സുരേഷ് നെല്ലിക്കോട്

”അതേയ്, ചേട്ടായ്യേ… ഈ ഒട്ടുപാലിനുണ്ടായവന്‍ എന്നു വെച്ചാ എന്നാ?”

പാതിരാത്രിക്ക്… ശരിക്കും പറഞ്ഞാ രാവിലെ എന്‍റെ കനേഡിയന്‍ സമയം 2.14 ന്‌ ഒരുത്തന്‍ മീനച്ചിലാറിന്‍റെ തീരത്തുള്ള അരുവിത്തുറേലെ റബര്‍ത്തോട്ടത്തിനു നടുക്കുള്ള വീട്ടീന്ന് എന്നെ വിളിച്ചുചോദിക്കുന്ന ചോദ്യമാണിത്‌.

എനിക്ക് ദേഷ്യം വന്നു : ”പോടാ വെച്ചിട്ട്. നിന്നോടു ഞാന്‍ പലവട്ടം പറഞ്ഞിട്ടുണ്ട്, ഈ സമയത്ത് വിളിക്കരുതെന്ന്‌.”

അവന്‍ : സോറി, ചേട്ടായീ… ഞാനേ.. അറിയാതെ. അവിടിപ്പം പാതിരാത്രിയാ അല്ലേ? ഇവിടെയിപ്പം പകലു പതിനൊന്നേമുക്കാലാ. ന്നാപ്പിന്നെ ഞാന്‍ വെച്ചിട്ട് പിന്നെ വിളിക്കാം കേട്ടോ?”

ഞാന്‍ : ”പിന്നെ വിളിക്കാന്നു നീ പറഞ്ഞാ, നാളെ നീ എന്‍റെ രാത്രി മൂന്നുമണിക്കുവിളിക്കും. പിന്നേം എന്‍റെ ഒറക്കം കളയും. ഇപ്പത്തന്നെ പറഞ്ഞു തൊലയ്ക്ക്. ന്തായാലും ന്‍റെ ഒറക്കം കളഞ്ഞു, നോബീ.”

നോബി എന്ന അവന്‍ : ”ഒരു സംശയാരുന്നേ…. ഈ ഒട്ടുപാലിനുണ്ടായ…”

ഞാന്‍ : ”അപ്പം നീ ജോജി കണ്ടൂല്ലേ?”

നോബി : ”കണ്ടു. എനിക്ക് പയങ്കര ഇഷ്ടായി. നമ്മടെ വീടുകളിലൊക്കെ കാണണ പോലെ….. സമേം കളയാതെ ഓനക്കുട്ടന്‍ചേട്ടായി അതൊന്നു പറഞ്ഞുതന്നേ….”

ഞാന്‍ : ”ഇപ്പം, നിന്നെ ഞാന്‍ വിളിക്കേണ്ടത് ആ പേരാ. അവടെ ആരേം കണ്ടില്ലേടാ ഇതിന്‍റെ അര്‍ത്ഥം ചോദിക്കാന്‍? നിന്‍റെ അപ്പനോട് ചോദിച്ചോ? അപ്പന്‍ നിന്‍റെ ബെസ്റ്റ് ഫ്രെണ്ടാന്നാണല്ലോ എന്നോടു പറഞ്ഞേക്കണെ.”

നോബി: ”ഞാന്‍ അപ്പനോടാ ആദ്യം ചോദിച്ചത്. എന്നെ ഓടിച്ചു. തല്ലീല്ലെന്നേയൊള്ളു.”

ഞാന്‍ : ”എടാ നോബീ… നിന്‍റെ അപ്പന്‍റെ അനിയന്‍റെ പ്രായേ എനിക്കുള്ളൂ. രണ്ടുവര്‍ഷത്തെ വെത്യാസം. എന്നിട്ടും അവന്‍റെയൊരു ചേട്ടായി വിളി. നീ കൂട്ടുകാരെയാരേം വിളിച്ചില്ലേ?”

നോബി : ”ഓ എനിക്കത്ര കൂട്ടുകാരൊന്നും ഇല്ലെന്നേ. ഒന്നുരണ്ടുപേരോടൊക്കെ ചോദിച്ചു. ഓ അവമ്മാര്‍ക്കൊന്നും അറിയാമ്മേല.”

ഞാന്‍ : ”അസമയത്ത് ഇന്‍റര്‍ കോണ്ടിനെന്‍റല്‍ ടോക് റ്റൈമെടുത്ത് ചോദിക്കാന്‍ കണ്ട ചോദ്യം!”

