CINEMA

”അതേയ്, ചേട്ടായ്യേ… ഈ ഒട്ടുപാലിനുണ്ടായവന്‍ എന്നു വെച്ചാ എന്നാ?”

പാതിരാത്രിക്ക്… ശരിക്കും പറഞ്ഞാ രാവിലെ എന്‍റെ കനേഡിയന്‍ സമയം 2.14 ന്‌ ഒരുത്തന്‍ മീനച്ചിലാറിന്‍റെ തീരത്തുള്ള അരുവിത്തുറേലെ റബര്‍ത്തോട്ടത്തിനു നടുക്കുള്ള വീട്ടീന്ന് എന്നെ വിളിച്ചുചോദിക്കുന്ന ചോദ്യമാണിത്‌.

എനിക്ക് ദേഷ്യം വന്നു : ”പോടാ വെച്ചിട്ട്. നിന്നോടു ഞാന്‍ പലവട്ടം പറഞ്ഞിട്ടുണ്ട്, ഈ സമയത്ത് വിളിക്കരുതെന്ന്‌.”

അവന്‍ : സോറി, ചേട്ടായീ… ഞാനേ.. അറിയാതെ. അവിടിപ്പം പാതിരാത്രിയാ അല്ലേ? ഇവിടെയിപ്പം പകലു പതിനൊന്നേമുക്കാലാ. ന്നാപ്പിന്നെ ഞാന്‍ വെച്ചിട്ട് പിന്നെ വിളിക്കാം കേട്ടോ?”

ഞാന്‍ : ”പിന്നെ വിളിക്കാന്നു നീ പറഞ്ഞാ, നാളെ നീ എന്‍റെ രാത്രി മൂന്നുമണിക്കുവിളിക്കും. പിന്നേം എന്‍റെ ഒറക്കം കളയും. ഇപ്പത്തന്നെ പറഞ്ഞു തൊലയ്ക്ക്. ന്തായാലും ന്‍റെ ഒറക്കം കളഞ്ഞു, നോബീ.”

നോബി എന്ന അവന്‍ : ”ഒരു സംശയാരുന്നേ…. ഈ ഒട്ടുപാലിനുണ്ടായ…”

ഞാന്‍ : ”അപ്പം നീ ജോജി കണ്ടൂല്ലേ?”

നോബി : ”കണ്ടു. എനിക്ക് പയങ്കര ഇഷ്ടായി. നമ്മടെ വീടുകളിലൊക്കെ കാണണ പോലെ….. സമേം കളയാതെ ഓനക്കുട്ടന്‍ചേട്ടായി അതൊന്നു പറഞ്ഞുതന്നേ….”

ഞാന്‍ : ”ഇപ്പം, നിന്നെ ഞാന്‍ വിളിക്കേണ്ടത് ആ പേരാ. അവടെ ആരേം കണ്ടില്ലേടാ ഇതിന്‍റെ അര്‍ത്ഥം ചോദിക്കാന്‍? നിന്‍റെ അപ്പനോട് ചോദിച്ചോ? അപ്പന്‍ നിന്‍റെ ബെസ്റ്റ് ഫ്രെണ്ടാന്നാണല്ലോ എന്നോടു പറഞ്ഞേക്കണെ.”

നോബി: ”ഞാന്‍ അപ്പനോടാ ആദ്യം ചോദിച്ചത്. എന്നെ ഓടിച്ചു. തല്ലീല്ലെന്നേയൊള്ളു.”

ഞാന്‍ : ”എടാ നോബീ… നിന്‍റെ അപ്പന്‍റെ അനിയന്‍റെ പ്രായേ എനിക്കുള്ളൂ. രണ്ടുവര്‍ഷത്തെ വെത്യാസം. എന്നിട്ടും അവന്‍റെയൊരു ചേട്ടായി വിളി. നീ കൂട്ടുകാരെയാരേം വിളിച്ചില്ലേ?”

നോബി : ”ഓ എനിക്കത്ര കൂട്ടുകാരൊന്നും ഇല്ലെന്നേ. ഒന്നുരണ്ടുപേരോടൊക്കെ ചോദിച്ചു. ഓ അവമ്മാര്‍ക്കൊന്നും അറിയാമ്മേല.”

ഞാന്‍ : ”അസമയത്ത് ഇന്‍റര്‍ കോണ്ടിനെന്‍റല്‍ ടോക് റ്റൈമെടുത്ത് ചോദിക്കാന്‍ കണ്ട ചോദ്യം!”

നോബി : ”ഓ… ഇതിപ്പം വാട്ട്സാപ്പല്ലേ? ചെലവൊന്നും ആകത്തില്ല. ചുരുക്കത്തില്‍ ഓനക്കുട്ടന്‍ ചേട്ടായിക്കും ഇതറിയാമ്മേലെന്നാ തോന്നണെ. അതിനാ ഈ ഉരുണ്ടുകളിം, ദേഷ്യോം..”

ഞാന്‍ : ”അല്ലടാ… അതൊരു വെല്യ തെറിയാ….എനിക്കിപ്പം ഫോണിലൂടെയൊന്നും അത് പറഞ്ഞുതരാന്‍ മേല.”

നോബി വിടാന്‍ ഭാവമില്ലായിരുന്നു : ”ന്നാലും… റഫ് ആയിട്ട്,,,ഒന്ന്…..”

എതാണ്ട് അര നൂറ്റാണ്ട് മുമ്പ് ചീങ്കല്ലേല്‍ ഷാപ്പില്‍ വച്ചു നടന്ന ഒരു വാക്കേറ്റത്തില്‍ പിള്ളേച്ചന്‍ എന്നു വിളിക്കപ്പെട്ടിരുന്ന ഒരാളെ കൊലപ്പെടുത്തിയത് ഈ ഒരു വിളിയായിരുന്നെന്നും, ഇതുവരെയുണ്ടായിട്ടുള്ള തെറിവിളികളുടെയെല്ലാം വെല്യപ്പനാണിതെന്നും, അതിലല്പം ഡി.എന്‍.എ പ്രശ്നമുള്ളതിനാല്‍ ഇപ്പോള്‍ പറയാനാവില്ലെന്നും, അടുത്ത ഡിസംബറിനുള്ളില്‍ നോബിക്ക് ഇതിന്‍റെ ഉത്തരം കിട്ടാത്തപക്ഷം ഞാന്‍ വന്നു ചെവിയില്‍ പറഞ്ഞുതരാമെന്നും, ഇത് ശ്യാം പുഷ്ക്കരന്‍റേതാവില്ലെന്നും, ഉറപ്പായും ദിലീഷ് പോത്തന്‍റെ വികൃതിയാവും എന്നു ഞാന്‍ സംശയിക്കുന്നതായും പറഞ്ഞ് ഞാന്‍ ഫോണ്‍ വച്ചു.

***

അങ്കിത നാരംഗിയുടെ രചനയിൽ പുഷ്കർ മഹാബൽ സംവിധാനം ചെയ്ത് 2019 നവംബറിൽ, സോണി ലൈവ് പ്ലാറ്റ് ഫോമിൽ പുറത്തിറങ്ങിയ ഹിന്ദി സിനിമയാണ്, വെൽക്കം ഹോം. ഈ ക്വാറന്റൈന്‍ ദിനങ്ങളിലാണ് സിനിമ കണ്ടത്. പോസ്റ്ററിൽ പറയുന്നത് പോലെ, ഇത് ലോലഹൃദയമുള്ളവർക്കുള്ള സിനിമയല്ല. പ്രേതം പരത്തുന്ന ഭീതിയല്ല യാഥാർത്ഥ്യത്തിന്‍റെ കടുംവർണ്ണങ്ങൾ. ഇന്ത്യൻ അവസ്ഥയിൽ ആൺ മേൽക്കോയ്മയിൽ ഞെരിഞ്ഞമരുന്ന സ്ത്രീത്വം. കണ്മുന്നില്‍ നടക്കുന്ന സംഭവങ്ങളുടെ പരമ്പര നമ്മളെ അസ്വസ്ഥരാക്കും .

