വി.പി. ഭാസ്കരന്‍

ബാല്യത്തിൽ

ഏതു കളിയും കളിക്കാം

ഏതു വേഷവും ആടാം

അരയിൽ കുരുത്തോല തൂക്കി

ആപാദം ഭസ്മം പൂശി

ചിരിച്ചാർക്കുന്ന വലയത്തിനുള്ളിൽ

തിളങ്ങുന്ന കണ്ണുകളുമായി

എന്തൊക്കെ കളികൾ !

പരസ്പരം

കാലിൽ, മെയ്യിൽ

പേരും വിലാസവും

കുത്തിക്കുറിക്കുന്ന കളി

തലയ്ക്കു മീതെ വട്ടംചുറ്റി

കഴുകന്മാർ

ഡ്രോണുകൾ

ബോംബറുകൾ

ചുറ്റും ഡയഫ്രം സേനയിലെ

കരിംഭൂതങ്ങൾ

തോക്കുകൾ

ഒരു സ്ഫോടനം

ഒരു പൊട്ടിത്തെറി

മാലപ്പടക്കങ്ങൾ

അമിട്ടുകൾ

അഗ്നിജ്വാലയിൽ

കത്തിക്കരിഞ്ഞും

ചിതറിത്തെറിച്ചും,

തൂളുകളായ് കുരുന്നുകൾ

തെറിച്ചു വീണ ഏതോ തുണ്ടിൽ

ഒരു പേര്,

വിലാസത്തിന്റെ ഒരു പൊട്ട്

വിലാപത്തിനും

വിയോഗത്തിനുമിടയിൽ

തിരിച്ചറിയാൻ.

കണ്ണ് ചിമ്മാനാവാതെ

ശ്വാസമെടുക്കാതെ

ലോകം മുഴുവൻ കണ്ട

പേരിടൽ കളി ….

ശബരിമലയിലെ തുലാമാസ പൂജ മുതൽ ആൾക്കൂട്ട അക്രമണകാരികൾ നടത്തി വരുന്ന എണ്ണമറ്റ പാതകങ്ങളുടെ തുടർച്ചയായി സംവിധായകൻ പ്രിയനന്ദനനെ ചാണക വെള്ളത്തിൽ കുളിപ്പിക്കുകയും മർദിച്ചവശനാക്കുകയും ചെയ്ത കാഴ്ചപ്പുറത്തിരുന്നാണ് ഞാൻ ഇതെഴുതിയത്. കേരള ഭൂമിയെ കലാപം കൊണ്ട് ചുവപ്പിച്ച ജനുവരി 2 ,3 തിയ്യതികളിൽ അവർ നടത്തിയ പേക്കൂത്തുകൾ എന്തൊക്കെയായിരുന്നു! ബോംബും തീയും യഥേഷ്ടം  ഉപയോഗിച്ചു ഹർത്താലുകൾ തുടർക്കഥയായി. ഈ അക്രമ പ രമ്പരകൾക്കു നാം ദൃക്‌സാക്ഷികളായി .

കഠിനമായ മനോവ്യഥയോടെ നാലു മാസങ്ങളോളം കേരളീയ ജനതയെ മുൾമുനയിൽ നിർത്തുന്ന ഈ കാഴ്ചകൾക്ക്     മുൻപിൽ നിന്ന്കൊണ്ട് സി ആർ പരമേശ്വരനെപ്പോലുള്ള എഴുത്തുകാർ സംഘ്പരിവാറാണ് ശബരിമല സംഭവ വികാസങ്ങളിലെ അക്രമകാരി എന്ന് തറപ്പിച്ചു പറയാത്തത് എന്തുകൊണ്ടാവാം?  അദ്ദേഹത്തിന്റെ ഒരു ലേഖനം എന്നിലുണർത്തിയ ആദ്യത്തെ ആകാംക്ഷ ഇതായിരുന്നു. ഒരു സംഭവത്തെ കുറിച്ച് പറയുമ്പോൾ പശ്ചാത്തല വിവരണത്തിൽ ഒതുങ്ങി നിൽക്കാനാവുമോ?മുഖാമുഖമായി നിൽക്കുന്ന വിരുദ്ധ ശക്തികളെ എടുത്തു കാട്ടേണ്ടതല്ലേ ?

നാലഞ്ചു മാസങ്ങളോളം അക്രമകാരികളായ സംഘപരിവാർ ശക്തികൾ ഒരു വശത്തും കേരള സമൂഹം മറുവശത്തും ആയ കാഴ്ചയാണ് കണ്ടത്. സംഘപരിവാറിന്റെ അക്രമപരത  മറ്റാരും ഉണർത്തിവിട്ടതല്ല .യുവതീ  പ്രവേശം അസാധ്യമാക്കുവാൻ അവർ ചെയ്തിട്ടില്ലാത്ത പാതകം ഇനി എന്താണ് ബാക്കിയുള്ളത്? ഇത് അവർക്കു കിട്ടിയ സുവർണ്ണാവസരമാണെന്നാണ് അവരുടെ നേതാക്കൾ തന്നെ പ്രഖ്യാപിച്ചത്.മോദിയും അമിത്ഷായും കേന്ദ്ര മന്ത്രിമാരും അക്രമ സംഭവങ്ങളിൽ അവർക്കു സർവ പിന്തുണയും നൽകി. ഇതിനിടയിൽ നിന്ന് കൊണ്ട് ഇടതിൻറെ ദൗർബല്യങ്ങളെയും അതിക്രമണങ്ങളെയും പറ്റി സമാസമം ഗാനമാലപിക്കാൻ എങ്ങനെയാണു സാധിക്കുന്നത്?

തലശ്ശേരി കേന്ദ്രമായി ഇടക്കിടെ ആവർത്തിക്കുന്ന സിപിഎം – ആർ എസ്  എസ്  പൈശാചിക നരഹത്യയുടെ കാര്യത്തിൽ ഈ സമാസമം പ്രയോഗത്തിന് സാംഗത്യമുണ്ടെന്നു സമ്മതിക്കാം. എന്നാൽ ശബരിമല വിഷയത്തിൽ തികച്ചും വിപരീതമായ അവസ്ഥയാണുള്ളത്. ഇത് തികച്ചും ഏകപക്ഷീയമാണ്.  ശബരിമലയിലെ യുവതീ പ്രവേശം കേരളത്തെ ബാധിക്കുന്ന വലിയൊരു പ്രശ്‌നമല്ലെന്നും ചെറിയ വിഷയം മാത്രമാണെന്നും സി ആറിനെപ്പോലെ ഞാനും സമ്മതിക്കുന്നു. പ്രളയം വരുത്തിവെച്ച കെടുതികളും പ്രകൃതിയിലും മനുഷ്യരിലും അത് സൃഷ്ടിച്ച മുറിവുകളും അടിയന്തിര പ്രാധാന്യമുള്ള പ്രശ്നമായി രക്തം വാർന്നു കിടക്കുന്നു.. മുഴുവൻ ഊർജ്ജവും അതിലേക്കാണ് നീക്കി വെക്കേണ്ടിയിരുന്നത്. ആരൊക്കെയാണ് ഈ കർത്തവ്യത്തിൽ തടസ്സമായി നിൽക്കുന്നത്/ ? ഇക്കാര്യത്തിലും കേന്ദ്രത്തിലെ ബി ജെ പി സർക്കാരാണ് പ്രധാന ഉത്തരവാദി. കേരളത്തിൻറെ കണ്ണീരിനോട് അവർ കാണിക്കുന്ന ദയാശൂന്യതയാണ് ഏറ്റവും പ്രതിഷേധമർഹിക്കുന്നത്. 31000 കോടി രൂപയുടെ ദുരിതാശ്വാസ പുനർനിർമ്മാണ ചിലവുകൾ കണക്കാക്കുന്ന ഒരു കാര്യത്തിലേയ്ക്ക് ഇത്രയും മാസങ്ങൾക്കിടയിൽ പിച്ചിപ്പെറുക്കി മോഡി സർക്കാർ നൽകിയ തുക എത്ര തുച്ഛമാണ്! ലോകത്തിൻറെ നാനാ ഭാഗത്തുനിന്ന് നമ്മുടെ നേർക്ക് നീട്ടിയ കൈകൾ തട്ടിത്തെറിപ്പിച്ചത് ആരാണ്? മോഡി സർക്കാരിൻറെ ഈ ഫ്യൂഡൽ മനുഷ്യത്വരാഹിത്യത്തെ സി ആർ ഒരൊറ്റ വാക്കുകൊണ്ട് പോലും വിമർശിക്കാത്തതെന്തുകൊണ്ടാണ്? വീണുകിടക്കുന്നവനെ ചവിട്ടിയ രക്കുന്നതു പോലെ ശബരിമലയെന്ന ഒരു ചെറിയ വിഷയത്തെ ഭീമാകാരമുള്ള ഒരു സമസ്യയാക്കി, സുവർണാവസരം മുതലാക്കി, പരിശീലനം കിട്ടിയ തെമ്മാടികളെ ആയുധങ്ങളുമായി മലകയറ്റിവിട്ടതും ബിജെപിയും ആർ എസ് എസ് നേതൃത്വവും തന്നെയാണ്. അങ്ങനെയാണ് പ്രളയക്കെടുതിയിൽ നിന്ന് വ്യതിചലിക്കാനുള്ള സന്ദർഭമുണ്ടാക്കി എടുത്തത്. ഇതെല്ലാം  ഒരൊറ്റ ഗൂഢാലോചനയുടെ ഭാഗം തന്നെയാണ്. കേരളം ഇനി ഒരിക്കലും രക്ഷപ്പെടാൻ പാടില്ല- ഇതാണ് അജണ്ട .

ശബരിമലയിലെ യുവതീ പ്രവേശന നിരോധനം സ്ത്രീകൾക്ക് നേരെയുള്ള മുപ്പത്തി മുക്കോടി അനാചാരങ്ങളിൽ ഒന്ന് മാത്രമാണെന്നു സി ആർ പറഞ്ഞിട്ടുണ്ട്. തീർച്ചയായും ഇതിൽ സത്യത്തിൻറെ അംശമുണ്ട്. സ്ത്രീകൾ സ്ത്രീകളായതു കൊണ്ടുമാത്രം എണ്ണിയാൽ തീരാത്തത്ര പീഡനങ്ങളും ആക്രമണങ്ങളും വിവേചനങ്ങളും അവഹേളനങ്ങളും നിരന്തരം അനുഭവിക്കേണ്ടി വരുന്നു. എല്ലാ രംഗങ്ങളിലും അവർ പോരാട്ടത്തിലാണ്. സ്ത്രീകൾ ഇന്നനുഭവിക്കുന്ന സ്വാതന്ത്ര്യത്തിൻറെയും അഭിമാനത്തിൻറെയും ഓരോ ശകലവും നേടിയെടുത്തിട്ടുള്ളത് നീണ്ടകാലം നടന്ന ത്യാഗനിർഭരമായ സമരങ്ങളിലൂടെയായിരുന്നു. കൃഷിയിടങ്ങളിലും ഫാക്ടറികളിലും കച്ചവട സ്ഥാപനങ്ങളിലും വിദ്യാലയങ്ങളിലും ചലച്ചിത്ര രംഗത്തും,  എന്തിന്,  കന്യാസ്ത്രീമഠങ്ങളിൽ പോലും കണ്ണീരിനൊപ്പം സ്ത്രീകളുടെ ഉറച്ച സമരധ്വനികളും നമുക്ക് കേൾക്കാം. തോൽവിയോട് തോൽവി അനുഭവിക്കേണ്ടി വരുമ്പോഴും “അഭേദ്യമായതിനെ ഭേദ്യ”മാക്കി തീർക്കാൻ അവർ ആഗ്രഹിക്കുന്നു-അതിനായി യത്നിക്കുന്നു.ശബരിമലയിലും അതാണ് സംഭവിക്കുന്നത്. വലിയ ചിന്തകൾ ശിരസ്സിലേറ്റിയവർക്കു ഈ പാവം സ്ത്രീകളുടെ കൊച്ചു കൊച്ചു സംരംഭങ്ങളെയും വിജയങ്ങളെയും പരിഹസിക്കാൻ എങ്ങനെയാണു സാധിക്കുന്നത് !

