ലോകകഥ

1860ൽ എനിക്കു സംഭവിച്ച ആ കാര്യം എഴുതിവയ്ക്കേണ്ടതുതന്നെയാണെന്നാണോ നിങ്ങൾക്കു ശരിക്കും തോന്നുന്നത്? ആയിക്കോട്ടെ; ആ കഥ ഞാൻ പറയാം, എന്നാൽ എന്റെ മരണത്തിനു മുമ്പ് ഇതാരോടും വെളിപ്പെടുത്തില്ലെന്ന വ്യവസ്ഥയിൽ മാത്രം. അതിന്‌ അധികം കാത്തിരിക്കുകയും വേണ്ട- കൂടിയാൽ ഒരാഴ്ച: എന്റെ മേൽ ചാപ്പ കുത്തിക്കഴിഞ്ഞു.

എന്റെ ഇതുവരെയുള്ള ജീവിതത്തിന്റെ കഥതന്നെ വേണമെങ്കിൽ ഞാൻ പറഞ്ഞുതരാം. അതിനുപക്ഷേ, സമയവും ധൈര്യവും കടലാസും വേണം. കടലാസ് വേണ്ടത്ര ഉണ്ടെന്നു പറയാം; എന്നാൽ ധൈര്യം തീരെക്കുറഞ്ഞ അവസ്ഥയിലാണു ഞാനിപ്പോൾ; പിന്നെ, എനിക്കു ശേഷിച്ച സമയത്തിന്റെ കാര്യത്തിലാണെങ്കിൽ അതൊരു മെഴുകുതിരിനാളത്തിന്റെ ആയുസ്സിനോടുപമിക്കാനേയുള്ളു. അധികം വൈകാതെ നാളത്തെ സൂര്യനുദിക്കും- ജീവിതം പോലെതന്നെ പൊരുളു തിരിയാത്ത ഒരു രാക്ഷസസൂര്യൻ. അതിനാൽ വിട, പ്രിയപ്പെട്ട സർ; നിങ്ങൾ ഇതു വായിച്ചുനോക്കുമല്ലോ; എന്നിട്ടെന്നോടു നീരസമൊന്നും തോന്നുകയുമരുത്. നിങ്ങളുടെ കണ്ണിൽ പൈശാചികമെന്നു തോന്നുന്ന കാര്യങ്ങളുടെ പേരിൽ എനിക്കു മാപ്പു തരിക. റോസാപ്പൂവിന്റെ മണം പോലെ മനസ്സിനു ഹിതമായ ഒരു ഗന്ധമല്ല അവയിൽ നിന്നു പ്രസരിക്കുന്നതെങ്കിൽ വലിയ പരാതിയും പറയരുത്. നിങ്ങൾ എന്നോടു ചോദിച്ചത് ഒരു മാനുഷികരേഖയാണല്ലോ; അതിതാ. ഒരു മുഗൾ ചക്രവർത്തിയുടെ സാമ്രാജ്യമോ മക്കാബീസിന്റെ പാദുകമോ ഒന്നും എന്നിൽ നിന്നു പ്രതീക്ഷിക്കരുത്; ഇനി വേണമെങ്കിൽ എന്റെ ചെരുപ്പുകൾ ചോദിച്ചോളൂ; എന്റെ വില്പത്രത്തിൽ നിങ്ങൾക്കുതന്നെ ഞാനതു മാറ്റിവച്ചേക്കാം.

ഇതു നടക്കുന്നത് 1860ലാണെന്ന് നിങ്ങൾക്കറിയാമല്ലോ. അതിന്റെ തലേക്കൊല്ലം ആഗസ്റ്റുമാസത്തിൽ, എന്റെ നാല്പത്തിരണ്ടാം വയസ്സിൽ, ഞാനൊരു ദൈവശാസ്ത്രജ്ഞനായിരുന്നു- എന്നുപറഞ്ഞാൽ, എന്റെ പഴയൊരു കോളേജ് ചങ്ങാതിയായിരുന്ന നിക്തെറോയിയിലെ പുരോഹിതന്റെ ദൈവശാസ്ത്രപഠനങ്ങൾ ഞാൻ പകർത്തിയെഴുതിയിരുന്നു. (അതുവഴി അയാൾ തന്ത്രപരമായി എനിക്കു താമസവും ഭക്ഷണവും ഉറപ്പാക്കുകയായിരുന്നു.) അതേ മാസം തന്നെ ഉൾനാട്ടിലെ ഒരു ചെറിയ പട്ടണത്തിലെ ഒരു പാതിരിയുടെ കത്ത് എന്റെ സ്നേഹിതനു വന്നു; സുഖമില്ലാതിരിക്കുന്ന കേണൽ ഫെലിസ്ബർട്ടിന്റെ സഹായിയായി നില്ക്കാൻ (പകരം ഉദാരമായ ശമ്പളവും പ്രതീക്ഷിക്കാം) ബുദ്ധിയും വിവേകവും ക്ഷമയുമുള്ള ആരെയെങ്കിലും കിട്ടുമോ? ആ ജോലി എനിക്കേറ്റെടുത്തുകൂടേയെന്ന് അച്ചൻ ചോദിച്ചു; രണ്ടാമതൊന്നാലോചിക്കാതെ ഞാനതു സമ്മതിക്കുകയും ചെയ്തു; കാരണം, ലാറ്റിൻ ഉദ്ധരണികളും ന്യായപ്രമാണങ്ങളും പകർത്തിയെഴുതി എനിക്കു മടുത്തിരിക്കുകയായിരുന്നു. ഞാൻ ആദ്യം റിയോ ഡി ജനിറോയിലേക്കു പോയി അവിടെ താമസിക്കുന്ന ഒരു സഹോദരനെക്കണ്ടു യാത്ര പറഞ്ഞു; എന്നിട്ടവിടെ നിന്ന് ഉൾനാട്ടിലെ ആ ചെറുപട്ടണത്തിലേക്ക് ഞാൻ യാത്രയായി.

സ്ഥലത്തെത്തിയപ്പോൾ കേണലിനെക്കുറിച്ച് അത്ര സുഖമുള്ള വാർത്തകളല്ല ഞാൻ കേട്ടത്. അവയിൽ നിറഞ്ഞുനിന്നത് വഴക്കാളിയും പരുക്കനും കർക്കശക്കാരനുമായ ഒരാളാണ്‌; ആർക്കും, സ്വന്തം സുഹൃത്തുക്കൾക്കു പോലും, അധികനേരം അയാളെ സഹിച്ചിരിക്കാൻ പറ്റില്ലത്രെ. അയാൾ കഴിക്കുന്ന ഗുളികകളുടെ എണ്ണത്തേക്കാൾ അധികം വരുമത്രെ, ഇതേവരെ അയാളെ സഹായിക്കാൻ നിന്നിട്ടുള്ളവർ. അതിൽ രണ്ടു പേരുടെ മുഖങ്ങൾ അയാൾ അടിച്ചുപൊട്ടിച്ചിട്ടുണ്ടെന്നതാണ്‌ വാസ്തവം. ഇതിനെല്ലാം എന്റെ മറുപടി ഇതായിരുന്നു: നല്ല ആരോഗ്യമുള്ളവരെത്തന്നെ എനിക്കു പേടിയില്ല; പിന്നെയല്ലേ, സുഖമില്ലാത്തവരെ. അങ്ങനെ ആദ്യം വികാരിയച്ചനെ ചെന്നുകണ്ടിട്ട് (അദ്ദേഹം ഞാൻ കേട്ടതൊക്കെ ശരി വയ്ക്കുകയും അനുകമ്പയും ആത്മനിയന്ത്രണവും എന്റെ ഭാഗത്തുണ്ടാവുന്നത് നല്ലതായിരിക്കുമെന്ന് സൂചിപ്പിക്കുകയും ചെയ്തു) ഞാൻ കേണലിന്റെ വാസസ്ഥലത്തേക്കു തിരിച്ചു.