മഹാരാഷ്ട്രയിലെ സ്കൂൾ അധ്യാപികമാരാണ് അനൂജയും, നേഹയും ( കശ്മീര ഇറാനി, സ്വർദാ തിങ്ക്ളേ ) ഹൈദ്രബാദിൽ നിന്ന് സ്ഥലം മാറിവന്ന്‍ ഒറ്റയ്ക്ക് താമസിക്കുന്ന അനൂജയെ, സ്ഥിരമായി വിളിക്കുന്നത് കല്യാണം കഴിയ്ക്കാൻ പോകുന്നയാളാണ്, ജോലി ഉപേക്ഷിക്കാന്‍ അയാൾ ആവശ്യപ്പെടുന്നുണ്ട്. അയാളുടെ ആജ്ഞ അനുസരിക്കാൻ അച്ഛനും നിര്‍ബന്ധിക്കുന്നുണ്ട്. നേഹയാണെങ്കിൽ സഹോദരന്‍റെ കടുത്ത നിർദേശങ്ങൾ അനുസരിക്കാൻ ബാധ്യസ്ഥയാണ്.

അനൂജയും, നേഹയും സ്കൂളിൽ നിന്ന് സെൻസസ് ജോലിയുടെ ഭാഗമായി, നഗരത്തിൽ നിന്ന് മാറി കാടിനുള്ളിലുള്ള ഒറ്റപ്പെട്ട ഒരു വീട്ടിലെത്തുന്നു. സ്‌കൂട്ടിയിലാണ് അവരുടെ യാത്ര. ആദ്യ ദിവസം വാതിൽ തുറയ്ക്കുന്നത്, പ്രേരണ എന്ന സ്ത്രീയാണ്. വളരെ വിചിത്രമായ രീതിയിലായിരുന്നു അവരുടെ പെരുമാറ്റം, കുട്ടികൾ ഉണ്ടോ എന്ന ചോദ്യത്തിന്, ‘ അവരൊക്കെ ജനിച്ചയുടൻ മരിച്ചു’ എന്ന വിചിത്രമായ മറുപടി അവരെ അത്ഭുതപ്പെടുത്തി. ആദ്യ ദിവസം അവർ മടങ്ങുന്നു. ഒരിക്കൽ കൂടി, അവിടെ ചെന്ന് കാര്യങ്ങൾ അന്വേഷിക്കണമെന്ന് അനൂജ, നേഹയോട് പറയുന്നു. അനൂജയുടെ നിർബന്ധത്തിന് വഴങ്ങി, നേഹ കൂടെ ചെല്ലുന്നു.

അവിടെ പ്രേരണയെകൂടാതെ ഘന ശ്യാം എന്നൊരാളും, അയാളുടെ അമ്മയും, ഭോല എന്ന പാചകക്കാരനുമുണ്ട്. അവിടെ നിന്ന് ഇറങ്ങുമ്പോൾ ശക്തമായി മഴ പെയ്യുന്നു. ആ രാത്രി അവിടെ കഴിച്ചു കൂട്ടാൻ അവർ തീരുമാനിക്കുന്നു. ഇടയ്ക്ക് ആരുടെയോ കരയുന്ന ശബ്ദം കേട്ട് ടോർച്ചും താക്കോലുമെടുത്ത് അവർ രക്ഷപ്പെടാൻ പുറത്തിറങ്ങുന്നു. ഇരുട്ടിൽ, കാട്ടിന് നടുവിൽ വന്യ മൃഗങ്ങളെ ഭയന്ന്‍ അവര്‍ തിരികെ വീട്ടിലേക്ക് പോകുന്നു. രാവിലെ പെട്ടെന്നിറങ്ങുന്നു. പക്ഷെ അവിടത്തെ സ്ത്രീ, ഘന ശ്യാമിനോട് അവർ രാത്രി പുറത്തിറങ്ങിയ കാര്യം പറഞ്ഞു. സ്‌കൂട്ടിയിൽ അവർ പോകാൻ ശ്രമിച്ചെങ്കിലും ഘന ശ്യാമും ഭോലയും കൂടി അവരെ ഒരു മുറിക്കുള്ളിൽ ആക്കുന്നു. ഭോല എന്ന കഥാപാത്രം ലൈംഗിക ദാരിദ്ര്യം അനുഭവിക്കുന്ന വിചിത്രസ്വഭാവിയായ ഒന്നാണ്.

പിന്നീട് അരങ്ങേറുന്ന സംഭവങ്ങൾ ഏറെ ക്രൂരത നിറഞ്ഞതാണ് . ഘന ശ്യാം പ്രേരണ പ്രസവിക്കുന്ന പെൺകുട്ടികളെയെല്ലാം കൊല്ലുകയാണ് . ആൺകുട്ടിക്കുള്ള കാത്തിരിപ്പാണ് .

നീണ്ട പോരാട്ടത്തിനൊടുവിൽ അവിടെ നിന്ന് രക്ഷപ്പെടുന്ന അനൂജയെയും , നേഹയെയും സിനിമയുടെ ക്ലൈമാക്സിൽ നമുക്ക് കാണാം.

ഇരുട്ടിലെ കാഴ്ചകളാണ് കൂടുതൽ. യഥാർത്ഥ സംഭവവുമായി ബന്ധമുള്ള കഥകൂടിയാണിത്. കഥാപാത്രങ്ങളുടെ സ്വഭാവ സങ്കീർണ്ണത കാണിക്കുന്ന രംഗങ്ങൾ നമ്മളിൽ അറപ്പും വെറുപ്പുമുണ്ടാക്കും. നീണ്ട വയലൻസ് രംഗങ്ങൾ.

എങ്കിലും ധീരമായ, നവ്യമായ, സത്യസന്ധമായ ഒരു സിനിമ അനുഭവം

സമീപ കാല ബോളിവുഡ് ചിത്രങ്ങൾ പ്രമേയത്തിന്‍റെ തിരഞ്ഞെടുപ്പിൽ വ്യത്യസ്തത പുലർത്തുന്നത് ശുഭ സൂചകമാണ് . പാട്രിയാർക്കിയിൽ കുരുങ്ങിയ മുൻകാല ചിത്രങ്ങളിൽ നിന്ന് വേറിട്ടതാണ് ഥപ്പഡ് , സെക്ഷൻ 375. ഏക് അകെലി രാത് തുടങ്ങിയവ . അത് കൊണ്ട് തന്നെ സമാന്തര സിനിമകളിലും , unholy ആയ വിഷയങ്ങൾ വച്ചുകെട്ടലുകൾ ഇല്ലാതെ അവതരിപ്പിക്കുന്നുണ്ട് . സദാചാര ബോധത്തിന്‍റെ ഭാരമില്ലാത്ത സിനിമകൾ നല്ലൊരു തുടക്കമാണ് , കഥ പറയുന്ന രീതിയിലും മറ്റ്‌ സാങ്കേതിക ഘടകങ്ങളിലും . ഓ ടി പി പ്ലാറ്റ് ഫോം വഴി അതിനുള്ള നല്ലൊരു അവസരം കോവിഡ് കാലം നൽകി .