നോബി : ”ഓ… ഇതിപ്പം വാട്ട്സാപ്പല്ലേ? ചെലവൊന്നും ആകത്തില്ല. ചുരുക്കത്തില്‍ ഓനക്കുട്ടന്‍ ചേട്ടായിക്കും ഇതറിയാമ്മേലെന്നാ തോന്നണെ. അതിനാ ഈ ഉരുണ്ടുകളിം, ദേഷ്യോം..”

ഞാന്‍ : ”അല്ലടാ… അതൊരു വെല്യ തെറിയാ….എനിക്കിപ്പം ഫോണിലൂടെയൊന്നും അത് പറഞ്ഞുതരാന്‍ മേല.”

നോബി വിടാന്‍ ഭാവമില്ലായിരുന്നു : ”ന്നാലും… റഫ് ആയിട്ട്,,,ഒന്ന്…..”

എതാണ്ട് അര നൂറ്റാണ്ട് മുമ്പ് ചീങ്കല്ലേല്‍ ഷാപ്പില്‍ വച്ചു നടന്ന ഒരു വാക്കേറ്റത്തില്‍ പിള്ളേച്ചന്‍ എന്നു വിളിക്കപ്പെട്ടിരുന്ന ഒരാളെ കൊലപ്പെടുത്തിയത് ഈ ഒരു വിളിയായിരുന്നെന്നും, ഇതുവരെയുണ്ടായിട്ടുള്ള തെറിവിളികളുടെയെല്ലാം വെല്യപ്പനാണിതെന്നും, അതിലല്പം ഡി.എന്‍.എ പ്രശ്നമുള്ളതിനാല്‍ ഇപ്പോള്‍ പറയാനാവില്ലെന്നും, അടുത്ത ഡിസംബറിനുള്ളില്‍ നോബിക്ക് ഇതിന്‍റെ ഉത്തരം കിട്ടാത്തപക്ഷം ഞാന്‍ വന്നു ചെവിയില്‍ പറഞ്ഞുതരാമെന്നും, ഇത് ശ്യാം പുഷ്ക്കരന്‍റേതാവില്ലെന്നും, ഉറപ്പായും ദിലീഷ് പോത്തന്‍റെ വികൃതിയാവും എന്നു ഞാന്‍ സംശയിക്കുന്നതായും പറഞ്ഞ് ഞാന്‍ ഫോണ്‍ വച്ചു.

***

പുരാണത്തിലെ കഥകൾ പറഞ്ഞുതരുമ്പോളെല്ലാം അമ്മയോട് ഞാന്‍ ഒരുപാട് സംശയങ്ങളും ചോദ്യങ്ങളും ചോദിക്കാറുണ്ടായിരുന്നു.

ഒരിക്കല്‍ അമ്മ പറഞ്ഞു: ‘ഇതൊക്കെ ദൈവത്തിന്‍റെ കഥകളാണ്. ഇത്തരം സംശയങ്ങൾ ഒന്നും പാടില്ല. നമ്മളിത് കേള്‍ക്കാനേ പാടുള്ളൂ. തിരിച്ച് ചോദ്യങ്ങൾ പാടില്ല. എന്നാലേ, ദൈവങ്ങൾക്ക് മുമ്പിൽ നമ്മൾ നല്ല കുട്ടികളായി തുടരുകയുള്ളൂ.’പിന്നെ ഞാൻ ചോദ്യങ്ങൾ ചോദിച്ചില്ല.

ഒരുമിച്ചു ഗൃഹപാഠംചെയ്യുകയും പുഴയില്‍ നീന്താനും വന്ന സഹപാഠി കുര്യാക്കോ മരിച്ചപ്പോൾ ഞാൻ തകർന്നിരിക്കുന്നത് കണ്ടു അമ്മ സമാധാനിപ്പിച്ചു. ‘ഇതൊക്കെ ജീവിതത്തിൽ ഉണ്ടാകും. നമ്മൾ മറക്കാനും സമാധാനിക്കാനും പഠിക്കണം. ദൈവത്തിന് ഏറ്റവും ഇഷ്ടമുള്ളവരെയാണു ആദ്യം കൊണ്ടു പോകുന്നത്.’