ഞാൻ ചെല്ലുമ്പോൾ വരാന്തയിൽ കസേരയിൽ മലർന്നുകിടക്കുകയാണയാൾ; നല്ല വേദന തിന്നുന്നുണ്ടെന്ന് കണ്ടാൽത്തന്നെ അറിയാം. അയാളെന്നെ കാര്യമായിത്തന്നെ സ്വീകരിച്ചു. ആദ്യം അയാൾ ആ കിടപ്പിൽ കിടന്നുകൊണ്ട് രണ്ടു പൂച്ചക്കണ്ണുകളിലൂടെ എന്നെ അടിമുടി പരിശോധിച്ചു; പിന്നെ, കർക്കശമെന്നു പറയാവുന്ന ആ മുഖത്ത് വിദ്വേഷം നിറഞ്ഞ ഒരു പുഞ്ചിരി പരന്നു. ഒടുവിൽ, താൻ ഇതുവരെ സഹായികളായി നിർത്തിയിട്ടുള്ളവർ ഒന്നൊഴിയാതെ ഒരു കാശിനും കൊള്ളാത്തവരായിരുന്നുവെന്നും ഉറങ്ങാൻ മാത്രമായി വന്നവരായിരുന്നുവെന്നും വേലക്കാരികളുടെ മൂടു നോക്കി നടക്കലായിരുന്നു അവർക്കു പണിയെന്നും അവരിൽ രണ്ടുപേർ കള്ളന്മാർ പോലുമായിരുന്നുവെന്നും അയാൾ പ്രഖ്യാപിച്ചു.

“അതിരിക്കട്ടെ, താൻ, താൻ കള്ളനാണോ?”

“അല്ല, സർ.”

പിന്നയാൾ എന്റെ പേരു ചോദിച്ചു. ഞാനതു പറഞ്ഞതും അയാൾ അത്ഭുതത്തിന്റെ ഒരു ചേഷ്ട കാണിച്ചു.

“തന്റെ പേര്‌ കൊളംബോ എന്നാണോ!”

“അല്ല സർ, പ്രൊക്കോപ്പിയോ ഹൊസെ ഗോമസ് വല്ലോംഗോ എന്നാണെന്റെ പേര്‌.”

വല്ലോംഗോ? അതു ക്രിസ്ത്യാനികൾ ഇടുന്ന പേരല്ല എന്ന നിഗമനത്തിൽ അയാൾ എത്തിച്ചേർന്നു. എന്നെ വെറും പ്രൊക്കോപ്പിയോ എന്നു വിളിക്കാമെന്ന് അയാൾ നിർദ്ദേശം വച്ചു. അയാളുടെ ഇഷ്ടം പോലെ ആയിക്കോട്ടെ എന്നു ഞാൻ സമ്മതിച്ചുകൊടുക്കുകയും ചെയ്തു.

ഞാൻ ഈ സംഭവം ഓർത്തെടുത്തു പറയുന്നത് അത് കേണലിന്റെ ഒരു യഥാർത്ഥചിത്രം നല്കുന്നു എന്നതുകൊണ്ടു മാത്രമല്ല, എന്റെ മറുപടി അയാളുടെ മനസ്സിൽ എന്നെക്കുറിച്ചൊരു മതിപ്പുണ്ടാക്കാനുതകി എന്നു നിങ്ങൾക്കു മനസ്സിലാകൻ വേണ്ടിക്കൂടിയാണ്‌. അടുത്ത ദിവസം അയാളത് വികാരിയച്ചനോടു പറയുകയും ചെയ്തു. സത്യം പറയട്ടെ, ഞങ്ങളുടെ മധുവിധുവിന്റെ ദൈർഘ്യം ഒരാഴ്ചയായിരുന്നു.

എട്ടാം ദിവസം സൂര്യോദയത്തോടെ എനിക്കു മനസ്സിലായി, എന്റെ മുൻഗാമികളുടെ ജീവിതം എന്തായിരുന്നുവെന്ന്- ഒരു നായയുടെ ജീവിതം. എനിക്കുറങ്ങാൻ പറ്റാതായി, ഒന്നിനെക്കുറിച്ചും ചിന്തിക്കാൻ പറ്റാതായി. എന്റെ മേൽ വന്നുവീഴുന്ന അധിക്ഷേപങ്ങളെ വിധേയതയോടെ ഞാൻ ചിരിച്ചുതള്ളി; അയാളെ പ്രീതിപ്പെടുത്താനുള്ള ഒരു വഴിയാണതെന്ന് ഞാൻ ഇതിനകം കണ്ടുപിടിച്ചിരുന്നു. അയാളുടെ മര്യാദകേടുകൾക്ക് രോഗം പോലെതന്നെ സ്വഭാവവും കാരണമായിരുന്നു. അയാളുടെ രോഗം ആകെ സങ്കീർണ്ണമായിരുന്നു: ധമനിവീക്കം, വാതം, പുറമേ നാലഞ്ചു ചെറുകിട രോഗങ്ങളും. അയാൾക്കിപ്പോൾ അറുപതിനടുത്തു പ്രായമുണ്ട്; എല്ലാവരും തന്റെ വിളിപ്പുറത്തുണ്ടാവുക എന്നത് അഞ്ചാം വയസ്സു മുതൽ അയാൾക്കു ശീലമാണ്‌. അയാളുടെ ദുർമ്മുഖം എങ്ങനെയെങ്കിലും സഹിക്കാം; എന്നാൽ അയാൾ വല്ലാത്തൊരു ദ്രോഹബുദ്ധി കൂടി ആയിരുന്നു. അന്യരെ വേദനിപ്പിക്കുന്നതിലും നാണം കെടുത്തുന്നതിലും അയാൾ പ്രത്യേകിച്ചൊരാനന്ദം കണ്ടെത്തിയിരുന്നു. മൂന്നു മാസം കഴിഞ്ഞപ്പോഴേക്കും എനിക്കയാളെ മടുത്തു; പിരിഞ്ഞുപോകാൻ തന്നെ ഞാൻ തീരുമാനിച്ചു; പറ്റിയ അവസരം കിട്ടുകയേ വേണ്ടു.