ശബരിമല യുവതീ പ്രവേശന വിധി പിണറായി സർക്കാർ നേടിയെടുത്തിട്ടുള്ളതല്ല രണ്ട് ദശകങ്ങളോളം നടന്ന നിയമ സമരത്തിൻറെ അവസാനത്തിൽ സുപ്രീം കോടതിയുടെ ഭരണഘടനാ ബെഞ്ചാണ് വിധി പുറപ്പെടുവിച്ചിട്ടുള്ളത്  ബി ജെ പി യുൾപ്പെടെ, എല്ലാ രാഷ്ട്രീയ പാർട്ടികളും  ഈ വിധി ആദ്യം സ്വാഗതം ചെയ്യുന്നത് നമ്മൾ കേട്ടിട്ടുള്ളതാണ് ലിംഗ സമത്വം പ്രഖ്യാപിത ലക്ഷ്യമായി ഉൽഘോഷിക്കുന്ന ഇടതു കക്ഷികൾക്ക് വിധി നടപ്പിലാക്കാൻ തങ്ങൾ ബാധ്യസ്ഥരാണെന്നു പറയുകയല്ലാതെ മറ്റെന്താണ് ചെയ്യാനാവുക? നിരവധി കോടതി വിധികൾ ഇതിനു മുൻപും നടപ്പിലാക്കാതെയിരിക്കുമ്പോൾ സർക്കാർ ഈ പ്രത്യേകവിധി നടപ്പിലാക്കുമെന്നു പ്രഖ്യാപിച്ചു എന്നതാണ് വിമർശിക്കപ്പെടുന്നത്. പുരോഗമനപരവും ജനകീയസ്വഭാവം ഉള്ളതുമായ കോടതിവിധികൾ നടപ്പിലാക്കപ്പെടേണ്ടവ തന്നെയാണ്. ഒരു ഒഴികഴിവും ഉന്നയിക്കപ്പെടാതിരിക്കാൻ ജാഗ്രത പുലർത്തുകയാണ് വേണ്ടത്. അതുകൊണ്ട്  ഇത്തരം വിമർശനങ്ങൾ കഴമ്പില്ലാത്തതാണ്. കൂട്ടത്തിൽ പിണറായി വിജയൻറെ ഇടതു മുന്നണി സർക്കാർ ഒരേ സമയം ഇരകൾക്കൊപ്പമാണെന്ന്  പറയുകയും വേട്ടമൃഗങ്ങൾക്കനുകൂലമായി നിലകൊള്ളുകയും ചെയ്യുന്ന അനുഭവങ്ങൾ നാം പല സന്ദർഭത്തിലും കണ്ടിട്ടുണ്ട്. ശബരിമല വിഷയത്തിലും ഈ ഇരട്ട മനസ്സ്  കണ്ടെത്താൻ പ്രയാസമില്ല. സി പി എം ൻറെ ശേഷിയും സംഘടനാ ചാതുര്യവും കണക്കിലെടുത്താൽ ഭക്തരായ പതിനായിരക്കണക്കിന് യുവാക്കളെ ഓരോ ദിവസവും ശബരിമലയിൽ കയറ്റാൻ നിഷ്പ്രയാസം കഴിയുമെന്ന് ഊഹിക്കാം കസേര കിട്ടിക്കഴിഞ്ഞാൽ അതിനു ഇളക്കം വരുന്നതൊന്നും ചെയ്യാൻ അവർ മിനക്കെടാറില്ലെന്നും ശബരിമല ഒരു കലാപ ഭൂമി ആക്കാതിരിക്കാനെന്ന ഭാവത്തിൽ യുവതികളെ തിരിച്ചയക്കാനാണ് സർക്കാർ ആഗ്രഹിച്ചതെന്നും ശ്രമിച്ചതെന്നും തിരിച്ചറിയാൻ പ്രയാസമില്ല. തുലാമാസ പൂജയിലും പിന്നീടും മല കയറാൻ ശ്രമിച്ചവർ ആരും സി പി എം ൻറെ ‘അടിമ സ്ത്രീകളോ’ അവർ അവതരിപ്പിച്ച നാലഞ്ചു സ്ത്രീകളിലൂടെ പ്രതിനിധീകരിക്കപ്പെട്ട ആക്ടിവിസ്റ്റുകളോ ആയിരുന്നില്ല.സി ആറിൻറെ ലേഖനത്തിൽ പറയുന്ന വിഭാഗങ്ങൾ അദ്ദേഹത്തിൻറെ ഭാവന മാത്രമായിരുന്നു.സംഘപരിവാറിൻറെ ഉഗ്ര ഭീഷണിക്കിടയിലും ആക്രമണങ്ങൾക്കിടയിലും മല ചവിട്ടാൻ തയ്യാറായ യുവതികളെ സി പി എം ആയി മുദ്ര കുത്തിക്കൊണ്ട് അവർ പ്രകടിപ്പിച്ച ധീരതയുടെയും മനസ്സുറപ്പിൻറെയും അർപ്പണ ബോധത്തിൻറെയും ശോഭ കെടുത്തിക്കളയാനാവില്ല. എല്ലാത്തരം കയ്യേറ്റങ്ങളുടെയും ഭീഷണികളുടെയും നടുവിലൂടെ സർവംസഹരായി നിശബ്ദം അവർ മലമുകളിലേക്ക് നടന്നു നീങ്ങുന്ന കാഴ്ച കേരള സമൂഹത്തെ മുഴുവൻ കോരിത്തരിപ്പിക്കുന്നതായിരുന്നു .

മലകയറിയ യുവതികൾക്ക് നേരെ മാത്രമല്ല അവരുടെ കുടുംബങ്ങൾക്കും സഹചാരികൾക്കും .പാർട്ടികൾക്കും നേരെയും  ആക്രമണം തുടർന്നപ്പോൾ മതിയായ സംരക്ഷണം ഉറപ്പാക്കാൻ കേരള സർക്കാരിന് സാധിച്ചില്ല.വർഗീയ പ്രീണന നയം അവരെയും നിയന്ത്രിച്ചിരുന്നു.  വിമാനത്താവളം ബന്ധിച്ച ക്രിമിനലുകൾക്കെതിരെ പോലും ചടുലമായ ക്രമസമാധാനം സ്ഥാപിച്ചെടുക്കാനുള്ള മുൻകൈ സ്വീകരിച്ചില്ല സ്ത്രീയുടെ പൂർണ നഗ്നതയും മുക്കാൽ നഗ്നതയും അര നഗ്നതയും ലൈംഗിക ക്രീഡാ രംഗങ്ങളിൽ പ്രദർശിപ്പിച്ചു കാശുണ്ടാക്കാൻ മാധ്യമങ്ങൾക്കും ചലച്ചിത്ര നിർമ്മാതാക്കൾക്കും അവസരം ഒരുക്കുന്ന സർക്കാർ അനാവൃതമായ രണ്ടിഞ്ച് കാൽമുട്ടിൻറെ പേരിൽ രഹ്‌ന ഫാത്തിമയെ തടവറക്കുള്ളിലേക്കു വലിച്ചെറിഞ്ഞതും ഇതേ വർഗീയ പ്രീണ നത്തിൻറെ ഫലമായിരുന്നു. ആക്ടിവിസ്റ്റുകളും സാധാരണ ജനങ്ങളും പൊരുതി നേടിയെടുത്ത അവകാശങ്ങളുടെയും പദവികളുടെയും ശീതള ഛായയിൽ ഇരുന്നു കൊണ്ട് എൽ ഡി എഫ് മന്ത്രിമാരും നേതാക്കളും ആക്ടിവിസ്റ്റുകൾക്കു നേരെ നടത്തുന്ന ആക്രോശങ്ങളും ഭീഷണികളും നമ്മൾ കേട്ടിരുന്നു. ഇന്ത്യയിലെങ്ങും ആൾദൈവങ്ങൾക്കെതിരായി ജനകീയ പ്രതിഷേധം ഉയർന്നുകൊണ്ടിരിക്കുമ്പോൾ അമൃതാനന്ദമയിയെ എല്ലാവരുടെയും അമ്മയായി. എൽ ഡി എഫ് നായകന്മാർ വാഴ്ത്തിപ്പാടുന്നതും ചരിത്രത്തിലെ വിചിത്രമായ കാഴ്ചയാണ്.

എൽ ഡി എഫ് സർക്കാരിൻറെ സകല നയങ്ങളും നടപടികളും അഭിമാനകരമാണെന്ന് പറയാവുന്നതല്ലെങ്കിലും ശബരിമല വിഷയത്തിൽ എല്ലാ വലതു പിന്തിരിപ്പൻ ശക്തികളും അതിനെ അക്രമിക്കുകയാണെന്ന യാഥാർഥ്യം തിരിച്ചറിയേണ്ടതാണ് നിലമ്പൂർ കാട്ടിലെ മാവോയിസ്റ്റ്  വധം,  ലോ കോളേജ് പ്രശ്നം , തോമസ് ചാണ്ടി വിഷയം, ജിഷ്ണു പ്രണോയ് വധം തുടങ്ങി കരിമണൽ ഖനനം വരെ ഇടതു പക്ഷത്തിനു അപമാനകരമായ നിലപാടുകൾ എൽ ഡി എഫ് സർക്കാർ സ്വീകരിച്ചു വന്നിട്ടുണ്ടെങ്കിലും ഇടതും വലതും തമ്മിലുള്ള വ്യത്യാസം തിരിച്ചറിയാനാവാത്ത വിധം ഏക വർണ്ണത്തിലേക്കു ചുരുങ്ങി വരികയാണെങ്കിലും ഇന്ത്യയിലുടനീളം വർഗീയ അക്രമങ്ങളും ജാതീയമായ അക്രമങ്ങളും കെട്ടഴിച്ചു വിടുകയും രാജ്യത്തിൻറെ മുഴുവൻ സമ്പത്തും കോർപറേറ്റുകൾക്കും സാമ്രാജ്യവാദികൾക്കും മുൻപിൽ അടിയറവെക്കുകയും പൊതുമുതൽ വിറ്റു തുലക്കുകയും ഭരണഘടനാ സ്ഥാപനങ്ങളെ ഒന്നാകെ കീഴ്മേൽ മറി ക്കുകയും ജനങ്ങൾക്കെതിരായി എല്ലാ രംഗത്തും ക്രൂരമായ അടിച്ചമർത്തൽ നടത്തുകയും ചെയ്യുന്ന സർക്കാരുമായി അതിനെ ഒരു വിധത്തിലും തുലനം ചെയ്യാനാവില്ല .ശബരിമല വിഷയത്തിലും നരേന്ദ്ര മോദിയും അമിത്ഷായും അവരുടെ സംഘ്പരിവാറുമാണ് പ്രതിസ്ഥാനത്തു നിൽക്കുന്നത്. സി ആർ ആകട്ടെ പിണറായി വിജയനെ ഒന്നാം പ്രതിയായി പ്രഖ്യാപിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. മഹാപ്രളയത്തെ നേരിടുന്ന കാര്യത്തിൽ പിണറായി വിജയൻ മറ്റെല്ലാ രാഷ്ട്രീയ നേതാക്കളെയും നിഷ്പ്രഭരാക്കിക്കൊണ്ട് ഉയർന്ന യശസ്സ് നേടിയെടുത്തുവെന്നതും മോഡി സർക്കാർ കേരളത്തെ കൂച്ചുവിലങ്ങിട്ടപ്പോൾ പതറാതെ അതിനെ നേരിട്ട് കൊണ്ട് അദ്ദേഹം കൂടുതൽ തലയെടുപ്പ് ആർജ്ജിച്ചുവെന്നതും നിഷ്പക്ഷമതികളെല്ലാം സമ്മതിക്കുന്ന വസ്തുതയാണ്. പ്രളയാനന്തര ദുരിതാശ്വാസ പ്രവർത്തനങ്ങളിൽ പൊതുജനങ്ങൾക്കും സന്നദ്ധ സംഘടനകൾക്കും ഒപ്പം ഇടതു പക്ഷ പ്രസ്ഥാനങ്ങളും വ്യക്തികളും ആണ് മുൻനിരയിൽ നിന്ന് പ്രവർത്തിച്ചത് ബി ജെ പിയുടെയും കോൺഗ്രസിൻറെയും ആളുകൾക്ക് വെറും കോമാളി വേഷം കെട്ടി നിൽക്കാനേ കഴിഞ്ഞുള്ളു..പ്രളയം വർഗപരവും മതജാതിപരവും ലിംഗപരവും ആയ എല്ലാ വേർതിരിവുകളെയും ഒഴുക്കിക്കളയുകയും ഒരേ ബോട്ടിലേക്കും ഒരേ മേൽക്കൂരക്കു കീഴിലേക്കും ജനങ്ങളെ കൊണ്ട് വരികയും ചെയ്തു. സംഘപരിവാറിന്റെ താൽപര്യങ്ങൾക്കു ഇവ കടക വിരുദ്ധമായിരുന്നു. ഈ പകയിൽ നിന്നാണ് അവരുടെ വിദ്വേഷ രാഷ്ട്രീയം കുത്തി ഇളക്കപ്പെട്ടത് . ശബരിമല വിഷയത്തിൽ അത് അണ പൊട്ടി ഒഴുകി .

ശബരിമല വിഷയത്തിൽ ഭൂരിപക്ഷ വിധി തെറ്റാണെന്നും ഇന്ദു മൽഹോത്രയുടെ വിധിയാണ് ജനകീയമെന്നും സി ആർ പറയുന്നു. സ്ത്രീകൾക്ക് നേരെയുള്ള അനാചാരവും വിവേചനവും തുടരണമെന്ന് നിർദേശിക്കുന്ന ആ വിധി എങ്ങനെയാണ് ജനകീയമാകുന്നതെന്നു അദ്ദേഹം വിശദീകരിക്കുന്നില്ല എന്റെ അഭിപ്രായത്തിൽ ജനകീയമാകുന്നതെല്ലാം പുരോഗമനപരവും കൂടി ആയിരി ക്കുന്നതാണ്.. മാത്രമല്ല അത് മാറ്റത്തെ പ്രതിനിധാനം ചെയ്യുന്നതുമായി രിക്കും.ഭരണഘടനയെ തൊട്ടു സത്യം ചെയ്തു അധികാരമേറ്റ മോദി ഭരണ ഘടനാ ബെഞ്ചിൻറെ വിധിയെ അപലപിക്കുന്നതും ഇന്ദു മൽഹോത്രയുടെ വിധിയെ ആണ് താൻ അംഗീകരിക്കുന്നത് എന്ന് പ്രഖ്യാപിക്കുന്നതും നാം കേൾക്കുകയുണ്ടായി. സി ആറിന്റെയും മോദിയുടെയും വീക്ഷണങ്ങൾ അനന്യമായിരിക്കുന്നതു യാദൃശ്ചികമാകും . ഈ യാദൃശ്ചികത അനിവാര്യത കൂടി ആയി തീരുന്നു.