അപ്പോൾ ഞാൻ വീണ്ടും സംശയാലുവായി. സംശയങ്ങൾ ഒഴിഞ്ഞ നേരം തന്നെയില്ലല്ലോ എനിക്ക്, എന്ന് ഞാൻ സ്വയം കുറ്റപ്പെടുത്തുകകൂടി ചെയ്തു. ‘നല്ല കുട്ടിയായി പ്രത്യക്ഷപ്പെടുന്നവരെ ദൈവം നേരത്തേ കൊണ്ടുപോകും ഇല്ലേ’, എന്നെനിക്ക്
ചോദിക്കണമെന്നുണ്ടായിരുന്നെങ്കിലും, വീണ്ടും വീണ്ടുമിങ്ങനെ ചോദ്യങ്ങൾ ചോദിച്ച് അമ്മയുടെ സ്വാസ്ഥ്യം നശിപ്പിക്കേണ്ടല്ലോ എന്ന് വിചാരിച്ചു ഞാൻ ഒന്നും ചോദിച്ചില്ല.

എന്‍റെ പിറന്നാൾ ദിനം ആയിരുന്നു. ‘ഓമനക്കുട്ടൻ – ചോതി’ എന്നെഴുതിയ ചീട്ടുമായി അമ്മ പുഷ്പാഞ്ജലിക്കു കൊടുത്തു. അത് തിരിച്ചുകിട്ടുമ്പോള്‍ അമ്മ കണ്ണടച്ച് നടയ്ക്കുനേരേ നിന്ന് പ്രാര്‍ത്ഥിക്കാറുണ്ട്. അമ്മ എന്തായിരിക്കും എനിക്ക് വേണ്ടി പ്രാർത്ഥിക്കാറുള്ളത് എന്ന് എനിക്ക് ആകാംക്ഷയായി. ‘ദൈവമേ, എൻറെ മകനെ ഇഷ്ടപ്പെടണേ’ എന്നാവുമോ അമ്മ പ്രാര്‍ത്ഥിക്കുന്നത്? അങ്ങനെയാണെങ്കിൽ എന്നെ ദൈവം ഉടനെ വിളിക്കില്ലേ? എനിക്കിപ്പോള്‍ മരിക്കേണ്ട. എന്‍റെ മനസ്സ് ആകെ കലുഷിതമായി.

അമ്മ പതിവുപോലെ പൂക്കളും ചന്ദനവും ഭസ്മവും അടങ്ങിയ ഇലച്ചീന്ത് കണ്ണുകളിൽ മൊത്തി പ്രാർത്ഥിക്കുന്നത് എന്തെന്ന് കേൾക്കാൻ ഞാന്‍ അമ്മയെ തൊട്ടുനിന്ന് കൈകൂപ്പി കണ്ണടച്ചു.
ഇല്ല. എനിക്ക് സമാധാനമായി. അമ്മ പ്രാർഥിച്ചത് ഇങ്ങനെയായിരുന്നു. ‘എന്‍റെ മകനെ കാത്തുരക്ഷിക്കണേ, ഭഗവതീ….’ എന്നായിരുന്നു.

ബാലപംക്തിക്കാലം മുതല്‍ നമ്മള്‍ അറിയുമായിരുന്നല്ലോ എന്നായിരുന്നു അഷിതയുടെ ആദ്യത്തെ കത്തിനുള്ളില്‍ എനിക്കായി ഒളിപ്പിച്ച വിസ്മയം. എന്‍റെ ‘മടങ്ങിപ്പോകുന്നവര്‍’ നമ്പൂതിരിച്ചിത്രത്തോടെ അച്ചടിച്ചുവന്ന എണ്‍പതിലെന്നോ ആയിരുന്നു അത്. ഞങ്ങളെ രണ്ടുപേരെയും അറിയുന്ന മറ്റൊരു സുഹൃത്ത് ഇതിനിടയിലുണ്ടായിരുന്നെന്ന് പിന്നീടാണ്‌ ഞാനറിയുന്നതുപോലും. ഒരു കഥയ്ക്കുശേഷം പൊടുന്നനെ വരുന്ന ഒരു കത്ത് അക്കാലത്തെ ചില കുഞ്ഞുകുഞ്ഞുസന്തോഷങ്ങളിലൊന്നായിരുന്നു. പിന്നെ, ചെറിയ ഇടവേളകളില്‍ ഓര്‍ക്കാനേരം ഒരു കത്ത്. കത്തുകളില്‍ വായിച്ച പുസ്തകങ്ങള്‍ പരിചയപ്പെടുത്തും. പുതുതായിക്കിട്ടുന്ന സൗഹൃദങ്ങളെക്കുറിച്ചെഴുതും.

