കാവിരാഷ്ട്രീയം നീതിന്യായ സംവിധാനങ്ങളിലും?

മാലേഗാവ് സ്ഫോടന കേസ്: നീതിവ്യവസ്ഥയുടെ പക്ഷപാതിത്വവും രാഷ്ട്രീയ ഇടപെടലുകളും

2025 ജൂലൈ 31-ന് മുംബൈയിലെ പ്രത്യേക എൻ.ഐ.എ. കോടതി, 2008-ലെ മാലേഗാവ് സ്ഫോടനക്കേസിലെ മുൻ ബിജെപി എം.പി. പ്രജ്ഞാ സിംഗ് താക്കൂർ, ലഫ്. കേണൽ പ്രസാദ് പുരോഹിത് എന്നിവരുൾപ്പെടെയുള്ള ഏഴ് പ്രതികളെയും 17 വർഷത്തെ നിയമപോരാട്ടത്തിന് ശേഷം കുറ്റവിമുക്തരാക്കിയത് തീവ്രമായ ചർച്ചകൾക്കും പൊതുജനങ്ങളുടെ ആശങ്കകൾക്കും തിരികൊളുത്തിയിരിക്കുകയാണ്. മാലേഗാവിന് ശേഷം രാജ്യത്ത് പലയിടത്തും വർഗീയസംഘർഷങ്ങൾ ആവർത്തിക്കുന്ന പശ്ചാത്തലത്തിലാണ് ഈ വിധി വരുന്നത്.ഒരു കേസിലെ വിധി വരാൻ 17 വർഷം കാത്തിരിക്കേണ്ടിവരുന്നത് കേവലം നിയമപരമായ കാലതാമസം മാത്രമല്ല. രാഷ്ട്രീയശക്തികൾക്കും അന്വേഷണ ഏജൻസികൾക്കും ബന്ധപ്പെട്ട ഘടകങ്ങളിൽ മാറ്റങ്ങൾ വരുത്താൻ അവസരം നൽകുന്ന തന്ത്രപരമായ നീക്കമായും ഇതിനെ കണക്കാക്കാം.കാലതാമസം മൂലം പൊതുജനങ്ങളുടെ ഓർമ്മകൾ മങ്ങുകയും, തെളിവുകൾ ദുർബലപ്പെടുത്തപ്പെടുകയും, വിധിയെ സ്വാധീനിക്കാൻ സാധ്യതകൾ തുറക്കുകയും ചെയ്യും. ഇത്തരം സാഹചര്യങ്ങളിൽ, അന്വേഷണ ഏജൻസികളിലെ മാറ്റങ്ങളും രാഷ്ട്രീയ സമ്മർദ്ദങ്ങളും കാരണം പ്രതികളെ വെറുതെ വിടുമ്പോൾ, അത് ഇന്ത്യൻ നീതിന്യായ വ്യവസ്ഥയുടെ നിഷ്പക്ഷതയിലും സ്വാതന്ത്ര്യത്തിലുമുള്ള പൊതുജനവിശ്വാസത്തെ ഗുരുതരമായി ബാധിക്കുന്നു. ഇത് ഇരകൾക്ക് നീതി നിഷേധിക്കപ്പെട്ടതിന് തുല്യമായി കണക്കാക്കാവുന്നതാണ്.

2006 സെപ്റ്റംബർ 8-ന് മഹാരാഷ്ട്രയിലെ മാലേഗാവിൽ നടന്ന സ്ഫോടന പരമ്പരകളാണ് കേസിനാസ്പദം. ഒരു പള്ളിയുടെ പരിസരത്ത് നടന്ന ഈ സ്ഫോടനങ്ങളിൽ 45 പേർ മരിക്കുകയും 125-ലധികം പേർക്ക് പരിക്കേൽക്കുകയും ചെയ്തു. മഹാരാഷ്ട്ര ഭീകരവിരുദ്ധ സ്ക്വാഡ് (എ.ടി.എസ്.) തുടക്കത്തിൽ സ്റ്റുഡന്റ്സ് ഇസ്ലാമിക് മൂവ്മെന്റ് ഓഫ് ഇന്ത്യയെ (സിമി) ആണ് ഈ സ്ഫോടനങ്ങളുടെ ഉത്തരവാദിയായി ആരോപിച്ചത്. ഈ സ്ഫോടനങ്ങളിൽ ഉപയോഗിച്ച സ്ഫോടകവസ്തുക്കൾ ആർ.ഡി.എക്സ്, അമോണിയം നൈട്രേറ്റ്, ഫ്യൂവൽ ഓയിൽ എന്നിവയുടെ ഒരു മിശ്രിതം ആയിരുന്നു, ഇത് 2006 ജൂലൈ 11-ലെ മുംബൈ ട്രെയിൻ സ്ഫോടനങ്ങളിൽ ഉപയോഗിച്ചതിന് സമാനമായിരുന്നു.
2008 സെപ്റ്റംബർ 29-ന് മാലേഗാവിൽ വീണ്ടും ഒരു ബോംബ് സ്ഫോടനം നടന്നു, ഇതിൽ 6 മരിക്കുകയും 100-ലധികം പേർക്ക് പരിക്കേൽക്കുകയും ചെയ്തു. ഈ സംഭവം കേസിന്റെ ഗതിയിൽ ഒരു നിർണായക വഴിത്തിരിവായി.

