാതീതമായ വളർച്ച തുടങ്ങിയ കാര്യങ്ങളെ നിയന്ത്രിക്കാനുള്ള ശ്രമങ്ങൾ കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടി ഈ വിശകലനത്തെ മാർക്സിസ്റ്റ് പദാവലികളിൽ പൊതിഞ്ഞ വെറും ഒരു റെട്ടറിക് ആയല്ല കാണുന്നത് എന്ന് തെളിയിക്കുന്നു.

ഡിജിറ്റൽ ഇക്കോണമി കമ്പനികളെ നിയന്ത്രണത്തിന് വിധേയമാക്കാനുള്ള മറ്റൊരു കാരണം അവരുടെ കൈവശമുള്ള കൂറ്റൻ വിവരശേഖരങ്ങളാണ് (big data). വ്യക്തികളുടെ ഇഷ്ടാനിഷ്ടങ്ങളും ആഗ്രഹങ്ങളും കാഴ്ചപ്പാടുകളും അടക്കം അവരെ കുറിച്ചുള്ള എല്ലാ വിവരങ്ങളും കൈക്കലാക്കുകയും അത് പരസ്യങ്ങളടക്കമുള്ള ധനാഗമമാർഗ്ഗങ്ങൾക്കായി ഉപയോഗപ്പെടുത്തുകയും ചെയ്താണ് ഈ കമ്പനികൾ വളർന്നിട്ടുള്ളത്. ലോകത്തെമ്പാടുമുള്ള ഇന്റർനെറ്റ് കമ്പനികളുടെ പ്രധാനസ്വത്ത് ഡാറ്റയും അവയെ വിശകലനം ചെയ്യാനുള്ള അതി സങ്കീർണമായ അൽഗോരിതങ്ങളും ആണ്. ആധുനിക സമ്പദ്‌വ്യവസ്ഥയിൽ ഡാറ്റ ഒരു സുപ്രധാന ഉദ്പാദന ശക്തിയായി മാറിയിരിക്കുന്നു എന്ന് സി.പി.സിക്ക് അറിയാം. കഴിഞ്ഞ വർഷം ഏപ്രിലിൽ പാർട്ടി കേന്ദ്രകമ്മിറ്റിയുടെ ഒരു പ്രധാന നയ രേഖ ഭൂമി, തൊഴിൽ, മൂലധനം, സാങ്കേതികവിദ്യ എന്നിവയ്ക്കൊപ്പം ഉൽപാദനത്തിന്റെ അഞ്ച് അടിസ്ഥാന ഘടകങ്ങളിലൊന്നാണ് ഡാറ്റ എന്ന് എടുത്തു പറഞ്ഞിരുന്നു.

ഇത് മാത്രമല്ല ഡാറ്റയുടെ പ്രാധാന്യം. ഇക്കാലത്ത് അത് അധികാരത്തിന്റെയും നിയന്ത്രണത്തിന്റെയും ഒരു പ്രധാന ഉപാധി കൂടിയാണ്. പൗരന്മാരെ നിരന്തര നിരീക്ഷണത്തിന് വിധേയമാക്കുന്നതിൽ ബിഗ് ഡാറ്റയ്ക്കും അൽഗോരിതങ്ങൾക്കും ഉള്ള നിർണ്ണായകമായ പങ്കിനെ കുറിച്ച് ചൈനയിലെ ഭരണകൂടത്തിന് നന്നായറിയാം. പൗരന്മാരെ കുറിച്ചുള്ള ഡാറ്റയുടെ ഉടമസ്ഥാവകാശവും നിയന്ത്രണവും ഏതാനും ഒലിഗാർക്കികൾക്ക് വിട്ടുകൊടുക്കുന്നത് തങ്ങൾ വിഭാവനം ചെയ്യുന്ന ചൈനീസ് സോഷ്യലിസത്തിന് അനുഗുണമാകില്ല എന്ന് അവർ തിരുമാനിച്ചാൽ അത്ഭുതത്തിനവകാശമില്ല.

എന്തായാലും ഒന്ന് തീർച്ചയാണ്. ചരിത്രത്തിൽ നിന്ന് പഠിക്കാനും പുതിയ സാഹചര്യങ്ങൾക്കനുസൃതമായി അതിവേഗം പുതിയ നയങ്ങളും തന്ത്രങ്ങളും രൂപപ്പെടുത്താനുമുള്ള അസാമാന്യമായ വഴക്കം സി.പി.സിയെ മറ്റെല്ലാ കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടികളിൽ നിന്നും വ്യത്യസ്തമാക്കുന്നുണ്ട്. കുറഞ്ഞ വേതനത്തിലധിഷ്ഠിതമായ ലോകത്തിന്റെ പണിപ്പുര എന്ന നിലയിൽ നിന്ന് ആഗോളസമ്പദ്‌വ്യവസ്ഥയുടെ ഗതിവിഗതികളെ നിർണ്ണയിക്കാനൊക്കുന്ന ഒരു സാമ്പത്തിക ശക്തിയായി മാറാതെ ‘ചൈനീസ് സോഷ്യലിസത്തിന്’ മുന്നോട്ട് പോകാനാകില്ലെന്ന് അവർക്കറിയാം. ഏതാനും ഇന്റർനെറ്റ് കമ്പനികളുടെ പണക്കൊഴുപ്പിലല്ല ചിപ്പ് നിർമ്മാണം, നിർമ്മിത ബുദ്ധി, റോബോട്ടിക്സ്, ക്വാണ്ടം കമ്പ്യൂട്ടിങ് തുടങ്ങിയ പുതിയ കാലത്തെ ശാസ്ത്രസാങ്കേതികവിദ്യകളിൽ മേൽകൈ നേടുന്നതിലാണ് കാര്യമെന്നും.

ഇതിനർത്ഥം അധികാരതുടർച്ച നിലനിർത്താനാവശ്യമായ കാര്യങ്ങൾക്കപ്പുറം സ്വാതന്ത്ര്യം, ജനാധിപത്യം, വ്യക്‌തിയുടെയും സമൂഹത്തിന്റെയും സമഗ്രവികാസം തുടങ്ങിയ യഥാർത്ഥ സോഷ്യലിസത്തിന്റെ നൈതിക ബാധ്യതകളെ ഏറ്റെടുക്കാൻ സി.പി.സി തയ്യാറാകുമെന്നാണോ? ആണെന്നും അല്ലെന്നും ഉറപ്പിച്ച് പറയാൻ സഹായിക്കുന്ന പാഠങ്ങളൊന്നും ഇതുവരെയുള്ള ചരിത്രം നൽകുന്നില്ല. പൂച്ച കറുത്തതായാലും വെളുത്തതായാലും എലിയെ തിന്നാൽ പോരെ എന്ന ഡെങ് വചനത്തിന്റെ യുക്തിയും പ്രായോഗികമതിത്വവും തന്നെയാണ് അവരെ ഇപ്പോഴും നയിക്കുന്നത്. ഏത് പൂച്ച ഏത് എലിയെ എങ്ങിനെ തിന്നണമെന്ന് കാഴ്ച്ചക്കാർ ശഠിക്കുന്നതിൽ പക്ഷെ കാര്യമില്ലല്ലോ.

“ഇത് ഒരു മനുഷ്യന്റെ ചെറിയ കാൽ വെയ്പ്പ്, മാനവരാശിക്ക് ഒരു വലിയ കുതിച്ചുചാട്ടവും”. 1969 ജൂലൈ 20 ന് അമേരിക്കയുടെ അപ്പോളോ 11 ലൂണാർ മിഷനിൽ എഡ്വിന്‍ ആല്‍ഡ്രിനും മൈക്കേല്‍ കോളിന്‍സിനുമൊപ്പം ചരിത്രത്തിലാദ്യമായി ചന്ദ്രനിൽ കാലുകുത്തിയ നീല്‍ ആംസ്‌ട്രോംങ് പറഞ്ഞ വാക്കുകളാണിവ. അവ വെറും വാക്കുകളായിരുന്നില്ല. മനുഷ്യചരിത്രത്തിലെ ഐതിഹാസികവും അവിസ്മരണീയവും ആയ ഒരു കുതിച്ചു ചാട്ടം തന്നെയായിരുന്നു അന്ന് നടന്നത്.

രണ്ടാം ലോക മഹായുദ്ധത്തിന് ശേഷം ആരംഭിച്ച ലോകരാഷ്ട്രങ്ങളിലെ മുതലാളിത്തചേരിയും സോഷ്യലിസ്റ്റ് ചേരിയും തമ്മിലുള്ള ശീതസമരത്തിന്റെ പശ്ചാത്തലം കൂടിയുണ്ടായിരുന്നു ചന്ദ്രനിൽ ആദ്യമായി മനുഷ്യനെയെത്തിച്ച അമേരിക്കയുടെ ആ വിജയാഹ്ളാദത്തിന് പിന്നിൽ. 1957-ല്‍ സോവിയറ്റ് യൂണിയന്‍ ചരിത്രത്തിലാദ്യമായി ‘സ്പുട്നിക്’ എന്ന മനുഷ്യ നിർമ്മിത ഉപഗ്രഹം ബഹിരാകാശത്ത് എത്തിച്ചപ്പോൾ അത് യു എസ് എ യുടെ അഭിമാനത്തിനേറ്റ ഒരു വലിയ ക്ഷതമായിരുന്നു. നാല് വർഷത്തിന് ശേഷം 1961- ല്‍ ബഹിരാകാശ യാത്ര നടത്തുന്ന ആദ്യത്തെ മനുഷ്യൻ എന്ന പദവി യൂറിഗഗാറിന്‍ എന്ന സോവിയറ്റ് കോസ്മോനോട്ടിന് കൈവരിക കൂടി ചെയ്തപ്പോൾ അത് കൂടി. 1969 ലെ ചാന്ദ്രദൗത്യം ആ പരാജയങ്ങളുടെ കണക്കുതീർക്കൽ കൂടിയായിരുന്നു.

ഇതൊക്കെ ഇപ്പോൾ ഓർക്കാൻ കാരണം ബ്രിട്ടീഷ് ബിസിനസുകാരനും പ്രമുഖ വ്യവസായ സംരഭകനുമായ സര്‍ റിച്ചാര്‍ഡ് ബ്രാന്‍സണ്‍ ജൂലൈ 11 ന് തന്റെ സ്ഥാപനമായ വെര്‍ജിന്‍ ഗാലക്ടിക്ക് നിര്‍മ്മിച്ച വി എസ് എസ് യൂണിറ്റി എന്ന യാനത്തില്‍ ബഹിരാകാശത്തേക്ക് പറന്ന് തിരിച്ചു വന്നതാണ്. ഇന്ത്യൻ വംശജയായ സിരിഷ ബാൻഡ്‌ല അടക്കം അഞ്ചു പേരായിരുന്നു ബ്രാൻസന് കൂട്ടായുണ്ടായിരുന്നത്. സിരിഷ വെര്‍ജിന്‍ ഗാലക്ടിക്കിന്റെ വൈസ് പ്രസിഡന്റ്മാരിൽ ഒരാളാണ്.