വൈകാതതു വന്നുചേരുകയും ചെയ്തു. ഒരു ദിവസം അയാൾക്കു പതിവുള്ള തിരുമ്മലിനു ഞാനൊന്നു വൈകിയപ്പോൾ അയാൾ തന്റെ ചൂരൽ വടിയെടുത്ത് എനിക്കു രണ്ടടി തന്നു. അതായിരുന്നു എന്റെ അവസാനത്തെ കച്ചിത്തുരുമ്പ്. എനിക്കിനി അയാളെ സഹിക്കാൻ പറ്റില്ലെന്നും ഞാൻ പോവുകയാണെന്നും പറഞ്ഞുകൊണ്ട് ഞാൻ പെട്ടിയിൽ സാധനങ്ങൾ എടുത്തുവയ്ക്കാൻ പോയി. അയാൾ എന്റെ പിന്നാലെ മുറിയിലേക്കു വന്നു; പോകരുതെന്ന് യാചിക്കുന്നപോലെ അയാൾ പറഞ്ഞു. താനിനി ദേഷ്യപ്പെടില്ലെന്ന് ഉറപ്പുതരുന്നു, പ്രായാധിക്യത്തിന്റെ ശീലക്കേടുകളാണിതൊക്കെ…അയാളുടെ നിർബന്ധത്തിനൊടുവിൽ ഞാൻ വഴങ്ങി.
“എന്റെ അവസാനമടുത്തു, പ്രൊക്കോപ്പിയോ,” അന്നു വൈകുന്നേരം അയാൾ എന്നോടു പറഞ്ഞു. “ഇനി അധികകാലം ഞാൻ ജീവിക്കില്ല. ഞാൻ ശവക്കുഴിയുടെ വക്കത്തിരിക്കുകയാണ്‌. നീ എന്റെ ശവമടക്കിനു പോകണം. ഒരൊഴിവുകഴിവും ഞാൻ സമ്മതിക്കില്ല. നീ പോകണം, പോയി എനിക്കു വേണ്ടി പ്രാർത്ഥിക്കണം. പോയില്ലെങ്കിലോ,” ചിരിച്ചുകൊണ്ടയാൾ കൂട്ടിച്ചേർത്തു, “രാത്രിയിൽ എന്റെ പ്രേതം വന്ന് നിന്റെ കാലിനു പിടിയ്ക്കും. നിനക്കു പരലോകത്തെയും പ്രേതങ്ങളേയും വിശ്വാസമുണ്ടോ, പ്രൊക്കോപ്പിയോ?”

“വിഡ്ഢിത്തം!”

“നിനക്കെന്താടാ വിശ്വാസമില്ലാത്തത്, കഴുതേ!” കണ്ണുരുട്ടിക്കൊണ്ട് അയാൾ ചോദിച്ചു.

ശാന്തതയുടെ ഇടവേളകളിൽ അയാൾ ഇങ്ങനെയായിരുന്നു; എങ്കിൽ കോപാവിഷ്ടനാവുമ്പോൾ അയാൾ എങ്ങനെയായിരിക്കുമെന്ന് നിങ്ങൾക്കൂഹിക്കാമല്ലോ!

പിന്നീടയാൾ ചൂരൽ കൊണ്ട് എന്നെ തല്ലാതായി; എന്നാൽ അധിക്ഷേപത്തിന്‌ ഒരു കുറവുമുണ്ടായതുമില്ല; അത് മുമ്പത്തേക്കാൾ കൂടി എന്നു വേണമെങ്കിലും പറയാം. കുറച്ചു കാലം കഴിഞ്ഞപ്പോൾ ഒന്നും എന്നിലേശാതായി. ഞാൻ അറിവു കെട്ടവനായിരുന്നു, ഒട്ടകമായിരുന്നു, പ്രാകൃതനായിരുന്നു, മൊണ്ണയായിരുന്നു, വിഡ്ഢ്യാസുരനായിരുന്നു- ഞാൻ എന്തുമായിരുന്നു! ഈ സുന്ദരപദങ്ങളെല്ലാം എന്നിൽ മാത്രമാണയാൾ ചൊരിഞ്ഞതെന്നുകൂടി നിങ്ങൾ മനസ്സിലാക്കണം. അയാൾക്കു ബന്ധുക്കളായി ആരും ഉണ്ടായിരുന്നില്ല; ഒരു അനന്തരവൻ ഉണ്ടായിരുന്നത് ക്ഷയം പിടിച്ചു മരിച്ചുപോയിരുന്നു. സുഹൃത്തുക്കളുടെ കാര്യമാണെങ്കിൽ, അയാൾക്കു മുഖസ്തുതി പാടാനും അയാളുടെ കമ്പങ്ങൾക്കു ചൂട്ടു പിടിക്കാനും വല്ലപ്പോഴുമൊക്കെ വരുന്ന ചിലർ കൂടിയാൽ അഞ്ചോ പത്തോ മിനുട്ടിരുന്നിട്ട് സ്ഥലം വിടും. അയാളുടെ അധിക്ഷേപങ്ങളുടെ നിഘണ്ടു കയ്യേല്ക്കാൻ സദാസമയവും ഉണ്ടായിരുന്നത് ഞാൻ മാത്രമായിരുന്നു. വിട്ടുപോകാൻ ഒന്നിലധികം തവണ ഞാൻ തീരുമാനിച്ചുറപ്പിച്ചതാണ്‌; കേണലിനെ അങ്ങനെയങ്ങ് ഉപേക്ഷിച്ചുപോകരുതെന്ന് വികാരിയച്ചൻ കൊണ്ടുപിടിച്ചുപദേശിച്ചതിനാൽ മാത്രം ഞാൻ പിന്മാറുകയായിരുന്നു.

പക്ഷേ ഞങ്ങൾ തന്നിലുള്ള ബന്ധം ദിവസം ചെല്ലുന്തോറും വഷളായി വരികയായിരുന്നു; തന്നെയുമല്ല, റിയോ ഡി ജനിറോയിലേക്കു മടങ്ങാനുള്ള എന്റെ ആഗ്രഹം കൂടിക്കൂടിവരികയുമായിരുന്നു. ഒരോണംകേറാമൂലയിൽ, നിഷ്ഠുരനായ, വെറി പിടിച്ച ഒരു വൃദ്ധരോഗിയുമായി എന്നുമെന്നും ഒറ്റപ്പെട്ടു കഴിയുക എന്ന വിധിയുമായി പൊരുത്തപ്പെട്ടുപോകാൻ നാല്പത്തിരണ്ടു വയസ്സായ ഒരാൾക്ക് അത്ര പെട്ടെന്നു കഴിയില്ലല്ലോ. എന്റെ ഒറ്റപ്പെടലിന്റെ സ്വഭാവമറിയാൻ ഞാൻ പത്രം പോലും വായിച്ചിരുന്നില്ല എന്നോർത്താൽ മതി. ആരെങ്കിലും കേണലിനെത്തിച്ചിരുന്ന അതിപ്രധാനമായ ഒന്നോ രണ്ടോ വാർത്തകളല്ലാതെ പുറംലോകത്തു പിന്നെന്തു നടക്കുന്നുവെന്ന് എനിക്കൊരു പിടിയുമില്ലായിരുന്നു. അതിനാൽ കിട്ടുന്ന അവസരത്തിൽത്തന്നെ, അതിനി വികാരിയച്ചനെ മുഷിപ്പിച്ചുകൊണ്ടായാലും, റിയോയിലേക്കു മടങ്ങാൻ ഞാൻ ആഗ്രഹിച്ചു. കൂട്ടത്തിൽ പറയട്ടെ- പൊതുവായ ഒരു കുമ്പസാരമാണ്‌ ഞാനിവിടെ നടത്തുന്നത് എന്നതിനാലും- കിട്ടുന്ന ശമ്പളം ചെലവാക്കാതെ കൂട്ടിവച്ചിരിക്കുകയായിരുന്നതിനാൽ അതെല്ലാം നഗരത്തിൽ കൊണ്ടുപോയി ദീവാളി കുളിക്കാനുള്ള തിക്കലും നല്ല കണക്കിനുണ്ടായിരുന്നു.