മരണം തത്വ ചിന്തക്കും യുക്തി ചിന്തക്കും ഭക്തിക്കും കാവ്യഭാവനക്കും അനാദികാലം മുതൽ  വിഷയമായിട്ടുണ്ട്. ഏതു അജയ്യനും അടിയറവു പറയുന്ന സവിധം. പുനഃപ്രക്ഷേപണം നടത്താനാവാത്ത ചലന ചിത്രം. വീണ്ടെടുക്കാനാവാത്ത system failure. അത് കൊണ്ടാവും മനുഷ്യൻ മതങ്ങളിലൂടെ മരണത്തിനപ്പുറം ഒരു ലോകം പണിതത്. ഇഹലോക ജീവിതത്തേക്കാൾ മനോഹരമായ മോക്ഷം കാണിച്ചു മനുഷ്യന്റെ ജീവിതാസക്തിയെ തണുപ്പിച്ചത്. ചില നിയുക്ത സ്ഥലങ്ങളിൽ ബലിയർപ്പിച്ചാൽ ആത്മാവ് കൂടുതൽ തൃപ്തിപ്പെടുമെന്ന നിഷ്കർഷ ആ സ്ഥലങ്ങളുടെ വാണിജ്യ സാധ്യത വർദ്ധിപ്പിച്ചിട്ടുണ്ട്. വാരാണസിയിൽ വെച്ച് മരിച്ചാൽ പുനർജ്ജനിയിൽ നിന്ന് മുക്തമായി മോക്ഷം പ്രാപിക്കുമെന്ന വിശ്വാസം ആ ഗംഗാതീര നഗരത്തെ ആസന്നമരണരുടെ ഇടത്താവളമായി മാറ്റിയതിനെ  കുറിച്ചാണ് ഈ ഡോക്യുമെന്ററി. ഇത് പകർത്തുന്ന അനാസക്തിയും ജീവിത നിഷേധവും പ്രേക്ഷകരെ അസ്വസ്ഥരാക്കും. ഒരു കൂട്ടരുടെ മരണാഭിമുഖ്യം മറ്റൊരു വിഭാഗത്തിന്റെ ജീവിതോർജ്ജമായി മാറുന്ന വൈരുധ്യവും ഇതിൽ കാണാം. ഡോക്യൂമെന്ററിയുടെ പണിപ്പുര ദൃശ്യങ്ങളും അനുഭവങ്ങളും ആണ് പ്രൊഡ്യൂസർ ചാരുലത മേനോൻ  ലേഖനത്തിൽ പങ്കുവെക്കുന്നത്. ഇടക്കുള്ള ലിങ്കിൽ ക്ലിക്ക് ചെയ്താൽ  ടീസർ കാണാം.
– പി എൽ ലതിക

THE GENESIS

I can’t remember when I first got interested in the topic of death. Like any self-respecting student of literature, I did go through phases of devouring my share of nihilist and existential literature trying to understand what death meant through the brilliant poetry and prose that had been written about it. You could say this may have started it off. But I do remember being distinctly fascinated by the idea of “death hotels” in Varanasi when I first heard about them almost a decade ago now.

What fascinated me then was the idea of a death industry in Varanasi – one that was born out of the Hindu belief that every human soul undergoes 8.2 million rebirths as various life forms before attaining the human form. It’s only in the human form that one can hope to achieve liberation. Dying in Varanasi can fast track this process and help you achieve liberation instantly. This meant there was a whole industry surrounding death in Varanasi – hotels that advertised they were the “purest” for only 1 out of every 10 people who checked in ever had to check out, wood merchants who claimed using their product on the funeral pyre made the liberation process instant and pure, river bank/ghat committees that each compete over the sanctity of having funerals on their side of the bank. There was something unnerving about the way everyday business thrived in Varanasi while upholding a very deep faith and a stoic acceptance of what death meant. I remember reading about this and making a mental note about making a film about it. One day. In the future.

Cut to 2019.

I’m in advertising, working for a lovely company called Heckler in Sydney, Australia. A company full of gorgeous, creative people that make you feel like you are home. It was here that I met my collaborators. Dan Braga – a Designer/Director from Norway who happened to be working on a different project with me. A project that was fully 3D and had an insane schedule which meant we needed to babysit renders at least until 2 or 3AM to make delivery.

Since there was no actual work to do, apart from literally baby-sitting the renders, we got chatting. We spoke about ideas, films, passion projects we wanted to pursue and potentially collaborating on something. I mentioned my idea about Varanasi. Dan instantly loved it. We discussed exploring a bit more in a treatment. A couple of days later, it was the weekend and I remember I was camping at the gorgeous Cattai National Park. It was a soul stirring night full of stars and the gentle sound of a river trickling next to our tent. As with any Aussie camping trip, we had our share of ‘locals’ paying us a visit too! Here’s some pictures that will give you an idea of the setting.

It was here that I first checked my email with Dan’s creative treatment for the film. There was one spot where one could catch a spot of WiFi and I remember downloading the PDF, thinking I would read it later but being instantly drawn to it. It was nothing like the political documentary I had in mind. Instead it was just a meditative, beautiful take on life and death. A human film. It packaged up a profound human truth in the gentlest, most soothing way. This was the moment I knew we had to make this film.

DEVELOPMENT

The next few weeks consisted of research, research and more research. I engaged a production company in Bangalore, ShotReady Productions, run by one of my oldest friends and one of the best in the business – Siddharth Bhavnani. Sid’s team organized a recce visit to Varanasi to record some pre-interviews with our potential subjects. We wanted to get a sense of the environment and the full picture so we could decide what would make it into our documentary. Unlike with feature documentaries where you film over months, sometimes years and then piece together a story on the edit table, ours was a short doco and we would only be able to afford a shoot of five days. So, we needed to be really structured and streamlined in our approach – almost planning it like you would an advertising film. This was important both from an editorial point of view – to be able to capture the essence of Varanasi in under half an hour and also a budgetary point of view. Neha, our production manager in India sent us pre-interviews from guests staying at two different hotels –1.  Mukti Bhawan, where guests are given 15 days to die (achieve salvation) and if they don’t they are politely asked to check out as there’s usually a long list of people waiting to check in and 2.Mumukshu Bhawan, where guests stay for as long as 30-40 years just waiting for death. Although there were a few other hotels/bhawans offering similar options, we decided to focus on the guests from these two hotels. Some characters instantly stood out for us. We started crafting a paper edit using them as our key storytellers. At the end of development, our story-map looked something like this. This plotted out the different chapters or narrative arcs in the film.

We also prepared a visual mood-board that was our guide for the visual tone of the film.

As the editorial structure developed, we started to see the bones of the film emerge. It was time to commence pre-production!

PRE-PRODUCTION

While the creative/editorial side of things were in full swing, it was also important to find the right team to pull this off. We were keen to shoot this using beautiful cinematic, anamorphic lenses on an Alexa Mini so we could really capture the beautiful colors and textures that comes with shooting in India. Caleb Ware, an Australian DOP based in Sunshine Coast seemed like exactly the right fit. His work had a soulful quality to it and when Dan and I pitched the idea to him over a call, he was all in. He introduced us to Esteban Rivera, another DOP who would come along to India as our First Assistant Camera.

Meanwhile I had pitched the idea to my boss and Heckler’s EP & Co-Founder, Will Alexander who loved the idea and instantly offered all post-production free of charge for the film. He also let me take my 3 weeks of annual leave at a time when Heckler was at its busiest for which I will forever be grateful. Heckler’s Senior Editor, Andrew Holmes fell so much in love with the idea that he decided to take unpaid leave and travel to India with us. He also flew in his parents from New Zealand to help take care of his kids in Sydney while he was away. All of this love and support even before we’d made it was overwhelming and we were buzzing from it.