ഹേമന്ദ് കർക്കറെയുടെ നേതൃത്വത്തിലുള്ള മഹാരാഷ്ട്ര എ.ടി.എസ്. ആയിരുന്നു ഈ കേസിന്റെ പ്രാഥമിക അന്വേഷണം നടത്തിയത്. 2008 ഒക്ടോബർ അവസാനത്തോടെ, എ.ടി.എസ്, സാധ്വി പ്രജ്ഞാ സിംഗ് താക്കൂർ, ലഫ്. കേണൽ പ്രസാദ് ശ്രീകാന്ത് പുരോഹിത്, മേജർ രമേഷ് ഉപാധ്യായ എന്നിവരുൾപ്പെടെ പതിനൊന്ന് പ്രതികളെ അറസ്റ്റ് ചെയ്തു. പ്രതികളിൽ ഭൂരിഭാഗവും സംഘ് പരിവാർ സംഘടനകളുമായി മുൻപ് ബന്ധമുണ്ടായിരുന്ന അഭിനവ് ഭാരത് എന്ന ഹിന്ദുത്വ ഗ്രൂപ്പിൽപ്പെട്ടവരായിരുന്നു. ഇന്ത്യയിൽ ഭീകരപ്രവർത്തനങ്ങൾക്ക് ഹിന്ദുത്വ സംഘടനകൾ ഉത്തരവാദികളാണെന്ന് ആദ്യമായി തിരിച്ചറിഞ്ഞത് കർക്കറെയുടെ എ.ടി.എസ്. നടത്തിയ അന്വേഷണത്തിൽ ആയിരുന്നു. ഇത് “ഹിന്ദുത്വ ഭീകരത” അല്ലെങ്കിൽ “കാവി ഭീകരത” എന്ന വിവാദപരമായ പദപ്രയോഗത്തിന് ഇന്ത്യൻ രാഷ്ട്രീയത്തിൽ വഴിയൊരുക്കി.സ്ഫോടനത്തിൽ ഉപയോഗിച്ച മോട്ടോർസൈക്കിൾ പ്രജ്ഞാ താക്കൂറിന്റെ പേരിലായിരുന്നുവെന്നും, പ്രതികൾ മുസ്ലീം സമുദായത്തെ ലക്ഷ്യമിട്ട് അസ്വസ്ഥതകൾ സൃഷ്ടിക്കാൻ ഗൂഢാലോചന നടത്തിയെന്നും എ.ടി.എസ്.കണ്ടെത്തി.