ഞാൻ കാത്തിരുന്ന നിമിഷം അടുത്തടുത്തു വരികയായിരുന്നു. കേണലിന്റെ നില കൂടുതൽ വഷളായിവന്നു. അയാൾ തന്റെ വില്പത്രം എഴുതിച്ചു; എനിക്കു കിട്ടുന്നത്ര അധിക്ഷേപം നോട്ടറിയ്ക്കും കിട്ടാതെപോയില്ല. രോഗീപരിചരണം കൂടുതൽ ശ്രദ്ധയോടെ ചെയ്യേണ്ടിവന്നതോടെ എനിക്കു കിട്ടുന്ന സമാധാനത്തിന്റെയും വിശ്രമത്തിന്റെയും ഇടവേളകൾ അപൂർവ്വമായിത്തുടങ്ങി. വൃദ്ധനായ ഒരു രോഗിയുടെ അതിക്രമങ്ങളെ മറന്നുകളയാൻ എന്നെ സഹായിച്ചിരുന്ന സഹതാപം എന്നിൽ വറ്റിവരികയായിരുന്നു. അറപ്പിന്റെയും വെറുപ്പിന്റെയും ഒരു കിടാരം എനിക്കുള്ളിൽക്കിടന്നു വെട്ടിത്തിളച്ചു. ഇനി പിരിയുകതന്നെ എന്ന് ആഗസ്റ്റ് മാസം തുടക്കമായപ്പോൾ ഞാൻ തീരുമാനമെടുത്തു. എന്റെ വിശദീകരണങ്ങൾ ഒടുവിൽ സമ്മതിച്ചുതന്ന വികാരിയച്ചനും ഡോക്ടറും കുറച്ചു ദിവസം കൂടി ഒന്നു ക്ഷമിക്കാൻ എന്നോടു പറഞ്ഞു. ഞാൻ ഒരു മാസം കൂടി നില്ക്കാമെന്നു സമ്മതിച്ചു. അതു കഴിഞ്ഞാൽ ഞാൻ പോകും, രോഗിയുടെ സ്ഥിതി എന്തുമാകട്ടെ. അതിനുള്ളിൽ മറ്റൊരാളെ കണ്ടെത്താമെന്ന് അച്ചനെനിക്കു വാക്കു തരികയും ചെയ്തു.

പിന്നെന്തു സംഭവിച്ചെന്നു കണ്ടോളൂ. ആഗസ്റ്റ് 24നു രാത്രിയിൽ കേണൽ വല്ലാതെ ദേഷ്യപ്പെട്ടു; അയാൾ എന്നെ തല്ലുകയും കേട്ടാലറയ്ക്കുന്ന തെറി വിളിക്കുകയും എന്നെ വെടി വച്ചു കൊല്ലുമെന്നു ഭീഷണിപ്പെടുത്തുകയും ചെയ്തു; എന്നിട്ടൊടുവിൽ കഞ്ഞിക്കിണ്ണമെടുത്ത് എന്റെ മുഖത്തേക്കെറിഞ്ഞു. പാത്രം ചുമരിൽ ചെന്നിടിച്ച് ആയിരം കഷണങ്ങളായി ചിതറി.

“അതിന്റെ വില നീയെനിക്കു തരണമെടാ, കള്ളാ!” അയാൾ അലറി.

കുറേനേരത്തേക്ക് അയാൾ മുറുമുറുത്തുകൊണ്ടിരുന്നു. പതിനൊന്നു മണിയായതോടെ അയാളൊന്നു മയങ്ങി. ആ സമയത്ത് ഞാൻ പോക്കറ്റിൽ നിന്ന് ഡി ആർലിൻകോർട്ടിന്റെ ഒരു പൈങ്കിളിനോവലെടുത്ത് വായിക്കാൻ തുടങ്ങി. അയാൾ കിടക്കുന്ന മുറിയിൽ കട്ടിലിൽ നിന്ന് അല്പദൂരം വിട്ടാണ്‌ ഞാനിരുന്നത്. പാതിരാത്രിയാവുമ്പോൾ മരുന്നു കൊടുക്കാനായി ഞാൻ അയാളെ വിളിച്ചുണർത്തണമായിരുന്നു; ക്ഷീണം കൊണ്ടോ അതോ പുസ്തകത്തിന്റെ സ്വാധീനം കൊണ്ടോ എന്നറിയില്ല, രണ്ടാമത്തെ പേജെത്തും മുമ്പേ ഞാൻ ഉറക്കമായി. കേണലിന്റെ അലർച്ച കേട്ടാണ്‌ ഞാൻ ഞെട്ടിയുണരുന്നത്. അയാൾ ഭ്രാന്തു പിടിച്ചപോലെ അലറിക്കൊണ്ടേയിരുന്നു; ഒടുവിൽ അയാൾ ഒരു വെള്ളക്കുപ്പിയെടുത്ത് എന്റെ മുഖം നോക്കി എറിഞ്ഞു. ഒഴിഞ്ഞുമാറാൻ ഇട കിട്ടും മുമ്പേ അതു വന്ന് എന്റെ ഇടത്തേ കവിളത്തു വന്നിടിച്ചു. വേദന കാരണം എന്റെ ബോധം പോയില്ലെന്നേയുള്ളു. ഞാൻ ഒറ്റക്കുതിപ്പിന്‌ അയാളുടെ മേൽ ചാടിവീണു; എന്റെ വിരലുകൾ അയാളുടെ കഴുത്തിലമർന്നു; അല്പനേരം പിടഞ്ഞതില്പിന്നെ അയാൾ നിശ്ചേഷ്ടനായി: ഞാൻ അയാളെ ശ്വാസം മുട്ടിച്ചുകൊന്നു.