We also managed to rope in LA based composer Dustin Lau. Dustin was Dan’s preferred choice. He’s someone who had worked on a short film for Dan before and his music had a certain ethereal, beautiful quality to it. With Dustin on board, we knew we had an all-star team. All we had to do was now find a way to get to India.

In March 2019, I decided to travel to Melbourne to try and get some funding for the film. Having never dabbled in documentaries before, it was a shot in the dark but I’d heard that the AIDC (Australian International Documentary Conference) that’s held at ACMI in Melbourne every year brought Commissioning Editors and acquisition heads from all the major content platforms around the world together. There was a lot of demand for factual content. It was a matter of pitching it right. This world was new to me. I had prepared a deck which had our creative treatment, mood reel, a budget and a marketing/distribution pathway document together. I learnt that it was like an elevator pitch situation. So you had to use the AIDC app to request 10 -20 minute meetings with the key investors you want to meet.  Once they accept, they come to your table and it’s like a speed dating event where you get 20 minutes to really excite them about the idea .. or not! The number of meetings you plan really depended on your energy. For the 4 days I was there, I managed to pack in about 16-18 a day. It was exhilarating. I booked a spot in the café where I held all my meetings.

Thanks to some wonderful people, new friends that I made at AIDC, I managed to have a few successful meetings. ABC (Australia’s national broadcaster), NHK from Japan, The Guardian, NZ’s Doc Edge were all super keen and happy to give me written Letters of Intent which I learnt later on were invaluable in securing grant funding as well. I was also introduced to some philanthropic organizations by these friends/mentors who helped me navigate this completely new world. I will forever be grateful to Malinda Wink, Madeleine Heatherton, David Rokach and Jessica Douglas Henry for taking me under their wing 🙂

On a side note, outside the ACMI building where the conference was taking place was a statue that had a huge impact on me. It was the Fearless Girl by Kristen Visbal. Melbourne had become the fourth city to have a replica of the fearless girl statue erected, after the original in New York City, plus other replicas in Oslo and Cape Town. It’s such a powerful and inspiring piece.

With some of the funding and crew somewhat in place the next ordeal was visas and securing permits to shoot at the ghats. We had 4 Australians and 1 Norwegian that required an Indian visa and we also had a lot of equipment that needed to shipped to India via Carnet. Multiple visits to the visa office ensued.. filling up the right forms, the wrong forms and then the right forms to get all the applications in on time. Phew! After months of prep we were finally ready to travel to India in May. Thinking back, it was insane how we did manage to pull this off only working afterhours as we all had really busy day jobs as well. Things never really slow down at Heckler. It was so fun though.

PRODUCTION

We landed in Varanasi on a 43 degree day. We had two days of recce planned before the 5 day shoot.

We felt pretty welcome! We visited the death hotels, met the guests and got to know our potential interview subjects. This was a whole new world for my Aussie colleagues who loved getting to know the locals.

There’s something in the air in Varanasi. It’s hard to describe. It’s a sort of awareness of death although it’s not a foreboding feeling at all, rather a quiet reconciliation with a truth bigger than yourself. I could tell that my team were starting to feel transformed by the experience.

One of the first ‘death hotels’ we visited was Mumukshu Bhawan.

Here we met 86 year old Gulaab who had been staying at Mumukshu Bhawan for over 30 years. She had moved there with her husband and her mother to attain salvation through death. Both of them had passed on and she had chosen to continue to stay. Her belief in Moksha was 100%. It was her husband who initially introduced her to the concept of it but now the decision to stay on in Varanasi until her death, was entirely her own. She refused to leave the city even to attend her grandkids wedding as it was too risky. There were too many examples of people that left just for a short while back to their families in different cities and died there which meant they would have to live the 8.2 million rebirths before attaining Moksha. Her faith was firm. I remember asking her if her life would’ve taken a different route had her husband not introduced her to Mumukshu Bhawan. She said she might’ve ended up a politician! She had a lot of interest in politics back then. But she said she was so glad that education hadn’t ‘ruined her’ into choosing such a pointless career. Had she gone that route, she’d probably wear her hair short and be giving speeches in Delhi, she said having a dig at my short hair. She was super happy at the prospect of being interviewed and took a particular liking to my director Dan whom she said resembled Lord Shiva!

Another couple we met at Mumukshu were Draupadi Devi and Pratulya Burman who’d been waiting for death for over 22 years. This was an interesting couple. While Draupadi was steadfast in her belief that dying in Varanasi was essential to attain Moksha, her husband was not so sure. He had decided to to stay on as the rent was much cheaper than everywhere else in Varanasi. He didn’t want to bet on the fact that God was around, ensuring the right re-distribution of souls. He wasn’t too religious he said although he did say a little prayer if he found himself in front of a temple.

We also met young kids growing up on the ghats who occasionally made their pocket money by transporting wood for the funeral pyres. They had been seeing dead bodies around them since they were little and had no problems talking about them in the most matter-of-fact way. There was something quite chilling about hearing them speak. One little boy who was a massive cricket fan described dying like losing a wicket. There was not much to it he said. ‘It’s just that you are out’

The second ‘death hotel’ we filmed at was ‘Mukti Bhawan’ where guests were given 15 days to die. Here we met Mahesh Dwivedi and Shashi Dwivedi. They had just arrived a day ago and were confident that Shashi would attain liberation within the 15 day period. Mahesh had come to accompany her on her last journey. There was something other-worldly about being in the room with this couple. It was surreal. As I would learn days later, after shooting had wrapped up, Shashi did pass away on the 15^th day and was cremated by the river bank.

We also met a ‘saadhu’/ scholar who had been living in Varanasi for several years. When we asked him about the subject of death, he said something that will stay with me forever, “The actual meaning of life can only be understood from death”.

Enthralled by these stories and characters, we kicked off filming. The days were challenging. The heat refused to let up. We were shooting from sunrise to late night which meant the crew call time on most days were 4AM. We would wrap by around 1AM the following night/morning and then have meetings in one of the hotel rooms to discuss the plan for the next day.  This was of course having a toll on our mental and physical strength but it was the only way to cover off everything we needed.

On day Four our DOP ended up in hospital from a heat stroke. Like a complete legend though he was back on Day Five. We had equipment failures with cameras and lights dying on us due to the insane heat and long hours. We got pissed on by monkeys and of course covered in human ashes when filming the cremation scene. Every single person I describe this experience to think we were completely nuts to do what we did. But ask anyone in the crew and they’ll tell you they’d do it again in a heartbeat. Something about suffering through a production like that with the right people – it makes everything worth it. We came out of that experience with hard drives full of gold.

POST PRODUCTION & DISTRIBUTION

The trip was truly lifechanging for all of us and I was grateful that after the Varanasi shoot I got to go to Bangalore straight to these two cuties (Read parents).

I needed some feeding and watering before I could be ready for the world again.

Back in Australia, we commenced post production almost immediately. We powered through the English transcriptions of the interviews so Andrew could choose the right cutaways and build the right visual sequences. It helped immensely that he could travel to India with us living, breathing the city for a week. It brought a certain authenticity to the storytelling that would’ve been hard to capture otherwise.

Since completing the edit, By the River saw its global premier at Antenna Film Festival in Australia. Around the same time, we also held a premier in Singapore where I had recently moved to. It got a great response!