2006-ലെ സ്ഫോടനത്തിന് സിമിയെ കുറ്റപ്പെടുത്തിയതും , 2008-ലെ സ്ഫോടന അന്വേഷണം ഹിന്ദുത്വ ഗ്രൂപ്പുകളിലേക്ക് വഴിമാറിയതും അന്വേഷണത്തിലെ ഒരു മാറ്റം മാത്രമല്ല, ഇന്ത്യയിലെ ഭീകരതയുടെ രാഷ്ട്രീയത്തെക്കുറിച്ചുള്ള ആഖ്യാനത്തിലെ പ്രത്യയശാസ്ത്രപരവും രാഷ്ട്രീയപരവുമായ ഒരു പുനർനിർവചനവുമായിരുന്നു. ഭീകരത, ഇസ്ലാമിക ഗ്രൂപ്പുകളുമായി മാത്രം ബന്ധപ്പെട്ടതാണെന്ന നിലവിലുള്ള ധാരണയെ ചോദ്യം ചെയ്യുന്നവ ആയിരുന്നു പുതിയ കണ്ടെത്തലുകൾ. ഇതിന് വലിയ രാഷ്ട്രീയ പ്രത്യാഘാതങ്ങളുണ്ടായി. ഈ ഗ്രൂപ്പുകൾക്ക് ഭരണകക്ഷിയുമായുള്ള ബന്ധം രാഷ്ട്രീയ പ്രീണനം തുടങ്ങിയ ആരോപണങ്ങൾ ഉയർന്നുവന്നു.
“അഭിനവ് ഭാരത്” എന്ന ഗ്രൂപ്പിനെ ഉത്തരവാദികളായി തിരിച്ചറിഞ്ഞതിനെ തുടർന്ന്, ഹിന്ദുക്കൾക്കെതിരായ അതിക്രമങ്ങൾക്ക് പ്രതികാരം ചെയ്യാനും കേന്ദ്രത്തിൽ ഹിന്ദു ഗവൺമെന്റ്(ആര്യാവർത്തം) സ്ഥാപിക്കാനുമുള്ള അവരുടെ ഉദ്ദേശലക്ഷ്യങ്ങൾ ക്രിമിനൽ പ്രവർത്തനങ്ങൾക്കപ്പുറം ആഴത്തിലുള്ള പ്രത്യയശാസ്ത്രപരമായ പ്രചോദനങ്ങൾ കൂടി ആണെന്ന് നിരീക്ഷിക്കപ്പെട്ടു. ഇത് രാഷ്ട്രീയവും മതപരവുമായ ലക്ഷ്യങ്ങൾക്കായി അക്രമം ഉപയോഗിക്കാനുള്ള ബോധപൂർവമായ ശ്രമത്തെയാണ് സൂചിപ്പിക്കുന്നത്.

മഹാരാഷ്ട്ര എ.ടി.എസ്. മേധാവിയായിരുന്ന ഹേമന്ദ് കർക്കറെക്ക് സ്ഫോടനക്കേസുകൾ തെളിയിച്ചതിനു അംഗീകാരം ലഭിച്ചിരുന്നു. കർക്കറെയുടെ അന്വേഷണം കടുത്ത രാഷ്ട്രീയ എതിർപ്പുകൾക്ക് വഴിവെച്ചു. ഭാരതീയ ജനതാ പാർട്ടി, ശിവസേന തുടങ്ങിയ പ്രതിപക്ഷ പാർട്ടികളും ഹിന്ദു സംഘടനകളും, മുസ്ലീം ജനസംഖ്യയെ പ്രീണിപ്പിക്കാൻ വേണ്ടി,നിലവിലുള്ള സർക്കാരിന്റെ സമ്മർദ്ദത്തിലാണ് അറസ്റ്റുകൾ നടന്നതെന്ന് ആരോപിച്ചു. അവർ പരസ്യമായി അദ്ദേഹത്തെ “രാജ്യദ്രോഹി” എന്ന് വിളിച്ചു. അന്നത്തെ ഗുജറാത്ത് മുഖ്യമന്ത്രിയായിരുന്ന നരേന്ദ്ര മോദി, എ.ടി.എസ്. സൈനികരുടെ മനോവീര്യം കെടുത്തുകയാണെന്ന് ആരോപിച്ചു. മോദിയും ബിജെപി, ആർ എസ് എസ്, വി എച്ച് പി നേതാക്കളും സർക്കാർ എ.ടി.എസ് നെ. സംഘ് പരിവാറിനെ ആക്രമിക്കാനുള്ള ഒരു ഉപകരണമായി ഉപയോഗിക്കുകയാണെന്നും നിയമവിരുദ്ധമായ തടങ്കലും പീഡനങ്ങളും നടത്തി എന്നും ആരോപിച്ചു.
അതിനു ശേക്ഷം 2008 നവംബർ 26-ന് മുംബൈ ആക്രമണത്തിനിടെയാണ് കർക്കറെ കൊല്ലപ്പെട്ടത്. അദ്ദേഹത്തിന്റെ മരണവും അതിനുണ്ടായ സാഹചര്യങ്ങളും വിവാദമായിരുന്നല്ലോ.