ബഹിരാകാശത്തിന്‍റെ അതിർത്തിയായി കണക്കാക്കാക്കപ്പെടുന്ന 80 കിലോമീറ്റർ കടന്ന്, കുറച്ചു മിനുട്ടുകൾ ഭാരരഹിതാവസ്ഥ അനുഭവിച്ച്, മടക്കയാത്രയിൽ ഭൂമിയെ അതിന്റെ ഗോളരൂപത്തിൽ കണ്ട് 71 കാരനായ ബ്രാൻസനും കൂട്ടരും മടങ്ങിയെത്തി. അങ്ങിനെ സ്വന്തം കമ്പനി നിർമ്മിച്ച ബഹിരാകാശ പേടകത്തിൽ യാത്രചെയ്യുന്ന ആദ്യത്തെ ആളാണ് ബ്രാൻസൻ. പുനരുപയോഗിക്കാവുന്ന ഒരു വാഹനമാണ് വി എസ് എസ് യൂണിറ്റി.

ഒരർത്ഥത്തിലും ഗഗാറിന്റെ ബഹിരാകാശയാത്രയുടെയോ ആദ്യ ചന്ദ്രയാത്രയുടെയോ ഐതിഹാസികമാനങ്ങൾ ഉള്ള ഒന്നല്ല ബ്രാന്‍സന്റെ ഈ ചെറു ബഹിരാകാശ യാത്ര. പക്ഷെ, ആദ്യകാല ബഹിരാകാശ സഞ്ചാരങ്ങളിൽ നിന്നും ഗുണപരമായ ചില മാറ്റങ്ങളുണ്ട് ബ്രാൻസന്റെ ഈ യാത്രക്ക്. ഒന്നാമതായി, ഇതൊരു ‘സാധാരണ’ യാത്രയാണ്. ഭൂമിയുടെ ഗുരുത്വാകർഷണവലയത്തിന് അപ്പുറത്തേക്കുള്ള ഒരു ഉല്ലാസയാത്ര. അതുമാത്രമല്ല. മനുഷ്യന്റെ ബഹിരാകാശ പരിവേക്ഷണങ്ങളിലെ ഒരു സുപ്രധാന വഴിതിരിവിന്റെ പ്രഖ്യാപനം കൂടിയാണിത്. സ്വകാര്യ മൂലധനത്തിന്റെ വാണിജ്യതാല്പര്യങ്ങൾ ഗുരുത്വാകർഷണം ഭേദിച്ചിരിക്കുന്നു എന്ന പ്രഖ്യാപനം.

2004 ലാണ് സ്‌പേസ് ടൂറിസം ലക്ഷ്യമാക്കി ബ്രാൻസൺ വെര്‍ജിന്‍ ഗാലക്ടിക്ക് ആരംഭിക്കുന്നത്. പതിനേഴു വർഷങ്ങൾക്ക് ശേഷം നിരവധി പരീക്ഷണ പറക്കലുകൾക്കും പരാജയങ്ങൾക്കുമൊടുവിൽ വിജയത്തിലെത്തിയ ഈ യാത്രയോടെ വാണിജ്യാടിസ്ഥാനത്തിൽ സ്വകാര്യമേഖലയിലുള്ള ബഹിരാകാശ ഉല്ലാസയാത്രകളുടെ തുടക്കം കുറിക്കപ്പെടുകയാണ്. 600 ഓളം പേർ ഇതിനകം തന്നെ രണ്ടു തൊട്ട് രണ്ടര ലക്ഷം അമേരിക്കൻ ഡോളർ വരെ ചിലവഴിച്ച് ബ്രാൻസന്റെ സ്പേസ് ഫ്ലൈറ്റിന് ഊഴം കാത്തുനിൽക്കുന്നുണ്ട് എന്നാണ് പറയപ്പെടുന്നത്. അതിസമ്പന്നരുടെയും സെലിബ്രിറ്റികളുടെയും ഒരു നീണ്ട നിര.

സയൻസ് ഫിക്ഷൻ ഫാന്റസികളിലെ വിഷയം മാത്രമായിരുന്നു സ്‌പേസ് ടൂറിസം ഒരു കാലത്ത്. ഇപ്പോൾ കാലം മാറിയിരിക്കുന്നു. ബഹിരാകാശ മേഖലയുടെ വാണിജ്യവൽക്കരണം തുറന്നിടുന്ന വലിയ സാധ്യതകളെ തിരിച്ചറിഞ്ഞിട്ടുള്ളത് ഒരു വ്യക്തി മാത്രമല്ല. ആമസോണിന്റെ സ്ഥാപകനായ ജെഫ് ബെസോസും ടെസ്‌ലയുടെ സ്ഥാപകനായ എലോൺ മസ്‌കും ഇതേ ലക്ഷ്യവുമായി മുന്നോട്ടു പോകുന്ന മറ്റു രണ്ടു പ്രമുഖർ.

2000 -ൽ ആണ് സ്പേസ് ടൂറിസം അടക്കമുള്ള ബഹിരാകാശ മേഖലയിലെ വാണിജ്യ സാധ്യതകളെ ഉപയോഗപ്പെടുത്താനായി ബെസോസ് ബ്ലൂ ഒറിജിൻ എന്ന കമ്പനി സ്ഥാപിക്കുന്നത്. ബ്രാന്‍സണ്‍ വെര്‍ജിന്‍ ഗാലക്ടിക്ക് സ്ഥാപിക്കുന്നതിനും നാലു വർഷം മുൻപ്. ഈ വരുന്ന ജൂലൈ 20 ന്, മനുഷ്യന്റെ ആദ്യ ചന്ദ്രയാത്രയുടെ 52-ആം വാർഷികദിനത്തിൽ, തന്റെ കമ്പനി നിർമിച്ച യാനത്തിൽ യാത്ര തിരിക്കാനിരിക്കുകയായിരുന്നു ബെസോസ്. അപ്പോഴാണ് ബ്രാൻസൺ അദ്ദേഹത്തെ കടത്തിവെട്ടി ഏതാനും ദിവസം മുൻപേ ആ ലക്ഷ്യം സഫലീകരിച്ചത്. ബഹിരാകാശത്ത് അധീശത്വം സ്ഥാപിക്കുന്നതിൽ ആരാണ് മുന്നിലെന്ന മത്സരം ഒരു കാലത്ത് രാഷ്ട്രങ്ങൾ തമ്മിലായിരുന്നെങ്കിൽ ഇന്നത് സ്വകാര്യ കമ്പനികൾ തമ്മിൽ കൂടിയാണ്.

ബ്രാന്‍സണ്‍ നടത്തിയതുപോലുള്ള യാത്രകളെ സബ്-ഓർബിറ്റൽ (suborbital) എന്നാണ് വിശേഷിപ്പിക്കാറ്. ഭൂമിയുടെ ഗുരുത്വാകർഷണത്തെ മറികടന്ന് അതിനെ പ്രദക്ഷിണം വെക്കുന്ന ഒരു കൃത്രിമോപഗ്രഹമായി മാറാൻ ബഹിരാകാശ വാഹനത്തിന് ഒരു നിശ്ചിത വേഗം ആർജ്ജിക്കേണ്ടതുണ്ട്. ഇതിനെ പാലായന പ്രവേഗം (escape velocity) എന്ന് പറയും. ആ വേഗം കൈവരിക്കാൻ ശ്രമിക്കാതെ ബഹിരാകാശത്തിന്റെ അതിരൊന്ന് ഭേദിച്ച് തിരിച്ചു വരുന്ന യാത്രകളാണ് സബ്-ഓർബിറ്റൽ യാത്രകൾ. ബെസോസിന്റെ ബ്ലൂ ഒറിജിൻ ലക്ഷ്യമിടുന്നത് ഇത്തരം യാത്രകൾ മാത്രമല്ല. ചന്ദ്രനിലേക്കും പിന്നെ ചൊവ്വയിലേക്കുമൊക്കെ എത്താനൊക്കുന്ന അതിദീർഘവും കൂടുതൽ സങ്കീർണവും ആയ ബഹിരാകാശ പരിവേക്ഷണങ്ങൾ കൂടിയാണ്.

ഇക്കാര്യത്തിൽ ബ്ലൂ ഒറിജിന്റെ പ്രധാന എതിരാളി എലോൺ മസ്‌കിന്റെ സ്പേസ് എക്സ് ആണ്. കഴിഞ്ഞ വർഷം മെയ് 30 ന് നാസയുടെ രണ്ട് ബഹിരാകാശയാത്രികരെ ഭൂമിയെ വലം വെച്ചുകൊണ്ടിരിക്കുന്ന അന്താരാഷ്ട്ര ബഹിരാകാശ നിലയത്തിലേക്ക് (ഐ‌എസ്‌എസ്) തങ്ങളുണ്ടാക്കിയ പുനരുപയോഗിക്കാവുന്ന യാനത്തിൽ എത്തിക്കാൻ സ്പേസ് എക്‌സിനായി. ഇതിലൂടെ ബഹിരാകാശ പരിവേക്ഷണങ്ങളിലെ ഒരു വലിയ നാഴികകല്ലാണ് സ്പേസ് എക്സ് പിന്നിട്ടത്.

മനുഷ്യരെ വീണ്ടും ചന്ദ്രനിലേക്കെത്തിക്കാനുള്ള അമേരിക്കയുടെ ആർട്ടിമിസ് (Artemis) പ്രൊജക്റ്റിന്ന് വേണ്ട ലൂണാർ ലാൻഡർ നിർമ്മിക്കാനും ആ പ്രോജെക്റ്റിൽ പങ്കാളികളാകാനും വലിയ മത്സരമാണ് ഈ കമ്പനികൾ തമ്മിൽ നടന്നു വരുന്നത്. 2024 ഓടെ ചന്ദ്രനിൽ മനുഷ്യന്റെ സ്ഥിര സാന്നിദ്ധ്യം സാധ്യമാക്കി, സ്വകാര്യസംരഭകർക്ക് ഒരു ചാന്ദ്ര (lunar) സമ്പദ്‌വ്യവസ്ഥ കെട്ടിപ്പടുക്കുന്നതിന് വേണ്ട അടിസ്ഥാനസൗകര്യങ്ങൾ ഒരുക്കാനാണ് ആർട്ടിമിസ് ലക്ഷ്യമിടുന്നത്.