അയാളുടെ ശ്വാസം നിലച്ചുവെന്നു കണ്ടപ്പോൾ ഞാൻ ഭീതിയോടെ പിന്നിലേക്കു മാറി. ഞാൻ നിലവിളിച്ചു; ആരുമതു കേട്ടില്ല. പിന്നെ ഞാൻ ഒന്നു കൂടി കട്ടിലിനടുത്തു ചെന്ന് അയാളെ പിടിച്ചുകുലുക്കി; പക്ഷേ വൈകിപ്പോയിരുന്നു; കേണൽ മരിച്ചുകഴിഞ്ഞു. ഞാൻ അടുത്ത മുറിയിലേക്കു പോയി. രണ്ടു മണിക്കൂർ നേരത്തേക്ക് തിരിച്ചുവരാൻ എനിക്കു ധൈര്യമുണ്ടായില്ല. അത്രയും നേരം എന്റെ മനസ്സിൽ തോന്നിയതെല്ലാം പ്രകാശിപ്പിക്കാനുള്ള കഴിവെനിക്കില്ല. എന്റെ ബുദ്ധി മന്ദിച്ച പോലെയായിരുന്നു; എന്തെന്നറിയാത്ത, പൊള്ളയായ ഒരു മതിഭ്രമം. ചുമരുകളിൽ നിന്ന് മുഖങ്ങൾ എന്നെ നോക്കി ഇളിച്ചുകാട്ടുന്നതായി ഞാൻ കണ്ടു; ഒച്ചയമർത്തിയ സംസാരങ്ങൾ ഞാൻ കേട്ടു. ഇരയുടെ നിലവിളികൾ, ആ കൂട്ടിപ്പിടുത്തത്തിനു മുമ്പും അതിന്റെ വന്യനിമിഷങ്ങളിലും കേട്ട നിലവിളികൾ എന്റെ കാതുകളിൽ മാറ്റൊലിച്ചുകൊണ്ടേയിരുന്നു; വായു, ഞാനേതു ദിക്കിലേക്കു തിരിഞ്ഞാലും, ശ്വാസം മുട്ടിപ്പിടയുകയാണെന്നെനിക്കു തോന്നി. ഞാൻ ഇല്ലാത്ത ചിത്രങ്ങൾ വരയ്ക്കുകയാണെന്നോ സാഹിത്യം ചമയ്ക്കുകയാണെന്നോ കരുതരുതേ. ഞാൻ ആണയിട്ടു പറയാം, “കൊലയാളീ, കൊലയാളീ!” എന്ന നിലവിളികൾ സുവ്യക്തമായി ഞാൻ കേട്ടു.

വീട്ടിനുള്ളിൽ പൂർണ്ണനിശബ്ദതയായിരുന്നു. ക്ലോക്കിന്റെ നീക്കുപോക്കില്ലാത്ത, സാവകാശമായ, അളന്നുമുറിച്ചുള്ള സ്പന്ദനം നിശബ്ദതയ്ക്കും ഏകാന്തതയ്ക്കും ആഴം കൂട്ടുകയുമായിരുന്നു. ഞാൻ മുറിയുടെ കതകിനോടു കാതു ചേർത്തു ശ്രദ്ധിച്ചു; ഒരു രോദനം, ഒരു വാക്ക്, ഒരു തെറി, ജീവന്റെ അടയാളം കാണിക്കുന്ന എന്തെങ്കിലുമൊരു ലക്ഷണം കേൾക്കാനുണ്ടോ? എങ്കിൽ എന്റെ മനഃസാക്ഷിക്ക് സമാധാനം കിട്ടുമല്ലോ. പത്തല്ല, ഇരുപതല്ല, ഒരു നൂറു തവണ കേണലിന്റെ കൈ കൊണ്ടു തല്ലു വാങ്ങാൻ ഞാനപ്പോൾ തയ്യാറായിരുന്നു. എന്നാൽ…ഒന്നുമില്ല- നിശബ്ദത മാത്രം. ഞാൻ ലക്ഷ്യമേതുമില്ലാതെ മുറിക്കുള്ളിൽ ചാലിടാൻ തുടങ്ങി; ഒടുവിൽ നൈരാശ്യത്തോടെ രണ്ടു കയ്യും കൊണ്ട് തലയും താങ്ങി ഞാനിരുന്നു; ആ സ്ഥലത്തേക്കു വരാൻ തോന്നിയ നിമിഷത്തെ ഞാൻ പഴിച്ചു.

“ഏതു നശിച്ച സമയത്താണോ ഈ ജോലിക്കു വരാൻ എനിക്കു തോന്നിയത്!” എനിക്കു കരച്ചിൽ വന്നു. നിക്റ്റെറോയിയിലെ അച്ചൻ, ഡോക്ടർ, വികാരി- എനിക്കു വേണ്ടി ഈ സ്ഥലം കണ്ടുവച്ചവരും ഇത്രയും കാലം എന്നെ അവിടെ പിടിച്ചുനിർത്തിയവരുമായ സകലർക്കും നേരേ എന്റെ പക കത്തിജ്ജ്വലിച്ചു. അവരും, ഞാൻ സ്വയം ബോദ്ധ്യപ്പെടുത്തുകയായിരുന്നു, എന്റെ കൂട്ടുപ്രതികളാണ്‌.

ഒടുവിൽ നിശബ്ദത ഭീതിയെ താങ്ങാൻ പറ്റാത്തതാക്കിയപ്പോൾ ഞാൻ ഒരു ജനാല തുറന്നിട്ടു: കാറ്റിന്റെ ഒരു മർമ്മരമെങ്കിലും കേൾക്കാമല്ലോ. എന്നാൽ ഒരു കാറ്റും വീശുന്നുണ്ടായിരുന്നില്ല. രാത്രി പ്രശാന്തമായിരുന്നു. ഒരു വിലാപയാത്ര കടന്നുപോകുമ്പോൾ തൊപ്പിയൂരി കയ്യിൽ പിടിച്ചുകൊണ്ട് അന്യവിഷയങ്ങളെക്കുറിച്ചു സംസാരം തുടരുന്നവരുടെ ഉദാസീനതയോടെ നക്ഷത്രങ്ങൾ വെട്ടിത്തിളങ്ങുന്നുണ്ടായിരുന്നു. ജനാലപ്പടിയിൽ കയ്യും കുത്തി, ഇരുട്ടിലേക്കുറ്റുനോക്കിക്കൊണ്ട് ഞാനേറെ നേരം നിന്നു; എന്റെ അപ്പോഴത്തെ ഹൃദയവേദനയിൽ നിന്നു രക്ഷപ്പെടാനായി അതുവരെയുള്ള എന്റെ ജീവിതത്തിന്റെ ഒരു കണക്കെടുപ്പു ഞാൻ നടത്തി. ചെയ്തുപോയ അപരാധത്തിന്‌ കിട്ടാൻ പോകുന്ന ശിക്ഷയെക്കുറിച്ച് വ്യക്തമായ ഒരു ധാരണ എനിക്കു കിട്ടുന്നത് അപ്പോഴാണെന്നു തോന്നുന്നു. എന്റെ മേൽ കുറ്റം ചുമത്തപ്പെടുന്നതായും എനിക്കു മേൽ കഠിനശിക്ഷ തൂങ്ങിനില്ക്കുന്നതായും ഞാൻ മനസ്സിൽ കണ്ടു. ആ നിമിഷം മുതൽ എന്റെ കുറ്റബോധത്തിൽ ഭയവും കൂടി കലർന്നു. എന്റെ മുടിനാരുകൾ എഴുന്നുനില്ക്കുന്നതു ഞാനറിഞ്ഞു. കുറച്ചുനേരം കഴിഞ്ഞപ്പോൾ ടെറസ്സിൽ നിന്നു മൂന്നുനാലു മനുഷ്യരൂപങ്ങൾ എന്നെ നിരീക്ഷിക്കുന്നതു ഞാൻ കണ്ടു; അവർ തക്കം പാർത്തിരിക്കുകയാണെന്ന് എനിക്കു തോന്നി. ഞാൻ ജനാലയ്ക്കൽ നിന്നു പിന്മാറി; ആ രൂപങ്ങൾ വായുവിൽ അലിഞ്ഞുപോയി; അതെന്റെ മതിഭ്രമമായിരുന്നു.