Since then, the film was selected to over 15 international film festivals including the Academy Qualifying Doc Edge Film Festival in New Zealand and St Kilda in Melbourne. Our DOP Caleb Ware very deservingly picked up the Gold Tripod at the Australian Cinematographer Society awards – the highest honor in cinematography in the country. He went on to be nominated for it at the coveted Energa Camerimage! The film picked up a Silver for editing at Oslo International Film Festival and was an official selection at the United Nations International Documentary Festival, Euregion Film Festival, Jacksonville Film Festival and Nordic Docs. The film won the award for best documentary at Moscow International Film Festival 2020 The trailer of the film got featured in Best Ads of the World 2020 and the film also went on to be picked up by Australia’s national broadcaster ABC for a TV premier on their short documentary series- Compass.

It got Dan a nomination for the Young Director’s Award and it got me an opportunity to be a sitting judge on the Direction jury for D&AD 2020.

It was all so overwhelming and still is. I could not have hoped for a better response for our little passion project. A journey that transformed us all. We can’t wait for the next one.

There’s one more person that I ought to thank who kept me sane through this entire process who doesn’t quite understand why I do what I do but supports it unconditionally and for that I love him very much. Presenting the husband – Chax Poduri.

കിം കി ദുക്ക് പൊടുന്നനെ ഇല്ലാതാവുമ്പോള്‍ നാം ജീവിതത്തെയും മരണത്തെയും സംബന്ധിച്ച ഉപമകള്‍ ഓര്‍മ്മിക്കുകയാണ്. ഋതുസഞ്ചാരങ്ങളില്‍ മാറിമറയുന്ന മനുഷ്യന്റെ ആത്മീയജീവിതത്തിന്റെയും ഭൗതികതലത്തിന്റെയും സംഘര്‍ഷങ്ങള്‍ കിം കിയിലും പ്രതിഫലിച്ചിരുന്നു. ആ സിനിമകള്‍ ഉതിര്‍ക്കുന്ന ഭിന്നഭാവങ്ങള്‍ തന്നെ ചിന്തയുടെ തീവ്രമായ ഒഴുക്കിന്റെ സാക്ഷ്യം.

ഫാക്ടറിത്തൊഴിലാളിയായും കടലോരത്തൊഴിലാളിയായും ജോലി ചെയ്ത് സൈനിക – പുരോഹിത ജീവിതത്തിലും ഏര്‍പ്പെട്ടതിനുശേഷം, ജീവിതത്തിന്റെ ആഴവും പരപ്പും തൊട്ടതിനു ശേഷം, പാരീസില്‍ കലാപഠനത്തില്‍ എത്തിയതാണ് കിം കിയുടെ ജീവിതത്തിലേയ്ക്ക് സിനിമയെ സന്നിവേശിപ്പിച്ചത്. തിരക്കഥ രചയിതാവായി തുടങ്ങിയ സിനിമ ജീവിതം 96 ലെ ‘ക്രൊക്കോഡൈല്‍ ‘ എന്ന ചിത്രത്തിലൂടെ സംവിധാനത്തിലേക്ക്‌ ചുവടുമാറ്റി. അവിടെ നിന്ന് 2019 ലെ ഡിസോള്‍വ് വരെ നീളുന്ന, ആഖ്യാനത്തിന്റെ ഭിന്നമുഖങ്ങള്‍ പ്രദര്‍ശിപ്പിച്ച, മുപ്പതോളം ചിത്രങ്ങള്‍. എന്താണ് കിം കിയെ കേവലതയില്‍ നിന്നുയര്‍ത്തുന്നത് ?. അത് ആഖ്യാനത്തിലും ദൃശ്യപരിചരണത്തിലും പ്രമേയത്തിലും നിലനിര്‍ത്തുന്ന തീവ്രതയുടെ ഉന്നതാകാരമായിരിക്കും. ആത്മീയതയുടെയും ഭൗതികതയുടെയും സംഘര്‍ഷങ്ങളുടെ ഉയര്‍ന്ന വിതാനത്തിലാണ് കിം കി ദുക്കിന്റെ കഥാപാത്രങ്ങള്‍ നിലകൊള്ളുന്നത്.

വിഷാദവും വേദനയും രതിയും ശരീരപീഡയും വിശുദ്ധിയിലേയ്ക്കുള്ള പ്രയാണവും അതിന്റെ തീവ്രതയിലാണ് കിം കി യുടെ ആഖ്യാനങ്ങളില്‍ കാണുന്നത്. ആത്മവിശുദ്ധിയുടെ ഗിരിനിരകളിലേയ്ക്കുള്ള ദുര്‍ഘടയാത്രയുടെ ദൃശ്യം സ്പ്രിംഗ് സമ്മറിന്റെ ഒടുക്കമുണ്ട്. കിം കി ദുക്ക് തന്നെയാണ് ആ കഥാപാത്രത്തെ അവതരിപ്പിച്ചിരിക്കുന്നത് . ബാല്യകാലത്തെ കുസൃതിയുടെ ഭാഗമായി തവളയുടെ ദേഹത്ത് കല്ല് കെട്ടി വലിപ്പിക്കുന്ന ശിഷ്യനെ ഗുരു വിലക്കുകയും ശാസിക്കുകയും ശിക്ഷിക്കുകയും ചെയ്യുന്നുണ്ട്. ഒടുക്കം പ്രായമേറുമ്പോള്‍ പാപബോധത്തിന്റെ വ്യാപ്തിയേറുകയും ഗുരുവില്‍ തന്നെ ശരണം പ്രാപിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. പാപത്തിന്റെ പശ്ചാത്താപത്തിന്റെ ഋതുസഞ്ചാരങ്ങള്‍ ആ ഒരു ചിത്രത്തില്‍ ഒതുങ്ങിയില്ല. ആ ബുദ്ധന്‍ പല രൂപത്തില്‍ മറ്റ് ചിത്രങ്ങളിലേയ്ക്കും വ്യാപിച്ചു. പാപത്തിന്റെ പാപമോചനത്തിന്റെ കഠിനയാത്രകളിലാണ് കിം കിയിലെ ചലച്ചിത്രപ്രതിഭ അതിന്റെ ഗേഹം കണ്ടെത്തിയത്.

കിം കി ദുക്കിന്റെ ചിത്രങ്ങളിലെല്ലാം സൗമ്യമായ ബുദ്ധസാന്നിധ്യത്തിന്റെ അടര് ഒരിടത്തെങ്കിലുമുണ്ടായിരുന്നു. നദിയിലേയ്ക്ക് ഇറ്റുവീഴുന്ന ഒരില പോലെ നിശബ്ദമായി അവിടെ ബുദ്ധന്‍ സംസാരിച്ചു.

മൊബിയസിലും പിയാത്തയിലും ഈ പാപത്തിന്റെ പശ്ചാത്താപത്തിന്റെ വ്യസനനിര്‍ഭരമായ നിമിഷങ്ങള്‍ കാണാം. ശരീരമാകെ ബാധിക്കുന്ന രീതിയിലാണ് ദൃശ്യക്രമീകരണം കിം കി ദുക്ക് നടത്തുന്നത്. മൊബിയസിലെ കൈവെള്ളയില്‍ ആഞ്ഞാഞ്ഞ് പതിപ്പിക്കുന്ന കല്ലും കുത്തിയിറക്കുന്ന കത്തിയും അസ്ഥിയുടയുമ്പോള്‍ ഉണരുന്ന വേദനയും ഉണ്ടാക്കുന്ന തീവ്രനിമിഷങ്ങളുടെ അടിവേരില്‍ ബുദ്ധപൂര്‍ണ്ണിമയുടെ ശാന്തിനിമിഷത്തെ കിം കി ദുക്ക് അടക്കം ചെയ്യുന്നുണ്ട്. മൊബിയസ്സില്‍ തെരുവിലെ ബുദ്ധപ്രതിമയിലേക്ക് പാഞ്ഞുപോകുന്ന വെളിച്ചവും അതിന്‍ മുന്നില്‍ മുട്ടുകുത്തുന്ന പാപസ്മൃതികളുടെ ഭാരം പേറിയ വ്യക്തിയും,ഗുരുവില്ലാത്ത നദിയിലെ പര്‍ണ്ണാശ്രമത്തില്‍ നിന്ന് ബുദ്ധവിഗ്രഹവുമായി കുന്നു കയറി പീഡനങ്ങളുടെ പല മട്ടിലുള്ള പാറകളേന്തി ഒടുക്കം ധ്യാനസ്ഥമായ ഋതുവില്‍ അവസാനിക്കുന്ന സിനിമയും കിം കിയുടെ മുഴുവന്‍ സിനിമകളുടെയും സത്ത ഉള്‍ക്കൊള്ളുന്നതാണ്.