ജ്യോതിശാസ്ത്ര സമസ്യകളുടെ ചുരുളഴിക്കാനുള്ള ശാസ്ത്ര ഗവേഷണങ്ങൾ, സൈനിക കാര്യങ്ങളിലും ശാസ്ത്രസാങ്കേതിക വിദ്യകളിലും അധീശ്വത്വം ഉറപ്പു വരുത്താനും തങ്ങളുടെ പ്രതാപം ഉയർത്തിക്കാട്ടാനുമുള്ള ദേശീയ രാഷ്ട്രങ്ങൾ തമ്മിലുള്ള മത്സരം തുടങ്ങിയ ഘടകങ്ങളായിരുന്നു ആദ്യകാലത്ത് ബഹിരാകാശ പരിവേക്ഷണങ്ങളുടെ പ്രധാന പ്രേരണ. ക്രമേണ, കൃത്രിമോപഗ്രഹങ്ങളടക്കമുള്ള സാങ്കേതികവിദ്യകളുടെ വികാസം സമ്പദ്‌വ്യവസ്ഥയിലും മനുഷ്യന്റെ നിത്യജീവിതത്തിലും നിർണ്ണായകസ്വാധീനമുള്ള ഒരു മേഖലയായി അതിനെ മാറ്റി. വാർത്താവിനിമയം, ഇന്റർനെറ്റ്, കാലാവസ്ഥാപ്രവചനം തുടങ്ങിയ ഒഴിച്ചുകൂടാനാകാത്ത സേവനങ്ങൾ ബഹിരാകാശ ശാസ്ത്രസാങ്കേതികവിദ്യകളെ ആശ്രയിച്ച് നിലനിൽക്കുന്നവയായി മാറി. 2019 ൽ ആഗോള സ്പേസ് ഇക്കണോമിയിൽ നിന്നുള്ള മൊത്തം വരുമാനം 366 ബില്യൺ യുഎസ് ഡോളർ ആയിരുന്നു എന്ന് കണക്കുകൾ പറയുന്നു.

ഇന്ന് ഈ രംഗം വേറൊരു വലിയ കുതിപ്പിന് സാക്ഷ്യം വഹിക്കുകയാണ്. ബഹിരാകാശ പരിവേക്ഷണത്തിലേക്കുള്ള സ്വകാര്യ സംരഭകരുടെ കടന്നുവരവ് സ്പേസ് ഇക്കണോമിക്ക് പുതിയ മാനങ്ങൾ നൽകുന്നു. പൊതുവെ അതാതു രാഷ്ട്രങ്ങളുടെ ഭൂമിയിലെ താല്പര്യങ്ങളാകും സർക്കാർ നേതൃത്വത്തിലുള്ള ബഹിരാകാശ പ്രോജക്റ്റുകളെ ആത്യന്തികമായി നിർണ്ണയിക്കുകയും നിയന്ത്രിക്കുകയും ചെയ്യുക. പക്ഷെ, ബഹിരാകാശത്തെ സ്വകാര്യസംരഭങ്ങൾക്ക് ആ പരിമിതിയെ അതിലംഘിക്കാനാകും. ആർട്ടിമിസ് പോലുള്ള പദ്ധതികൾ ഈ തിരിച്ചറിവിന്റെ പ്രതിഫലനമാണ്. ഈ വർഷം ഫെബ്രുവരിയിൽ ഹാർവാർഡ് ബിസിനസ് റിവ്യൂയിൽ (HBR) ഈ രംഗത്തെ വിദഗ്ദ്ധരായ മാറ്റ് വെയ്ൻസിയർ, മെഹക് സാരംഗ് എന്നിവർ ചേർന്നെഴുതിയ ഒരു ലേഖനത്തിൽ ഈ മാറ്റത്തെ വിശേഷിപ്പിക്കുന്നത് ബഹിരാകാശത്തിനു വേണ്ടിയുള്ള ബഹിരാകാശ സമ്പദ്‌വ്യവസ്ഥയുടെ (space for space economy) ആവിർഭാവം എന്നാണ്.

സ്പേസ് എക്സ് പോലുള്ള ഒന്നോ രണ്ടോ കമ്പനികളിൽ ഒതുങ്ങി നിൽക്കുന്ന ഒന്നല്ല ബഹിരാകാശത്തെ അധിവാസകേന്ദ്രങ്ങൾ ഉണ്ടാക്കുന്ന പുതിയ അവസരങ്ങൾ. ഇത്തരം കേന്ദ്രങ്ങൾക്കാവശ്യമായ നിർമ്മാണങ്ങൾ പോലുള്ള കാര്യങ്ങൾ കൂടുതൽ പുതിയ സംരഭങ്ങൾക്ക് കാരണമാകുന്നു. മേൽ സൂചിപ്പിച്ച എച്ച്ബിആർ ലേഖനം ഇത് കാട്ടിത്തരുന്ന കുറച്ച് ഉദാഹരണങ്ങൾ നല്കുന്നുണ്ട്. അന്താരാഷ്ട്ര ബഹിരാകാശ നിലയത്തിന് (ഐ‌എസ്‌എസ്) ആവശ്യമായ ഫൈബർ ഒപ്റ്റിക് കേബിളുകളും മെറ്റൽ ബീമുകളും നിർമ്മിക്കുന്ന Made in Space Inc. അങ്ങിനെയൊരു കമ്പനിയാണ്. ബഹിരാകാശത്തെ ഗുരുത്വരഹിതാവസ്ഥയും (zero gravity), 3-D പ്രിന്റിങ്ങും ഒക്കെ ഉപയോഗപ്പെടുത്തുന്നു ഈ കമ്പനി. അത്തരത്തിലുള്ള വേറൊരു സ്ഥാപനമാണ് ബഹിരാകാശത്തെ വാണിജ്യാവശ്യങ്ങൾക്കുള്ള അടിസ്ഥാനസകര്യങ്ങൾ അവിടെ നിന്നു തന്നെ നിർമ്മിക്കുന്ന Axiom എന്ന കമ്പനി. ബഹിരാകാശ സമ്പദ്‌വ്യവസ്ഥ എങ്ങിനെ പുതിയ വ്യവസായ സംരംഭങ്ങളുടെ ഒരു ഇക്കോസിസ്റ്റത്തിന് രൂപം കൊടുക്കുന്നു എന്നതിന്റെ നിദർശനങ്ങളാണ് ഈ സ്ഥാപനങ്ങൾ.

പക്ഷെ, ഈ വികസനത്തിന് ഇക്കാലമത്രയും ഒരു പരിമിതിയുണ്ടായിരുന്നു. ഭൂമിയെന്ന ആവാസവ്യവസ്ഥക്കകത്ത് ഒതുക്കപ്പെടുന്ന സ്ഥലകാലങ്ങളുടെ പരിമിതി. ഇതിനെ അതിലംഘിക്കാനുള്ള അവസരമാണ് പുതിയ ബഹിരാകാശ പരിവേക്ഷണങ്ങൾ തുറന്നു തരുന്നത്. പുതിയ ‘ഭൂമികളും’ ആകാശങ്ങളും ഒരുക്കുന്ന സ്ഥലകാലവിന്യാസങ്ങൾ ഭാവിയിലെ മനുഷ്യവ്യവഹാരങ്ങളിൽ ഉണ്ടാക്കിയേക്കാക്കുന്ന മാറ്റങ്ങൾ പ്രവചനാതീതമാണ്.

എപ്പോഴും ഇങ്ങനെയാണ് സമ്പദ്‌വ്യവസ്ഥകൾ വളർന്ന് വലുതാകുക – ആവശ്യങ്ങളെ കൂടുതൽ കാര്യക്ഷമമായി അഭിസംബോധന ചെയ്യാനാകുന്ന ഉദ്പാദന വിതരണ പ്രക്രിയകൾ ഉണ്ടാക്കുക; പുതിയ ആവശ്യങ്ങൾ സൃഷ്ടിക്കുക. മൂലധന നിക്ഷേപത്തിനും ഉദ്പാദനത്തിനും വിതരണത്തിനും അതുവഴി മിച്ചമൂല്യത്തിനും ലാഭത്തിനും ഉള്ള പുതുവഴികൾ തേടിയുള്ള നിരന്തരമായ അന്വേഷണത്തിന്റേതാണ് മുതലാളിത്ത സമ്പദ്‌വ്യവസ്ഥയുടെ ചരിത്രം. “The tendency of capital to continually enlarge the periphery of circulation” എന്നാണ് മാർക്സ് Grundrisse-ൽ ഈ പ്രക്രിയയെ വിശേഷിപ്പിച്ചിട്ടുള്ളത്.

ഭാവനക്ക് വിട്ടുകൊടുക്കേണ്ടിയിരിക്കുന്ന ഇത്തരം കാര്യങ്ങളെ മാറ്റിനിർത്തിയാൽ തന്നെ, ബഹിരാകാശം കേന്ദ്രീകരിച്ച് ഉണ്ടായിവരാനിടയുള്ള പുതിയ സമ്പദ്‌വ്യവസ്ഥകളെ കുറിച്ച് പ്രായോഗികതലത്തിലുള്ള നിരവധി ചോദ്യങ്ങളുണ്ട്. ആർക്കായിരിക്കും ഈ സമ്പദ്‌വ്യവസ്ഥകളുടെ നിയന്ത്രണാധികാരം? നമ്മളിന്നറിയുന്ന സർക്കാരുകൾക്ക് പകരം അവ കുറച്ച് ഒലിഗാർക്കുകളുടെ കൈപിടിയിലൊതുങ്ങാനിടയുണ്ടോ? ഈ വ്യവസ്ഥകളുടെ മുഖമുദ്ര സഹകരണമോ അല്ല മത്സരങ്ങളോ ആയിരിരിക്കുക?

ഇത്തരം ചോദ്യങ്ങൾ ഉയർത്താൻ നേരമായോ എന്ന് സംശയം തോന്നാം. പക്ഷെ, ബഹിരാകാശത്തെ സ്വത്തവകാശങ്ങൾ, നിയമപരിരക്ഷ, നിയന്ത്രണങ്ങൾ തുടങ്ങിയ കാര്യങ്ങളെ കുറിച്ചുള്ള ചർച്ചകൾ പല കോണുകളിൽ നിന്നും ഇപ്പോൾ തന്നെ ഉയർന്നു വരുന്നുണ്ട്. ഇക്കാര്യങ്ങളിൽ ഒരു റെഗുലേറ്ററി ഫ്രേംവർക്ക് ഉണ്ടാകേണ്ടതിന്റെ ആവശ്യകതയേയും അതിന്റെ സ്വഭാവത്തേയും കുറിച്ചുള്ള ചർച്ചകൾ നടക്കുന്നുണ്ട്.