ഒരു വശത്ത് കടുത്ത നിരീശ്വര വാദത്തിൻറെ വക്താവാകുകയും മറുവശത്ത് അനാചാരത്തിൻറെയും അന്ധവിശ്വാസത്തിൻറെയും നിലപാട്  tu  സ്വീകരിക്കുകയും ചെയ്തു കൊണ്ട് ഒരുതരം ട്രപ്പീസ് കളിയിലും സി ആർ ഏർപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു.  വിധിയുടെ ഗു ണഭോക്താക്കളാകേണ്ടിയിരുന്ന 95 ശതമാനം സ്ത്രീകളും” ഈ പരിഷ്‌കാരം ഞങ്ങൾക്ക് വേണ്ട “.എന്ന് മുദ്രാവാക്യമുയർത്തിക്കൊണ്ട് തെരുവിലിറങ്ങിയിരിക്കയാണെന്നു സി ആർ പറയുന്നു. ഒരു പ്രതിലോമക്കാറ്റുണ്ടാവുമ്പോൾ അതിൻറെ ആഘാതമേൽക്കേണ്ടവർ തന്നെ അതിനനുകൂലമായി ചാഞ്ഞു പോകുന്നത് ചരിത്രത്തിൽ നിരവധി തവണ നാം കണ്ടിട്ടുള്ളതാണല്ലോ.ഈ ശതമാനക്കണക്ക് സി ആറിന് എവിടെ നിന്ന് ലഭിച്ചു എന്നറിയില്ലെങ്കിലും അത് തികച്ചും അതിശയോക്തിപരമാണെന്നു പറയാതെ വയ്യ .കൂടാതെ നമ്മുടെ സമൂഹത്തിൽ അന്ധ വിശ്വാസങ്ങൾ എത്ര ആഴത്തിൽ വ്യാപിച്ചിരിക്കുന്നുവെന്ന വസ്തുത അത് വെളിവാക്കിത്തരുന്നു വർഗീയവാദത്തിൻറെ വളർച്ചയുടെ നിഗൂഢത ബോധ്യപ്പെടുത്തുന്നു ബ്രാഹ്മണ ശ്രേഷ്ഠരുടെ ചൂട്ടും കാത്ത്,  പടിപ്പുരവാതിലിൻറെ മറവിൽ ഇരിക്കേണ്ടി വന്നിട്ടുള്ള,  ഒരു കാലത്തിൻറെ പ്രൗഢ പാരമ്പര്യം താലോലിക്കുന്ന, പഴയ ഭൃത്യജന സംഘത്തിൻറെ, പിന്മുറക്കാരായ കുലീന സ്ത്രീകളുടെ മുൻകൈയിലാണ്‌ ഈ പ്രതിഷേധം അരങ്ങേറിയതെന്നു ആർക്കാണ്  അറിയാത്തത് ?  ഗൗരി ലങ്കേശും കൽബുർഗിയും കൊല ചെയ്യപ്പെട്ടതിനെ തുടർന്ന് സംശയത്തിൻറെ നിഴലിലായ സനാതന സൻസ്ഥയെ രക്ഷിക്കാൻ നെയ്ത്തിരിയുമായി തെരുവിലിറങ്ങിയ പതിനായിരക്കണക്കായ സനാതന സംസ്ഥാ ഭക്ത ജന സ്ത്രീകളുടെ പ്രകടനത്തിലെ  സ്ത്രീകളുടെ കണ്ണീരും ആത്മാർത്ഥത ഉള്ളതായിരുന്നു എന്നും  ഈ കണ്ണീരൊപ്പാനും  പിണറായി സർക്കാർ ശ്രമിക്കേണ്ടിയിരുന്നു എന്നുമാണ് മാർക്സിനെ ഉദ്ധരിച്ചു കൊണ്ട്  സി ആർ ആവശ്യപ്പെടുന്നത് .!

പുതുവർഷനാളിൽ കേരളക്കരയുടെ 620 കിലോമീറ്റർ നീളത്തിൽ പണിത വനിതാ മതിലാണ് എന്നെ കൂടുതൽ സന്തോഷിപ്പിക്കുന്നത് ആ മഹാപ്രവാഹത്തിൽ വന്നുചേർന്ന സ്ത്രീകളിലെ ദുർബ്ബലരുടെയും ശക്തരുടെയും സ്ഥിരചിത്തരുടെയും അസ്ഥിരചിത്തരുടെയും വിവിധ സമ്മർദ്ദങ്ങളിൽ എത്തിയവരുടെയും അല്ലാത്തവരുടെയും ശതമാനക്കണക്കുകൾ എടുക്കാനാവില്ലെങ്കിലും അത് ഉയർത്തിയ ശപഥം ചരിത്രത്തിലേക്ക് ആണ്ടിറങ്ങി ചെല്ലുന്നതാണ് .

സി ആറിൻറെ ലേഖനം കേരളം എത്തിച്ചേർന്നിട്ടുള്ള കഠിനമായ ദുരവസ്ഥയിലേക്ക് കണ്ണ്. തുറപ്പിക്കുന്നു ഇന്ത്യയിൽ, നവോത്ഥാനത്തിൻറെയും പുരോഗമനത്തിൻറെയും ഏറ്റവും പെരുമ നേടിയിരുന്നതും വിദ്യാഭ്യാസത്തിലും ശാസ്ത്ര സാങ്കേതിക ജ്ഞാനത്തിലും അഭിമാനമായി നിന്നിരുന്നതുമായ കേരളം അന്ധവിശ്വാസങ്ങളുടെയും അനാചാരങ്ങളുടെയും അഗാധമായ കയത്തിലേക്ക് എങ്ങിനെ തകർന്നു വീണു എന്നതാണ് അദ്ദേഹത്തിൻറെ പ്രധാന പ്രമേയം വ്യവസ്ഥാപിത പാർട്ടികൾ പ്രത്യേകിച്ചും സിപിഐ (എം )നേതൃത്വം പുലർത്തിവന്നിട്ടുള്ള ഇരട്ടത്താപ്പിൻറെയും തത്വരാഹിത്യത്തിൻറെയും അഴിമതിയുടെയും സ്വജന പക്ഷപാതത്തിൻറെയും ജനാധിപത്യ വിരുദ്ധതയുടെയും വോട്ടു രാഷ്ട്രീയത്തിൻറെയും ആക്രമണത്തിൻറെയും ദീർഘമായ .ച രിത്രമാണ് .വർഗീയ വാദത്തിൻറെയും ദുരാചാരത്തിൻറെയും വളക്കൂറുള്ള മണ്ണായി കേരളത്തെ പരിവർത്തനപ്പെടുത്തിയതെന്നു അദ്ദേഹം ചൂണ്ടിക്കാണിക്കുന്നു. കൂരിരുട്ടല്ലാതെ മറ്റൊന്നും മുന്നിലില്ലെന്നു അദ്ദേഹം സൂചിപ്പിക്കുന്നു. അദ്ദേഹത്തിൻറെ ഭാഷ മൂർച്ചയേറിയതും സാമഗ്രികൾ വിസ്തൃതവും ആണ്.  കുഴപ്പം അദ്ദേഹത്തിൻറെ നിഗമനങ്ങളിലാണ്. മാർക്സ് വിഭാവനം ചെയ്ത മാനവിക സ്വർഗ്ഗത്തിൻറെ ശകലങ്ങൾ ഇന്ന് വലതു പക്ഷ മുതലാളിത്ത രാജ്യങ്ങളിലാണുള്ളതെന്നു പ്രസ്താവിക്കത്തക്ക സ്ഥലജലഭ്രമം അദ്ദേഹത്തിന് സംഭവിച്ചത്,  മാർക്സ് വിഭാവനം ചെയ്തത് എന്തെന്ന് പോലും തിരിച്ചറിയാത്തതു മൂലമാണ്. സി ആറിൻറെ നിഗമനങ്ങൾക്കു പിറകിൽ ശാസ്ത്രീയമായ ഒരു ദർശനത്തിൻറെ , ഉൾക്കാഴ്ച്ചയുടെ, അഭാവമാണുള്ളത് .അതുകൊണ്ടാണ് നടുക്കുന്ന കാഴ്ചകൾ അദ്ദേഹത്തിന് രസം

---

കൊല്ലിയാകുന്നത്

അഞ്ചരബെല്‍ അടിച്ചു.

വാള്‍പാറാവുകാരായ തടവുകാര്‍ കൂറ്റന്‍ മതില്‍കെട്ടിന്‍റെ പല ഭാഗങ്ങളിലെ പൗച്ചുകളില്‍ അവരവരുടെ കൈകളില്‍ കൈമാറി എത്തിയ അടയാള തകിടുകള്‍ നിക്ഷേപിച്ച്‌ ചീഫ്‌ വാര്‍ഡറുടെ മുമ്പില്‍ എല്ലാം സുരക്ഷിതമാണെന്ന്‌ റിപ്പോര്‍ട്ട്‌ ചെയ്‌ത്‌ സ്വന്തം ബ്ലോക്കുകളിലേയ്‌ക്ക്‌ തിരിച്ചുപോയി. കാല്‍മണിക്കൂര്‍ കഴിഞ്ഞപ്പോള്‍ ടവര്‍ടോപ്പില്‍ എന്‍റെ പകരക്കാരനെത്തി. ‘ആള്‍ ഈസ്‌ വെല്‍’ പറയാനാകാതെ ഞാന്‍ താഴോട്ടിറങ്ങി. പകല്‍ ഡ്യൂട്ടിക്കാരാരും പുറത്തേയ്‌ക്ക്‌ പോകാന്‍ പാടില്ലെന്നും ടവര്‍ പരിസരത്തോ ഒന്നാം ബ്ലോക്ക്‌ പരിസരത്തോ ഉണ്ടാകണമെന്നും ആജ്ഞ വന്നു. പല ഭാഗത്തുനിന്നും പ്രതിഷേധ സൂചകമായ മുറുമുറുപ്പുകള്‍ കേള്‍ക്കാന്‍ കഴിയുമായിരുന്നു. ശിവരാജിനെ ചീത്തവിളിക്കുന്നവരും സൂപ്രണ്ട്‌ സാറിന്‍റെ നടപടികളെ ഒച്ചതാഴ്‌ത്തി വിമര്‍ശിക്കുന്നവരുമുണ്ടായിരുന്നു. ശിവരാജിന്‍റെ ഭാവിയെപ്പറ്റി ഉല്‍ക്കണ്‌ഠപ്പെടുന്നവരുടെ എണ്ണം വര്‍ദ്ധിച്ചിരിക്കുന്നു. ചീഫ്‌ വാര്‍ഡന്‍ അതിരറ്റ വെപ്രാളത്തോടെ ഉഴറിനടന്നു. “ചന്ദനക്കാവിലമ്മേ! ഈ കുഴപ്പത്തില്‍ നിന്ന്‌ ആരാണ്‌ കരകയറ്റുക!”

ഞാന്‍ ഒന്നും മിണ്ടാനാകാതെ ഒന്നാം ബ്ലോക്ക്‌ സെല്‍ കെട്ടിടത്തിന്‍റെ മുറ്റത്ത്‌ നടന്നു. ഒന്നാമത്തെ സെല്ലില്‍ പീറ്റര്‍ മേസ്‌തിരി ഏങ്ങലടിക്കുന്നതും കുരിശ്‌ വരയ്ക്കുന്നതും കാണാമായിരുന്നു. തൊട്ടടുത്തുള്ള സെല്ലുകളിലെ മാനസീക രോഗികള്‍പോലും ശിവരാജിന്‍റെ കാര്യത്തില്‍ വിലപിക്കുകയാണ്‌. അവരുടെയെല്ലാം പ്രിയപ്പെട്ടവനാണയാള്‍. പകല്‍സമയം, ബന്ധനവിമുക്തനാക്കപ്പെട്ട നാള്‍ മുതല്‍ ശിവരാജ്‌ പീറ്റര്‍ മേസ്‌തിരി യോടൊപ്പം അവരുടെ പരിചരണത്തില്‍ മുഴുകിയിരുന്നു. മാനസീകരോഗികളെ യഥേഷ്‌ടം മര്‍ദ്ദിക്കുന്ന സമ്പ്രദായം ശിവരാജ്‌ അവസാനിപ്പിച്ചിരുന്നു. അവരുടെ മരുന്നുകള്‍ പതിവുതെറ്റാതെ നല്‍കുന്നതിലും ഒന്നാം ബ്ലോക്ക്‌ മുറ്റത്ത്‌ വീണുകിടക്കുന്ന ബീഡിക്കുറ്റി കള്‍ അവര്‍ പെറുക്കി വലിക്കാതിരിക്കുന്നതിലും അയാള്‍ നിഷ്‌കര്‍ഷിച്ചിരുന്നു. ഇത്തരം തടവുകാരെ ജയിലിന്നുള്ളില്‍ തന്നെ പാര്‍പ്പിക്കുന്നതിലെ അനൗചിത്യം അയാള്‍ നിരന്തരം ചോദ്യംചെയ്‌തു. ഇതുസംബന്ധിച്ച്‌ നിരവധി ഹരജികള്‍ പരാതിപ്പെട്ടിയിലൂടെയും നേരായ വഴിയിലും അയാള്‍ അയച്ചിരുന്നു. കൈകള്‍ പുറത്തേക്കിട്ട്‌ വാവിട്ട്‌ കരയുന്ന അവരുടെ നേരെ നോക്കാതെ ഞാന്‍ സെല്‍ കെട്ടിടത്തിന്‍റെ അങ്ങേഅറ്റത്തേയ്‌ക്ക്‌ നടന്നു. ഡ്യൂട്ടി വാര്‍ഡര്‍ കയ്യില്‍ റാന്തല്‍ വിളക്കുമായി വരാന്തയിലൂടെ അങ്ങോട്ടുമിങ്ങോട്ടും നടക്കുന്നു. ഓഫീസര്‍മാര്‍ ആരെങ്കിലും വന്നേക്കാമെന്നതിനാല്‍, റാന്തല്‍ വിളക്ക്‌ താഴെ വെയ്‌ക്കാന്‍പോലും അയാള്‍ ഭയപ്പെട്ടു.

ഒന്നാംബ്ലോക്ക്‌ ബാരക്ക്‌ കെട്ടിടത്തില്‍ കമ്പിയഴികളില്‍ മുഖമമര്‍ത്തി നൂറുകണക്കായ തടവുകാര്‍ ആശങ്കപ്പെട്ട്‌ ശിവരാജ്‌ കയറിയ തെങ്ങിലേക്കും ഗേറ്റിലേക്കും നോക്കിക്കൊണ്ട്‌ നില്‍ക്കുന്നു. ബാരക്കിനും ഗെയ്‌റ്റിനുമിടയില്‍ കൂട്ടംകൂടി നില്‍ക്കുന്ന വാര്‍ഡര്‍മാര്‍ നാനാതരം ഊഹാപോഹങ്ങളില്‍ മുഴുകി.