നെറ്റിയില്‍ കലയുള്ള കൃഷ്ണകലി എന്ന പശുക്കിടാവും ഹൈദ്രു എന്ന നായക്കുട്ടിയും അതിരുകളില്ലാതെ കളിച്ചുനടക്കുന്നതിന്‍റെ ആദ്യവസാനവര്‍ണ്ണനയാണ്‌ ഒരു കത്തിലെങ്കില്‍, മറ്റൊന്നില്‍ സുജാതട്ടീച്ചറിന്‍റെ ഭര്‍ത്താവും കുട്ടികളുമടങ്ങുന്ന കുടുംബത്തിലെ തമാശകളാവും. ചിലപ്പോള്‍. Richard Bach നെക്കുറിച്ചും, ക്ലേശകരമാകുന്ന പൊതുജീവിതത്തെക്കുറിച്ചും, ഒത്തിരി പറന്നുതളരുമ്പോള്‍ ചിറകൊതുക്കി തന്‍റെ മാത്രം സ്വകാര്യതയിലേയ്ക്ക് പറന്നിറങ്ങി വിശ്രമിക്കുന്ന സ്വപ്നത്തെക്കുറിച്ചും…. അങ്ങനെയങ്ങനെ മനസ്സില്‍ കയറിക്കൂടുന്ന എന്തിനെക്കുറിച്ചും എനിക്കെഴുതി.

‘കൂടെ ഒരേകാന്തത എപ്പോഴും എന്‍റെ വിരല്‍ത്തുമ്പിലുണ്ട്.” എത്രകാലം മുമ്പേ ഞാനതു കേട്ടതാണ്‌. ഇപ്പോല്‍ ശിഹാബുദ്ദീന്‍ പൊയ്ത്തുംകടവിന്‍റെ വര്‍ത്തമാനത്തിലും ആ പഴയ കുട്ടിയെ ഞാന്‍ കണ്ടു. സ്വകാര്യതയിലേയ്ക്ക് കൂപ്പുകുത്താന്‍ കാത്തിരിക്കുന്ന ആ ഒറ്റയെഴുത്തുകാരി. ‘മറഞ്ഞിരിക്കുന്നതിലാണ്‌ ഞാന്‍ എന്‍റെ സ്വാതന്ത്ര്യം കണ്ടെത്തുന്നത്’ എന്നു പറഞ്ഞ ജലാലുദ്ദീന്‍ റൂമിയെ ഓര്‍മ്മിപ്പിക്കുന്ന ചില ഒളിച്ചുകളികള്‍.

അര്‍ജന്‍റീനിയന്‍ എഴുത്തുകാരനായ എര്‍ണെസ്തൊ സബാറ്റോ (Ernesto Sabato) യുടെ നോവെലുകളായ ദ ടണലും (The Tunnel), ഓണ്‍ ഹീറോസ് ആന്‍റ് ടൂംസും (On Heroes and Tombs) എന്നെ വായിപ്പിച്ചത് അഷിതയാണ്‌. തലസ്ഥാനമായ ബൊയ്നെസ് ഏയ്‌റിസി (Buenos Aires) ന്‍റെ നഗരജീര്‍ണ്ണതകള്‍ അതിനാല്‍ത്തന്നെ എത്ര മുമ്പേ ഞാന്‍ വായിച്ചറിഞ്ഞു.

ഞാന്‍ അബുദാബിയിലുള്ളപ്പോള്‍, ദുബായ് സത്‌വയിലെ പതിന്നാലാം ബ്ലോക്കിലെ എണ്‍പത്തൊമ്പതാമത്തെ വീട്ടില്‍ പോയി നിഷിതയെ കാണണമെന്ന് ഓര്‍മ്മിപ്പിച്ചു. വിലാസം ശരിയാണോ എന്നറിയില്ലെന്നും നിഷിയുടെ കൈയ്യക്ഷരം മനുഷ്യരുടെ തലയിലെഴുത്തിനേക്കാള്‍ മോശമാണെന്നും ചേച്ചി. ചെറിയ അത്ഭുതങ്ങളെ ഇഷ്ടപ്പെടുന്നവരാണ്‌ ഞങ്ങള്‍ സഹോദരങ്ങളെന്ന് ഒരു സ്നേഹപ്പൊതിയലും.

മറ്റൊരു കത്തുവരുമ്പോഴേയ്ക്കും കൃഷ്ണകലി വലുതാകുകയും കണ്ണുകള്‍ കൊണ്ട് വര്‍ത്തമാനം പറയാന്‍ പഠിക്കുകയും ചെയ്തിരുന്നു. ഹൈദ്രുവിനപ്പോള്‍ ആറുമാസം. അറബിക്കുട്ടികള്‍ക്ക് ഉണ്ണിയേശുവിന്‍റെ രൂപമാണെന്നെഴുതിയ ഈ സുരേഷ് ആരാണെന്ന് ജാം നഗറിലെ 49- എയര്‍ ഡിഫെന്‍സിലെ ഓഫീസര്‍ ജൈനേന്ദ്രകുമാര്‍ ചോദിച്ചിരുന്നതായി ഒരു കത്തില്‍. കൂടെ മഹാരാജാസിന്‍റെ ചുവരില്‍ കോറിയിട്ട ഒരു സ്വന്തം കവിതയും.