നെറ്റ്,സ്റ്റോപ്, സ്പേസ് ഹ്യൂമന്‍,ടൈം സ്പേസ് തുടങ്ങിയ ഒടുവിലിറങ്ങിയ ചിത്രങ്ങളിലെ ആഖ്യാനം കുറേ കൂടി രാഷ്ട്രീയസംഭവങ്ങളെ പ്രത്യക്ഷമായി അവതരിപ്പിക്കുന്നു. ദി സ്റ്റോപ്പ് ആണവനിലയങ്ങള്‍ക്കെതിരായ പ്രതിഷേധമായും ദി നെറ്റ് കൊറിയന്‍ അതിര്‍ത്തി സംഘര്‍ഷങ്ങളുടെ ആവിഷ്കാരമായും മാറി. സ്പേസ് – ഹ്യൂമനില്‍ ആസക്തിയുടെയും തൃഷ്ണയുടെയും ഒടുങ്ങാത്ത സഞ്ചാരങ്ങളാണ് അവതരിപ്പിച്ചത്. നാം ലോകത്തെ കാണുന്ന സ്ഥല – കാല വീക്ഷണങ്ങളില്‍ നിന്ന് ഒരു വിച്ഛേദം ഈ ചിത്രം അവതരിപ്പിക്കുന്നുണ്ട്.

ഭാവനയുടെ വിഹാരകേന്ദ്രമായി തന്റെ ചിത്രങ്ങളെ കിം കി ദുക്ക് കണ്ടു. അളവറ്റ ഭാവനയുടെ ധൂര്‍ത്തായിരുന്നു സ്പേസ് ഹ്യൂമന്‍ ടൈം സ്പേസില്‍ കണ്ടത്. ജീവിതത്തിന്റെ അടഞ്ഞ ഇടങ്ങളിലെ സംഘര്‍ഷങ്ങളെ ഇത്രയും തികവോടെ അടുത്തൊന്നും സിനിമ സമീപിച്ചിട്ടില്ല. ധ്യാനാവസ്ഥ പോലെ തന്നെ ഹിംസയിലും രതിയിലും ആഖ്യാനം അതിന്റെ പരകോടി തൊട്ടു. ബോധധാരയെ അപ്പാടെ സ്പര്‍ശിക്കുന്ന അപൂര്‍വ്വ മൂഹുര്‍ത്തങ്ങള്‍ അത് കാണിക്ക് നല്‍കി. തന്നെ ഈ കേവലതയില്‍ നിന്ന് എടുത്തുയര്‍ത്തിയതിനാവും ചലച്ചിത്രസ്വാദകര്‍ കിം കി ദുക്കിന് നന്ദി പറയുക,അന്തിമവാക്യം പറയുക. അയാള്‍ക്ക് ഇതും ഒരു പലായനമാണ്. ദുഃഖസാന്ദ്രമായ ജീവിതത്തിന്റെ ഒരു കോണില്‍ നിന്ന് മറ്റൊരിടത്തേക്കുള്ള പ്രയാണം. ഒരു ഗിരിനിരയിലേയ്ക്കുള്ള ഏറ്റം. ഒരു യാനത്തില്‍ കയറി ഏകാകിയായി കണ്ണില്‍ തെളിയുന്ന തുരുത്തുകളിലേയ്ക്കുള്ള സഞ്ചാരം. അങ്ങനെ ലക്ഷ്യവേധിയായി ഒന്നുമില്ലാതെ അയാളുടെ സിനിമകള്‍ സഞ്ചരിച്ചു.

കിം കി ദുക്കിന്റെ ചിത്രങ്ങളിലെല്ലാം സൗമ്യമായ ബുദ്ധസാന്നിധ്യത്തിന്റെ അടര് ഒരിടത്തെങ്കിലുമുണ്ടായിരുന്നു. നദിയിലേയ്ക്ക് ഇറ്റുവീഴുന്ന ഒരില പോലെ നിശബ്ദമായി അവിടെ ബുദ്ധന്‍ സംസാരിച്ചു. ഹിംസയുടെയും രതിയുടെയും ദീര്‍ഘപ്രതലങ്ങളില്‍ ആ സാന്നിധ്യവും കിം കി ചേര്‍ത്തു. അയാള്‍ രൂപത്തെ നിരന്തരം അഴിച്ചുപണിതു. ഊറിക്കൂടിയ ഉള്ളടക്കമാണ് രൂപം എന്ന വാക്യം ഇത്രമേല്‍ ആഴത്തില്‍ ദ്യോതിപ്പിച്ച മറ്റൊരു സമകാലിക ചലച്ചിത്രകാരനില്ല. അയാളെ നാം ആഘോഷിച്ചു, കൊണ്ടാടി, സ്നേഹം അറിയിച്ചു. അയാള്‍ ഏകാകികളുടെ ദ്വീപില്‍ ദൃശ്യങ്ങളെ അന്വേഷിച്ചു. ഇന്ന് ആ അന്വേഷണപഥത്തിന് വിസ്താരമേറുന്നു. അത് അവസാനിക്കുന്നില്ല. കുന്നിന്‍ മുകളിലിരുന്ന് ആ നദിയെ, അതിന് നടുവിലെ ഭൂതകാലത്തെ,ഭാവിയുടെ മേഘങ്ങളെ അയാള്‍ നോക്കുന്നു.

വിട പറയുന്നില്ല.

പി കൃഷ്ണദാസ്

അടക്കിവെച്ച കാമനകളുടെ തുറന്നൊഴുക്കാണ് ആള്‍ക്കൂട്ടത്തിന്റെ ഉന്മാദം ബാധിച്ച ഓട്ടവും,ആക്രമണവും. വേട്ട എന്ന ആദിമചോദനയുടെ വറ്റാത്ത ഉറവകള്‍ പേറുന്ന മനുഷ്യസമൂഹത്തിന്റെ ആവിഷ്കാരമണ് ലിജോ ജോസ് പെല്ലിശ്ശേരി സംവിധാനം ചെയ്ത ‘ജല്ലിക്കെട്ട് ‘. ജല്ലിക്കെട്ട് എന്ന മൃഗയവിനോദവുമായി സാമ്യമൊന്നുമില്ലെങ്കിലും ഇവിടെ ആള്‍ക്കൂട്ടത്തിന്റെ, പുരുഷാരത്തിന്റെ ആഘോഷം തന്നെയാണ് നടക്കുന്നത്. എസ് ഹരീഷിന്റെ ‘മാവോയിസ്റ്റ് ‘ എന്ന ചെറുകഥയാണ് ‘ജല്ലിക്കെട്ടി’ന്റെ ആധാരം. മാവോയിസ്റ്റ് എന്ന കഥയുടെ അടിസ്ഥാനപ്രമേയം മാത്രമാണ് ചലച്ചിത്രം പിന്തുടരുന്നത്. എസ് ഹരീഷും ആര്‍ ജയകുമാറും ചേര്‍ന്നാണ് ചിത്രത്തിന് തിരക്കഥയൊരുക്കിയിരിക്കുന്നത്. ഗിരീഷ് ഗംഗാധരന്‍ ഛായാഗ്രഹണവും രംഗനാഥ് രവി ശബ്ദമിശ്രണവും നിര്‍വഹിച്ചിരിക്കുന്നു. പ്രശാന്ത് പിള്ളയാണ് സംഗീതസംവിധാനം.