എന്‍റെ നെഞ്ച്‌ പടാപടാ മിടിക്കുന്നത്‌ എനിക്ക്‌ തന്നെ കേള്‍ക്കാം. ഞാന്‍ ശിവരാജിന്‍റെ സെല്ലിന്‍റെ മുമ്പില്‍ വരാന്തയില്‍ മുറ്റത്തേയ്‌ക്ക്‌ കാല്‍തൂക്കായിട്ട്‌ ഇരുന്നു. ഇവിടെ നൈറ്റ്‌ ഡ്യൂട്ടിയുണ്ടാകുന്ന പല സന്ദര്‍ഭങ്ങളിലും ഇതേ സ്ഥാനത്താണ്‌ ഞാന്‍ ഇരിക്കാറുള്ളത്‌; ശിവരാജിന്‌ അഭിമുഖമായിട്ടാണെന്ന്‌ മാത്രം.

സെല്ലിന്നുള്ളില്‍ ശിവരാജ്‌ ഉണ്ടാകും. പുറത്ത്‌ വരാന്തയിലെ ഇലക്‌ട്രിക്ക്‌ വെളിച്ചം അകത്ത്‌ മങ്ങിയ കാഴ്‌ചയേ നല്‍കാറുള്ളൂ. അയാള്‍ അന്നന്ന്‌ തയ്യാറാക്കുന്ന അപ്പീലുകളിലേയും ഹരജികളിലേയും സങ്കീര്‍ണ്ണതകളെപ്പറ്റി പറയും. തടവുകാരുടെ ദൈന്യതകളെപ്പറ്റി വ്യാകുലപ്പെടും. ഉദ്യോഗസ്ഥന്മാരുടെ മനുഷ്യത്വരഹിതമായ പെരുമാറ്റങ്ങളെപ്പറ്റി ക്ഷോഭിക്കും. അല്ലെങ്കില്‍ എന്‍റെ കുടുംബത്തിലെ വിവരങ്ങള്‍ അന്വേഷിക്കും.

സ്വന്തം കാര്യങ്ങള്‍ വളരെ വളരെ കുറച്ചു മാത്രമെ അയാളില്‍നിന്ന്‌ പുറത്തുവരാറുള്ളൂ. കേസിന്നാസ്‌പദമായ കാര്യങ്ങള്‍ സംസാരവിഷയമാക്കാറേ ഇല്ല. ഒരു തിരിഞ്ഞുനോട്ടം അയാളെ വേദനിപ്പിച്ചെങ്കിലോ എന്ന്‌ ഞാന്‍ ഭയപ്പെട്ടു.

എങ്കിലും ഒരു രാത്രിയില്‍ ഞാന്‍ ചോദിച്ചുപോയി: “ശിവരാജിന്‍റെ കേസില്‍പ്പെട്ട ആ പെണ്‍കുട്ടിയുടെ സ്ഥിതി എന്താണ്‌? അവള്‍ ശിവരാജിന്‍റെ ആരാണ്‌?”

ശിവരാജ്‌ കുറച്ചുനേരം മൗനമായി നിന്നു. കേസ്‌ നടക്കുന്ന കാലത്ത്‌ ആ പെണ്‍കുട്ടിയേയും ശിവരാജിനേയുംപറ്റി എന്തെന്തു കഥകളാണ്‌ വാര്‍ത്തകളില്‍ നിറഞ്ഞുനിന്നിരുന്നത്‌! ശിവരാജിന്‍റെ ശബ്‌ദം അകലെ എവിടെനിന്നോ വരുന്നതുപോലെ തോന്നി: “ആ കുട്ടിയെ എനിക്ക്‌ അറിയില്ല. മുമ്പും… പിമ്പും. വിചാരണക്കിടയില്‍, പ്രോസിക്യൂഷന്‍ കൂറുമാറിയതായി പ്രഖ്യാപിക്കുന്ന ദിവസം കോടതിക്കൂട്ടിലാണ്‌ ആ കുട്ടിയെ ആദ്യമായും അവസാനമായും കണ്ടത്‌. ഈ കേസുണ്ടായ ദിവസം കൊല്ലപ്പെട്ട മനുഷ്യന്‍റെ ശരീരത്തിന്നടിയില്‍ പിടയുന്ന നിലവിളിയുടെ രൂപം മാത്രമേ ഓര്‍ക്കുന്നുള്ളൂ.”

ശിവരാജിനെ അടുത്തറിഞ്ഞപ്പോള്‍ അയാള്‍ പറഞ്ഞത്‌ തീര്‍ത്തും സത്യമാണെന്ന്‌ എനിക്ക്‌ ഉറപ്പായിരുന്നു. ചെയ്‌തത്‌ ഏറ്റുപറയാനും പറയുന്നത്‌ ചെയ്യാനും ധീരതയുള്ളവനാണ്‌ അയാള്‍. അധാര്‍മ്മികമായതൊന്നും സ്‌പര്‍ശിക്കാനാകാത്ത വ്യക്തിത്വം. വഴിയാത്ര ക്കാരനായ ശിവരാജിനെ- അകലെ നിറുത്തിയിട്ട പോലീസ്‌ വണ്ടിയെ- വഴിയരികിലെ വീട്ടില്‍ നിന്ന്‌ ഉയരുന്ന അപരിചിതയായ പെണ്‍കുട്ടിയുടെ ആര്‍ത്തനാദം- ശിവരാജിന്‍റെ സാഹസികമായ ഇടപെടല്‍- എല്ലാം എനിക്ക്‌ ഭാവനയില്‍ കാണാനും കേള്‍ക്കാനും കഴിയുമായിരുന്നു. ഇന്നിതാ ആര്‍ക്കൊക്കെയോ വേണ്ടി മറ്റൊരു സാഹസത്തിലേക്ക്‌ എടുത്തുചാടുകയും, അതിദാരുണമായ അന്ത്യത്തിലേക്ക്‌ നീങ്ങിക്കൊണ്ടിരിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു.

ശിവരാജിന്‍റെ മുദ്രാവാക്യം വിളി അടഞ്ഞ ശബ്‌ദത്തില്‍ ചിലമ്പിച്ചു പോയിരുന്നു.

“ദിനകരന്‍ സാറെ, ഇതും ഒരു ചെസ്സ്‌ കളിയാണ്‌.” ശിവരാജ്‌ എന്‍റെ പിറകിലിരുന്നു ചിരിക്കുന്നതുപോലെ തോന്നി. ഈ ചിരി എനിക്ക്‌ സുപരിചിതമായിരുന്നു. ചെസ്സ്‌ കളിക്കിടയില്‍ കുരുക്കില്‍ അകപ്പെടുമ്പോഴെല്ലാം അയാള്‍ ഈ വിധം ചിരിക്കുമായിരുന്നു. “ജീവിതത്തിലും ഇത്തരം കുരുക്കുകള്‍ സ്വാഭാവികമാണല്ലോ!”

നൈറ്റ്‌ ഡ്യൂട്ടിക്ക്‌ ഒന്നാം ബ്ലോക്ക്‌ സെല്ലില്‍ വരുമ്പോള്‍, ഹെഡ്‌ വാര്‍ഡറും, പകരം ഡ്യൂട്ടിക്കാരനും കുഴപ്പക്കാരല്ലെന്ന്‌ ഉറപ്പുള്ളപ്പോള്‍ എന്‍റെ നിര്‍ബന്ധത്തിന്‌ വഴങ്ങി ചെസ്സ്‌ കളിക്കാന്‍ ശിവരാജ്‌ തയ്യാറാകുമായിരുന്നു. രണ്ടാം ബ്ലോക്കിലെ ഡെറ്റിന്യൂ തടവുകാരുടെ മുറിയില്‍നിന്ന്‌ ചെസ്സ്‌ ബോര്‍ഡ്‌ വാങ്ങി ശിവരാജിന്‍റെ കമ്പിയഴികള്‍ക്ക്‌ മുമ്പില്‍ വരാന്തയില്‍ വിരിച്ചിടും. ചിലപ്പോള്‍ രാത്രി മുഴുവന്‍ നിലത്ത്‌ പതിഞ്ഞിരുന്ന്‌ ഞങ്ങള്‍ കളിച്ചുകൊണ്ടിരിക്കും. ഒന്നോ രണ്ടോ കളികള്‍. അതുതന്നെ നീണ്ടുനീണ്ടുപോകും. കുരുക്കുകള്‍, അയവുകള്‍, കുരുക്കുകള്‍, അയവുകള്‍… അവസാനം ഒട്ടും കുതറാനാകാത്ത അന്തിമക്കുരുക്കിലേക്ക്‌! ശിവരാജിന്‍റെ കരുനീക്കങ്ങള്‍ അതീവ ശ്രദ്ധയോടെയായിരുന്നു. ഒരു കാലാളെ നഷ്‌ടപ്പെടാതിരിക്കാന്‍ കുതിരകളെ ചിലപ്പോള്‍ അയാള്‍ ബലികൊടുക്കും. കുതിരയുടെ ചാടിച്ചാടിയുള്ള ആക്രമണം അത്രയൊന്നും പഥ്യമായിരുന്നില്ല അയാള്‍ക്ക്‌. “കാലാളുകളാണ്‌ പ്രധാനം. നീണ്ടകാലംവെച്ച്‌ നോക്കുമ്പോള്‍ കാലാളുകളാണ്‌ ശക്തര്‍‍.” Hit & Run യുദ്ധത്തിലെ പ്രധാനരീതിയായി സ്വീകരിക്കരുതെന്നും അയാള്‍ പറയും. അയാളുടെ വാക്കുകള്‍ എന്‍റെ ചെവിയില്‍ മുഴങ്ങിക്കൊണ്ടിരുന്നു. അരണ്ട വെളിച്ചത്തില്‍ തെങ്ങിന്‍ മുകളില്‍ ചാരി ഇരിക്കുന്ന ശിവരാജിനെ കാണാന്‍ ഞാന്‍ ഉറ്റുനോക്കി. സെല്‍ വരാന്തയിലും ബ്ലോക്കിലും ബള്‍ബുകള്‍ എരിയാന്‍ തുടങ്ങിയിരുന്നു. പടിഞ്ഞാറെ ആകാശത്തില്‍ പ്രകാശം മങ്ങിയിരിക്കുന്നു. അതുകൊണ്ട്‌ ശിവരാജിന്‍റെ രൂപം അവ്യക്തമായിരിക്കുന്നു. ഇയാള്‍ ആരാണ്‌? ബലഹീനനായ കാലാളോ? റാണിയായി പരിവര്‍ത്തനപ്പെടാന്‍ പോകുന്ന ശക്തനായ കാലാളോ? അതോ നാനാഭാഗത്തുനിന്നും വലയം ചെയ്യപ്പെട്ടുകൊണ്ടിരിക്കുന്ന ദുര്‍ബലനായ രാജാവോ? എന്‍റെ ഇടനെഞ്ചില്‍ ഒരു ഭാരിച്ച കല്ലുവീണതുപോലെ.

വലയം മുറുകി വരുക തന്നെയായിരുന്നു. പുറത്ത്‌ പ്രധാന ഗെയ്‌റ്റ്‌ വലിയ ശബ്‌ദത്തോടെ തുറക്കപ്പെട്ടു. ഏതാനും നിമിഷങ്ങള്‍ക്കകം പരിവാരസമേതം സൂപ്രണ്ട്‌ സാര്‍ ഒന്നാം ബ്ലോക്ക്‌ ബാരക്കിന്‍റെ മുറ്റത്ത്‌ എത്തിച്ചേര്‍ന്നു. ബാരക്കിന്‍റെ കമ്പിയഴികള്‍ക്കപ്പുറം തടവുകാരുടെ ശിരസ്സുകള്‍ അപ്രത്യക്ഷമായി. ചെറിയാന്‍ ഹെഡ്ഡിന്‍റെ നേതൃത്വത്തില്‍ മര്‍ദ്ദകലോബി ടവര്‍മുറ്റത്തുനിന്ന്‌ ഒന്നാംബ്ലോക്കിന്‍റെ വാതില്‍ക്കലേക്ക്‌ ചുവടുവെച്ചുകൊണ്ടിരുന്നു. ശിവരാജിന്‍റെ മുദ്രാവാക്യം വിളിയും പാട്ടുകളും അടഞ്ഞ ശബ്‌ദത്തിലാണെങ്കിലും, അന്തരീക്ഷം മുഴുവന്‍ അലയടിക്കുന്നുണ്ടായിരുന്നു.

അയാള്‍ പാടി.

“ഞാന്‍ വരിച്ചതൊരു വേറിട്ട പാത.*

ഞാന്‍ നടന്നതൊരു വേറിട്ട പാത.

കുറുക്കല്ല പാത, എളുതല്ല തെല്ലും

ഞാന്‍ നടന്നതൊരു വേറിട്ട പാത.

തീവ്രമാം ഇഛയാല്‍,

വിശ്വാസ ദൃഢതയില്‍

ഞാന്‍ വരിച്ചതൊരു വേറിട്ട പാത….”

ശിവരാജിന്‍റെ ശബ്‌ദത്തെ അമര്‍ത്തിക്കൊണ്ട്‌ വലിയ സൈറണ്‍ മുഴക്കത്തോടെയും, നീല ബീക്കണ്‍ ലൈറ്റുകള്‍ പ്രകാശിപ്പിച്ചുകൊണ്ടും രണ്ട്‌ ഫയര്‍ എഞ്ചിനുകള്‍ ജയില്‍ ടവറിന്നടുത്തേക്ക്‌ ഇരമ്പിയെത്തി. വലിയ രണ്ട്‌ ടാങ്കര്‍ലോറികളും ടവര്‍ മുറ്റത്ത്‌ വന്നുനിന്നു. ജയിലന്തരീക്ഷം മുഴുവന്‍ കിടുങ്ങിവിറച്ചു. തടവുകാര്‍ ഉദ്വേഗത്തോടെ അഴികള്‍ക്ക്‌ സമീപം തിരിച്ചെത്തി.