”പഠിപ്പുകഴിഞ്ഞ് ഒരാളെ കൂട്ടിനുവിടാന്‍ അച്ഛനുമമ്മയും തിരക്കുപിടിക്കുന്നു. ഞാന്‍ അതൊരു തമാശയായി നോക്കിക്കാണുകയാണ്‌. ഒരുപക്ഷേ അങ്ങനെയൊരാള്‍ വരുമ്പോള്‍ നീയുള്‍പ്പെടുന്ന എല്ലാ സൗഹൃദങ്ങളും ഞാന്‍ ഉപേക്ഷിക്കുമായിരിക്കും. കഥയും കവിതയും ചിത്രങ്ങളും സംഗീതവും പോലും!”

മാര്‍ക്സും റസലും എത്രവായിച്ചിട്ടും അഷിതയുടെ പിന്നില്‍ നിന്നു മന്ദഹസിച്ചിരുന്നത് ഈശ്വരനായിരുന്നു. പരസ്പരം അവര്‍ക്കിടയില്‍ വലിയ വിശ്വാസങ്ങളൊന്നും ഇല്ലായിരുന്നെങ്കിലും ഏതെങ്കിലും ഒരു തോളില്‍ ചായേണ്ടേ എന്നായിരുന്നു അതിനുള്ള ന്യായം. താമരകള്‍ പൂക്കുന്ന കുളക്കരയിലെ കാറ്റും, തേക്കുപൂക്കുന്ന കാടും, രാത്രിയിലെ ചില ഒറ്റനക്ഷത്രങ്ങളും ആ അദൃശ്യസാന്നിദ്ധ്യമാണ്‌ഓര്‍മ്മയില്‍ കൊണ്ടുവരുന്നതെന്നും. പുസ്തകങ്ങളും മൃഗങ്ങളുമല്ലാതെ മനുഷ്യനു കൂട്ടില്ലെന്ന്‌ വന്നിരിക്കുന്നു – അവള്‍ എത്രമുമ്പേ എഴുതി.

പറയാനൊത്തിരി ഉണ്ട്. പലരും പലപ്പോഴായി എഴുതിയും പറഞ്ഞും വന്നവ ഞാന്‍ ആവര്‍ത്തിക്കുന്നില്ല. ‘നിലാവിന്‍റെ നാട്ടിലെ’ വാച്ച്‌മാന്‍റെ അസ്വസ്ഥത നിറഞ്ഞ മനസ്സു പറയുന്നതു പോലെ, ചില രൂപവും പേരും കൊണ്ട് അടയാളപ്പെടുത്തുന്ന ശരീരങ്ങള്‍ക്കുള്ളില്‍ ഏതൊക്കെയോ അപരിചിതരല്ലേ താമസിക്കുന്നത്! ഭ്രാന്തന്മാരുടെ കാവല്‍ക്കാരനായ ആ മനുഷ്യന്‍ അടുത്തൂണ്‍ പറ്റി പിരിയുന്നത് മറ്റൊരുതരം ഭ്രാന്തരുടെ ലോകത്തേയ്ക്കാണ്‌. അവിടെ അതിവേഗം ബഹളമുണ്ടാക്കി പായുന്ന വണ്ടികളുണ്ട്. നിരത്തിനു നടുവില്‍ മുറിച്ചുകടക്കാനാവാതെ കഷ്ടപ്പെടുന്ന അമ്മയേയും കുഞ്ഞിനേയും അസഭ്യം പറയുന്ന സ്കൂട്ടറുകാരനുണ്ട്. പെണ്‍കുട്ടിക്കു പിന്നാലെ ഫുട്പാത്തിലൂടെ മോട്ടോര്‍ബൈക്ക് കയറ്റിയോടിക്കുന്ന ചെറുപ്പക്കാരനുണ്ട്. അതു കണ്ടില്ലെന്നു നടിക്കുന്ന പോലീസുകാരനുണ്ട്. സഡന്‍ബ്രെയ്ക്കിടുന്ന ശബ്ദമുണ്ട്. ഗര്‍ഭിണിയുടെ വയറുകീറി പെട്രോളൊഴിച്ചു കത്തിക്കുന്ന ചിത്രമുള്ള പത്രം പറപ്പിച്ചുവരുന്ന കാറ്റുണ്ട്. അതെടുത്ത് കുപ്പത്തൊട്ടിയിലെ ഭക്ഷണം പൊതിയുന്ന പിച്ചക്കാരനുണ്ട്‌. അങ്ങോട്ടുമിങ്ങോട്ടും നോക്കി മാലിന്യം അന്യന്‍റെ പുരയിടത്തിലേയ്ക്ക് വലിച്ചെറിയുന്നവരുണ്ട്. എന്തു മാലിന്യവും വെള്ളത്തിലേയ്ക്ക് വലിച്ചെറിഞ്ഞ് എല്ലാ ശുദ്ധജലസ്രോതസ്സും അടച്ചുകളയുന്ന മനുഷ്യന്‍ ചുട്ടുപൊള്ളുന്ന വെയിലില്‍ മഴയ്ക്കായി പ്രാര്‍ത്ഥിച്ചുനില്‍ക്കുന്നുണ്ട്. അതെ, ഈ ലോകത്തിനു ഭ്രാന്താണ്‌. ഇവിടെ ജീവിക്കുന്നവര്‍ക്കും. ആ ഭ്രാന്തിന്‍റെ രൂപവും ഭാവവും കാലം മാറ്റിയെടുക്കുന്നെന്നേയുള്ളു.