ബഹിരാകാശമേഖലയിലെ സ്വകാര്യസംരംഭങ്ങളുടെ മുൻ നിരയിലുള്ള മസ്കിനെയും ബെസോസിനെയും ബ്രാൻസണിനെയും പോലുള്ള വ്യക്തികളെ ഈ വഴിയിൽ മുന്നോട്ട് പോകാൻ പ്രചോദിപ്പിക്കുന്നതെന്തെന്ന ചോദ്യം ഇവിടെ പ്രസക്തമാണ്. എലോൺ മസ്ക് പറയുന്നത് സ്‌പേസ് എക്സ് ലക്ഷ്യമാക്കുന്നത് ബഹിരാകാശസഞ്ചാരം അടിസ്ഥാനമാക്കിയ ഒരു സംസ്കൃതിയെ ആണ് എന്നാണ്. അതിനെ ‘spacefaring civilization’ എന്നാണ് അയാൾ വിളിക്കുന്നത്. ഇത് ഒരു വലിയ സ്വപ്നമാണ്. സാധാരണ മനുഷ്യർക്ക് അപ്രാപ്യമായ ഒരു സ്വപ്‍നം. മസ്കിനെ പോലുള്ള മറ്റു വ്യക്തികളും പണം, ലാഭം തുടങ്ങിയ കാര്യങ്ങൾക്ക് പകരം സമാനമായ വലിയ സ്വപനങ്ങളെ കുറിച്ച് സംസാരിക്കുന്നവരാണ്.

ഇതിനർത്ഥം സ്വപ്നജീവികളായ കുറച്ച് പ്രതിഭാശാലികളുടെ സ്വപ്നങ്ങളാണ് ഈ വലിയ മാറ്റങ്ങളെ പ്രാഥമികമായും നിർണ്ണയിക്കുന്നത് എന്നാണോ? അല്ലെന്ന് നിസംശയം പറയാനൊക്കും. രണ്ടു കാരണങ്ങളുണ്ട്.

1. മുൻകാല മാതൃകകളൊന്നും മുന്നിലില്ലാത്ത ഭീമൻ മുതൽ മുടക്ക് ആവശ്യമായ കാര്യങ്ങളാണ് ഈ സ്വകാര്യ ബഹിരാകാശസംരഭങ്ങൾ. വൻനഷ്ടങ്ങൾക്ക് വലിയ സാധ്യതയുള്ളവ. ഇങ്ങനെയുള്ള ഒരു വ്യവസായത്തിനാവശ്യമായ മൂലധനം ഉപാധികളില്ലാതെ ഈ വ്യക്തികൾക്ക് സമാഹരിക്കാനൊത്തത് സ്വന്തം കൈവശമുള്ള അളവറ്റ സ്വകാര്യ സമ്പത്തുകൊണ്ടാണ്. വ്യക്തികളുടെ കഴിവിനും മിടുക്കിനുമപ്പുറം, കഴിഞ്ഞ കുറച്ച് ദശകങ്ങളായി ആഗോള മുതലാളിത്തത്തിനകത്ത് നടന്നുവരുന്ന സമ്പത്തിന്റെ അഭൂതപൂർവമായ കേന്ദ്രീകരണം കൂടി ഇതിന് പുറകിലുണ്ട്. സമ്പത്തിന്റെ ഭൂരിഭാഗവും ചുരുക്കം ചില വ്യക്തികളുടെയും കോർപറേറ്റുകളുടെയും കൈവശം കുമിഞ്ഞു കൂടുന്ന ഈ പ്രക്രിയക്ക് കാരണം സമ്പദ് വ്യവസ്ഥയുടെ ആഗോളവൽക്കരണവും ലോകത്തെമ്പാടും നടപ്പിലായ നവലിബറൽ സാമ്പത്തിക പരിഷ്‌ക്കാരങ്ങളും ഫിനാൻസ് മൂലധനത്തിന്റെ അഭൂതപൂർവമായ വളർച്ചയും ആയിരുന്നു.
2. കൈയിൽ പണമുണ്ടെന്നതുകൊണ്ടു മാത്രം ചുരുങ്ങിയ കാലം കൊണ്ട് ഉണ്ടാക്കിയെടുത്ത ഒന്നല്ല ഇന്നത്തെ ബഹിരാകാശ ശാസ്ത്രസാങ്കേതിക വിദ്യകൾ. വിവിധ രാഷ്ട്രങ്ങളിലെ ഒട്ടനവധി ശാസ്ത്രജ്ഞരുടെയും സാങ്കേതിക വിദഗ്ദ്ധരുടെയും കാലങ്ങളായുള്ള അശ്രാന്തപരിശ്രമം ഉണ്ടാക്കിയെടുത്ത ബൗദ്ധികസ്വത്തുകളാണവ. പൊതുമേഖലയിൽ, പൊതുമുതൽ മൂലധനമാക്കിയാണ് ഈ ശ്രമങ്ങളത്രയും ഇത്രയും കാലമായി നടന്നുവരുന്നത്. അങ്ങിനെ പക്വതയാർജ്ജിച്ച് വരുന്ന ശാസ്ത്രസാങ്കേതിക വിദ്യകൾ വാണിജ്യാവശ്യങ്ങൾക്ക് ഉതകുമെന്ന ഘട്ടമെത്തുമ്പോൾ സ്വകാര്യമൂലധനം രംഗപ്രവേശം ചെയ്യുന്നത് ഇതാദ്യമായല്ല.

ഇങ്ങനെ നോക്കുമ്പോൾ, പുതുലോക സൃഷ്ടാക്കളായ വിഷനറികളായല്ല, ഒരു പുതിയ മാർക്കറ്റ് ഉണ്ടാക്കിയെടുക്കുന്നതിലുള്ള റിസ്ക് ഏറ്റെടുക്കാൻ തയ്യാറായ അതിനാവശ്യമായ ഭൗതിക സാഹചര്യങ്ങളുളള കുശാഗ്രബുദ്ധികളായ വ്യവസായികളായാണ് ഈ വ്യക്തികളെ കാണാൻ കഴിയുക.

ഇതിനർത്ഥം ഈ വ്യക്തികൾ മോശക്കാരാണെന്നല്ല. സ്വപ്നങ്ങളിലെയും ഭാവനകളിലെയും പുതിയ ആകാശങ്ങൾ യാഥാർഥ്യമാക്കാൻ തുനിഞ്ഞിറങ്ങിയ അതിപ്രഗല്ഭർ തന്നെയാണിവർ. പക്ഷെ, അവരുടെ സ്വപ്‍ന സാക്ഷാത്ക്കാരങ്ങൾക്ക് കാരണമായി ചരിത്രപരവും വസ്തുനിഷ്ടവുമായ പല ഘടകങ്ങളുമുണ്ടെന്നും അവയുടെ അഭാവത്തിൽ ഈ സ്വപ്നങ്ങൾ കാലമെത്താത്ത അതിഭാവനകൾ ആയിപ്പോകുമായിരുന്നുവെന്നും ചൂണ്ടികാട്ടിയെന്നു മാത്രം.

അതോടൊപ്പം ഒരു കാര്യം കൂടി നമ്മുക്ക് ഇവിടെ ഓർക്കാവുന്നതാണ്. സ്വകാര്യലാഭം മാത്രം ലക്ഷ്യം വെക്കുന്ന വലിയ മാറ്റങ്ങൾ, അവ എത്ര തന്നെ ആവേശകരമായിരുന്നാലും, പൊതുനന്മക്ക് തീർച്ചയായും എപ്പോഴും ഇടയാക്കിയിട്ടുണ്ട് എന്നതിന് ചരിത്രത്തിൽ അധികം ഉദാഹരണങ്ങളില്ലെന്ന്…

പോസ്റ്റർ ഡിസൈൻ : ജ്യോതിസ് പരവൂർ

ബൃഹദാഖ്യാനങ്ങൾക്ക് (grand narratives) വിശ്വാസ്യത ഇല്ലാതായ ഒരു കാലമാണ് നമ്മുടേതെന്ന് കരുതുന്നവരുണ്ട്. അതിൻറെ യുക്തിയും സത്യവുമെന്തായാലും, ബൃഹദാഖ്യാനങ്ങളുടെ അഭാവത്തിൽ മനുഷ്യരാശിയുടെ ഭാവി ഇരുണ്ടതും അനിശ്ചിതത്വം നിറഞ്ഞതും ആയി മാറുന്ന ഒരു ചരിത്രസന്ധി കൂടിയാണ് നമ്മുടേത്. കാലാവസ്ഥാവ്യതിയാനം ഉണ്ടാക്കുന്ന പാരിസ്ഥിതിക അടിയന്തിരാവസ്ഥയാണ് ഇതിന് ഏറ്റവും നല്ല ഉദാഹരണം. അതിൻറെ തോതും വ്യാപ്തിയും ഒറ്റപ്പെട്ടതും പ്രാദേശികവുമായ പരിഹാരനിർദ്ദേശങ്ങളെ അപ്രസക്തമാക്കുന്നു; നമ്മുടെ ഉത്പാദന രീതികളിലും സാമൂഹ്യ വ്യവഹാരങ്ങളിലും ജീവിതശൈലിയിലും സമൂലമായ മാറ്റങ്ങൾ ആവശ്യപ്പെടുന്നു. ബൃഹദാഖ്യാനങ്ങൾ കൂടാതെ പരിഹരിക്കാനൊക്കാത്ത ഒരു വലിയ പ്രശ്നമായി അത് മാറുന്നു.