ഫയര്‍ ഓഫീസറും സഹ ഉദ്യോഗസ്ഥന്മാരും ചാടി ഇറങ്ങി സൂപ്രണ്ട്‌ സാറിന്‍റെ മുമ്പിലേക്ക്‌ മാര്‍ച്ച്‌ചെയ്‌തു. അദ്ദേഹത്തിന്‍റെ മുമ്പില്‍ അറ്റന്‍ഷനായി നിന്ന്‌ അവര്‍ സല്യൂട്ട്‌ ചെയ്‌തു. പ്രത്യഭിവാദ്യം ഉണ്ടായിരുന്നില്ല.

സൂപ്രണ്ട്‌ സാര്‍ എന്താണ്‌ പറഞ്ഞതെന്ന്‌ കേള്‍ക്കാനായില്ല. ഫയര്‍ ഓഫീസര്‍ എഞ്ചിന്നടുത്തേയ്‌ക്ക്‌ തിരിച്ചുപോയി. നിമിഷങ്ങള്‍ക്കകം ഹെഡ്‌ലൈറ്റിന്‍റെ വെളിച്ചത്തില്‍ അവര്‍ ശിവരാജിനെ ലൊക്കേറ്റ്‌ ചെയ്‌തു.

“മിസ്റ്റര്‍ ശിവരാജ്‌”, ഫയര്‍ ഓഫീസറുടെ ശബ്‌ദം മൈക്കിലൂടെ മുഴങ്ങി. “നിങ്ങളെ ഇറക്കാനാണ്‌ ഞങ്ങള്‍ എത്തിയിട്ടുള്ളത്‌. നിങ്ങള്‍ സഹകരിക്കുക.”

മൈക്കില്ലെങ്കിലും ശിവരാജിന്‍റെ മറുപടിയും മുഴങ്ങുന്നതായിരുന്നു. “ഞാന്‍ അബദ്ധത്തില്‍ ഈ തെങ്ങിന്‍മുകളില്‍ എത്തിപ്പെട്ടതല്ല, ഓഫീസര്‍. ഇത്‌ ഒരു സമരമാണ്‌. തടവുകാരുടെ ജീവിതത്തിന്‌ വേണ്ടിയുള്ള സമരം. തടവുകാരും മനുഷ്യരാണെന്ന്‌ ബോധ്യപ്പെടുത്താനുള്ള സമരം. ഈ സമരത്തില്‍ താങ്കളും എന്നോട്‌ സഹകരിക്കുക.”

“സോറി മിസ്റ്റര്‍ ശിവരാജ്‌”… ഫയര്‍ ഓഫീസര്‍ പറഞ്ഞു: “ഞങ്ങള്‍ ഉത്തരവുകളാല്‍ ബന്ധിതരാണ്‌. നിങ്ങളെ ഇറക്കേണ്ടത്‌ ഞങ്ങളുടെ ചുമതലയാണ്‌.”

ശിവരാജ്‌ അതിന്‌ മറുപടി പറയാതെ മുദ്രാവാക്യം തുടര്‍ന്നു.

“ക്വാറന്‍റയിനില്‍ മര്‍ദ്ദനമേറ്റ്‌ കഴിയുന്ന തടവുകാരെ ജയില്‍ ആസ്‌പത്രിയില്‍ എത്തിക്കുക, മര്‍ദ്ദകരെ ശിക്ഷിക്കുക.”

“സൂപ്രണ്ട്‌ പുലികേശനെ സസ്‌പന്‍റ് ചെയ്യുക.”

രണ്ട്‌ ഫയര്‍ ഉദ്യോഗസ്ഥന്മാര്‍ തെങ്ങിനടുത്തേക്ക്‌ ചുവടുവെച്ചു. അവരുടെ തൊട്ടുമുമ്പിലായി ഒരു കുല തേങ്ങ വീണ്‌ ചിതറി. അവര്‍ ഞെട്ടി പുറകോട്ട്‌ മാറി.

ശിവരാജ്‌ വിളിച്ചുപറഞ്ഞു: “ആരും തെങ്ങിന്നടുത്തേയ്‌ക്ക്‌ വരരുത്‌. ആരെയും ആക്രമിക്കാന്‍ എന്നെ നിര്‍ബന്ധിതനാക്കരുത്‌.” അയാളുടെ ശബ്‌ദത്തിലെ കാര്‍ക്കശ്യം അയാള്‍ അത്‌ ചെയ്യുമെന്നുതന്നെ സൂചിപ്പിച്ചു.

ഫയര്‍ ഓഫീസര്‍ സൂപ്രണ്ട്‌ സാറിന്‍റെ മുമ്പില്‍ ചെന്ന്‌ അല്‍പനേരം ആലോചനയില്‍ മുഴുകി.

അഞ്ച്‌ മിനിട്ട്‌ ജയിലിലെ എല്ലാ ലൈറ്റുകളും ഓഫായി. ഫയര്‍ ഉദ്യോഗസ്ഥന്മാരുടെ ഹെഡ്‌ലൈറ്റും അണഞ്ഞു. സര്‍വ്വത്ര കൂരിരുട്ട്‌ നിറഞ്ഞു. വീണ്ടും ലൈറ്റ്‌ തെളിഞ്ഞപ്പോള്‍ ശിവരാജ്‌ കയറിയ തെങ്ങിന്‍റെ ചുറ്റും അഞ്ചടി പൊക്കത്തില്‍ വിശാലമായ വല രൂപപ്പെട്ടുകഴിഞ്ഞിരുന്നു.

നാനാഭാഗത്തുനിന്നും ഹെഡ്‌ലൈറ്റുകളുടെ പ്രകാശം അയാളുടെ മേല്‍ പതിച്ചുകൊണ്ടിരുന്നു.

“ചാര്‍ജ്ജ്‌!” ഫയര്‍ ഓഫീസര്‍ ഗര്‍ജ്ജിച്ചു.

ടാങ്കര്‍ലോറിയില്‍ ഘടിപ്പിച്ചിരുന്ന പമ്പ്‌ പ്രവര്‍ത്തിക്കാന്‍ തുടങ്ങി. പൈപ്പ്‌ തെങ്ങിന്‍റെ മുകളിലെ ശിവരാജിനെ തന്നെയാണ്‌ ലക്ഷ്യം വെച്ചിരുന്നത്‌. കുറച്ചുനേരം അയാള്‍ അത്‌ ആസ്വദിക്കുന്നതുപോലെതോന്നി. ഒരു കുളി തരപ്പെടുത്തിയതിന്‌ അയാള്‍ ഫയര്‍ ഓഫീസര്‍ക്ക്‌ നന്ദിപറഞ്ഞു. മഴയത്തേക്കിറങ്ങിയ ഒരു കുട്ടിയെപോലെ അയാള്‍ ചാടിക്കളിച്ചു. ക്രമേണ അയാളുടെ ചാട്ടം നിലച്ചു. അയാള്‍ ഷര്‍ട്ടൂരി നിവര്‍ത്തിപിടിച്ചു ജലധാരയെ പ്രതിരോധിക്കാന്‍ പാടുപെട്ടു. ഏറെനേരം അയാള്‍ക്കങ്ങിനെ ചെയ്യാന്‍ കഴിയുമായിരുന്നില്ല. ഷര്‍ട്ട്‌ അയാളുടെ കയ്യില്‍നിന്ന്‌ പിടിവിട്ട്‌ തെറിച്ചുപോയി. ജലധാരയില്‍ കരിക്കുകളും നാളികേരവും ഓലക്കണ്ണിയും കൊതുമ്പുമെല്ലാം അടര്‍ന്ന്‌ താഴെ പതിച്ചുകഴിഞ്ഞിരുന്നു. അതിനാല്‍ തെങ്ങില്‍ സ്വയം മറഞ്ഞിരിക്കാന്‍ കഴിയാത്ത വിധം അയാള്‍ തുറന്നുകാട്ടപ്പെട്ടു. അതിദീര്‍ഘമായ ജലധാരയില്‍ അയാള്‍ കുളിര്‍ന്നു വിറച്ചു. ഒരു മുരള്‍ച്ചയോടെ ആദ്യത്തെ പമ്പ്‌ നിശ്ചലമായി.

ശിവരാജ്‌ തന്‍റെ ഉടുമുണ്ടഴിച്ച്‌ തെങ്ങിന്‍തടിയില്‍ ഒരു കുരുക്കുണ്ടാക്കി. ആ കുരുക്കിന്നുള്ളിലേക്ക്‌ സ്വയം ഊര്‍ന്നിറങ്ങി. അയാളുടെ പാദങ്ങള്‍ ചവിട്ടില്‍ ഉറപ്പിച്ച്‌ രണ്ട്‌ കൈകളും വിരുത്തി ഓലമടലില്‍ അള്ളിപ്പിടിച്ചു നിന്നു. ഉടുമുണ്ട്‌ അയാളുടെ വയറിനെ തെങ്ങുമായി ചേര്‍ത്ത്‌ ബന്ധിച്ച നിലയില്‍ കുടുങ്ങിക്കിടന്നു. ഹെഡ്‌ലൈറ്റിന്‍റെ വെളിച്ചത്തില്‍, ഒരു ടാബ്‌ളോയിലെന്നപോലെ, കുരിശില്‍ തറയ്‌ക്കപ്പെട്ട യേശുവിനെ അനുസ്‌മരിപ്പിച്ചു.

രണ്ടാമത്തെ പമ്പും പ്രവര്‍ത്തിക്കാന്‍ തുടങ്ങി. ഇത്തവണ ജലപ്രവാഹത്തെ യാതൊരു മറവുമില്ലാതെ അയാള്‍ ഏറ്റുവാങ്ങി. അയാള്‍ നെഞ്ച്‌ വിരിച്ചുനിന്നു. വെള്ളത്തിന്‍റെ ആഞ്ഞടിയേറ്റ്‌ കൈകള്‍ വിട്ടുപോകാതിരിക്കാന്‍ അയാള്‍ ഓലമടലില്‍ അള്ളിപിടിച്ചു നിന്നു. മുഖത്തേക്ക്‌ വീഴുന്ന വെള്ളം മൂക്കിന്നകത്തേക്ക്‌ കയറാതിരിക്കാന്‍ അയാള്‍ തല അല്‍പം ചെരിച്ചുപിടിച്ചിരുന്നു. ശബ്‌ദിക്കാനാവാതെ അയാളുടെ മുദ്രാവാക്യം നിലച്ചിരുന്നു. എങ്കിലും മനോഹരമായ ഒരു മന്ദഹാസം ആ മുഖത്ത്‌ വിരിഞ്ഞുനിന്നു.

ഞാന്‍ നടന്ന്‌ നടന്ന്‌ പീറ്റര്‍ മേസ്‌തിരിയുടെ സെല്ലിന്‍റെ മുമ്പില്‍ എത്തിക്കഴിഞ്ഞിരുന്നു. സാധുവായ ആ മനുഷ്യന്‍ പൊട്ടിക്കരയുകയാണ്‌. സമാധാനിപ്പിക്കാന്‍ വാക്കുകളില്ലാതെ, ശക്തിയില്ലാതെ ഞാന്‍ തളര്‍ന്ന്‌ നിന്നു. പെട്ടെന്ന്‌ അയാളുടെ നിലവിളി വലിയ അലര്‍ച്ചയായി രൂപാന്തരപ്പെട്ടു. “ഞങ്ങളുടെ ശിവരാജിനെ രക്ഷിക്കൂ! ശിവരാജിനെ രക്ഷിക്കൂ!” “മര്‍ദ്ദകരെ ശിക്ഷിക്കൂ” പീറ്റര്‍ മേസ്‌തിരിയുടെ അലര്‍ച്ച ഒന്നാം ബ്ലോക്കിലെ എല്ലാ സെല്ലിലും ആവര്‍ത്തിച്ചുകൊണ്ടിരുന്നു. അത്‌ ഒന്നാം ബ്ലോക്ക്‌ സെല്ലില്‍ നിന്നും മറ്റു ബ്ലോക്കുകളിലേക്കും പടര്‍ന്നു. ജയിലിലെ ആയിരക്കണക്കായ കണ്‌ഠങ്ങളില്‍നിന്ന്‌ അതേ മുദ്രാവാക്യം വലിയ ഇടിമുഴക്കമായി പ്രകമ്പനംകൊണ്ടു.

ഫയര്‍ഫോഴ്‌സ്‌ ഉദ്യോഗസ്ഥന്മാര്‍ ശിവരാജിന്‍റെ ശരീരം നിലത്തേയ്‌ക്ക്‌ താഴ്‌ത്താന്‍ തുടങ്ങുമ്പോഴേക്കും ചെറിയാന്‍ ഹെഡ്‌ വാര്‍ഡറും കൂട്ടുകാരും കുതിച്ചെത്തിക്കഴിഞ്ഞിരുന്നു; പ്രതികാരദാഹത്തോടെ.

അവരുടെ നേരെ കണ്ണയച്ചുകൊണ്ട്‌ സൂപ്രണ്ട്‌ പുലികേശന്‍ ഉച്ചത്തില്‍ ആജ്ഞാപിച്ചു.

“ഡ്യൂട്ടിയിലുള്ളവര്‍ ഡ്യൂട്ടി പോസ്റ്റിലേക്ക്‌!

പകല്‍ ഡ്യൂട്ടിക്കാര്‍ ഉടന്‍ പുറത്തേക്ക്‌!”

അദ്ദേഹത്തിന്‍റെ തൊട്ടടുത്ത്‌ കുരിശുവരിച്ച യേശുവിന്‍റെ ആകാരനിലയില്‍ ശിവരാജിന്‍റെ ശരീരം നിലത്തുകിടത്തി.

ആയിരത്തില്‍പരം കാലാളുകള്‍ ശിവരാജിന്‍റെ പ്രതിജ്ഞ ഏറ്റെടുത്തു കഴിഞ്ഞിരുന്നു.