മലോയോരത്തിന്റെ, കുടിയേറ്റ ഭൂമിയുടെ പശ്ചാത്തലത്തിലാണ് ജെല്ലിക്കെട്ട് അരങ്ങേറുന്നത്.മനുഷ്യവംശത്തിന്റെ ചരിത്രം കുടിയേറ്റങ്ങളുടെയും ചരിത്രമാണ്.’നല്ല ഭൂമി’ നേടി മനുഷ്യന്‍ നിരന്തരം ഭൂമി മാറി.ഭൂമിയുടെ സ്വഭാവികപ്രകൃതിയെ ഉടച്ച് വാര്‍ത്ത് കാര്‍ഷികയോഗ്യമാക്കി.കൂടിച്ചേര്‍ന്ന പ്രദേശത്തെ പതുക്കെ കൈകളിലേക്ക് ഒതുക്കിച്ചേര്‍ത്തു. കാനനവും കാട്ടുമൃഗങ്ങളും ‘അവന്റെ’ ഭോഗവസ്തുകളായി. മനുഷ്യചരിത്രത്തിന്റെ കാമനകളുടെ അധ്യായം കൂടിയാണ് ഈ കുടിയേറ്റത്തില്‍ നിന്ന് വായിച്ചെടുക്കാവുന്നു. മലയോരമേഖലയാകെ ഫലഭൂയിഷ്ടമാക്കി.കാച്ചിലും കപ്പയും വാഴയും അടക്കം ഇവിടെയുള്ളതും വന്നതുമായ കാര്‍ഷികോത്പന്നങ്ങളെല്ലാം മലയോരമേഖലയെ സമൃദ്ധമാക്കി. പരിഷ്കൃതസമൂഹത്തിന്റെ ചിഹ്നങ്ങളെല്ലാം ധരിച്ചപ്പോഴും വേട്ടയും പകയും ഹിംസയും രതിയും അതിന്റെ തീവ്രതയില്‍ തന്നെ അവരില്‍ കുടിപ്പാര്‍ത്തു. ആവശ്യസന്ദര്‍ഭങ്ങളിലെല്ലാം അത് പുറത്തേക്ക് കുതിച്ചു. പ്രാര്‍ത്ഥനാലയങ്ങളും കുടുംബവും വിദ്യാഭ്യാസസംവിധാനങ്ങളും രാഷ്ട്രീയ സാമൂഹികപ്രസ്ഥാനങ്ങളും നീതിനിയമവ്യവസ്ഥയും പരിപാലനവും ഈ ആദിമബോധത്തില്‍ നിന്ന് മനുഷ്യനെ മോചിപ്പിക്കാന്‍ സാധിച്ചില്ല.നീതിയെ സംബന്ധിച്ച ബോധ്യങ്ങള്‍ പോലും ഹിംസാത്മകമായി തുടര്‍ന്നു. പകയുടെ നിണം മണക്കുന്ന അധ്യായങ്ങള്‍ കുടിയേറ്റ ചരിത്രങ്ങളിലെല്ലാം കാണാം.

പരസ്പരബന്ധത്തെ ഊട്ടിയുറപ്പിച്ച പ്രധാന ഘടങ്ങളില്‍ ചിലത് രുചിയും കഥകളുമായിരുന്നു.ശിലായുഗത്തില്‍ നിന്ന് സിലിക്കണ്‍ യുഗത്തിലേക്കുള്ള സഞ്ചാരം കഥകളുടെ ശൃംഖലയിലൂടെയായിരുന്നെന്ന് ഹോമോഡിയുസില്‍ അഭിപ്രായപ്പെടുന്നുണ്ട്. ജെല്ലിക്കെട്ടിലും കഥകളുടെ വഴി കാണാം. രണ്ട് തവണ മാത്രമുള്ള ഭൂതകാലസഞ്ചാരം രണ്ട് കഥകളായിട്ടാണ് അവതരിപ്പിക്കുന്നത്. ‘ഇരുകാലില്‍ ഓടുന്ന മൃഗമാണ് മനുഷ്യന്‍’ എന്ന നിരീക്ഷണം നടത്തുന്ന വൃദ്ധന്‍ കുടിയേറ്റത്തില്‍ കഥ അഴിച്ചിട്ടുന്നുണ്ട്. കഥ പറച്ചിലിന്റെ ആദിമരീതിയെ അനുസ്മരിപ്പിക്കുന്ന രീതിയില്‍ ഇരുട്ടില്‍ തീകുണ്ഡത്തിന് നടുവില്‍ രാത്രിനദി താണ്ടാനിരിക്കുമ്പോഴാണ് കഥ പറച്ചില്‍. അധ്വാനത്തിന് ശേഷം മിച്ചം വരുന്ന സമയത്തിന്റെ വിനിയോഗം കഥ പറച്ചിലിലൂടെയാണ്. മറ്റ് ഭൂതകാല ഓര്‍മ്മകള്‍ പോത്തിന് പിറകെയുള്ള ഓട്ടത്തിനിടയിലും, വേറൊരു കഥ പോത്ത് തകര്‍ത്ത തന്റെ ചായകടയെ വൃത്തിയാക്കുന്നതിനിടയിലും പല ആളുകള്‍ പുറത്ത് വിടുന്നു.ഈ പുറത്ത് വിടലിന്റെ (liberation) ഉന്മാദം അവരില്‍ ലഹരി നിറയ്ക്കുന്നതായി കാണാം. ഇപ്രകാരം ഓര്‍മ്മയുടെ തള്ളിനാലാണ് പലരും കയര്‍ പൊടിച്ചോടുന്ന പോത്തിനെ കുരുക്കി കെട്ടാന്‍ ഒാടുന്നത്. തങ്ങളുടെ കാമനയുടെ, ഹിംസയുടെ,വഞ്ചനയുടെ, പകയുടെ മുഖം തന്നെയാണ് ഓടുന്ന ‘മഹിഷ’ ത്തില്‍ ദര്‍ശിക്കുന്നത്. സാധാരണ ഒരു ദിനം പോലെ വിരസമായി ഒടുങ്ങേണ്ട നിമിഷങ്ങളാണ് പൊടുന്നനെ കയര്‍ പൊട്ടിച്ച് കുതിക്കുന്നത്. ദേശത്തിന്റെ സകലവഴികളും ആ ഓടത്തില്‍ തെളിയുന്നു. മനുഷ്യരുടെ സഞ്ചാരപഥങ്ങളെയെല്ലാം ആ ഓട്ടം ഊതിതെളിച്ചെടുക്കുന്നു.

