MEDICAL

” Never in his life had he been conscious of so sharp a wish to see and touch his fellow-creatures “

(1886 ൽ പ്രസിദ്ധീകരിച്ച ഡോക്ടർ ജെക്കിൽ ആൻഡ് മിസ്റ്റർ ഹൈഡ് എന്ന റോബർട്ട്‌ ലൂയീസ് സ്റ്റീവ്ൺസന്‍റെ പുസ്തകത്തിൽ നിന്ന്)

ഇന്ന്, കൃത്യം നൂറ്റിമുപ്പത്തഞ്ചു വർഷങ്ങൾക്ക് ശേഷം, രണ്ടായിരത്തി ഇരുപത്തിഒന്നിലെ, മഞ്ഞു പെയ്യുന്ന ജനുവരി മാസത്തിൽ ബ്രിട്ടൻ കോവിഡ് രണ്ടാം പക്കത്തിന്‍റെ പാരമ്യത്തിൽ എത്തി നിൽക്കുബോൾ തോന്നുന്നത് ഇതേ വികാരമാണ്.

സുഹൃത്തുക്കളെയും കുടുംബക്കാരെയും നാട്ടുകാരെയും കാണാനും തൊടാനും ഇത്രയും ആഗ്രഹം തോന്നിയ നാളുകൾ മുമ്പുണ്ടായിട്ടില്ല..

സൂപ്പർ മാർക്കറ്റിൽ പച്ചക്കറി വാങ്ങാൻ പോകുമ്പോഴാണ് കുറച്ചെങ്കിലും ജനങ്ങളെ കാണാൻ കഴിയുന്നത്.
ഷോപ്പിംഗ് കഴിഞ്ഞ ശേഷം ഞാൻ കൌണ്ടറിന്‍റെ ഓരത്തുള്ള കസേരയിൽ കുറച്ചു നേരം ഇരിക്കും, വെറുതെ- ആള്‍ക്കാരെ കാണാൻ, അവരുടെ ശബ്ദം കേൾക്കാൻ.
ഒരല്‍പനേരം ഇരിക്കുമ്പോഴേയ്ക്കും സെക്യൂരിറ്റി വന്നു ചോദിക്കും
” ആർ യൂ ഓക്കെ ?” എന്ന്.

“പൊതുസ്ഥലങ്ങളിൽ ഇങ്ങനെ ഇരിക്കാൻ പാടില്ല എന്നറിയില്ലേ?” എന്നാണു വ്യംഗ്യം.അത് മനസ്സിലാക്കി സഞ്ചിയും കൊട്ടയും ഒക്കെ എടുത്ത് ഞാൻ മെല്ലെ പുറത്തേക്കു നടക്കും ,..

സെപ്റ്റംബറിൽ തുറന്ന സ്കൂളുകൾ വീണ്ടും അടച്ചു.
ഭക്ഷണശാലകളും, മറ്റു കടകളും പാർക്കുകളും … മനുഷ്യസമ്പർക്കം നടക്കുന്ന എല്ലാ സ്ഥലങ്ങളും വീണ്ടും ഷട്ടർ ഇട്ടു.

ടൌൺസെന്‍ററില്‍ എങ്ങും ശ്മശാനമൂകതയാണ്
രാജ്യത്ത് ദിവസേന ആയിരക്കണക്കിന് ആൾക്കാർ മരിച്ചു കൊണ്ടരിക്കുന്നു .
ആശുപത്രിയിൽ എല്ലാ ഡോക്ടർമാർക്കും കോവിഡ് ബാധിച്ചു കഴിഞ്ഞു.
കൂടെ ജോലി ചെയ്തിരുന്ന ഒരു ഡോക്ടർ കഴിഞ്ഞ ആഴ്ച മരിച്ചു.

അക്ബർ കക്കട്ടിലിന്‍റെ അങ്ങാടി നിലവാരം എന്ന കഥയിൽ ഒരു സ്കൂൾ അധ്യാപകൻ മരിച്ച് രണ്ട് മണിക്കൂർ തികയുന്നതിനു മുമ്പ് അഭ്യസ്തവിദ്യനും തൊഴിൽ രഹിതനുമായ ഒരു യുവാവ് ആ ജോലി സ്വന്തമാക്കാൻ പ്രിൻസിപ്പലിനെ കാണാൻ പോകുന്ന ഒരു രംഗമുണ്ട്.