അഷിത പോകുന്നത് അതിനൊക്കെയപ്പുറത്തേയ്ക്കാണ്‌. തിരക്കുകളില്ലാത്ത, സ്വകാര്യതകളെ ബഹുമാനിക്കുന്ന, സ്നേഹസൗരഭ്യങ്ങളുടെ നാട്ടിലേയ്ക്കാണ്‌.

എഴുത്തൊരു സാധനയാണെന്നും പരസ്യജീവിതത്തിന്‍റെ അധിനിവേശം അതിന്‍റെ താക്കോല്പ്പഴുതുകളുടെ സ്ഥാനം കൃത്യമായി കണ്ടുപിടിക്കുന്നതിനെ തടസ്സപ്പെടുത്തുകയും ചെയ്യുന്നുണ്ടായിരുന്നു അഷിതയെ. സ്വകാര്യതയുടെമേലുള്ള എല്ലാ കടന്നുകയറ്റങ്ങളേയും അവര്‍ വെറുത്തു.
അതുകൊണ്ടുതന്നെ ചിലപ്പോള്‍ ചില ചോദ്യങ്ങള്‍ക്ക് അവര്‍ നല്‍കുന്ന മറുപടി മൗനങ്ങളാണ്‌.

ഇന്നലെ മാര്‍ച്ച് 27. കഴിഞ്ഞവര്‍ഷം ഇതേദിവസമാണ്‌ എനിക്കയച്ച കത്തുകളില്‍ രണ്ടെണ്ണത്തിന്‍റെ പകര്‍പ്പ് തിരിച്ചയച്ചുകൊടുക്കാമോ എന്ന് എന്നോടു ചോദിച്ചത്. അയച്ചുകൊടുത്തു.

എല്ലാം ഓര്‍മ്മിക്കുന്നുണ്ടെന്ന് ഒരുവരിയില്‍ മറുകുറിപ്പ്.

പിന്നെ ഒന്നും കേട്ടിട്ടില്ല. കാണണമെന്നുണ്ടായിരുന്നു. സ്വകാര്യതകളെ സ്വപ്നം കണ്ടിരുന്ന ഒരു വിലപ്പെട്ട സൗഹൃദത്തിന്‍റെ വാതിലുകളില്‍ മുട്ടാന്‍ തോന്നിയില്ല.

വിട. അകല്‍ച്ചയിലൂടെയും തൊട്ടുനില്‍ക്കാനാവുമെന്ന് കാണിച്ചുതന്ന സൗഹൃദത്തിന്‌. നന്മയുടെ മൊഴിമുത്തുകള്‍ തേടിപ്പിടിച്ച് വിസ്മയങ്ങളുണ്ടാക്കാന്‍ ഇനി ഇതുപോലെ ഒരാള്‍ ഉണ്ടാവില്ലല്ലോ!