വെളിച്ചമാകും മുമ്പേ മുഖത്തേറ്റ മുറിവുകൾ ഞാൻ വച്ചുകെട്ടി; എന്നിട്ടേ അടുത്ത മുറിയിലേക്കു ചെല്ലാൻ എനിക്കു ധൈര്യം വന്നുള്ളു. പോകാനൊരുങ്ങിയിട്ട് രണ്ടുതവണ ഞാൻ പിൻവാങ്ങുകയായിരുന്നു; പക്ഷേ പോകാതെ പറ്റുകയുമില്ലല്ലോ. ഒടുവിൽ ഞാൻ മുറിയിലേക്കു ചെന്നു. അപ്പോഴും ഞാൻ നേരേ കട്ടിലിനടുത്തേക്കു പോയില്ല. എന്റെ കാലുകൾ വിറച്ചു, എന്റെ ഹൃദയം തെരുതെരെ ഇടിച്ചു. ഒളിച്ചോടിയാലോ എന്നും ഞാൻ ആലോചിച്ചു; എന്നാൽ അത് കുറ്റം ചെയ്തുവെന്നു സമ്മതിക്കലാവും…മറിച്ച് അതിന്റെ ഒരു പാടും ശേഷിപ്പിക്കാതിരിക്കുക എന്നതാണ്‌ എനിക്കപ്പോൾ പ്രധാനം. ഞാൻ കട്ടിലിനടുത്തേക്കു ചെന്നു; ജഡത്തെ ഞാനൊന്നു നോക്കി; അതിന്റെ കണ്ണുകൾ വീർത്തുവലുതായിരുന്നു, അതിന്റെ വായ മലർക്കെപ്പിളർന്നിരുന്നു; നൂറ്റാണ്ടുകളായി മുഴങ്ങുന്ന ആ നിത്യശകാരം ഉരുവിടുകയാണതെന്നെനിക്കു തോന്നി: “കായേൻ, നീ നിന്റെ കൂടപ്പിറപ്പിനോട് ഇതെന്താണു ചെയ്തത്!” ജഡത്തിന്റെ പിടലിയിൽ എന്റെ നഖപ്പാടുകൾ ഞാൻ കണ്ടുപിടിച്ചു; കഴുത്തറ്റം ഷർട്ട് വലിച്ചിട്ട് ഞാനതിന്റെ ബട്ടണിട്ടു; താടി വരെ പുതപ്പും വലിച്ചിട്ടു. എന്നിട്ട് ഞാൻ വേലക്കാരനെ വിളിച്ചുവരുത്തി കേണൽ പുലർച്ചയോടടുപ്പിച്ച് മരിച്ച വിവരം ഞാൻ പറഞ്ഞു. വികാരിയച്ചനേയും ഡോക്ടറേയും വിവരമറിയിക്കാൻ ഞാൻ അയാളെ പറഞ്ഞുവിടുകയും ചെയ്തു.

എന്റെ മനസ്സിൽ ആദ്യം വന്ന ചിന്ത ജ്യേഷ്ഠനു സുഖമില്ലെന്ന ന്യായം പറഞ്ഞ് കഴിയുന്നതും വേഗം സ്ഥലം വിടുക എന്നതായിരുന്നു; അദ്ദേഹത്തിനു തീരെ സുഖമില്ലെന്നുള്ള ഒരു കത്ത് ദിവസങ്ങൾക്കു മുമ്പ് റിയോയിൽ നിന്നെനിക്കു വന്നിരുന്നു എന്നതു വാസ്തവവുമായിരുന്നു. എന്നാൽ അത്ര പെട്ടെന്നു ഞാനിറങ്ങിപ്പോയാൽ അതു സംശയത്തിനിടം വരുത്തുമെന്നാലോചിച്ചപ്പോൾ ഉടനേ പോകേണ്ടെന്നുതന്നെ ഞാൻ തീരുമാനിച്ചു. കണ്ണുപിടിക്കാത്ത ഒരു നീഗ്രോവൃദ്ധന്റെ സഹായത്തോടെ ഞാൻ തന്നെ ജഡത്തെ വേണ്ടവണ്ണം ഒരുക്കി. അസാധാരണമായതെന്തെങ്കിലും ആളുകൾ കണ്ടുപിടിക്കുമോയെന്ന എന്ന പേടി എനിക്കുണ്ടായിരുന്നു. ആരുടെയും മുഖത്ത് അവിശ്വാസമൊന്നും വായിച്ചെടുക്കാനില്ലെന്ന് സ്വയമെനിക്കുറപ്പു വരുത്തണമായിരുന്നു; എന്നാൽ ആരുടെയും മുഖത്തു നോക്കാനുള്ള ധൈര്യവും എനിക്കുണ്ടായിരുന്നില്ല. സർവ്വതും എന്റെ ക്ഷമ കെടുത്തുകയായിരുന്നു- ഒച്ചയുണ്ടാക്കാതെ മുറിയിൽ വന്നുപോകുന്നവർ, അവരുടെ അടക്കം പറച്ചിലുകൾ, ചടങ്ങുകളും വികാരിയുടെ പ്രാർത്ഥനകളും…ഒടുവിൽ, സമയമായപ്പോൾ ഞാൻ പെട്ടിയുടെ മൂടിയടച്ചു; എന്റെ കൈകൾ വിറയ്ക്കുകയായിരുന്നു, വല്ലാതെ വിറയ്ക്കുകയായിരുന്നു; ആരോ അതു ശ്രദ്ധിക്കുകയും സഹതാപത്തോടെ പറയുകയും ചെയ്തു: “പാവം പ്രൊക്കോപ്യോ! കേണലിന്റെ കയ്യിൽ നിന്ന് ഇത്രയൊക്കെ അനുഭവിച്ചിട്ടും അയാൾക്കെന്തു സങ്കടമാണെന്നു നോക്കിയേ!”

വിപരീതാർത്ഥത്തിലാണ്‌ അയാൾ അതു പറഞ്ഞതെന്ന് എനിക്കു തോന്നി. എല്ലാം എങ്ങനെയെങ്കിലും ഒന്നു കഴിഞ്ഞുകിട്ടിയാൽ മതിയെന്നായിരുന്നു എനിക്ക്. ഞങ്ങൾ വീട്ടിൽ നിന്നിറങ്ങി. തെരുവിലെത്തിയപ്പോൾ പാതിയിരുട്ടിൽ നിന്ന് പകൽവെളിച്ചത്തിലേക്കുള്ള മാറ്റത്തിൽ എന്റെ തല തരിച്ചു, എന്റെ കാലുകൾ പതറി. ചെയ്ത കുറ്റം ഇനി മറച്ചുവയ്ക്കാൻ പറ്റില്ലെന്ന പേടി എന്നെ പിടി കൂടാൻ തുടങ്ങി. ഞാൻ നിലത്തു നിന്നു കണ്ണെടുക്കാതെ വിലാപയാത്രയിൽ പങ്കെടുത്തു. ഒടുവിൽ, എല്ലാം തീർന്നുവെന്നായപ്പോൾ എന്റെ ശ്വാസം നേരെ വീണു. മനുഷ്യരെ എനിക്കു നേരേ നോക്കാമെന്നായി. എന്നാൽ എനിക്കെന്റെ മനഃസാക്ഷിയെ നേരെ നോക്കാൻ കഴിഞ്ഞില്ല. ആദ്യത്തെ രാത്രികൾ സ്വാഭാവികമായും ഉറക്കവും സ്വസ്ഥതയുമില്ലാത്തതായിരുന്നു. കഴിയുന്നതും വേഗം ഞാൻ റിയോയിലേക്കു മടങ്ങി എന്നും കുറ്റം ചെയ്ത സ്ഥലത്തു നിന്നു വളരെ അകലെയായിരുന്നിട്ടും പേടിയും അപായശങ്കയും വിട്ടൊഴിയാതെയാണ്‌ ഞാൻ അവിടെ കഴിഞ്ഞതെന്നും എടുത്തുപറയേണ്ടതില്ലല്ലോ. എന്റെ മുഖത്തു നിന്നു ചിരി മാഞ്ഞു, ഞാൻ മിണ്ടാതായി, യാതൊന്നും കഴിക്കാതായി, പേടിസ്വപ്നങ്ങളും മതിഭ്രമങ്ങളും എന്നെ വേട്ടയാടി.