ആഗോളതാപനവും കാലാവസ്ഥാവ്യതിയാനവും ഈ ഭൂമിയിലെ ജീവന് ആധാരമായ ജൈവമണ്ഡലത്തിന്‍റെ (biosphere) നിലനിൽപ്പിനുതന്നെ ഭീഷണിയായി തീർന്നേക്കുമെന്ന് ശാസ്ത്രസമൂഹത്തിന് ബോധ്യപ്പെട്ടിട്ട് കാലം കുറച്ചായി. വിശദാംശങ്ങളിൽ സങ്കീർണ്ണതകളേറെയുണ്ടെങ്കിലും ഇതിന് പിന്നിലുള്ള ശാസ്ത്രം ലളിതമായി പറയാനെളുപ്പമാണ്. ആധുനിക വ്യവസായവത്കൃതസമൂഹങ്ങളിൽ കാർബൺ ഡയോക്സൈഡ് (CO₂) പോലുള്ള ഹരിതഗൃഹ വാതകങ്ങളുടെ (greenhouse gases) വ്യാപനം കുത്തനെ കൂടുന്നത് അന്തരീക്ഷത്തിന്‍റെ ശരാശരി താപനില ഉയർത്താൻ ഇടയാക്കുന്നു. അന്തരീക്ഷത്തിൻറെ ശരാശരി താപനിലയിൽ ഇങ്ങനെ ഒരു പരിധിയിൽ കവിഞ്ഞുണ്ടാകുന്ന വർദ്ധനവ് കാലാവസ്ഥയിലും അതുവഴി ആവാസവ്യവസ്ഥകളിലും (ecosystems) ദൂരവ്യാപകമായ ഫലങ്ങളുളവാക്കുന്നു.

ഊർജജാവശ്യങ്ങൾക്കായി ഫോസിൽ ഇന്ധനങ്ങളെ അമിതമായി ആശ്രയിക്കേണ്ടി വരുന്നതാണ് ഹരിതഗൃഹ വാതകങ്ങളുടെ ക്രമാതീതമായ വ്യാപനത്തിന് പ്രധാന കാരണം. 2016 ൽ 49.4 ബില്യൺ ടൺ ഹരിതഗൃഹ വാതകങ്ങളാണ് മാനുഷികവ്യവഹാരങ്ങൾ അന്തരീക്ഷത്തിലേക്ക് തള്ളിയതെന്ന് ക്ലൈമറ്റ് വാച്ച് പ്രസിദ്ധീകരിച്ച കണക്കുകൾ പറയുന്നു. ഊർജ്ജസംബന്ധിയായ ആവശ്യങ്ങളാണ് ഇതിൽ 73.2 ശതമാനത്തിൻറെയും ഉറവിടം. 1965 തൊട്ടിങ്ങോട്ട് മനുഷ്യസമൂഹം പുറന്തള്ളിയ 480 ബില്യൺ ടൺ CO₂ വിന് തുല്യമായ ഹരിതഗൃഹ വാതകങ്ങളിൽ 35 ശതമാനവും ഉണ്ടാക്കിയിട്ടുള്ളത് ലോകത്തെ ഏറ്റവും വലിയ 20 ഫോസിൽ ഇന്ധന കമ്പനികളാണെന്ന് Climate Accountability Institute നടത്തിയ ഒരു പഠനം വ്യക്തമാക്കിയിട്ടുണ്ട്. ഇക്കൂട്ടത്തിൽ സൗദി അരാംകോ റഷ്യയിലെ gazprom തുടങ്ങിയ സ്റ്റേറ്റ് ഉടമയിലുള്ള വൻകിട കമ്പനികളുണ്ട്. ബിപി, ഷെവറോൺ, എക്സോൺ, ഷെൽ തുടങ്ങിയ സ്വകാര്യ ഭീമന്മാരുണ്ട്.

അന്തരീക്ഷത്തിലേക്ക് പുറന്തള്ളപ്പെടുന്ന കാർബണിൻറെ അളവും പ്രകൃതിയിലുള്ളതോ മനുഷ്യനിർമ്മിതമോ ആയ മാർഗങ്ങളിലൂടെ ഭൂമിയിലേക്ക് ആഗിരണം ചെയ്യപ്പെടുന്ന കാർബണിൻറെ അളവും തുല്യമായി മാറ്റുകയാണ് അന്തരീക്ഷത്തിൻറെ താപനില കൂടുന്നതും അതുവഴിയുണ്ടാവുന്ന കാലാവസ്ഥാവ്യതിയാനത്തിൻറെ വിപത്തുകളും തടയാനുള്ള ഒരേയൊരു പോംവഴി. ശാസ്ത്രജ്ഞർ ഈ അവസ്ഥയെ net zero greenhouse gas emissions എന്ന് വിശേഷിപ്പിക്കുന്നു. കാലാവസ്ഥാവ്യതിയാനത്തെ കുറിച്ച് കഴിഞ്ഞ മൂന്നു പതീറ്റാണ്ടുകളായി നടന്നുവരുന്ന ഉന്നതതല ചർച്ചകളൊക്കെയും ഊന്നിയിട്ടുള്ളത് ഇതെങ്ങനെ സാധ്യമാക്കാം എന്നതിൽ ലോകരാഷ്ട്രങ്ങൾക്കിടയിൽ സമവായം ഉണ്ടാക്കാനാണ്.

2015 ൽ പാരീസിൽ വെച്ചു നടന്ന ഉച്ചകോടിയിൽ വ്യവസായവിപ്ലവത്തിന് മുൻപുള്ള താപനിലയിൽ നിന്നും ഒന്നര മുതല്‍ രണ്ടു വരെ ഡിഗ്രി സെൽഷ്യസിനപ്പുറത്തേക്ക് അന്തരീക്ഷത്തിൻറെ ആഗോള ശരാശരി താപനില വർദ്ധിക്കാതിരിക്കാനുള്ള നടപടികൾ ഓരോ രാജ്യവും സ്വീകരിക്കെണ്ടതുണ്ട് എന്ന കാര്യത്തിൽ ധാരണയായിട്ടുണ്ട്. പക്ഷെ, അത്‌ എപ്പോഴേക്ക് എങ്ങനെയൊക്കെ നടപ്പിലാക്കണമെന്ന കാര്യത്തിൽ ഇനിയും അഭിപ്രായ ഐക്യം ഉണ്ടാക്കാനായിട്ടില്ല. ആഗോള താപനത്തിന് മുഖ്യകാരണക്കാരായ വികസിത രാഷ്ട്രങ്ങളും താരതമ്യേന പിന്നോക്കം നിൽക്കുന്ന (ഇന്ത്യയടക്കമുള്ള) മറ്റു രാജ്യങ്ങളും ഈ ലക്ഷ്യം കൈവരിക്കുന്നതിൽ ഒരേ പങ്കുവഹിക്കണമെന്ന് പറയുന്നതിലെ ന്യായാന്യായതകളെ ചൊല്ലിയുള്ള വലിയ അഭിപ്രായ വ്യത്യാസങ്ങൾ ഇപ്പോഴും നിലനിൽക്കുന്നു.

കാലാവസ്ഥാ ശാസ്ത്രനിഷേധത്തിന്റെ അർത്ഥശാസ്ത്രം

ഊർജ്ജാവശ്യങ്ങൾക്കുവേണ്ടി കൽക്കരി, പെട്രോളിയം തുടങ്ങിയ ഫോസിൽ ഇന്ധനങ്ങളെ ആശ്രയിക്കുന്നത് പരമാവധി കുറച്ച് കൊണ്ട് വരികയാണ് അന്തരീക്ഷതാപനിലയെ നിയന്ത്രിക്കാനായി ചെയ്യേണ്ടുന്ന ഏറ്റവും പ്രധാനപ്പെട്ട കാര്യം. ഇവക്ക് പകരം പുനരുപയോഗിക്കാവുന്ന ഊർജജ സ്രോതസ്സുകൾ (renewwable enery sources) ഉപയോഗിക്കണം. ഇനിയും ഏറെ മുന്നോട്ട് പോകാനുണ്ടെങ്കിലും കാര്യക്ഷമമായും ലാഭകരവുമായ രീതിയിൽ ഈ സ്രോതസുകൾ ഉപയോഗപ്പെടുത്താൻ കഴിയുന്ന സാങ്കേതികവിദ്യകൾ വികസിപ്പിച്ചെടുക്കുന്നതിൽ സമീപകാലത്ത് വലിയ മുന്നേറ്റങ്ങൾ ഉണ്ടായിട്ടുണ്ട്.

പക്ഷെ സാങ്കേതികവിദ്യകളുടെ അഭാവം മാത്രമല്ല ശുദ്ധ ഊർജജ സ്രോതസ്സുകളിലേക്കുള്ള പരിവർത്തനത്തിന് തടസ്സമായി നിൽക്കുന്നത്. വാസ്തവത്തിൽ പ്രധാന വിലങ്ങുതടി വൻകിട ഫോസിൽ ഇന്ധന കമ്പനികളുടെ എതിർപ്പാണ്. കാലാവസ്ഥാവ്യതിയാനം ആവശ്യപ്പെടുന്ന സമൂലമായ മാറ്റങ്ങൾ ഈ സ്ഥാപനങ്ങളുടെ താൽപര്യങ്ങൾക്ക് സ്വാഭാവികമായും എതിരായിരിക്കുമല്ലോ. ഫോസിൽ ഇന്ധനങ്ങളുടെ ഖനനത്തേയും സംസ്ക്കരണത്തേയും വിതരണത്തേയും ആശ്രയിച്ചാണ് പല സമ്പദ്‌വ്യവസ്ഥകളും നിലനിൽക്കുന്നത് തന്നെ. കോടിക്കണക്കിന് മനുഷ്യരാണ് ഈ മേഖലകളിൽ തൊഴിലെടുത്ത് ജീവസന്ധാരണം നടത്തുന്നത്. ഈ ആശ്രിതത്വം ഫോസിൽ ഇന്ധന കമ്പനികൾക്ക് ആഗോള സമ്പദ്‌വ്യവസ്ഥയുടെയും സർക്കാരുകളുടെയും മേൽ അപാരമായ സ്വാധീനം നേടിക്കൊടുക്കുന്നുണ്ട്.