അധ്യായം – 4

തടവറയ്‌ക്ക്‌ അതിന്‍റേതായ പ്രത്യേക നിയമങ്ങളുണ്ട്‌. നിയമങ്ങളും നടപടികളും തമ്മില്‍ മിക്കപ്പോഴും വൈരുദ്ധ്യങ്ങള്‍ സംഭവിക്കുന്നു. സൂപ്രണ്ട്‌ പുലികേശന്‍ സാറിന്‍റെ ഭരണത്തിന്‍ കീഴില്‍ നിയമങ്ങളും നടപടികളും രണ്ടും അദ്ദേഹം നിശ്ചയിക്കുന്നതാണ്‌. ശിവരാജിന്‍റെ കാര്യത്തില്‍ അവ എന്നും കഠിനമായിരുന്നു.

നാല്‌ വര്‍ഷം മുഴുവന്‍ ശിവരാജിനെ അദ്ദേഹം രാവും പകലും ഒറ്റമുറിയില്‍ ബന്ധിച്ചു; പതിനഞ്ച്‌ ദിവസത്തില്‍ കൂടുതല്‍ ഏകാന്തതടവില്‍ വെയ്‌ക്കാന്‍ ജയില്‍ നിയമം അദ്ദേഹത്തെ അനുവദിക്കുന്നില്ലെങ്കിലും. തൊട്ടടുത്ത മുറികളിലെല്ലാം മാനസീക രോഗികള്‍; അവരുടെ അലര്‍ച്ച; നിലവിളി; ബഹളങ്ങള്‍; മൂത്രമൊഴിക്കാനുള്ള ഓവുപോലുമില്ലാത്ത ഇരുട്ടുമുറി. സെല്ലിന്‍റെ മൂലയില്‍ ഒരിക്കലും ദുര്‍ഗന്ധം വിടാത്ത മൂത്രച്ചട്ടി. വരാന്തയില്‍ മങ്ങിയ വൈദ്യുതലാമ്പ്‌. ഏറ്റവും അസഹ്യമായത്‌ ദിനപത്രങ്ങള്‍പോലും ലഭ്യമല്ലാത്ത അവസ്ഥയാണ്‌; കാന്‍റീന്‍ സൗകര്യങ്ങളില്ല; കൂടിക്കാഴ്‌ചയ്‌ക്കുള്ള സൗകര്യമില്ല; തൊഴില്‍ അവകാശമില്ല.

സൂപ്രണ്ട്‌ സാര്‍ വ്യക്തമാക്കിയിരുന്നു: “നമ്മുടെ കൂട്ടത്തില്‍പ്പെട്ട ഒരാളെയാണവന്‍ തീര്‍ത്തത്‌. അതും ഹോം സിക്രട്ടറിയുടെ ബന്ധുവിനെ. നാളെ ഒരു പോലീസ്‌ ഐ.ജി.പോലും ആകാന്‍ സൗകര്യവും സാധ്യതയുമുള്ള ഒരു ചെറുപ്പക്കാരനെ. നമ്മുടെ ഒരു വാര്‍ഡനെയും അവന്‍ കൊല്ലാന്‍ ശ്രമിച്ചു. ഒരിക്കലും ഞാനവനെ വെളിച്ചം കാണിക്കില്ല; തീര്‍ച്ച.” ക്രൂരമായ ഈ തീര്‍പ്പ്‌ വര്‍ഷങ്ങളോളം നീണ്ടുപോയി.

എങ്കിലും ആ തീര്‍പ്പിനും ഒരു അന്ത്യമുണ്ടായി. ജുഡീഷ്യല്‍ ആക്‌റ്റിവിസത്തിന്‍റെ ഇളംതെന്നല്‍ ജയിലിന്നകത്തെയും തഴുകിയ ഒരു ഹ്രസ്വകാലം. ജയിലിനുള്ളില്‍ ഒരു പരാതിപ്പെട്ടി സ്ഥാപിക്കപ്പെട്ടു. അതിന്‍റെ പ്രയോഗക്ഷമത പരീക്ഷിക്കാനുള്ള ശ്രമം. ഒരു റിട്ടായി പരിഗണിക്കപ്പെടുകയും ശിവരാജിനെ ഹൈക്കോടതി മുമ്പാകെ ഹാജരാക്കാന്‍ ഉത്തരവാകുകയും ചെയ്‌തു. ജയിലധികാരികള്‍ വിരണ്ടുപോയ ഒരു സന്ദര്‍ഭമായിരുന്നു അത്‌. ശിവരാജിന്‍റെ നാവിനെ അവര്‍ ഭയപ്പെട്ടു. കോടതിയില്‍ ഹാജരാക്കാതിരിക്കാന്‍ നടത്തിയ ശ്രമങ്ങള്‍ വിഫലമായി.

ഹൈക്കോടതി മുമ്പില്‍ ശിവരാജിന്‍റെ ചോദ്യം ഇതായിരുന്നു. “എന്തിന്‌ വേണ്ടിയാണ്‌ നിയമങ്ങള്‍ പാലിക്കാന്‍ വേണ്ടിയോ? പാലിക്കാതിരിക്കാന്‍ വേണ്ടിയോ?” ജയില്‍നിയമത്തിലെയും ക്രിമിനല്‍ നടപടി ചട്ടത്തിലെയും മനുഷ്യാവകാശ നിയമത്തിലെയും വകുപ്പുകള്‍ ഉദ്ധരിച്ചുകൊണ്ട്‌ ഓള്‍ ഇന്‍ഡ്യ റൂളിംഗ്സിന്‍റെ പിന്‍ബലത്തോടെ ധ്വംസനങ്ങളുടെ അനുഭവങ്ങള്‍ അയാള്‍ വിവരിച്ചു. കോടതിയുടെ അതിശയം വാക്കുകളില്‍ വ്യക്തമായിരുന്നു: “നീ ശരിക്കും ഒരു ലോയര്‍ ആണോ?”

ശിവരാജ്‌ അപകടകാരിയായ തടവുകാരനാണെന്നും പണിയായുധങ്ങള്‍ ഒന്നും ഏല്‍പ്പിക്കാനാകില്ലെന്നുമുള്ള ജയിലധികാരികളുടെ എതിര്‍വാദത്തെ കോടതി പരിഹസിക്കുകയും പേന ഉപയോഗിച്ച്‌ ചെയ്യാവുന്ന സേവനമേഖലകള്‍ ഒന്നും ജയിലില്‍ ഇല്ലേ എന്ന്‌ വാക്കാല്‍ നിരീക്ഷിക്കുകയും ചെയ്‌തു.

അതിനെതുടര്‍ന്ന്‌ ശിവരാജ്‌ ജയിലിലെ എഴുത്തുകാരനായി; അഡ്വക്കേറ്റും ഗുമസ്‌തനുമായി. അയാളുടെ റൈറ്റിങ്ങ്‌ പാഡ്‌ ആശുപത്രിയുടെ തൊട്ടടുത്തുള്ള കെട്ടിടത്തിന്‍റെ വരാന്തയില്‍ ഭിത്തിയോട്‌ ചാരികിടക്കുന്നു.

പകല്‍സമയങ്ങളില്‍ സെല്ലില്‍നിന്ന്‌ പുറത്തുനില്‍ക്കാന്‍ അനുവദിക്കേണ്ടിവന്നപ്പോള്‍തന്നെ സൂപ്രണ്ട്‌ സര്‍ വ്യക്തമാക്കിയിരുന്നു. “ഇനി ഒരു അവസരമുണ്ടായാല്‍ സുപ്രീംകോടതിക്കുപോലും നിന്നെ രക്ഷിക്കാനാവില്ല.”

ഇന്നിതാ മറ്റൊരു കടുത്ത ഭീഷണികൂടി അയാളുടെ തലയ്‌ക്ക്‌ മുകളില്‍ തൂങ്ങിനില്‍ക്കുന്നു. എന്‍റെ മനസ്സ്‌ തീര്‍ത്തും അശാന്തമായി. ജയില്‍ ഗെയിറ്റിലേക്ക്‌ ഇടക്കിടെ കണ്ണോടിച്ചുകൊണ്ടിരുന്നു. തെങ്ങ്‌ മുറിക്കുന്ന ആരെങ്കിലും കടന്നുവരുന്നുണ്ടോ? കോടാലിയും ഈര്‍ച്ചവാളും മറ്റുമായി ഏതെങ്കിലും വണ്ടി ഇന്നര്‍ഗെയ്റ്റ്‌ കടക്കുന്നുണ്ടോ? എണ്ണിയാല്‍ തീരാവുന്ന കരിക്കുകളും തേങ്ങയും വീശി എത്രനേരം അയാള്‍ക്ക്‌ പ്രതിരോധിക്കാനാവും!

ശിവരാജിന്‌ യാതൊരു കൂസലുമില്ലായിരുന്നു. അന്ത്യശാസനമൊക്കെ അയാള്‍ വിസ്‌മരിച്ചതുപോലെ തോന്നി. തെങ്ങിന്‍റെ നെറുകയില്‍ പൂങ്കുലത്തണ്ടില്‍ ചാരി ഇരുന്നുകൊണ്ട്‌. തലയ്‌ക്ക്‌ മുകളിലെ സൂര്യനെപോലും മറന്ന്‌ അയാള്‍ മതിമറന്ന്‌ പാടുകയാണ്‌:

“എന്ത്‌ ശോഭയിതെന്ത്‌ ശാന്തി-

യിതെന്ത്‌ സൗഖ്യമിതെന്തുദാരത

ഈ വസുന്ധര സ്വര്‍ഗ്ഗമാകുന്നു

എന്‍റെ സ്വന്തമാകുന്നു…”

പകല്‍ സെല്ലില്‍നിന്ന്‌ പുറത്തുവിടാന്‍ തുടങ്ങിയത്‌ മുതല്‍ അയാളെ വീണ്ടും അപകടപ്പെടുത്താന്‍ വട്ടമിട്ടുകൊണ്ടിരുന്ന ചെറിയാന്‍ ഹെഡ്ഡിനെയും ജോസ്‌ വാര്‍ഡനെയും രഘുപതിസാറിനെയും മറ്റും ഇതേ കൂസലില്ലായ്‌മയോടെയാണ്‌ അയാള്‍ നേരിട്ടത്‌. ഒറ്റയ്‌ക്കും അസംഘടിതമായും ശിവരാജിനെ സമീപിക്കാന്‍ അവര്‍ക്കും ധൈര്യമുണ്ടായിരുന്നില്ല.

ആശുപത്രിയുടെ തൊട്ടടുത്തുള്ള കെട്ടിടത്തിന്‍റെ വരാന്തയില്‍ അയാള്‍ തന്‍റെ ജോലിയില്‍ മുഴുകി. ഞായറാഴ്‌ചയില്‍ ക്രിസ്‌ത്യന്‍ പള്ളിയായും വെള്ളിയാഴ്‌ച മദ്ധ്യാഹ്നത്തില്‍ മുസ്ലീംപള്ളിയായും മറ്റു പ്രഭാതങ്ങളില്‍ ഹിന്ദുദേവാലയമായും, ഓഫീസ്‌ സമയങ്ങളില്‍, പേരിന്ന്‌ മാത്രമെങ്കിലും, കുടിപള്ളിക്കൂടമായും രൂപാന്തരപ്പെടുന്ന ആ കെട്ടിടത്തിന്‍റെ വരാന്തയില്‍ ഇരുന്ന്‌ ജോലിചെയ്യാന്‍ അയാള്‍ക്ക്‌ സന്തോഷമായിരുന്നു. പുറത്ത്‌ വിശ്വാസികള്‍ക്കിടയില്‍ ഈ ഏകഭാവം എന്തുകൊണ്ടാണ്‌ സംഭവിക്കാത്തതെന്ന്‌ അയാള്‍ സദാ ഉല്‍ക്കണ്‌ഠപ്പെട്ടു.

ഡോക്‌ടര്‍ കമല്‍നാഥിന്‍റെ പിന്തുടര്‍ച്ചക്കാരനായ ഡോ. അന്‍വര്‍ ആസ്‌പത്രി ഗേറ്റ്‌ കടക്കുമ്പോള്‍ എന്നും വിളിച്ച്‌ ചോദിക്കും: “ശിവരാജ്‌ എന്തെങ്കിലും വിശേഷം?” ശിവരാജ്‌ പുഞ്ചിരിയോടെ അദ്ദേഹത്തെ അഭിവാദ്യം ചെയ്യും.

ചുരുങ്ങിയ ദിവസങ്ങള്‍ക്കുള്ളില്‍ ശിവരാജ്‌ തടവുകാര്‍ക്കിടയില്‍ സമ്മതനായി. അയാള്‍ എഴുതുന്ന പരാതികള്‍ക്ക്‌ പ്രത്യേകമായൊരു ആകര്‍ഷണമുണ്ടായിരുന്നു; ഫലപ്രാപ്‌തിയും. ധര്‍മ്മാപ്പീലുകള്‍ക്ക്‌ വസ്‌തുതാപരമായ ആഴവും പരപ്പും നിയമപരമായ പിന്‍ബലവുമുണ്ടായിരുന്നു. ജയിലില്‍നിന്ന്‌ കിട്ടുന്ന പോസ്റ്റുകാര്‍ഡുകളില്‍ കുനുകുനെയെങ്കിലും, വടിവൊത്ത രീതിയില്‍ വികാരസാന്ദ്രമായി കത്തുകള്‍ എഴുതിക്കിട്ടുന്നതിനുവേണ്ടി തടവുകാര്‍ ഒഴിവ്‌ സമയങ്ങളില്‍ അയാളുടെ സമീപം എത്തി. മെമ്മോകള്‍ക്ക്‌ മറുപടി എഴുതികിട്ടുന്നതിനുവേണ്ടി ഉദ്യോഗസ്ഥന്മാരും പാത്തും പതുങ്ങിയും ശിവരാജിനെ സമീപിക്കുന്നത്‌ പതിവായി. വെല്‍ഫയര്‍ ഓഫീസര്‍ വിന്‍സന്‍റ് സാറും ഡോക്‌ടര്‍ അന്‍വറും ശിവരാജിനെ അകമഴിഞ്ഞ്‌ സഹായിച്ചു.