“മരിച്ചവർ സമാധാനത്തോടെ കഴിഞ്ഞോട്ടെ,” ആളുകൾ എന്നോടു പറയും “ഇത്രയും വിഷമം കാണിക്കേണ്ട കാര്യമൊന്നുമില്ല.”

ആളുകൾ എന്റെ പെരുമാറ്റത്തെ എങ്ങനെയാണു കാണുന്നതെന്നും മരിച്ചയാളെ അവർ എത്ര കാര്യമായിട്ടാണു പുകഴ്ത്തുന്നതെന്നും കണ്ടപ്പോൾ ഞാൻ അകമേ സന്തോഷിച്ചു; ആളൊരു കർക്കശക്കാരനായിരുന്നുവെങ്കിലും ഹൃദയം കൊണ്ടു നല്ലവനായിരുന്നു എന്ന അവരുടെ അഭിപ്രായം ഏറ്റെടുത്ത് ഞാനും അങ്ങനെയൊക്കെ സംസാരിക്കാനും ചിലപ്പോഴെങ്കിലും കാര്യങ്ങൾ അങ്ങനെയായിരുന്നു എന്ന് സ്വയം വിശ്വസിപ്പിക്കാനും തുടങ്ങി. മറ്റൊരു കൗതുകകരമായ പ്രതിഭാസം എനിക്കുള്ളിൽ നടക്കുന്നുണ്ടായിരുന്നു- ഞാനത് നിങ്ങളോടു പറയുന്നത് നിങ്ങൾക്കതിൽ നിന്ന് ഉപയോഗപ്രദമായ എന്തെങ്കിലും നിഗമനങ്ങളിൽ എത്താമല്ലോ എന്നതുകൊണ്ടാണ്‌- അതായത്, വലിയ മതവിശ്വാസമൊന്നും ഇല്ലാത്തയാളാണെങ്കിലും കേണലിന്റെ നിത്യശാന്തിക്കായി പള്ളിയിൽ ഞാനൊരു പാട്ടുകുർബ്ബാന കഴിപ്പിച്ചു. ആർക്കും ഞാൻ ക്ഷണക്കത്തയച്ചില്ല, അതിനെക്കുറിച്ചാരോടും ഒരക്ഷരം ഞാൻ മിണ്ടിയതുമില്ല. ഞാൻ ഒറ്റയ്ക്കു പള്ളിയിൽ പോയി. പൂജ നടക്കുന്ന നേരമത്രയും മുട്ടുകുത്തി ഞാൻ നിന്നു; പല വട്ടം കുരിശു വരയ്ക്കുകയും ചെയ്തു. വികാരിക്ക്‌ പതിവുള്ളതിന്റെ ഇരട്ടി തന്നെ കൊടുത്തു; പള്ളിവാതില്ക്കൽ ഭിക്ഷക്കാർക്കു ധർമ്മം കൊടുത്തു; എല്ലാം മരിച്ചയാളിന്റെ പേരിൽ.

എനിക്കാരെയും കബളിപ്പിക്കണമെന്നുണ്ടായിരുന്നില്ല. മറ്റൊരാളും അറിയാതെയാണ്‌ ഞാൻ ഇതെല്ലാം ചെയ്തത് എന്നതുതന്നെയാണ്‌ അതിനുള്ള തെളിവ്. ഈ സംഭവത്തിന്റെ പൂർണ്ണതയ്ക്കു വേണ്ടി പറയട്ടെ, “അദ്ദേഹത്തിന്റെ ആത്മാവിനു ശാന്തി കിട്ടട്ടെ!” എന്നു പറഞ്ഞുകൊണ്ടല്ലാതെ ഞാൻ കേണലിനെക്കുറിച്ചു പരാമർശിക്കാറില്ലായിരുന്നു. അയാളെക്കുറിച്ചു പല തമാശക്കഥകളും ഞാൻ പറഞ്ഞു, അയാളുടെ ചില ചാപല്യങ്ങൾ…

റിയോയിൽ എത്തി ഒരാഴ്ച കഴിഞ്ഞപ്പോൾ എനിക്ക് വികാരിയച്ചന്റെ ഒരു കത്തു കിട്ടി. കേണലിന്റെ വില്പത്രം തുറന്നു വായിച്ചുവെന്നും അയാളുടെ ഏകാവകാശിയായി എന്നെയാണു വച്ചിരിക്കുന്നതെന്നുമാണ്‌ അച്ചൻ എഴുതിയിരിക്കുന്നത്. എന്റെ മാനസികാവസ്ഥ ഒന്നു സങ്കല്പിച്ചുനോക്കൂ! ഞാൻ കത്തു വായിച്ചത് തെറ്റായിട്ടാണെന്നതിൽ എനിക്കൊരു സംശയവും ഉണ്ടായിരുന്നില്ല. ഞാനത് എന്റെ ജ്യേഷ്ഠനെ, എന്റെ കൂട്ടുകാരെ കാണിച്ചു; അവരും ഞാൻ വായിച്ചതു തന്നെയാണ്‌ വായിച്ചത്. സംശയമില്ലാത്ത വിധം എഴുതിയിരിക്കുകയാണ്‌- കേണലിന്റെ ഏകാവകാശി ഞാനാണ്‌! ഇനി അതെന്നെ കുടുക്കാനുള്ള ഒരു കെണിയാണോയെന്ന് പെട്ടെന്നെനിക്കൊരു തോന്നൽ പോയി; എന്നാൽ അപ്പോഴാണ്‌ ഞാൻ ആലോചിച്ചത്, കൃത്യം കണ്ടുപിടിച്ചുകഴിഞ്ഞെങ്കിൽ എന്നെ അറസ്റ്റു ചെയ്യാൻ വേറേ വഴിയുണ്ടല്ലോയെന്ന്. വികാരിയച്ചന്റെ സത്യസന്ധത എനിക്കറിയുന്നതായിരുന്നു; അദ്ദേഹം അങ്ങനെയൊരു കള്ളത്തരത്തിനു കൂട്ടു നില്ക്കാൻ പോകുന്നില്ല. ഞാൻ ആ കത്ത് അഞ്ചു തവണ, പത്തു തവണ, നൂറു തവണ ആവർത്തിച്ചുവായിച്ചു; കാര്യം ശരിയാണ്‌, ഞാനാണ്‌ കേണലിന്റെ ഏകാവകാശി!