അരനൂറ്റാണ്ടു മുൻപ് കാലാവസ്ഥാവ്യതിയാനത്തെ കുറിച്ച് ശാസ്ത്രലോകം മനസിലാക്കി ത്തുടങ്ങുന്ന കാലംതൊട്ടേ ഫോസിൽ ഇന്ധന കമ്പനികൾക്ക് അതുണ്ടാകാനിടയുള്ള ദൂഷ്യവശങ്ങളെക്കുറിച്ച് ബോധ്യമുണ്ടായിരുന്നു. എന്നാലും കാലാവസ്ഥാവ്യതിയാനം അത്ര ഗൗരവമായ ഒന്നല്ലെന്ന്, പറ്റുമെങ്കിൽ അങ്ങിനെയൊന്നിലെന്ന് തന്നെയും, സ്ഥാപിക്കാൻ തങ്ങളുടെ സ്വാധീനം നിരന്തരമായി ഉപയോഗിച്ച് കൊണ്ടിരിക്കുകയാണ് ഇവർ ചെയ്തത്. അവരുടെ എതിർപ്പിന് ആശയപരമായ പിൻബലം കൊടുക്കാനൊക്കുന്ന സംഖ്യകക്ഷികളെയും ലഭിച്ചു. പ്രകൃതിവിഭവങ്ങളെ യാതൊരു നിയന്ത്രണവുമില്ലാതെ ചൂഷണം ചെയ്തുകൊണ്ട് പരിധികളും പരിമിതികളുമില്ലാത്ത വികസനം സാധ്യമാക്കാമെന്ന് വിശ്വസിക്കുന്ന യാഥാസ്ഥിതിക പ്രസ്ഥാനങ്ങളും (conservative movement) അവരുടെ നിയോ ലിബറൽ ആശയങ്ങളും. അങ്ങിനെ കാലാവസ്ഥാവ്യതിയാന നിഷേധം (climate change denial) പല തലത്തിലും രൂപങ്ങളിലും പൊതുജനങ്ങളുടെ ബോധ്യങ്ങൾ തൊട്ട് സർക്കാരുകളുടെ നയസമീപനങ്ങളിൽ വരെ നിർണ്ണായകമായ സ്വാധീനം ചെലുത്താൻ പോന്ന രാഷ്ട്രീയവും പ്രത്യയശാസ്ത്രവും ആയി മാറി. ട്രേഡ് അസ്സോസിയേഷനുകൾ, തിങ്ക് ടാങ്കുകൾ, പി. ആർ ഏജൻസികൾ, ലോബിയിംഗ് ഏജൻസികൾ, ഫിലാന്ത്രോപിക് ഫൗണ്ടേഷനുകൾ തുടങ്ങിയ സംഘടനാരൂപങ്ങളെ ഉപയോഗപ്പെടുത്തി ശതകോടികൾ ചിലവഴിച്ചാണ് തങ്ങളുടെ താല്പര്യ സംരക്ഷണത്തിന് വേണ്ടിയുള്ള പ്രവർത്തനങ്ങൾ climate change deniers നടത്തി വരുന്നത്.

ഈ ഇടപെടലുകളുടെ ഏറ്റവും നല്ല ഉദാഹരണമായിരുന്നു അമേരിക്കയിലെ ഡൊണാൾഡ് ട്രംപിൻറെ ഭരണകാലം. ഊർജോത്പാദനത്തിൽ അമേരിക്കൻ മേധാവിത്വം, പരമ്പരാഗത ഊർജ്ജസ്രോതസുകളിൽനിന്നുള്ള മാറ്റം ഉണ്ടാക്കിയേക്കാവുന്ന വലിയ തൊഴിൽ നഷ്ടങ്ങളെക്കുറിച്ച് തൊഴിലാളികൾക്കുള്ള ന്യായമായ ആശങ്കകൾ തുടങ്ങിയ കാര്യങ്ങളുടെ മറപിടിച്ചായിരുന്ന ട്രംപ് ഫോസിൽ ഇന്ധന ലോബിക്ക് എല്ലാ ഇളവുകളും നൽകിയത്. അധികാരമേറ്റെടുത്ത് മാസങ്ങൾക്കുള്ളിൽ അദ്ദേഹം എടുത്ത നയപരമായ പ്രധാന തിരുമാനങ്ങളിലൊന്ന് 2015 ലെ പാരീസ് കാലാവസ്ഥാ ഉച്ചകോടി എത്തിച്ചേർന്ന ഉടമ്പടിയിൽനിന്നു പിന്മാറുകയായിരുന്നു. തുടർന്നങ്ങോട്ട് തൻറെ മുൻഗാമിയായ ബരാക്ക് ഒബാമ കൊണ്ടുവന്ന പരിസ്ഥിതി സംബന്ധിയായ നിയമങ്ങളെ തിരുത്തുന്ന നിലപാടാണ് ട്രംപ് കൈകൊണ്ടത്. മീഥേൻ ലീക്ക് തടയാനുള്ള നിയമം അസാധുവാക്കാനുള്ള ശ്രമം ഉദാഹരണം.

അതു മാത്രമല്ല. ശാസ്ത്രവിരുദ്ധത കൊടികുത്തി വാണ ഒരു കാലം കൂടിയായിരുന്നു ട്രംപിൻറെ കാലം. കാലാവസ്ഥാവ്യതിയാനത്തിൻറെ ശാസ്ത്രത്തെ “I don’t believe it. No, no, I don’t believe it,” എന്ന പ്രതികരണത്തിലൂടെയായിരുന്നു ട്രംപ് തള്ളിക്കളഞ്ഞത്. വാസ്തവത്തിൽ അതൊന്നും അജ്ഞതയോ മണ്ടത്തരമോ ആയിരുന്നില്ല; ശാസ്ത്രവിരുദ്ധതയുടെ ബോധപൂർവമായ നിർമ്മാണമായിരുന്നു. അധീശവർഗങ്ങൾ അവരുടെ ഹെജിമണി (hegemony) നടപ്പിലാകുന്നത് അറിവുകേടിൻറെ പ്രേക്ഷണത്തിലും കൂടിയാണ്.

മാറ്റത്തിൻറെ കാറ്റ്

എന്നാൽ സമീപകാലത്ത് കാലാവസ്ഥാവ്യതിയാന നിഷേധ ലോബിയുടെ (climate change deniers) അധീശത്വം ഒടുവിൽ വെല്ലുവിളിക്കപ്പെട്ടു തുടങ്ങുകയാണോ എന്ന് തോന്നിക്കുന്ന ചില കാര്യങ്ങൾ ഉണ്ടായി കാണുന്നുണ്ട്. കാലാവസ്ഥാവ്യതിയാനവും അതിൻറെ രൂക്ഷമായ പ്രത്യാഘാതങ്ങളും അവഗണിക്കാനാകാത്ത ഒരു മൂർത്ത യാഥാർഥ്യമായി മാറിക്കഴിഞ്ഞിരിക്കുന്നു എന്നതാണ് അതിനുള്ള പ്രധാന കാരണങ്ങളിലൊന്ന്. പാരീസ് ഉടമ്പടിയുണ്ടായി അഞ്ചു വർഷം കഴിഞ്ഞിട്ടും ആഗോളതലത്തിൽ ഹരിതഗൃഹ വാതകങ്ങളുടെ അളവ് കൂടിക്കൊണ്ടിരിക്കുകയാണ്. അതേസമയം കൊടും വരൾച്ചകൾ, അതി വർഷം, ചുഴലിക്കാറ്റുകൾ തുടങ്ങിയ കാലാവസ്ഥയിലുള്ള രൂക്ഷമായ മാറ്റങ്ങൾ എന്നത്തേക്കാളുമേറെ അനുഭവവേദ്യമായിക്കൊണ്ടിരിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. ഇത് കൂടുതൽ സർക്കാരുകളെയും ആഗോള കോർപറേറ്റ്/ഫിനാൻസ് മുതലാളിത്തത്തിൻറെ ഒരു വിഭാഗത്തെയും യാഥാർഥ്യങ്ങൾ അംഗീകരിക്കാൻ നിർബന്ധിതരാക്കുകയാണ്.

മറ്റൊരു കാരണം പരമ്പരാഗത ഊർജജസ്രോതസ്സുകളിൽ നിന്ന് സൗരോർജ്ജം, കാറ്റ് തുടങ്ങിയ പുനരുപയോഗിക്കാവുന്ന ഹരിത ഊർജ്ജ (green energy) സ്രോതസുകളിലേക്കുള്ള ചുവട് മാറ്റം ഉണ്ടാക്കുന്ന അവസരങ്ങളും നിക്ഷേപസാധ്യതകളുമാണ്. കാലാവസ്ഥയിലുണ്ടാകുന്ന മാറ്റങ്ങൾ ഉണ്ടാക്കുന്ന പാരിസ്ഥിതിക അടിയന്തിരാവസ്ഥയേക്കാൾ ഈ സാധ്യതകളാണ് അന്താരാഷ്ട്ര ഫിനാൻസ് മൂലധനത്തെ ആവേശം കൊള്ളിക്കുന്നത് എന്ന് തോന്നുന്നു.

ഈ വർഷം ആദ്യം അമേരിക്കൻ പ്രസിഡൻറ് ആയി അധികാരമേറ്റെടുത്ത ഉടനെ ജോ ബൈഡൻ ചെയ്ത ഒരു കാര്യം പാരീസ് കാലാവസ്ഥാ ഉച്ചകോടിയിൽ നിന്ന് പിൻമാറാനുള്ള മുൻ സർക്കാരിൻറെ തീരുമാനത്തിൽ നിന്ന് പിന്മാറുകയായിരുന്നു. ബൈഡൻറെ പുതിയ കാലവസ്ഥാ നയം ലക്ഷ്യമിടുന്നത് 2050 ഓടെ രാജ്യത്തുനിന്നുള്ള ഹരിതഗൃഹ വാതകങ്ങളുടെ ആകെ ഉദ്ഗമനം പൂജ്യമാക്കി (net zero greenhouse gas emissions) ചുരുക്കാനാണ്. അതിന് മുൻപ് തന്നെ 2035 ഓടെ വൈദ്യുത ഉത്പാദനം കാർബൺ രഹിതമാക്കണമെന്നും.

കോവിഡും ലോക്ക്ഡൗണുകളും ഉണ്ടാക്കിയ വലിയ സാമ്പത്തിക മുരടിപ്പ് കാരണം കഴിഞ്ഞ വർഷം അമേരിക്കയിൽ ഹരിതഗൃഹ വാതകങ്ങളുടെ ഉത്പാദനം കുത്തനെ 10% കുറഞ്ഞിരുന്നു. എന്നിട്ടുപോലും ഒരു അമേരിക്കൻ പൗരന് 16 മെട്രിക് ടൺ എന്ന തോതിലായിരുന്നു ആ രാജ്യത്തു നിന്ന് ഈ വാതകങ്ങൾ ഉണ്ടാക്കപ്പെട്ടു കൊണ്ടിരുന്നത്. ഇങ്ങനെയുള്ള വസ്തുതകൾ കണക്കിലെടുക്കുമ്പോൾ ഈ ലക്ഷ്യം കൈവരിക്കുക അത്ര എളുപ്പമായിരിക്കില്ല എന്ന് ചൂണ്ടിക്കാണിക്കപ്പെടുന്നുണ്ട്.