സഹതടവുകാരോടും തന്നെ സമീപിക്കുന്ന ഉദ്യോഗസ്ഥന്മാരോടും നിരന്തരം ചോദ്യങ്ങള്‍ ചോദിക്കുന്നത്‌ അയാളുടെ ശീലമായിരുന്നു. ഒരു ഗവേഷകന്‍റെ കൗതുകത്തോടെ അയാള്‍ കണ്ണും കാതും സദാ കൂര്‍പ്പിച്ചിരുന്നു. ഈ ചര്യ ഒരു ഗവേഷണം തന്നെയാണെന്ന്‌ ആര്‍ക്കും സങ്കല്‍പ്പിക്കാനാവില്ലായിരുന്നു. തടവുകാരുടെയും ഉദ്യോഗസ്ഥന്മാരുടെയും പ്രശ്‌നങ്ങളില്‍ ഇടപെട്ടുകൊണ്ടും ഓരോ പ്രശ്‌നങ്ങളിലും പ്രതികരിച്ചുകൊണ്ടും അയാള്‍ വിഷയങ്ങളുടെ ആഴങ്ങളിലേക്കും പരപ്പിലേക്കും സഞ്ചരിച്ചുകൊണ്ടിരുന്നു. അയാളുടെ അന്വേഷണസ്വഭാവത്തെപ്പറ്റി ആരെങ്കിലും ചോദിക്കുകയാണെങ്കില്‍ നിറഞ്ഞ ചിരിയോടെ അയാള്‍ പറയും: “അറിയുകയെന്നതാണ്‌ പ്രധാനം. അജ്ഞതയാണ്‌ ഏറ്റവും വലിയ തടവ്‌. അറിവില്ലായ്‌മയെ ഭേദിക്കുന്നതാണ്‌ യഥാര്‍ത്ഥ മോചനം.”

തടവുകാരുടെ കൂട്ടായ നിരാഹാരത്തിന്‍റെ രണ്ടു ദിവസം മുമ്പ്‌ ശിവരാജ്‌ എന്നെ ഞെട്ടിച്ച ദിവസമായിരുന്നു അത്‌.

ശിവരാജിന്‍റെ സെല്‍ കെട്ടിടത്തില്‍ തന്നെയായിരുന്നു എനിക്ക്‌ അന്ന്‌ നൈറ്റ്‌ ഡ്യൂട്ടി. ആറിനും ഒമ്പതിനുമിടയിലെ ആദ്യത്തെ ഷിഫ്‌റ്റില്‍ ശിവരാജിനെ കണ്ട്‌ സംസാരിക്കാന്‍ എനിക്ക്‌ അവസരം ലഭിച്ചിരുന്നില്ല. പകലത്തെയും രാത്രിയിലെയും ഉദ്യോഗസ്ഥന്മാര്‍ നടത്തുന്ന ജോയിന്‍റ് സര്‍ച്ചിലായിരുന്നു ഞങ്ങള്‍ ഏവരും. ജോയിന്‍റ് സെര്‍ച്ച്‌ ജയിലുദ്യോഗസ്ഥന്മാരുടെ ശക്തിപ്രകടനവും താക്കീതുമാണ്‌. തടവുകാരുടെ സമരത്തെപ്പറ്റി പുലികേശന്‍സാര്‍ മണം പിടിച്ചിരുന്നു. ജോയിന്‍റ് സര്‍ച്ച്‌ അതിന്നെതിരായി കൈക്കൊള്ളുന്ന നടപടിയാണ്‌. ഒരു റെയിഡിലെന്നപോലെ, ഓരോ മുറിയും അരിച്ചുപെറുക്കുന്നു. കണ്ണില്‍ കണ്ടതെല്ലാം വാരിവലിച്ചെറിയുന്നു. അപരാധികളെന്ന്‌ തോന്നുന്നവരെയെല്ലാം കുനിച്ചുനിറുത്തി ഇടിക്കുന്നു; അവരുടെ നാഭിനോക്കി തൊഴിക്കുന്നു. തമിഴ്‌തെറികള്‍ വിളിച്ച്‌ അപമാനിക്കുന്നു. അന്നത്തെ സര്‍ച്ചും പതിവുപോലെ രൗദ്രതയോടെ കടന്നുപോയി. ശിവരാജിന്‍റെ സെല്ലില്‍ സെര്‍ച്ച്‌ നിത്യേന രാവിലെയും വൈകീട്ടും പതിവുള്ളതിനാല്‍ അയാള്‍ക്കതില്‍ യാതൊരു കൂസലുമുണ്ടാകാറില്ല. ഹൈക്കോടതിയുടെ ഇടപെടലിന്‌ ശേഷം അയാളുടെ സെല്ലില്‍ കയറുന്നവര്‍ തെറിവിളിക്കാന്‍ ധൈര്യപ്പെടാറില്ല. ശിവരാജിന്‍റെ സെല്ലില്‍ അനധികൃതമായ ഒന്നും ഉണ്ടാകാറില്ല. സെല്ലിന്‍റെ മൂലയില്‍ അടുക്കിവെച്ചിട്ടുള്ള ഹരിജികളുടെയും അപ്പീലുകളുടെയും കെട്ടുകള്‍ വലിച്ചുവാരിയിടാന്‍ അയാള്‍ ആരെയും അനുവദിക്കാറില്ലെന്ന്‌ മാത്രം.

രാത്രി പന്ത്രണ്ടിനും മൂന്നിനും ഇടയ്‌ക്കുള്ള ഷിഫ്‌റ്റില്‍ ഞാന്‍ റാന്തല്‍ വീശി വരാന്തയിലൂടെ അങ്ങോട്ടുമിങ്ങോട്ടും നടന്നുകൊണ്ടിരുന്നു. എനിക്ക്‌ ശിവരാജിനോട്‌ സംസാരിക്കണമെന്ന്‌ തോന്നി. ബാരക്ക്‌ കെട്ടിടത്തിലെ ഡ്യൂട്ടി വാര്‍ഡര്‍ ഹെഡ്‌ വാര്‍ഡറുടെ കൂടെ ഓരോ ബ്ലോക്കിന്റെയും വാതില്‍ക്കലെത്തി ഉള്ളിലേക്ക്‌ നോക്കി അടുത്തതിലേക്ക്‌ നീങ്ങിക്കൊണ്ടിരിക്കുന്നു. അദ്ദേഹം മുറ്റം ക്രോസ്‌ ചെയ്‌ത്‌ സെല്‍ കെട്ടിടത്തിലെത്തി ഓരോ മുറിയായി ടോര്‍ച്ചടിച്ചു നോക്കി. ശിവരാജ്‌ നല്ല ഉറക്കത്തില്‍ തന്നെയാണ്‌. ഹെഡ്‌വാര്‍ഡര്‍ ഗെയ്‌റ്റ്‌ കടന്ന്‌ രണ്ടാം ബ്ലോക്കിലേക്ക്‌ പോയിക്കഴിഞ്ഞപ്പോള്‍ ഞാന്‍ വരാന്തയിലൂടെ അങ്ങോട്ടുമിങ്ങോട്ടും നടന്നുകൊണ്ടിരുന്നു. ബാരക്ക്‌ കെട്ടിടത്തിലെ ഡ്യൂട്ടി വാര്‍ഡര്‍ ഉറക്കത്തിലേക്ക്‌ ആണ്ട്‌ കഴിഞ്ഞു. ഡ്യൂട്ടിയില്‍ ഇരിക്കുകയോ കിടക്കുകയോ ചെയ്യാറില്ലാത്തതിനാല്‍ ഞാന്‍ വരാന്തയിലൂടെ നടന്നുകൊണ്ടിരുന്നു. നിരാഹാര സമരത്തിന്നിടയില്‍ സ്വയം സംയമനം പാലിക്കണമെന്ന്‌ ശിവരാജിനെ വീണ്ടും ഉപദേശിക്കാന്‍ ആഗ്രഹമുണ്ടായിരുന്നെങ്കിലും, അയാളെ വിളിച്ചുണര്‍ത്താന്‍ ഞാന്‍ മടിച്ചു.

ശിവരാജിന്റെ സെല്ലിന്റെ വാതില്‍ക്കല്‍ ആളനക്കം കണ്ട്‌ ഞാന്‍ നിന്നു. കമ്പിയഴികളില്‍ പിടിച്ച്‌ അയാള്‍ പുഞ്ചിരിയോടെ നില്‍ക്കുന്നു.

“ഉറങ്ങിയിട്ടില്ല. കാത്തിരിക്കുകയായിരുന്നു” അയാള്‍ ഒച്ചതാഴ്‌ത്തി പറഞ്ഞു: “ദിനകരന്‍ സാറിന്റെ ഒരു സഹായം വേണം.”

ഒരിക്കലും ഒരു സഹായാഭ്യര്‍ത്ഥനയും നടത്താറില്ലാത്ത അയാള്‍ ഈ പാതിരാനേരത്ത്‌ എന്താകും ആവശ്യപ്പെടുന്നതെന്ന്‌ ഞാന്‍ ആശങ്കപ്പെട്ടു.

കമ്പിയഴികള്‍ക്കിടയിലൂടെ ഒരു കെട്ട്‌ കടലാസുകള്‍ നീട്ടിക്കൊണ്ട്‌ അയാള്‍ പറഞ്ഞു: “കാറ്റും കോളും അടങ്ങുന്നതുവരെ ഈ കെട്ട്‌ സാര്‍ സൂക്ഷിക്കണം.”

ഒരു കേസ്‌ കെട്ടുപോലെ മടക്കിയ നിലയില്‍ കവര്‍പേജില്‍ “ഭഗത്‌ വേഴ്സസ് സ്റ്റേറ്റ് ഓഫ്‌ കേരള” എന്ന്‌ എഴുതിയ ആ കെട്ട്‌ എന്റെ കയ്യില്‍ കിടന്ന്‌ വിറച്ചു. ഭയം എന്റെ ശരീരമാകെ പടര്‍ന്നു. നിയമവിരുദ്ധമായ ഒരു കൊടുക്കല്‍ വാങ്ങലുകളും തടവുകാരുമായി നടത്താറില്ലാത്ത ഞാന്‍ എന്തുചെയ്യണമെന്നറിയാതെ കുഴങ്ങി. അത്‌ തിരിച്ചേല്‍പിക്കുകയാണ്‌ നല്ലതെന്ന്‌ വിവേകം ഉപദേശിച്ചു. എങ്കിലും ശിവരാജിന്റെ അപേക്ഷ നിരസിക്കാനും മനസ്സനുവദിച്ചില്ല.

ഉറക്കപായിലേക്ക്‌ മടങ്ങുന്നതിന്നിടയില്‍ ശിവരാജ്‌ പറയുന്നുണ്ടായിരുന്നു. “സാറിന്നത്‌ വായിച്ചുനോക്കാം; ക്വാര്‍ട്ടേഴ്‌സില്‍ എത്തിക്കഴിഞ്ഞതിന്‌ ശേഷം മാത്രം. വിമര്‍ശനങ്ങള്‍ വേണം”. ശിവരാജിന്റെ ആത്മകഥ ആയിരിക്കുമോ അതെന്നായിരുന്നു എന്റെ വിചാരം. ആ കെട്ട്‌ എന്റെ തൊപ്പിക്കുള്ളില്‍ ഒളിപ്പിച്ചു തലയില്‍നിന്ന്‌ മാറ്റാതെ രാത്രിമുഴുവന്‍ എരിപൊരി സഞ്ചാരത്തോടെ ഞാന്‍ കഴിച്ചുകൂട്ടി.