ടൊറോന്‍റോ നഗരം, ഈ വര്‍ഷത്തെ ചലച്ചിത്രക്കാഴ്ചകളുടെ ഏറ്റവും വലിയ ഉത്സവത്തിനായി ഒരുങ്ങിക്കഴിഞ്ഞു. സെപ്‌തംബര്‍ 6 ന്‌ ആരംഭിച്ച  മേള അവസാനിക്കുന്നത് 16 ന്‌ ആണ്‌. കഴിഞ്ഞകാലങ്ങളില്‍ നിന്ന് ഒട്ടേറെ വ്യത്യസ്തതകളോടും പുതുമകളോടും കൂടിയാണ്‌ ഇത്തവണ നഗരം അതിനായി തയ്യാറെടുത്തത്.  വളരെ വര്‍ഷങ്ങളായി ഓസ്ക്കര്‍ പ്രവചനങ്ങളുടെ അവസാനവാക്കായി കരുതപ്പെടുന്നത് ടൊറോന്‍റോയില്‍ നടക്കുന്ന അന്താരാഷ്ട്ര ചലച്ചിത്രോത്സവവേദിയാണ്‌.
28 പ്രദര്‍ശനശാലകളിലായി 343 ചിത്രങ്ങളാണ്‌ ആകെ ചലച്ചിത്രപ്രേമികളെ കാത്തിരിക്കുന്നത്. അതില്‍ 88 ഹ്രസ്വചിത്രങ്ങളുണ്ട്. അവ 83 രാജ്യങ്ങളെയാണ്‌ പ്രതിനിധീകരിക്കുന്നത്. ഇതിനായി പ്രദര്‍ശനാനുമതി തേടിയെത്തിയത് 7926 ചലച്ചിത്രങ്ങളാണ്‌. തെരഞ്ഞെടുക്കപ്പെട്ടവയില്‍ 138 ചിത്രങ്ങളുടെ ആഗോളപ്രദര്‍ശനോദ്ഘാടനം ടൊറോന്‍റോ മേളയിലാണ്‌. 1300 ലധികം മാധ്യമസ്ഥാപനങ്ങളുടെ പ്രതിനിധികള്‍ ഈ ഉത്സവവാര്‍ത്തകള്‍ ലോകത്തിന്‍റെ വിവിധകോണുകളിലേയ്ക്കെത്തിക്കാന്‍ ഇവിടേയ്ക്കെത്തുന്നുണ്ട്. ചലച്ചിത്രപ്രവര്‍ത്തകരും നിരൂപകരുമടക്കം അയ്യായിരത്തോളം പേര്‍ക്ക് ഈ മേളയിലേയ്ക്ക് ഔദ്യോഗികമായി ക്ഷണമുണ്ട്. ആതിഥേയരാജ്യമായ കാനഡയുടെ നാല്പതോളം ഫീച്ചറുകള്‍ ഇതിന്‍റെ പ്രത്യേകതയായി അണിഞ്ഞൊരുങ്ങുന്നു.
ആനാ കാറ്റ്‌സിന്‍റെ ഫ്ലോറിയാനോപോളിസ് ഡ്രീം (Florianopolis Dream) ആണ്‌ ഉദ്‌ഘാടനചിത്രം. മേളയിലെ 34% ചിത്രങ്ങള്‍ സ്ത്രീസം‌വിധായകരുടേതാണെന്നുള്ളത് എടുത്തുപറയേണ്ട പ്രത്യേകതയാണ്‌. 11 ചിത്രങ്ങള്‍ സംഗീതജ്ഞരെക്കുറിച്ചുള്ളവയാണ്‌. 14 മണിക്കൂര്‍ ദൈര്‍ഘ്യമുള്ള ലാ ഫ്ലൊര്‍ (The Flower) ആണ്‌ ഈ ചലച്ചിത്രോത്സവത്തിലെ ഏറ്റവും നീളമുള്ള സിനിമ. ഈ അര്‍ജന്‍റീനിയന്‍ ചിത്രത്തിന്‍റെ സം‌വിധായകന്‍ മാറിയാനോ ലീനിയാസ് (Mariano Linas) ആണ്‌. വേവ്ലെംഗ്‌ത് വിഭാഗത്തിലേയ്ക്ക് തെരഞ്ഞെടുക്കപ്പെട്ട നിശ്ശബ്ദചിത്രമായ ദ ഇന്‍‌വിസിബിള്‍ സിനിമ – 3 ആണ്‌ ഏറ്റവും ചെറുത്. നീളം വെറും 43 സെക്കന്‍റുകള്‍ മാത്രം.
അനുരാഗ് കാശ്യപിന്‍റെ ‘മന്‍‌മര്‍സിയാം’ (Husband Material), നന്ദിതാ ദാസിന്‍റെ ‘മാന്‍റോ’ (Manto), റീമ ദാസിന്‍റെ ‘ബുള്‍‌ബുള്‍ കാന്‍ സിംഗ്’ (Bulbul Can Sing) വാസന്‍ ബാലയുടെ ‘മര്‍ദ് കോ ദര്‍ദ് നഹി ഹോത്താ’, വീണാ സൂദിന്‍റെ ‘ദ്‌ ലൈ’ (The Lie), സന്ധ്യാ സൂരിയുടെ ‘ദ് ഫീല്‍ഡ്’ (The Field), ജയീഷ പട്ടേലിന്‍റെ ‘സര്‍ക്കിള്‍’ (Circle), റീതു സരിനും ടെന്‍സിംഗ് സോനവും കൂടി സം‌വിധാനം ചെയ്ത ‘സ്വീറ്റ് റെക്‌വീം’ (Sweet Requiem) എന്നിവയാണ്‌ ഇന്ത്യയെ പ്രതിനിധീകരിക്കുന്ന ചിത്രങ്ങള്‍. ഭാരതം നേരിടുന്ന അനീതികള്‍ക്കു നേരേ പിടിച്ച കണ്ണാടിയായിരിക്കും, അവസാനനിമിഷം തെരഞ്ഞെടുക്കപ്പെട്ട ആനന്ദ്‌ പട്‌വര്‍ദ്ധന്‍റെ വാര്‍ത്താചിത്രമായ ‘റീസണ്‍’ (Reason).