ഭീമമാണ് ഇത്ര വലിയ ഒരു ലക്ഷ്യത്തിലേക്കെത്തുവാൻ വേണ്ട ശ്രമങ്ങൾ. ഊർജ്ജോത്പാദനത്തിൽ മാത്രമല്ല വ്യവസായം, നിർമാണം, കൃഷി, ഗതാഗതം തുടങ്ങിയ മേഖലകളിലും ഒരു വലിയ പൊളിച്ചെഴുത്ത് തന്നെ വേണ്ടി വരും. സ്റ്റാറ്റസ്സ് കോ നിലനിർത്താനുള്ള അധീശവർഗങ്ങളുടെ ശ്രമം, ഈ പരിവർത്തനമുണ്ടാക്കുന്ന വമ്പിച്ച തൊഴിൽ നഷ്ടം ഏറ്റു വാങ്ങേണ്ടി വരുന്ന കോടിക്കണക്കിനാൾക്കാരുടെ പുനരധിവാസം തുടങ്ങിയ കടമ്പകൾ കടക്കാനുള്ള രാഷ്ട്രീയ ഇച്ഛാശക്തിയും നേതൃശേഷിയും ബൈഡൻ ഭരണകൂടത്തിനുണ്ടാകുമോ എന്ന് കണ്ടറിയണം. അടുത്ത എട്ടു വർഷത്തേക്കായി ഒരു ട്രില്ലിയൻ (1,00,000 കോടി) ഡോളറാണ് ഹരിത ഊർജ്ജ മേഖലയിൽ പുതിയ തൊഴിലവസരങ്ങൾ സൃഷ്ടിക്കാനായി ബൈഡൻ വകയിരുത്തിയിട്ടുള്ളത്.

അമേരിക്കയിൽ മാത്രമല്ല ഹരിത ഊർജത്തിലേക്കുള്ള പരിവർത്തനത്തിനായുള്ള പദ്ധതികളും സംരംഭങ്ങളും ഉണ്ടാകുന്നത്. മറ്റു പല രാജ്യങ്ങളും ഈ ദിശയിലേക്കുള്ള പ്രവർത്തനങ്ങൾക്ക് തുടക്കംകുറിച്ചു കഴിഞ്ഞിട്ടുണ്ട്. യുകെ, ഡെന്മാർക്ക്, സ്വീഡൻ, ജപ്പാൻ, ഫ്രാൻസ്, ഹംഗറി, ന്യൂസിലൻഡ്, സൗത്ത് കൊറിയ തുടങ്ങിയ രാജ്യങ്ങൾ 2050 ഓടെ ഹരിതഗൃഹ വാതകങ്ങളുടെ ആകെ ഉദ്ഗമനം പൂജ്യമാക്കാനായുള്ള നിയമനിർമ്മാണം നടത്തിയിട്ടുണ്ട്. 2030 ഓടെ ആകെ വൈദ്യുതി ഉത്പാദനത്തിൻറെ 32 ശതമാനമെങ്കിലും നിർബന്ധമായും പുനരുപയോഗിക്കാവുന്ന ഊർജ്ജ സ്രോതസ്സുകളിൽ നിന്നായിരിക്കണം എന്നാണ് യൂറോപ്പ്യൻ യൂണിയൻ ലക്ഷ്യമിടുന്നത്.

ലോകത്ത് അന്തരീക്ഷ മലിനീകരണത്തിൽ ഏറ്റവും വലിയ പങ്ക് വഹിക്കുന്ന ചൈനയും CO2 പോലുള്ള ഹരിതഗൃഹ വാതകങ്ങളുടെ വികിരണം കുറക്കാനുള്ള പദ്ധതികളുമായി മുന്നോട്ട് പോകുന്നുണ്ട്; ആ വേഗം പോരാ എന്ന വിമർശനം പരക്കെ ഉണ്ടെങ്കിലും. 2018 ൽ മാത്രം 1.2 ദശലക്ഷം ഫോസിൽ ഇന്ധനങ്ങൾ ഉപയോഗിക്കാത്ത വൈദ്യുത വാഹനങ്ങളാണ് ചൈനയിൽ വിറ്റഴിക്കപ്പെട്ടത്. പാരീസ് ഉടമ്പടി പ്രകാരം മൊത്തം 2030 ഓടെ വൈദ്യുത ഉത്പാദനത്തിൻറെ 40 ശതമാനം പുനരുപയോഗിക്കാവുന്ന ഊർജ്ജ സ്രോതസ്സുകളിൽ നിന്നായിരിക്കണം എന്നാണ് ഇന്ത്യയുടെ വാഗ്ദാനം.

അവസരങ്ങൾ തിരിച്ചറിയുന്ന ആഗോള ഫിനാൻസ് മൂലധനം

നേരത്തെ സൂചിപ്പിച്ചത് പോലെ ഹരിത ഊർജജത്തിലേയ്ക്ക് മാറാനായി വിവിധ രാജ്യങ്ങൾ നടത്തുന്ന തയ്യാറെടുപ്പുകൾ ആഗോള ഫിനാൻസ് മൂലധനത്തിൻറെ ശ്രദ്ധയാകർഷിക്കുന്നതിൽ അത്ഭുതമില്ല. സാങ്കേതികവിദ്യകൾ പരിപക്വമായി വരുന്നുവെന്നതും അവ ഉപയോഗിക്കാനുള്ള ചിലവ് കുറഞ്ഞു വരുന്നുവെന്നതും ഈ മേഖലയിലെ കമ്പനികളുടെ ലാഭസാധ്യത കൂട്ടുന്നുമുണ്ട്. ആഗോള ഓഹരി കമ്പോളത്തിൽ എലോൺ മസ്കിൻറെ ടെസ്‌ല പോലുള്ള കമ്പനി ഇത്രമാത്രം ശ്രദ്ധ ആകർഷിക്കുന്നതിന് ഒരു പ്രധാന കാരണം ഭാവി വൈദ്യുതവാഹനങ്ങളുടേതായിരിക്കും എന്ന നിക്ഷേപകവിശ്വാസമാണ്. ഇത് ടെസ്ലയുടെ മാത്രം കാര്യമല്ല. ഹരിത ഊർജ്ജ മേഖലയിലുള്ള നിരവധി കമ്പനികളുടെ ലാഭം കഴിഞ്ഞ രണ്ടു വർഷങ്ങൾക്കുള്ളിൽ രണ്ടും മൂന്നും മടങ്ങ് കൂടിയിട്ടുണ്ട്. ഇന്ത്യയിലെ കാര്യമെടുത്താൽ 2020 ആദ്യം 40 രൂപ മാത്രം വിലയുണ്ടായിരുന്ന അദാനി ഗ്രീൻ എനർജിയുടെ ഓഹരിയുടെ ഇതെഴുതുമ്പോളത്തെ വില 1158 രൂപയാണ്. കേന്ദ്ര സർക്കാരിൻറെ ഹരിത ഊർജ്ജ നയങ്ങളുടെയും ചങ്ങാത്ത മുതലാളിത്തത്തിൻറെയും (crony capitalism) സാധ്യതകളാണ് ഈ കുതിച്ചുകയറ്റത്തിന് മുകളിൽ എന്നത് വ്യക്തമാണ്.

ഒരു കമ്പനിയിൽ നിക്ഷേപം നടത്തുമ്പോൾ ലാഭക്ഷമത, ധനകാര്യസ്ഥിതി തുടങ്ങിയ കാര്യങ്ങൾക്കപ്പുറം പോയി പരിസ്ഥിതി (Environment), സമൂഹം (Society), ഭരണം (Governance) തുടങ്ങിയ ഘടകങ്ങളെ കൂടി പരിഗണിക്കുന്ന പ്രവണത അടുത്തകാലത്തായി നിക്ഷേപകരുടെ ഇടയിൽ വ്യപകമായി വരുന്നുണ്ട്. ESG എന്ന ചുരുക്കപ്പേരിൽ ഈ പ്രവണതയെ നയിക്കുന്നത് കാലാവസ്ഥാവ്യതിയാനം, മറ്റു പാരിസ്ഥിതിക പ്രതിസന്ധികൾ, കോവിഡ് പോലുള്ള മഹാമാരികൾ തുടങ്ങിയവ നിക്ഷേപകരുടെ മനോഭാവത്തിലുണ്ടാക്കിയ മാറ്റങ്ങളാണ്. ദ ഇക്കണോമിസ്റ്റ് വാരിക പറയുന്നത് ഈ വർഷത്തിൻറെ ആദ്യ പാദത്തിൽ മാത്രം 178 ബില്യൺ ഡോളറിൻറെ നിക്ഷേപമാണ് ESG ഫണ്ടുകളിലേക്കെത്തിയിട്ടുള്ളത് എന്നാണ്. കഴിഞ്ഞ വർഷം ഇതേ കാലയളവിൽ ഈ ഫണ്ടുകൾ ആകർഷിച്ച നിക്ഷേപം 38 ബില്യൺ ഡോളർ ആയിരുന്നു.

ഈ പ്രവണത ഇങ്ങനെയുള്ള കാര്യങ്ങൾ തങ്ങളുടെ ബിസിനസ് സ്ട്രാറ്റജിയുടെ ഭാഗമാണെന്ന് കാണിക്കാൻ കൂടുതൽ കമ്പനികളെ പ്രേരിപ്പിക്കുന്നുമുണ്ട്. ഇക്കഴിഞ്ഞ ദിവസമാണ് മുകേഷ് അംബാനിയുടെ റിലയൻസ് ഇൻഡസ്ട്രീസ് അടുത്ത മൂന്നു വർഷങ്ങളിലേക്കായി 75000 കോടി രൂപ ഹരിത ഊർജ്ജ പദ്ധതികൾക്കായി വകയിരുത്തിയിട്ടുണ്ടെന്ന് പ്രഖ്യാപിച്ചത്. ഇതിനർത്ഥം ഈ കമ്പനികളെല്ലാം ഈ കാര്യങ്ങളിൽ തികഞ്ഞ ആത്മാർത്ഥത പുലർത്തുന്നവർ ആണെന്നല്ല. എക്കണോമിസ്റ്റ് വാരിക ഇതേ കുറിച്ച് നടത്തിയ ഒരു വിശകലനം വെളിവാക്കുന്നത് ലോകത്തെ ഏറ്റവും വലിയ 20 ESG ഫണ്ടുകൾ, സൗദി അരാംകോ, എക്സോൺ, ചൈനയിൽ കൽക്കരി കമ്പനി തുടങ്ങിയ 17 ഫോസിൽ ഇന്ധന കമ്പനികളിൽ നിക്ഷേപം നടത്തുന്നുണ്ട് എന്നാണ്.