പ്രിൻസിപ്പളും വിചാരിക്കുന്നു, ഇത്ര നേരത്തെ ഇയാള്‍ വന്നത് നന്നായി, പരസ്യത്തിന്‍റെ കാശ് ലാഭിച്ചല്ലോ?
അതുപോലെ ഞാൻ മരണപ്പെട്ടാലും ഇവർ ഉടനടി പരസ്യം കൊടുത്തു അടുത്ത നിയമനത്തിലേക്കു പോകും, ‘ദി ഷോ മസ്റ്റ് ഗോ ഓൺ’ എന്ന ഉത്തമ ബോധം എനിക്കുണ്ട്.

എങ്കിലും നാടെങ്ങും നടക്കുന്ന വാക്‌സിൻ ഉത്സവം പ്രതീക്ഷ നൽകുന്നുണ്ട്.
ജനിതകവ്യതിയാനം സംഭവിച്ച വൈറസിനു കൂടുതൽ പകരാനുള്ള ശേഷി ഉണ്ടെങ്കിലും വാക്‌സിൻ ഫലപ്രദം ആണെന്നാണ് ഇതുവരെയുള്ള പഠനങ്ങൾ വ്യക്തമാക്കുന്നത്.

ഇനിയും വ്യതിയാനം സംഭവിച്ചാൽ നിലവിൽ ഉള്ള വാക്‌സിൻ ഫലപ്രദമാവില്ലെന്നും പുതിയത് ഉണ്ടാക്കേണ്ടി വരുമെന്നും ആശങ്കകൾ ഉണ്ട്.

ആശങ്കകളും പ്രതീക്ഷകളും കോർത്തു കോർത്ത് ഒരുപാട് നാളുകൾ കഴിഞ്ഞു. പ്രതീക്ഷകളെ മിനുക്കിയും ആശങ്കകളെ കണ്ടില്ല എന്ന് നടിച്ചും ഇനിയും ഒരുപാട് നാളുകൾ മുന്നിലേയ്ക്ക് പോകണം.
പ്രശസ്ത സംവിധായകൻ ഡേവിഡ് ഫിൻചേറിന്‍റെ fight ക്ലബ്‌ എന്ന സിനിമയിൽ ഉറക്കം നഷ്ടപ്പെട്ട നായകൻ പറയുന്നത്
“ഒരുപാട് കാലം ഉറക്കം നഷ്ടപ്പെട്ടവർക്ക് ചുറ്റുമുള്ളതെല്ലാം വളരെ ദൂരെ ആയി തോന്നും. കോപ്പിയുടെ കോപ്പിയുടെ കോപ്പി “
മുമ്പ് ജീവിച്ചിരുന്ന ജീവിതവും ചുറ്റും നിശ്ചലമായികൊണ്ടിരിക്കുന്ന ജീവിതവും കണ്ടിട്ട് എനിക്കും എല്ലാം വളരെ ദൂരെ ആയി തോന്നിത്തുടങ്ങിയിട്ടുണ്ട്.

ഇതെല്ലാം സുഹൃത്തുക്കളെ അറിയിക്കുമ്പോൾ അവർ പറയും നിനക്ക് നാട്ടിലേക്ക് വന്നൂടെ, ഇവിടെ ഇപ്പോ അത്ര പ്രശ്നം ഒന്നുമില്ലെന്ന്.

എനിക്കെങ്ങനെ വരാൻ കഴിയും?
പുതിയ വൈറസ് വന്നില്ലേ ബ്രിട്ടനിൽ ?
പുതുപുത്തൻ വ്യതിയാനത്തോടെ?

ഇനി ഞാൻ നാട്ടിൽ വന്നാൽ ചാനലുകാർ എന്‍റെ റൂട്ട് മാപ്പ് ഉണ്ടാക്കി പ്രസിദ്ധീകരിക്കും, എന്‍റെ വരവു മൂലം കേരള ജനതയ്ക്ക് ഉണ്ടായ ദുരിതങ്ങൾ ദിവസേന ചർച്ച ചെയ്യും, ഞാനൊരു പൊതുശത്രു ആയിമാറും.