ടിഫിന്‍റെ സ്ത്രീശാക്തീകരണ പദ്ധതിയാണ്‌ ഷെയര്‍ ഹേര്‍ ജേര്‍ണി (Share Her Journey) സ്ത്രീകള്‍ നേരിടുന്ന പ്രശ്നങ്ങളെക്കുറിച്ച് സ്ത്രീകള്‍ നിര്‍മ്മിക്കുന്ന ചിത്രങ്ങള്‍ക്കാണ്‌ അതിന്‍റെ പ്രയോജനം ലഭിക്കുന്നത്. ഇത്തവണ അതിലേയ്ക്ക് തെരഞ്ഞെടുക്കപ്പെട്ടവരില്‍ ഇന്ത്യന്‍ സം‌വിധായിക നന്ദിതാ ദാസുമുണ്ട്.
ഇക്കുറി പ്ലാറ്റ്ഫോം വിഭാഗത്തിലെ മികച്ച ചിത്രങ്ങള്‍ തെരഞ്ഞെടുക്കുന്ന പാനലില്‍ പ്രസിദ്ധ ഇന്‍ഡോ- കനേഡിയന്‍ സം‌വിധായിക മീരാ നയ്യാറുമുണ്ട്. ചലച്ചിത്രനിരൂപകര്‍ മാത്രമുള്‍പ്പെടുന്ന ഫിപ്രെസി (FIPRESCI) ജൂറിയില്‍ പ്രസിദ്ധ നിരൂപകനും ബാംഗളൂര്‍ ചലച്ചിത്രോത്സവത്തിന്‍റെ പ്രധാനശില്പികളിലൊരാളുമായ സുബ്രഹ്മണ്യന്‍ വിശ്വനാഥുമുണ്ട്. ആസ്ട്രേലിയയില്‍ നിന്നുള്ള ലെസ്‌ലി ചൗ (Lesley Chow) ആണ്‌ പാനലിന്‍റെ അദ്ധ്യക്ഷന്‍. ഏഷ്യന്‍ ചിത്രങ്ങളുടെ നെറ്റ്‌പാക് (NETPAC) ജൂറി നയിക്കുന്നത് ഫിജിയന്‍ ചലച്ചിത്രകാരനും എഴുത്തുകാരനും അദ്ധ്യാപകനുമായ വില്‍സോണി ഹെറെനിക്കോ (Vilsoni Hereniko) ആണ്‌.
ഇന്ത്യയിലെ മികച്ച മുന്‍‌നിര സം‌വിധായകരില്‍ പലരും തന്നെ ഇത്തവണ മേളയില്‍ ഇല്ലാതെ വരുന്നത് ശ്രദ്ധേയമാകുന്നു.
മൂവായിരം വോളന്‍റിയര്‍മാര്‍ മൂന്നാഴ്ചകളോളം ചലച്ചിത്രമേളയില്‍ വേതനമില്ലാതെ പ്രവര്‍ത്തിക്കുന്നുണ്ട്. വര്‍ഷത്തില്‍ 365 ദിവസവും പ്രവര്‍ത്തിക്കുന്ന ടിഫി (TIFF) ന്‌ പതിന്നാലായിരത്തോളം
അംഗങ്ങളും നാലു തീയേറ്ററുകളും, ലൈബ്രറിയും, ആര്‍ക്കൈവ്‌സുമെല്ലാം സ്വന്തമായുണ്ട്.