ആകാംക്ഷ അടക്കാന്‍ എനിക്ക്‌ ബുദ്ധിമുട്ടായിരുന്നു. ക്വാര്‍ട്ടേഴ്‌സില്‍ എത്തിയ ഉടന്‍ വാതില്‍ കുറ്റിയിട്ട്‌ ഞാനത്‌ വായിക്കാനിരുന്നു. “ഭഗത്‌ വേഴ്സസ് സ്റ്റേറ്റ് ഓഫ്‌ കേരള” എന്നത്‌ കേസ്‌ ഫയലാണെന്ന്‌ തോന്നിപ്പിക്കാന്‍ മാത്രം. അടുത്ത രണ്ട്‌ പേജുകള്‍ മുഴുവന്‍ സുപ്രീംകോടതിയുടെ ചില നിരീക്ഷണങ്ങളുടെ പകര്‍പ്പുകള്‍. അടുത്ത പേജുകളില്‍ ജനാധിപത്യമുള്ള ഒരു പരിഷ്‌കൃത സമൂഹത്തിലെ ജയില്‍ എങ്ങനെയായിരിക്കണമെന്ന രൂപരേഖ. അടുത്ത പേജുകള്‍ എന്നെ ശരിക്കും അമ്പരിപ്പിച്ചുകളഞ്ഞു. ജയിലിലെ യഥാര്‍ത്ഥ ജീവിതത്തിന്റെ ഇത്രയധികം വസ്‌തുതകള്‍ ശിവരാജ്‌ എങ്ങനെയാണ്‌ സംഭരിച്ചിട്ടുണ്ടാവുക! എനിക്കുപോലും അജ്ഞാതമായതും, അവ്യക്തമായി മാത്രം അറിയാവുന്നതുമായ നിരവധി കാര്യങ്ങള്‍ സൂപ്രണ്ടും മറ്റു മേലുദ്യോഗസ്ഥന്മാരും നടത്തുന്ന അഴിമതികളുടെ നേര്‍ചിത്രങ്ങള്‍. ഉദ്യോഗസ്ഥന്മാര്‍ നടത്തുന്ന ക്രൂരമായ മര്‍ദ്ദനങ്ങളുടെ വിവരണങ്ങള്‍ മര്‍ദ്ദനങ്ങള്‍ എങ്ങനെ അഴിമതിയുടെ മറവാകുന്നുവെന്ന വസ്‌തുതകള്‍. തടവുകാരുടെ കുടുംബങ്ങളുമായും സുഹൃത്തുക്കളുമായും ഉദ്യോഗസ്ഥന്മാരുണ്ടാക്കുന്ന അവിഹിതബന്ധങ്ങള്‍. അതുവഴി ജയിലിനുള്ളില്‍ ചില തടവുകാര്‍ നേടുന്ന അനര്‍ഹമായ സ്വാധീനങ്ങളും സ്ഥാനങ്ങളും. കഞ്ചാവും മറ്റും കടന്നുവരുന്ന ഇടനാഴികള്‍. ഉദ്യോഗസ്ഥന്മാര്‍ക്കിടയിലെ ജാതീയവും മതപരവുമായ വിവേചനങ്ങള്‍ അന്യായം പ്രവര്‍ത്തിക്കാനാഗ്രഹിക്കാത്ത ഉദ്യോഗസ്ഥന്മാരുടെ മേലുള്ള സമ്മര്‍ദ്ദങ്ങളും അവര്‍ അനുഭവിക്കുന്ന അവഗണനകളും തടവുകാര്‍ക്കിടയില്‍തന്നെ, വര്‍ഗ്ഗവിശകലനംപോലെ, ചില വിശകലനങ്ങള്‍ നടത്തിയിരിക്കുന്നു. കൊടും കുറ്റവാസനയുള്ളവര്‍, കുറ്റവാസനയുള്ളവര്‍, കുറഞ്ഞ കുറ്റവാസനയുള്ളവര്‍, നിഷ്‌കളങ്കര്‍, ബലിയാടുകള്‍, ബിനാമികള്‍. കുറ്റവാസനയുള്ളവരും, കൊടും കുറ്റവാസനയുള്ളവരും വളരെ ചെറിയൊരു ശതമാനമേ ഉള്ളൂവെന്നും ഈ വിഭാഗവും സാധാരണ തടവുകാരെ ഉദ്യോഗസ്ഥന്മാരെപോലെ നാനാവിധത്തില്‍ ദ്രോഹിക്കുന്നവരാണെന്നും അയാള്‍ നിരീക്ഷിച്ചു. അര്‍ഹതപ്പെട്ടവരാണെങ്കിലും ആനുകൂല്യങ്ങള്‍ ലഭിക്കാത്തവര്‍ എന്നും അര്‍ഹതയില്ലെങ്കിലും, ഹീനമായ കുറ്റകൃത്യങ്ങളില്‍ ഏര്‍പ്പെട്ടവരാണെങ്കിലും ആനുകൂല്യങ്ങള്‍ ലഭിക്കുന്നവരെന്നും തടവുകാരെ മറ്റൊരുവിധത്തില്‍ കൂടി അയാള്‍ വിഭജിച്ചിരിക്കുന്നു. ബഹുഭൂരിപക്ഷം തടവുകാരുടെ നേര്‍ക്കുള്ള അനുകമ്പയും സ്‌നേഹവും ആ പ്രബന്ധത്തിലുടനീളം നിറഞ്ഞുനില്‍ക്കുന്നു. നിത്യേന കാണുന്ന കാഴ്‌ചകളുടെ വ്യത്യസ്ഥവും വിപരീതവുമായ ഒരു വ്യാഖ്യാനമായിരുന്നു അത്‌.

അപൂര്‍ണ്ണമെങ്കിലും, ശിവരാജിന്റെ രചന എന്നെ അത്യധികം സ്വാധീനിച്ചു. അതെന്റെ മനസ്സിനെ ഇളക്കിമറിച്ചുകൊണ്ടിരുന്നു. ജയിലറകള്‍ മനുഷ്യത്വപൂര്‍ണ്ണമാകണമെന്ന്‌ ആഗ്രഹിക്കുന്ന ഒരാളാണ്‌ ഞാനും. യഥാര്‍ത്ഥ അവസ്ഥ അതിന്‌ വിപരീതമാണെന്നതിനാല്‍ തൊഴില്‍പരമായി ഞാന്‍ തീര്‍ത്തും നിരാശനുമായിരുന്നു.

ശിവരാജിനോടുള്ള ബഹുമാനവും അടുപ്പവും ഇരട്ടിച്ചു. അയാള്‍ക്ക്‌ ഒരു ആപത്തും സംഭവിക്കരുതെന്ന്‌ ഞാന്‍ ഉല്‍ക്കടമായി ആഗ്രഹിച്ചുകൊണ്ടിരുന്നു. പുലികേശന്‍ സാര്‍ കടുംപിടുത്തം ഉപേക്ഷിക്കുമെന്ന വ്യാമോഹമൊന്നും എനിക്കില്ല. ശിവരാജിനെ അപകടപ്പെടുത്താനുള്ള നീക്കവുമായി എന്തെങ്കിലും നടപടി ഉടന്‍ ഉണ്ടാവുമെന്ന്‌ തന്നെ ഞാന്‍ ഉല്‍ക്കണ്‌ഠപ്പെട്ടു.

ഇതേ ഉല്‍ക്കണ്‌ഠ തടവുകാര്‍ക്കെല്ലാം ഉണ്ടായിരുന്നു. ഉച്ചഭക്ഷണത്തിന്റെ മഞ്ചല്‍തട്ടുകള്‍ ഓരോ ബ്ലോക്കിലും എത്തിയപ്പോള്‍ തടവുകാരും അത്യധികം ആകുലരാണെന്ന്‌ തോന്നി. ആര്‍ക്കും ഭക്ഷണം വാങ്ങാന്‍ താല്‍പര്യമുണ്ടായിരുന്നില്ല. അവരുടെ മനസ്സും കണ്ണുകളും ശിവരാജിന്റെ നേര്‍ക്കായിരുന്നു. അല്ലെങ്കില്‍ ശനിയാഴ്‌ചകളില്‍ ആഹാരത്തിന്‌ മുമ്പിലെത്താന്‍ എന്തൊരു ആവേശമാണവര്‍ പ്രകടിപ്പിക്കാറുള്ളത്‌. ഇറച്ചികറിക്കുള്ള നാളികേര കഷണങ്ങള്‍ മൂപ്പിക്കുന്ന മണം പരക്കാന്‍ തുടങ്ങുമ്പോള്‍തന്നെ എല്ലാവരും കൊതിയോടെ കാത്തിരിക്കും. ഇന്നാകട്ടെ, വാര്‍ഡര്‍മാര്‍ ലാത്തിവീശുകയും ഒച്ചവെക്കുകയും ചെയ്യുന്നതുകൊണ്ടു മാത്രമാണവര്‍ പ്ലേറ്റുകളുമായി മഞ്ചല്‍ തട്ടിന്നടുത്തേക്ക്‌ നീങ്ങികൊണ്ടിരുന്നത്‌. ശിവരാജ്‌ ഉറക്കെ വിളിച്ചുപറയുന്നുണ്ടായിരുന്നു: “ആരും ഭക്ഷണം ബഹിഷ്‌കരിക്കരുത്‌. അന്നം ഊര്‍ജ്ജമാണ്‌. അന്നം തന്നെയാണ്‌ ദൈവം. ഉണ്ണാവ്രതം ഇന്നത്തെ സമരരൂപമല്ല. കഴിഞ്ഞദിവസം തല്ലിക്കെടുത്തിയ ഉണ്ണാവ്രതത്തിന്റെ പരിഹാരക്രിയയാണിന്ന്‌. അയാള്‍ കരിക്ക്‌ വെട്ടികുടിക്കുകയും സഹജീവികളെ പ്രോത്സാഹിപ്പിക്കുകയും ചെയ്‌തുകൊണ്ടിരുന്നു.

എങ്കിലും ഓരോ ബ്ലോക്കിലെയും വെയ്‌സ്റ്റ്‌ കുഴികള്‍ നിറഞ്ഞു കവിഞ്ഞു.

രണ്ടുമണിക്ക്‌ പകരക്കാരന്‍ ഉണ്ണി കയറിവന്നത്‌ മരവിപ്പിക്കുന്ന വിവരവുമായാണ്‌. “രഘുപതിസാറിന്റെ ക്യാബിനില്‍ ഹണ്ടര്‍ ഗ്യാങ്ങ്‌ മുഴുവന്‍ ഒത്തുകൂടിയിരിക്കുകയാണ്‌.” ചെറിയാന്‍ ഹെഡ്ഡിനെയും അയാളുടെ മര്‍ദ്ദകലോബിയെയും ഉണ്ണിവിളിക്കുന്ന പേരാണ്‌ ഹണ്ടര്‍ ഗ്യാങ്ങ്‌. “ശിവരാജിന്റെ കഥ ഇന്ന്‌ അവസാനിപ്പിക്കുമെന്നാണവര്‍ പറയുന്നത്‌.”

കൂടുതല്‍ കേള്‍ക്കാന്‍ ആകാതെ ഞാന്‍ ടവറില്‍നിന്നും ഇറങ്ങി.

വിശപ്പ്‌ തോന്നിയില്ല. സ്റ്റാഫ്‌ മെസ്സില്‍ കയറി കണ്ണും മുഖവും ശക്തമായി കഴുകി. ഒരു സിഗരറ്റ്‌ വാങ്ങി തീപ്പെട്ടി ഉരയ്‌ക്കാന്‍ തുടങ്ങുമ്പോള്‍ തോളില്‍ പരിചിതമായ ഒരു കൈതലോടല്‍, തിരിഞ്ഞുനോക്കിയപ്പോള്‍ മുമ്പില്‍ കണ്ണന്‍ സാര്‍. അതേ മന്ദഹാസത്തോടെ. രണ്ടുവര്‍ഷം മുമ്പാണദ്ദേഹം ജോലിയില്‍നിന്ന്‌ വിരമിച്ചത്‌. പിന്നീടദ്ദേഹം ജയില്‍ പരിസരത്ത്‌ വരികയോ, ആരെയെങ്കിലും ഒന്ന്‌ വിളിക്കുകയോ ചെയ്‌തിട്ടില്ല. റിട്ടയര്‍മെന്റിന്റെ യാതൊരു ചടങ്ങുകളും സ്വീകരിക്കാതെ ഒരൊറ്റ അപ്രത്യക്ഷമാകല്‍. ശരിക്കും മാഞ്ഞുപോയതുപോലെ. ഞാന്‍ ജയിലില്‍ എത്തിയ ആദ്യ ദിനം ഓര്‍ത്തുപോയി. അന്ന്‌ അദ്ദേഹം നല്‍കിയ ഉപദേശങ്ങള്‍. അന്നത്തെ അനുഭവങ്ങള്‍. പിന്നീടും എന്തൊക്കെ സഹായങ്ങള്‍ അദ്ദേഹം നല്‍കിയിരിക്കുന്നു!

സ്‌നേഹപൂര്‍വ്വം എന്റെ കയ്യില്‍ തലോടിക്കൊണ്ട്‌ അദ്ദേഹം പറഞ്ഞു: “വരാനാഗ്രഹിച്ചതല്ല; ഈ നരകത്തിലേക്ക്‌. എങ്കിലും വന്നു. മകളുടെ വിവാഹമാണ്‌. അടുത്ത പതിനഞ്ചിന്‌. പാപക്കറ പറ്റിയിട്ടില്ലാത്ത നിന്നെപോലുള്ള ചുരുക്കം ചില സുഹൃത്തുക്കളുടെ സാന്നിദ്ധ്യം; മകളെ അനുഗ്രഹിച്ച്‌ യാത്രയാക്കാന്‍ ക്ഷണിക്കാനാണ്‌ വന്നത്‌.

ഞാന്‍ വാത്സല്യത്തോടെ അദ്ദേഹത്തിന്റെ കൈപിടിച്ചുകൊണ്ടു നടന്നു. ജയില്‍ കവാടത്തിലെത്തിയപ്പോള്‍ അദ്ദേഹത്തെ ഉള്ളിലേക്ക്‌ ക്ഷണിച്ചു. കൈവിടുവിച്ചുകൊണ്ട്‌ അദ്ദേഹം പറഞ്ഞു: “വേണ്ട സുഹൃത്തെ, ഇതിന്നകത്ത്‌ ചവിട്ടാന്‍ ഒരു നിര്‍ഭാഗ്യവും ഇനി ഇടവരുത്താതിരിക്കട്ടെ എന്നാണെന്റെ ഒരേ ഒരു പ്രാര്‍ത്ഥന.”

ക്ഷണം ഒരിക്കല്‍കൂടി ആവര്‍ത്തിച്ച്‌ കത്തും നല്‍കി അദ്ദേഹം നടന്നു. പെട്ടെന്ന്‌ എന്തോ ഓര്‍ത്തിട്ടെന്നപോലെ തിരിച്ചുവന്നു. അകത്ത്‌ തെങ്ങിന്‍ മുകളിലെ മുദ്രാവാക്യത്തിലേക്ക്‌ ശ്രദ്ധിച്ചുകൊണ്ട്‌ ഒരു നിമിഷം നെടുവീര്‍പ്പിട്ടു. “എനിക്കു അവനെ ഒന്ന്‌ കാണണം, ഒരു തവണകൂടി. …. ഇനി ഒരുപക്ഷെ ഒരിക്കലും അവനെ കാണാന്‍ സാധിക്കാതെ വന്നെങ്കിലോ!” ജയിലിന്നകത്തേക്ക്‌ കാലെടുത്തുവെയ്‌ക്കാന്‍ ഭാവിച്ച അദ്ദേഹം കാല്‍ പിന്‍വലിച്ചുകൊണ്ട്‌ പറഞ്ഞു: “അല്ലെങ്കില്‍ വേണ്ട; ഞാനവനെ കുരിശുകുന്നിന്റെ മുകളില്‍ ചെന്ന്‌ കാണാം.” എന്റെ കൈകള്‍ രണ്ടും കവര്‍ന്ന്‌ നെഞ്ചിലേക്ക്‌ ചേര്‍ത്തുകൊണ്ട്‌ അദ്ദേഹം പറഞ്ഞു: “പ്രതികരണ മനസ്സും നന്മയും കെടാതെ സൂക്ഷിക്കുന്ന അവനെ ഞാന്‍ കാല്‌തൊട്ട്‌ നമസ്‌കരിക്കുന്നതായി പറയണം, ജീവനോടെ തിരിച്ചുകിട്ടുകയാണെങ്കില്‍.”

അദ്ദേഹം നടന്നുനീങ്ങുന്നതും നോക്കി ഞാന്‍ നിന്നു, വിങ്ങിയ മനസ്സോടെ.