മഹാമാരി ഒന്ന് നിയന്ത്രണത്തിൽ വരുന്നത് വരെ ഞാൻ നാട്ടിലേക്കില്ല, അതുവരെ
I shall remain
Yours faithfully
Digitally ever after

എന്ന്

വളരെ അകലെ, ഒരുപാട് അക്കരെ നിന്ന് ഒരു എഴുത്തുകാരി

കോവിഡ് 19 പ്രതിരോധത്തിന്‍റെ ഒരു വർഷത്തേയ്ക്ക് ലോകം ഓടിത്തളർന്ന് എത്തുമ്പോഴേയ്ക്ക് ധാരാളം മാറ്റങ്ങൾ നമ്മുടെ ജീവിതത്തിൽ ഉണ്ടായി. നല്ലതും ചീത്തയുമായ മാറ്റങ്ങൾക്കിടയിലൂടെ നാം കടന്നു പോയിക്കൊണ്ടിരുന്നു. അനേകലക്ഷം ജീവനെടുത്ത കോവിഡ് മാരി, ഇപ്പോഴും മനുഷ്യരുടെ ജീവൻ എടുത്തു കൊണ്ടിരിക്കുന്നു. ഇതിൽ മനുഷ്യന്‍റെ, ശാസ്ത്രത്തിന്‍റെ വിജയം വലുതാണ്. ആ വിജയം തന്നെയാണ്, സാധാരണക്കാരന് സംശയം ഉണ്ടാക്കുന്നത്. അതൊരു വിജയമാണോ, അതോ പറ്റിക്കപ്പെടലാണോ എന്നാണ് സാധാരണ മനുഷ്യർ ചിന്തിക്കുന്നത്. അത്തരം ചിന്തകൾക്ക് ആഴം കൊടുക്കാൻ വികലമായ, പക്ഷപാതപരമായ വാർത്തയുമായി സോഷ്യൽ മീഡിയയും മാധ്യമങ്ങളും രംഗത്തുണ്ട്.

അവർ ചോദിക്കുന്നത്, പണ്ട് കാലത്ത് വർഷങ്ങൾ നീണ്ട ഗവേഷണങ്ങള്‍ കൊണ്ടുമാത്രം സാധിച്ചിരുന്ന ഒരു കാര്യം എങ്ങിനെ ഒരു വര്‍ഷം കൊണ്ട് ഫലം കണ്ടു എന്നതാണ്. വാക്സിൻ വെന്തില്ല, വെന്തില്ല ഇനിയും വേവാനുണ്ട് എന്നാണ് ഒരു കൂട്ടർ പറയുന്നത്. പറയുന്നവർ, വേവ് നോക്കാൻ അറിയുന്നവരോ, രസക്കൂട്ടുകളുടെ പ്രവർത്തനങ്ങള്‍ പരിചയമുള്ളവരോ അല്ല എന്നതാണ് വസ്തുത.

ഒരു വാക്സിൻ വേവാൻ പത്തു വര്‍ഷം വേണമോ? അങ്ങനെ പാകം ചെയ്തെടുത്ത വാക്സിൻ ഏതാണ്? എന്തുകൊണ്ടാണ് ഇത്രയേറെ സമയം ഒരു വാക്സിൻ ഉണ്ടാക്കിയെടുക്കാൻ ആവശ്യമായി വരുന്നത്? ഇതിനുത്തരം തേടാൻ, വാക്സിൻ നിർമ്മാണത്തിന്‍റെ പിന്നാമ്പുറ വിശേഷങ്ങൾ നോക്കണം. അതിനും മുന്നേ, ആധുനിക വൈദ്യശാസ്ത്രത്തിൽ ഉണ്ടായ മാറ്റങ്ങൾ അറിയണം.

ഇന്ന് കോവിഡ് പിടിപെട്ടാൽ അത് കൊറോണ വൈറസ് തന്നെയാണ് എന്നുറപ്പിക്കാൻ മണിക്കൂറുകൾ മതി. അത്തരമൊരു സാധ്യത നൂറു വര്‍ഷങ്ങള്‍ക്ക് മുൻപ്- അമ്പതു വര്‍ഷങ്ങള്‍ക്ക് മുൻപ്- ഉണ്ടായിരുന്നില്ല. 1950 നു ശേഷം മാത്രമാണ്, DNA യുടെ രൂപം എന്തെന്നും റൈബോസോം പ്രോട്ടീൻ ഉണ്ടാക്കുമെന്നും, അതിനു ആവശ്യമായ പല RNA കൾ ഉണ്ടെന്നും മനുഷ്യൻ അറിഞ്ഞത്. കോവിഡ് 19 പ്രതിരോധത്തിൽ നിർണ്ണായകമായ PCR ടെസ്റ്റ് ചെയ്യാനുള്ള മെഷീന്‍റെ പ്രോട്ടോടൈപ്പ് രൂപം പോലും വരാൻ 1986 വരെ കാത്ത് നിൽക്കേണ്ടി വന്നു. ചുരുക്കിപ്പറഞ്ഞാൽ, വളരെ കാലത്തെ ശാസ്ത്ര ലോകത്തിന്‍റെ പരിശ്രമത്തിനു ശേഷമാണ് ഇന്ന് കാണുന്ന രീതിയിലുള്ള സാങ്കേതിക വിദ്യകൾ നമുക്ക് ലഭിച്ചത്. ഏറ്റവും മികച്ച രീതിയിലുള്ള വിദ്യകൾക്ക് തുടർശ്രമം നടന്നു കൊണ്ടേയിരിക്കുന്നു.