2011-ൽ, മഹാരാഷ്ട്ര എ.ടി.എസിൽ നിന്ന് ദേശീയ അന്വേഷണ ഏജൻസിയിലേക്ക് (എൻ ഐ എ) കേസ് മാറ്റപ്പെട്ടു. ഈ മാറ്റം കേസിന്റെ ഗതിയിൽ ഒരു നിർണായക വഴിത്തിരിവായി.2015-ൽ ഒരു പ്രധാന ആരോപണം ഉയർന്നു. പ്രത്യേക പബ്ലിക് പ്രോസിക്യൂട്ടർ രോഹിണി സലിയാൻ, എൻ.ഐ.എ. ഉദ്യോഗസ്ഥർ തന്നോട് പ്രതികളോട് മൃദു സമീപനം കാണിക്കണം എന്ന് നിർദ്ദേശിച്ചതായി പരസ്യമായി വെളിപ്പെടുത്തി.
എൻ.ഐ.എ.യുടെ നിലപാട് എ.ടി.എസ്.സിന്റെ കണ്ടെത്തലുകളിൽ നിന്ന് ഗണ്യമായി വ്യതിചലിച്ചു. 2016 മെയ് മാസത്തിൽ സമർപ്പിച്ച അനുബന്ധ കുറ്റപത്രത്തിൽ, എൻ.ഐ.എ. മഹാരാഷ്ട്ര കൺട്രോൾ ഓഫ് ഓർഗനൈസ്ഡ് ക്രൈം ആക്ട് (എം.സി.ഒ.സി.എ.) പ്രകാരമുള്ള കുറ്റങ്ങൾ ഒഴിവാക്കുകയും, മതിയായ തെളിവുകളുടെ അഭാവം ചൂണ്ടിക്കാട്ടി പ്രജ്ഞാ താക്കൂർ ഉൾപ്പെടെ ഏഴ് പ്രതികൾക്ക് “ക്ലീൻ ചിറ്റ്” നൽകുകയും ചെയ്തു. മഹാരാഷ്ട്ര എ.ടി.എസ്. “ശ്രീകാന്ത് പുരോഹിതിനെയും മറ്റ് പലരെയും കുടുക്കാൻ ആർ.ഡി.എക്സ്. സ്ഥാപിച്ചുവെന്നും, ഹിന്ദു നേതാക്കളുടെ പേരുകൾ പറയാൻ അവരെ പീഡിപ്പിച്ചു” എന്നും എൻ.ഐ.എ. ആരോപിച്ചു.
ചിലർക്കെതിരായ കുറ്റങ്ങൾ ഒഴിവാക്കാനുള്ള എൻ.ഐ.എ.യുടെ ശ്രമങ്ങൾക്കിടയിലും, പ്രജ്ഞാ താക്കൂറും മറ്റുള്ളവരും വിചാരണ നേരിടാൻ പ്രത്യേക കോടതി ഉത്തരവിട്ടു.

എൻ.ഐ.എ. പിന്നീട് എ.ടി.എസ്.സിനെതിരെ ഉന്നയിച്ച ആരോപണങ്ങൾ കേസിനെ കൂടുതൽ സങ്കീർണ്ണമാക്കി, ഇത് നീതിയുടെ ശുദ്ധമായ പിന്തുടരലിനു പകരം ഏജൻസികൾ തമ്മിലുള്ള തർക്കങ്ങളോ രാഷ്ട്രീയ പ്രേരിത തന്ത്രപരമായ മാറ്റങ്ങളോ ഉണ്ടായെന്ന ധാരണ സൃഷ്ടിച്ചു.