ഇതിനോട് ചേർത്തു വായിക്കേണ്ടുന്ന ഒന്നാണ് കഴിഞ്ഞ കുറച്ച് കാലങ്ങളായി ഉണ്ടായിവരുന്ന ഫോസിൽ കമ്പനികൾ, ഹരിത ഊർജ്ജത്തിൽ അവരുടെ പ്രതിബദ്ധത തെളിയിക്കാൻ നേരിടുന്ന സമ്മർദ്ദങ്ങൾ. നിക്ഷേപകരുടെ ഈ ആക്ടിവിസത്തിന് ഏറ്റവും ഒടുവിലത്തെ ഉദാഹരണമാണ് ഈ മെയ് എക്സോണിന് നേരിടേണ്ടിവന്ന തിരിച്ചടി. ഓഹരിയുടമകളുടെ വാർഷികയോഗത്തിൻറെ ഭാഗമായി നടന്ന ഡയറക്റ്റർബോർഡിലേക്കുള്ള തിരഞ്ഞെടുപ്പിൽ തങ്ങൾ നിർദ്ദേശിച്ച എല്ലാ സ്ഥാനാർഥികളെയും വിജയിപ്പിക്കാൻ കമ്പനിക്കായില്ല. പകരം 12 അംഗ ഡയറക്റ്റർബോർഡിലേക്ക് മൂന്നു പേരെ കമ്പനിയുടെ 0.02% മാത്രം ഓഹരികൾ കൈവശമുള്ള എൻജിൻ നമ്പർ 1 (Engine No. 1) എന്ന ചെറിയ ഹെഡ്ജ് ഫണ്ട് നിർദ്ദേശിച്ച നാലുപേരിൽ നിന്ന് തിരഞ്ഞെടുക്കേണ്ടി വന്നു. കോർപറേറ്ററുകളുടെ ചരിത്രത്തിൽ സാധാരണ നടന്നുകാണാത്ത ഒരു സംഭവമായിരുന്നു അത്. ക്ലൈമറ്റ് ആക്ടിവിസ്റ്റും നിക്ഷേപകനും ആയ ക്രിസ് ജോർജ് എന്ന ഒരാളാണ് ഈ ഹെഡ്‌ജ് ഫണ്ടിൻറെ സ്ഥാപകൻ. കാലാവസ്ഥാവ്യതിയാനം പോലുള്ള വിഷയങ്ങളിൽ എക്സോൺ തുടർന്ന് വരുന്ന നിഷേധാത്മക നിലപാടിൽ മാറ്റം വരുത്താൻ പ്രേരിപ്പിക്കാനൊക്കുന്ന കുറച്ച് ഡയറക്റ്റർമാരെ ബോർഡിലെത്തിക്കുകയായിരുന്നു ഈ ഫണ്ടിൻറെ ലക്ഷ്യം.

എക്‌സോണിൻറെ സമ്മർദ്ദങ്ങളെ അതിജീവിച്ച് ഇക്കാര്യത്തിൽ വിജയം നേടാൻ എൻജിൻ നമ്പർ 1 -ന് കഴിഞ്ഞത് സ്വന്തം ശക്തി കൊണ്ട് മാത്രമായിരുന്നില്ല. എക്സോണിൽ വൻ നിക്ഷേപങ്ങളുള്ള പ്രമുഖ ഇൻവെസ്റ്റ് മെൻറ് സ്ഥാപനങ്ങളായ ബ്ലാക്‌റോക്ക്, വാൻഗാർഡ്, വിവിധ പെൻഷൻ ഫണ്ടുകൾ തുടങ്ങിയ നിക്ഷേപകരുടെ പിന്തുണ കൊണ്ട് കൂടിയായിരുന്നു.

പുതിയ ആഖ്യാനങ്ങൾ കാണാത്ത കാലാവസ്ഥയുടെ രാഷ്ട്രീയം

കാലാവസ്ഥാവ്യതിയാനത്തിന് കടിഞ്ഞാണിടാൻ ഒടുവിൽ നാം തയ്യാറായിയിരിക്കുന്നു എന്നതിൻറെ സൂചനകളാണോ ഈ മാറ്റങ്ങൾ എന്ന ചോദ്യം ഇവിടെ പ്രസക്തമാണ്. പ്രത്യാശക്ക് വക നൽകുന്ന കുറച്ച് കാര്യങ്ങളെങ്കിലും ഇവയിലുണ്ടെന്നത് നേര്. ഉദാഹരണത്തിന് ഹരിത ഊർജ്ജ സാങ്കേതിക വിദ്യകളെ ലാഭകരവും പരക്കെ സ്വീകാര്യവും ആക്കുന്നതിന് വൻ മൂലധനനിക്ഷേപം ഉപകരിക്കും. പക്ഷേ, സാങ്കേതികവിദ്യകൾ കൊണ്ട് മാത്രം പരിഹരിക്കാവുന്ന ഒന്നല്ല കാലാവസ്ഥാവ്യതിയാനം ഉയർത്തുന്ന പ്രശ്നങ്ങൾ. അതിന് സാമൂഹികവും രാഷ്ട്രീയവുമായ മാനങ്ങൾ കൂടിയുണ്ട്. സാങ്കേതിക പ്രശ്നങ്ങളേക്കാൾ സങ്കീർണമാണ് ഈ ഘടകങ്ങൾ.

താഴെ പറയുന്ന കാര്യങ്ങൾ പരിഗണിച്ചാൽ ഇത് വ്യക്തമാകും.

• നിരവധി രാജ്യങ്ങൾ സാമൂഹ്യവും രാഷ്ട്രീയവും സാമ്പത്തികവുമായ കാരണങ്ങളാൽ കാലാവസ്ഥാവ്യതിയാനത്തെ ചെറുക്കുന്നതിന് വേണ്ടിയുള്ള സമയബന്ധിതമായ പരിപാടികൾക്ക് തുടക്കം കുറിക്കാനോ നിയമനിർമ്മാണങ്ങൾ നടത്താനോ ഇപ്പോഴും തയ്യാറായിട്ടില്ല
• കാലാവസ്ഥാവ്യതിയാനം തടയുന്നതിന് അതിന് പ്രധാനകാരണക്കാരായ വികസിത രാജ്യങ്ങളും പിന്നോക്കം നിൽക്കുന്ന രാജ്യങ്ങളും ഒരേ വില കൊടുക്കേണ്ടി വരുന്നത് രണ്ടാമത് പറഞ്ഞ രാജ്യങ്ങളുടെ വികസനാവശ്യങ്ങൾക്ക് വിലങ്ങുതടിയാകും. അത് അനീതിയാണ്. ഇതേ ചൊല്ലിയുള്ള തർക്കങ്ങൾക്ക് പരിഹാരം കണ്ടെത്താൻ ഇനിയുമായിട്ടില്ല.
• ഫോസിൽ ഇന്ധനങ്ങളിൽ തങ്ങളുടെ സാമ്രാജ്യം കെട്ടിപ്പടുത്തിട്ടുള്ള വ്യവസായഭീമന്മാർ ആഗോള സമ്പദ് വ്യവസ്ഥയിൽ ഇപ്പോഴും നിർണ്ണായകസ്വാധീനമായി തുടരുകയാണ്.
• കാലാവസ്ഥാവ്യതിയാനത്തിൻറെ ദുരിതഫലങ്ങൾ ഏറ്റവും തീവ്രമായി അനുഭവിക്കേണ്ടിവരുന്നത് ലോകത്തെമ്പാടുമുള്ള ദരിദ്ര ജനവിഭാഗങ്ങൾക്കാണ്. മുതലാളിത്തവ്യവസ്ഥയിലെ ഘടനാപരമായ അസമത്വങ്ങളാണ് ഇതിന് കാരണം.
• സാമ്പത്തികപ്രതിസന്ധികൾ പോലുള്ള മറ്റ് പ്രതിസന്ധിഘട്ടങ്ങളിൽ കണ്ടിട്ടുള്ളത് പോലെ, കാലാവസ്ഥാനിയന്ത്രണത്തിനുള്ള നടപടികൾ മൂലമുണ്ടാകുന്ന അധികഭാരം ഭൂരിഭാഗം വരുന്ന ദരിദ്രജനങ്ങൾക്ക് മേൽ അടിച്ചേൽപ്പിക്കാൻ അധീശവർഗ ശ്രമങ്ങളുണ്ടാകും.
• ഹരിത ഊർജ്ജത്തിലേക്കുള്ള പരിവർത്തനം പരമ്പരാഗത ഊർജ്ജമേഖലയിലെ നിരവധി തൊഴിലുകളാണ് ഇല്ലാതാക്കുക. ഇതുമൂലം ജീവിതമാർഗം അടയുന്ന ലക്ഷക്കണക്കിന് മനുഷ്യരുടെ നീതിപൂർവമായ പുനരധിവാസം അടിസ്ഥാനപരമായി സാമൂഹികവും രാഷ്ട്രീയവുമായ ഇടപെടലുകൾ കൊണ്ട് മാത്രം പരിഹരിക്കാനാകുന്ന ഒന്നാണ്.

മറ്റെല്ലാ പരിസ്ഥിതിപ്രശ്നങ്ങളെയും പോലെ, ഒരു പക്ഷെ അവയേക്കാളും തീവ്രമായി, വർഗസംഘർഷങ്ങളും മുതലാളിത്തത്തിൻറെ മറ്റ് ആന്തരിക വൈരുദ്ധ്യങ്ങളും പ്രകടമാകുന്ന വേദികളാണ് കാലാവസ്ഥാവ്യതിയാനവും തുറന്നിടുന്നത് എന്നർത്ഥം. ആഖ്യാനങ്ങൾ മാറുന്നുണ്ടാകാം. പക്ഷെ, വസ്തുതകൾ മാറുന്നില്ല. പരിസ്ഥിതിപ്രശ്നങ്ങളുടെ ശാസ്ത്രവും അർത്ഥശാസ്ത്രവും വർഗ്ഗസ്വഭാവവും ഉൾക്കൊള്ളുന്ന ഒരു ജനപക്ഷരാഷ്ട്രീയം ആഗോള തലത്തിൽ നിർണായകശക്തിയായി ഉയർന്നു വന്നില്ലെങ്കിൽ ബഹുഭൂരിപക്ഷം മനുഷ്യർക്ക് പ്രത്യാശക്ക് വകയില്ല. എത്ര തന്നെ മൂലധന നിക്ഷേപങ്ങൾ ഏതൊക്കെ മേഖലകളിൽ ഉണ്ടായാലും.