റിസർച് ലാബുകളിൽ ഉണ്ടാക്കിയെടുക്കുന്ന വാക്സിൻ അല്ലെങ്കിൽ മരുന്നുകൾ ഏറെ ദൂരം താണ്ടിയാണ് അതിന്‍റെ ആവശ്യക്കാരിലേയ്ക്ക് എത്തുന്നത്. അതിനു വളരെ കണിശമായ രീതികളുണ്ട്. ആ രീതികൾ ഇന്നത്തെ രീതിയിലേക്ക് വികസിച്ചത് ഒരുപാട് വർഷങ്ങൾ എടുത്താണ്. അതുകൊണ്ടു തന്നെ അത്തരം പഴയ രീതികളെയും, ക്ലിനിക്കൽ ട്രയലുകളെയും, അമ്പതു വര്‍ഷം മുന്നുള്ള, അത്രയധികം അറിവ് ഇല്ലാതിരുന്ന മറ്റൊരു രീതിയോട് താരതമ്യം ചെയ്യുന്നത് മണ്ടത്തരമാണ്. വാക്സിൻ നിർമ്മാണത്തിന്‍റെ ഘട്ടങ്ങൾ ഇങ്ങനെയാണ്: ആദ്യത്തെ ഘട്ടം എന്ന നിലയിൽ ലാബുകളിൽ രൂപപ്പെടുത്തുന്നത് ഒരു മരുന്ന് മാത്രമായിരിക്കയില്ല. ഒരേ തരത്തിലുള്ള പല തരം candidates പരീക്ഷണത്തിന് തയ്യാറെടുക്കുന്നു. അടുത്ത ഘട്ടത്തിൽ കോശങ്ങളിലും മൃഗങ്ങളിലും പരീക്ഷിച്ചറിയുന്നു. അത്തരം പരീക്ഷണങ്ങളുടെ സേഫ്റ്റി ഉറപ്പു വരുത്താതെ അത് മനുഷ്യരിലേയ്ക്ക്, അതായത് ക്ലിനിക്കൽ ട്രയൽ എന്ന പരീക്ഷണങ്ങളിലേയ്ക്ക് എത്തിച്ചേരില്ല. ക്ലിനിക്കൽ ട്രയലിനു മുൻപുള്ള ഘട്ടങ്ങളാണ് വിഷമമേറിയവ. പിന്നീട് മൂന്നു ഘട്ടങ്ങളിലായി (phase 1 -3 ) മനുഷ്യരിൽ നടത്തുന്ന വലിയ തോതിലുള്ള പഠനപരീക്ഷണങ്ങളിലൂടെയാണ് മരുന്നിന്‍റെയോ വാക്സിന്‍റെയോ കരുത്ത് പ്രഖ്യാപിക്കുന്നത്. ആയിരക്കണക്കിന് മനുഷ്യരിൽ, രോഗമുള്ളവരിലും ഇല്ലാത്തവരിലും, പല ദേശങ്ങളിലും, ഈ പരീക്ഷണം നടത്തുന്നു. ഓരോ ഘട്ടത്തിലും റെഗുലേറ്ററി അതോറിറ്റിയുടെ അനുമതി വങ്ങേണ്ടതുണ്ട്. FDA യ്ക്ക് സമർപ്പിക്കപ്പെടുന്ന അത്തരം ഒരു റിപ്പോർട്ടിന് ആയിരമോ പതിനായിരമോ പേജുകൾ ഉണ്ടാകും. Covid19 ന്‍റെ കാര്യത്തിൽ മറ്റെല്ലാ റിപ്പോർട്ടുകളും മാറ്റി വെയ്ക്കുകയാണ് എല്ലാ രാജ്യങ്ങളും ചെയ്തിരിക്കുന്നത്. ഊഴം കാത്ത് മാസമോ ഒരു വർഷമോ എടുക്കുന്ന അനുമതികൾ ഒരാഴ്ച കൊണ്ടാണ് കമ്പനികൾ നേടിയെടുത്തത്. ഏറെ സമയം പിടിക്കാവുന്ന, ക്ലിനിക്കൽ ട്രയലിനു വേണ്ട ‘patient recruitment’ പെട്ടെന്ന് നടന്നു എന്നതും എടുത്തു പറയേണ്ടതാണ്.