രുചിയുടെ പലരീതിയിലുള്ള സംഭാഷണങ്ങള്‍ കാണാം. കല്യാണത്തിനുള്ള വിഭവങ്ങളെക്കുറിച്ചുള്ള ദീര്‍ഘമായ വിവരണം കാണാം. കപ്പ പുഴുങ്ങുന്ന നേരത്ത മുറുമുറുപ്പുകള്‍ കേള്‍ക്കാം. പോത്ത്കറി വെക്കാനുള്ള നിര്‍ദ്ദേശങ്ങള്‍ കാണാം. പള്ളിയുടെ ഓരത്തുള്ള മരം നിറയെ തുക്കിയിട്ട ഇറച്ചികവറുകള്‍ കാണാം. ‘കഴിക്കുന്നത് കൊള്ളാം,കാശ് തരണം ‘ എന്ന ചായകടക്കാരന്റെ നിര്‍ദ്ദേശവും അടക്കം ഭക്ഷണത്തെ കേന്ദ്രസ്ഥാനത്ത് പ്ലേസ് ചെയ്യുന്ന ദൃശ്യങ്ങളുണ്ട്. പോത്തിന് പിറകെയുള്ള ഓടവും അതിനെ രുചിയുള്ള വിഭവമായി കാണാനുളള കൊതി. ഏറ്റവും രുചിയേറിയ മാംസം മനുഷ്യമാംസമാണെന്ന് ഒരിടത്ത് പറയുന്നുമുണ്ട്.

ആസക്തിയൊരു ഉന്മാദമാണെന്ന് എം എന്‍ വിജയന്‍ തന്റെ സംസ്കാരപഠന ലേഖനങ്ങളിലൊരിടത്ത് പറയുന്നു. beg Borrow and steal എന്നതാണ് ആസക്തിയുടെ മുദ്രവാക്യം.ആസക്തിയാണ് പോത്തിന് പിറകെ ഓടുന്ന മനുഷ്യരെ ഭരിക്കുന്നത്. മാംസത്തോടുള്ള ഒടുങ്ങാത്ത പ്രിയമാണ്.വ്യവസ്ഥ ആ പ്രിയത്തെ മര്‍ദ്ദനോപാധികള്‍ ഉപയോഗിച്ച് അടക്കുന്തോറും പ്രിയം വര്‍ദ്ധിക്കുന്നു.ഭരണകൂടത്തിന്റെ മര്‍ദ്ദനോപാധികളെ ലംഘിക്കാനുള്ള ശ്രമത്തിലെത്തുന്നു. ഒരു കൂട്ടം അരാഷ്ട്രീയരെയും ഉന്മാദികളെയും മര്‍ദ്ധനം സൃഷ്ടിക്കുന്നു. പോലീസ് വണ്ടിയുടെ കത്തികലും, പോത്ത് തകര്‍ക്കുന്ന ബാങ്കും, മതസ്ഥാപനത്തിന്റെ സ്ഥലവും കാണാം. പൊതുനിരത്തുകള്‍ വേട്ടയാടല്‍ സംഘത്തിന്റെ കൈയ്യില്‍ അമരുന്നു. ശിഥിലമായ വ്യവസഥയാണ് കാണാന്‍ കഴിയുന്നത്.രാഷ്ട്രീയ പാര്‍ട്ടിയുടെ കൊടിമരവും പോത്ത് പിഴുതെറിയുന്നു. പരിഷ്കൃതലോകത്തിലേക്കുള്ള പടവുകളായി മനുഷ്യന്‍ നിര്‍മ്മിച്ചതൊക്കെ പോത്ത് കുത്തിമറിക്കുന്നു.

സ്ത്രീകളുടെ പ്രാതിനിധ്യം ഈ ഓട്ടത്തില്‍ കുറവാണ്.ആസക്തിയെ തുറന്ന് വിടാന്‍ സാധിക്കാത്തവരായി അവര്‍ ഒതുങ്ങുന്നു.ഭോഗവസ്തുവില്‍ കവിഞ്ഞ പ്രാധാന്യം ഈ പുരുഷകൂട്ടങ്ങളുടെ ഇടയില്‍ അവര്‍ക്കില്ല.അങ്ങനെ ഹിംസാലുക്കളായ ആള്‍ക്കൂട്ടത്തിന്റെ ചരിത്രത്തില്‍,വിശപ്പ് അടക്കാനുള്ള ഓടത്തില്‍ ഭക്ഷ്യസംസ്കരണം മാത്രമാണ് സ്ത്രീയില്‍ നിക്ഷിപ്തമായിരിക്കുന്നതെന്ന് ചിത്രം പറഞ്ഞുവെക്കുന്നു. ഒരു ചെറുവിരലനക്കം പോലും സ്ത്രീയുടെതായി സൃഷ്ടിക്കപ്പെടുന്നില്ല.അവന്റെ ചരിത്രം (His story ) അവള്‍ അടങ്ങുന്നില്ല.തിന്നും കുടിച്ചും ഭോഗിച്ചും അവന്‍ സൃഷടിച്ചതാണ് ചരിത്രം എന്ന് എക്കാലവും ‘അവന്‍’ പറയുന്നു.

ചതുപ്പില്‍ ഉയരുന്ന വെറി പൂണ്ട പുരുഷപര്‍വ്വതിലാണ് ഈ മഹിഷകാണ്ഡത്തിന്റെ അന്ത്യം. നിസ്സഹായമായ രണ്ട് കണ്ണുകള്‍ കാട്ടില്‍ തെളിയുന്നുണ്ട്. ആ കണ്ണിന് അനുതാപമാണവശ്യം.പക്ഷെ ഇവിടം ഹിംസയുടെ മൊത്ത വിപണനകേന്ദ്രമാണ്.ആള്‍ക്കൂട്ടം ലിജോയുടെ പടങ്ങളിലെല്ലാം കാണാം. അത് കൂട്ടം മനുഷ്യരെയാണ് ആവിഷ്കരിക്കാന്‍ ശ്രമിക്കുന്നത്.ആള്‍ക്കൂട്ടത്തിന്റെ അബോധമാണ് താത്പര്യം. ‘ഈ മ യൗ വിന്റെ ഭദ്രപ്രകൃതി ഇവിടെ കാണാന്‍ കഴിയില്ല.ഇവിടെ ശിഥിലമാണെല്ലാം. ആള്‍ക്കൂട്ടത്തിന്റെ ചിതറലാണ് ചിത്രം.ദൃശ്യവിന്യാസത്തിലും കാണാം.ഗിരീഷ് ഗംഗാധാരന്റെ ഛായാഗ്രഹണമികവ് എടുത്ത് പറയേണ്ടതാണ്.സൂക്ഷ്മശബ്ദങ്ങള്‍ പോലും ശബ്ദമിശ്രണത്തിലൂടെ അനുഭവിപ്പിക്കുന്നു. വന്യമായ പ്രകൃതിയേയും മനുഷ്യനെയും അത് ചേര്‍ത്ത് വായിക്കുന്നു.വാലറ്റമില്ലെങ്കിലും ചിത്രം സംവേദനക്ഷമമാണ്. കാലത്തിന്റെ അവതരണവും, പശ്ചാത്തലത്തിലുള്ള ഘടികാരശബ്ദവും,തുടരുന്ന ഓട്ടവും മനുഷ്യവംശത്തിന്റെ ഇതിഹാസം സൃഷ്ടിക്കാനുള്ള അഭിലാഷത്തിന്റെ ഭാഗമാണ്. ഇരുട്ടില്‍ തിളങ്ങുന്ന കണ്ണുകളും ഉയര്‍ന്ന് പൊങ്ങുന്ന വാരികുന്തവും പന്തവും കട്ട പിടിച്ച ഇരുട്ടും ഇരമ്പുന്ന ആള്‍ക്കൂട്ടവും ചേര്‍ന്ന് സൃഷ്ടിക്കുന്ന ദൃശ്യപ്രകൃതിയാണ് ജല്ലിക്കെട്ട്.അത് പുരുഷകാമനയുടെ ആഘോഷമാണ്.