കോടതിയുടെ കുറ്റവിമുക്തമാക്കാനുള്ള കാരണങ്ങൾ – വ്യക്തവും വിശ്വസനീയവുമായ തെളിവുകളുടെ” അഭാവം, മോട്ടോർസൈക്കിളിന്റെ ഉടമസ്ഥാവകാശം തെളിയിക്കപ്പെടാത്തത്, കുറ്റകൃത്യം നടന്ന സ്ഥലത്തെ മലിനീകരണം, യു.എ.പി.എ. അനുമതിയിലെ പിഴവുകൾ – കേവലം അന്വേഷണത്തിലെ പരാജയങ്ങളായി മാത്രമല്ല, പ്രോസിക്യൂഷൻ കേസ് ദുർബലമാക്കിയതിന്റെ ഫലങ്ങളായും കാണാവുന്നതാണ്. എൻ.ഐ.എ.ക്ക് പ്രതികളോട് മൃദു സമീപനം കാണിക്കാൻ നിർദ്ദേശം ലഭിച്ചിട്ടുണ്ടെങ്കിൽ, അത് എ.ടി.എസ്.സിന്റെ പ്രാഥമിക അന്വേഷണത്തെ മനഃപൂർവം അട്ടിമറിക്കുകയായിരുന്നു.
പ്രതികളെ ശിക്ഷിക്കാൻ “വിശ്വസനീയവും വ്യക്തവുമായ തെളിവുകൾ” ഇല്ലെന്നും “സംശയം തെളിവിന് പകരമാവില്ല” എന്നും പ്രത്യേക എൻ.ഐ.എ. കോടതി ഊന്നിപ്പറഞ്ഞു. “ഭീകരതയ്ക്ക് മതമില്ല” എന്നും കോടതി പ്രസ്താവിച്ചു. പ്രോസിക്യൂഷന് കുറ്റങ്ങൾ സംശയത്തിനതീതമായി തെളിയിക്കാൻ കഴിഞ്ഞില്ല, ഇത് പ്രതികൾക്ക് സംശയത്തിന്റെ ആനുകൂല്യം ലഭിക്കാൻ കാരണമായി.
ഇരകൾക്കും അവരുടെ കുടുംബങ്ങൾക്കും, 17 വർഷത്തിന് ശേഷമുള്ള ഈ കുറ്റവിമുക്തരാക്കൽ കടുത്ത നീതിനിഷേധവും കേസിന് ഒരുരത്തിലുള്ള പൂർത്തിയാകാതിരിക്കലും ആയി.

“ഭീകരതയ്ക്ക് മതമില്ല” എന്ന കോടതിയുടെ പ്രഖ്യാപനം പ്രശംസനീയമായ ഒരു തത്വമാണ്. എന്നിരുന്നാലും, പ്രാഥമിക അന്വേഷണം പ്രതികളെ ഹിന്ദുത്വ സംഘടനകളുമായും “കാവി ഭീകരത” എന്ന ആശയവുമായും വ്യക്തമായി ബന്ധിപ്പിച്ച ഒരു കേസിൽ ഇത് പ്രയോഗിക്കുന്നത് ഒരു വൈരുദ്ധ്യം സൃഷ്ടിക്കുന്നു.ന്യൂനപക്ഷങ്ങൾക്കെതിരെ യുള്ള കേസുകളിൽ അതിവേഗം നടപ്പിലാവുന്ന നിയമ നടപടികളുമായി താരതമ്യം ചെയ്യുമ്പോൾ, കോടതി ഭീകരതക്ക് മതമുണ്ട് എന്നല്ലേ രഹസ്യമായെങ്കിലും പറഞ്ഞു വെയ്ക്കുന്നത്?

ഇതോടെ ഇന്ത്യയിലെ നീതിന്യായ വ്യവസ്ഥ അന്ധമല്ലെന്നും, രാഷ്ട്രീയപരമായ സൗകര്യങ്ങളും വർഗീയ പക്ഷപാതങ്ങളും അതിനെ സ്വാധീനിക്കുന്നുവെന്നും ഉള്ള വാദങ്ങൾക്ക് ശക്തി ലഭിക്കുന്നു. ഇത് നിയമനിർവ്വഹണ ഏജൻസികളുടെയും കോടതികളുടെയും നിഷ്പക്ഷതയിലുള്ള പൊതുജനവിശ്വാസത്തെ ഇല്ലാതാക്കുന്നു. നിയമപരവും അന്വേഷണപരവുമായ നടപടിക്രമങ്ങളിൽ രാഷ്ട്രീയ ഇടപെടലുകൾ ഒരു അപൂർവ്വ സംഭവമല്ല, മറിച്ച് ആവർത്തിച്ചുള്ള ഒരു ദുഷ്പ്രവണതയാണ്. ഇന്ത്യയുടെ ജനാധിപത്യം നിലനിൽക്കണമെങ്കിൽ, നീതിന്യായ, അന്വേഷണ സ്ഥാപനങ്ങൾ രാഷ്ട്രീയ, പ്രത്യയശാസ്ത്ര സമ്മർദ്ദങ്ങളിൽ നിന്ന് മുക്തമായി പ്രവർത്തിക്കുകയും, നിയമവാഴ്ചയോടുള്ള ഉറച്ച പ്രതിബദ്ധത പുലർത്തുകയും ചെയ്യേണ്ടത് അനിവാര്യമാണ്.