നിലവിൽ കൊടുക്കുന്ന മിക്ക വാക്സിനുകളും, Pfizer-BioNTech, Moderna എന്നിവയെല്ലാം തന്നെ Phase 3 ട്രയൽ കഴിഞ്ഞവയാണ്. എല്ലാ പഠനങ്ങളും കഴിഞ്ഞ് FDA യുടെ അനുമതി കാത്ത് നിൽക്കുന്നു. FDA ആണ് അടുത്ത വേവ് എന്നർത്ഥം.

ഇത്ര പെട്ടെന്നു എന്ന ചോദ്യത്തിനുള്ള ഉത്തരമാണ് ‘game changer’ ആയ mRNA വാക്സിൻ. സാധാരണ നിലയിൽ നാം കണ്ടിട്ടുള്ള വാക്സിനുകൾ എല്ലാം തന്നെ പത്തോ പതിനഞ്ചോ വർഷങ്ങൾ എടുത്തു പ്രയോഗത്തില്‍ വരാന്‍. അതിനുള്ള പ്രധാന കാരണം, അത്തരം ‘ക്‌ളാസിക്കൽ’ വാക്സിനിൽ ഉപയോഗിക്കുന്ന ശക്തി കുറഞ്ഞ അണു ശകലങ്ങൾ/ പ്രോട്ടീനുകൾ (weakened version of the pathogen) നിർമ്മിക്കാൻ സമയം ഏറെ എടുക്കുന്നു എന്നതും കൂടിയാണ്. അവ കോശങ്ങളിലും ഭ്രുണങ്ങളിലും വളർത്തി എടുക്കേണ്ടതുണ്ട്. നേരെ മറിച്ച്, പുതിയ രീതിയിലുള്ള വാക്സിനിൽ അടങ്ങിയ mRNA (മെസ്സഞ്ചർ RNA) ലബോറട്ടറികളിൽ ഉണ്ടാക്കിയെടുക്കുന്നതു മൂലം മാസങ്ങളോ വർഷങ്ങളോ ലാഭിക്കാം.സാധാരണ ഗതിയിൽ റെഗുലേറ്ററി അതോറിറ്റികളായ FDA, EMA എന്നിവയുടെ അനുമതിക്ക് ശേഷമാണ് വലിയ തോതിലുള്ള വാക്സിൻ നിർമ്മാണം ആരംഭിക്കുന്നത്. പക്ഷെ ഇവിടെ, കമ്പനികൾ റിസ്ക് എടുത്ത് നേരത്തെ ഇവയുടെ നിർമ്മാണം ആരംഭിച്ചിരുന്നു. അല്ലെങ്കിൽ ഒരിക്കലും ഇപ്പൊൾ കാണുന്ന പോലെ phase ട്രയലുകൾ കഴിഞ്ഞ ഉടനെ തന്നെ മനുഷ്യരിൽ കുത്തിവയ്ക്കാനുള്ള വാക്സിൻ തയ്യാറാകുമായിരുന്നില്ല.

മറ്റെന്തു കാര്യങ്ങളെക്കുറിച്ചും മാധ്യമങ്ങൾക്ക് കോൺസ്പിരസി തിയറികൾ ഉണ്ടാക്കാം. എന്നാൽ അത്യന്തം ശ്രദ്ധാപൂർവം ചെയ്യുന്ന, സേഫ്റ്റി എന്ന വാക്കിന് ഏറ്റവും ശ്രദ്ധ കൊടുക്കുന്ന ഇടമാണ് വാക്സിൻ നിർമ്മാണം. നിലവിലുള്ള mRNA വാക്സിൻ ഫലപ്രദമാണ് എന്ന് പറയുമ്പോൾ തന്നെ ചെറിയ ‘side effect ‘വാർത്തകൾ ലോകമെമ്പാടുമുള്ള ചില മാധ്യമങ്ങൾ പെരുപ്പിച്ചു കാട്ടുന്നുണ്ട്. ഇതുവരെ ടെസ്റ്റ് ചെയ്ത് അപ്രൂവൽ കിട്ടിയ, മറ്റു അസുഖങ്ങൾക്ക് വേണ്ടി ഉണ്ടാക്കിയ, എല്ലാ ‘ക്‌ളാസിക്കൽ’ വാക്സിനുകൾക്കും ഉള്ളതുപോലെ തന്നെ Covid19 വാക്സിനുകൾക്കും പാർശ്വഫലങ്ങൾ ഉണ്ട്. ഏതു വാക്സിനും മരുന്നിനും ഇത്തരം നിസ്സാരമായ പാർശ്വഫലങ്ങൾ പ്രതീക്ഷിക്കേണ്ടതുണ്ട്.

നിലവിലുള്ള ശക്തിയേറിയ വാക്സിൻ mRNA വാക്സിൻ ആണെന്ന് നാം കണ്ടു. മനുഷ്യരിൽ ജനിതക വ്യത്യാസം നടത്താൻ പറ്റിയ സാധനങ്ങളാണ് ഇത്തരം വാക്സിനിൽ ഉള്ളത് എന്നാണ് മറ്റൊരു വാദം. എന്താണ് mRNA ചെയ്യുന്നത്? എങ്ങനെയാണ് അവ Corona വൈറസിനെതിരെ പ്രവർത്തിക്കുന്നത്? വൈറസിന്‍റെ പുറത്തുള്ള സ്പൈക്ക് പ്രോട്ടീൻ നിർമ്മിക്കാൻ ആവശ്യമായ ‘കോഡ് ‘ ആണ് mRNA വാക്സിൻ കൊടുക്കുന്നത്. ഈ പ്രോട്ടീൻ ഉണ്ടാക്കാനുള്ള നിർദ്ദേശങ്ങൾ ഉൾക്കൊണ്ട ചെറിയ ജനതകമാണ് വാക്സിനിൽ ഉള്ളത്. അത് ശരീരത്തിൽ എത്തുന്നതോടെ, കോശങ്ങൾ വൈറസിന്‍റെ പുറത്തുള്ള ഈ സ്പൈക്ക് പ്രോട്ടീനുകൾ ഉത്പാദിപ്പിക്കുന്നു. ശരീരത്തിന് യോജിക്കാത്ത, അറിയാത്ത ഈ പ്രോട്ടീനെതിരെ പ്രവർത്തിക്കാൻ ശരീരം തയ്യാറെടുക്കുന്നു. ഉണ്ടായ പുതിയ പ്രോട്ടീനെ നശിപ്പിക്കാൻ ആവശ്യമായ പ്രതിരോധ കോശങ്ങൾ (immune cells) ശരീരം സ്വയം ഉല്പാദിപ്പിക്കയും ആ ഓർമ്മ നിലനിർത്തുകയും ചെയ്യുന്നു. അതുമൂലം, പിന്നീടെപ്പോഴെങ്കിലും വൈറസ് കടന്നു വന്നാല്‍, അതിന്‍റെ സ്പൈക്ക് പ്രോട്ടീൻ തിരിച്ചറിഞ്ഞ് പെട്ടെന്ന് തന്നെ അവയെ തുരത്തി ഓടിക്കാൻ സാധിക്കുന്നു.

ഒരു പക്ഷെ ലോക ചരിത്രത്തിൽ രാഷ്ട്രീയമായി ഇത്രയേറെ പ്രാധാന്യമുള്ള മറ്റൊരു പേമാരി ഉണ്ടായിട്ടില്ല എന്ന് വേണം പറയാൻ. പടിഞ്ഞാറെന്നോ കിഴക്കെന്നോ വ്യത്യാസമില്ലാതെ രാഷ്ട്രീയവും അണുനാശനം ചെയ്തു കൊണ്ടിരിക്കയാണ്. നിലവിലുള്ള mRNA വാക്സിൻ 40 ലധികം രാജ്യങ്ങൾ ഉപയോഗിക്കാൻ സന്നദ്ധത കാട്ടുകയും, നിലവിൽ എട്ടു ലക്ഷത്തോളം ആളുകൾക്കു കുത്തി വയ്ക്കുകയും ചെയ്തു എന്നു കേൾക്കുമ്പോൾ അതിൽ നിന്ന് എന്താണ് അനുമാനിക്കേണ്ടത്? വികസിത രാജ്യങ്ങൾ അടക്കമുള്ള നാല്‍പ്പതോളം വിഡ്ഢി രാജ്യങ്ങൾ കണ്ണും പൂട്ടി അനുമതി നൽകി എന്നാണോ?