“അയാളുടെ സമ്പാദ്യം എത്രയുണ്ടാവും?” ജ്യേഷ്ഠൻ ചോദിച്ചു.

“അതറിയില്ല, എന്തായാലും വലിയ പണക്കാരനായിരുന്നു.”

“അയാൾക്കു നിന്നെ ശരിക്കും സ്നേഹമായിരുന്നു എന്നതിന്റെ തെളിവാണിത്.”

“അതു ശരിയാണ്‌- അയാൾക്കെന്നെ വലിയ കാര്യമായിരുന്നു.”

അങ്ങനെ വിധിയുടെ വിചിത്രമായ ഒരു കറക്കത്തിൽ കേണലിന്റെ സർവ്വസ്വത്തും എന്റെ കൈകളിലേക്കു വന്നു. ആ ഇഷ്ടദാനം നിരസിച്ചാലോയെന്ന് ആദ്യമൊക്കെ ഞാൻ ആലോചിച്ചിരുന്നു; അതിൽ നിന്നൊരു ചില്ലി എടുക്കുന്നതുപോലും നിന്ദ്യമായി എനിക്കു തോന്നി. ഒരു വാടകക്കൊലയാളിക്കു കിട്ടുന്ന പ്രതിഫലത്തിലും ഹീനമാണത്. മൂന്നു ദിവസത്തേക്ക് ആ ചിന്ത എന്നെ വിട്ടുപോയില്ല. എന്നാൽ പിന്നീടുപിന്നീടായപ്പോൾ എന്റെ ആലോചനകൾ ഇങ്ങനെയൊരു നിഗമനത്തിൽ മുട്ടിനിന്നു: എന്റെ നിരസനം തീർച്ചയായും സംശയത്തിനു വഴി വയ്ക്കും.ഒടുവിൽ ഞാൻ തീരുമാനിച്ചു: സ്വത്തു ഞാൻ ഏറ്റെടുക്കുന്നു; പക്ഷേ ആരുമറിയാതെ ഞാനത് കുറേശ്ശെക്കുറേശ്ശെയായി ദാനം ചെയ്യും.

ഞാൻ അങ്ങനെയൊരു തീരുമാനത്തിലെത്തിയത് ഉള്ളിലെ കുറ്റബോധം കൊണ്ടു മാത്രമല്ല; സൽപ്രവൃത്തികളിലൂടെ ചെയ്ത കുറ്റത്തിന്റെ ഭാരം കുറയ്ക്കുക എന്ന ആഗ്രഹം കൂടി അതിനു പിന്നിലുണ്ടായിരുന്നു.മനസ്സമാധാനം വീണ്ടെടുക്കുന്നതിനും കണക്കുകൾ ശരിയാകുന്നതിനും അതേ വഴിയുള്ളു എന്നും എനിക്കു തോന്നി.

ഞാൻ വേഗം പുറപ്പെട്ടു. ഗ്രാമത്തിലേക്കടുക്കുന്തോറും ആ ദാരുണസംഭവം വീണ്ടും എന്റെ ഓർമ്മയെ വന്നലട്ടാൻ തുടങ്ങി. എന്റെ നോട്ടം പതിഞ്ഞ സകലതും ആ ദുരന്തത്തിന്റെ ഓർമ്മയുണർത്തുന്നതായിരുന്നു. വഴിയുടെ ഓരോ തിരിവിലും കേണലിന്റെ പ്രേതം തങ്ങിനില്ക്കുന്നതായി എനിക്കു തോന്നി. തടുക്കാനെത്ര ശ്രമിച്ചിട്ടും അയാളുടെ രോദനങ്ങളും അയാളുടെ പിടച്ചടിക്കലും ആ ഭീകരരാത്രിയിലെ അയാളുടെ നോട്ടവും എന്റെ ഭാവനയിലേക്കു തള്ളിക്കയറിവന്നുകൊണ്ടിരുന്നു.

കൊലപാതകമോ മല്പിടുത്തമോ? ശരിക്കുമത് ഒരു മല്പിടുത്തമായിരുന്നു. ഞാൻ ആത്മരക്ഷയ്ക്കു വേണ്ടി സ്വയം ചെറുത്തുനിന്നതാണ്‌. ദുരന്തത്തിൽ കലാശിച്ച ഒരു മല്പിടുത്തമായിരുന്നു അത്. സ്വാഭാവികമായ ഒരു ദുരന്തം. ആ ചിന്ത എന്നെ കടന്നുപിടിച്ചു. അയാൾ എന്റെ മേൽ ചൊരിഞ്ഞ അധിക്ഷേപങ്ങളൊക്കെ ഞാൻ ഓർത്തുനോക്കി. അയാൾ എന്നെ അടിച്ച അടികൾ, വിളിച്ച പേരുകൾ…അത് കേണലിന്റെ കുറ്റമല്ല, അതെനിക്കറിയാമായിരുന്നു; അയാളെ അത്രയും മുൻകോപിയും ദുഷ്ടൻ പോലുമാക്കിയത് അയാളുടെ രോഗാവസ്ഥയാണ്‌. എല്ലാറ്റിനും ഞാൻ അയാൾക്കു മാപ്പു കൊടുത്തു! എന്തായാലും കേണലിന്‌ അധികകാലം ആയുസ്സുണ്ടായിരുന്നില്ല എന്ന കാര്യവും ഞാൻ ചിന്തിച്ചു. അയാളുടെ നാളുകൾ എണ്ണപ്പെട്ടുകഴിഞ്ഞിരുന്നു. അയാൾക്കുതന്നെ അങ്ങനെയൊരു ബോധം ഉണ്ടായിരുന്നില്ലേ? “ഇനി എനിക്കെത്ര ദിവസമിരിക്കുന്നു? രണ്ടാഴ്ച, അല്ലെങ്കിലൊന്ന്, അതോ അത്രയും തന്നെയുണ്ടോ?” എന്ന് ഇടയ്ക്കിടെ അയാൾ പറയാറുണ്ടായിരുന്നതല്ലേ?

അത് ജീവിതമായിരുന്നില്ല, നിലയ്ക്കാത്ത യാതനയായിരുന്നു- ആ പാവത്തിന്റെ ദീർഘമായ രക്തസാക്ഷിത്വത്തിന്‌ അങ്ങനെയൊരു പേരു കൊടുക്കാമെങ്കിൽ…ആ മല്പിടുത്തവും മരണവും ഒരുമിച്ചു സംഭവിച്ചുപോയതല്ലെന്ന് ആരു കണ്ടു? അങ്ങനെ സംഭവിക്കാവുന്നതാണല്ലോ. എല്ലാം ആലോചിച്ചുനോക്കിയാൽ മറ്റൊരു വിധമാവില്ലെന്ന് വ്യക്തമായെന്നും വരാം. ഒടുവിൽ അങ്ങനെയൊരു ചിന്തയും എന്റെ മനസ്സിൽ ആഴത്തിൽ തറഞ്ഞുനിന്നു…
ഗ്രാമത്തിലേക്കു കടക്കുന്തോറും എന്റെ ഹൃദയത്തിൽ എന്തോ കൊളുത്തിവലിച്ചു. എനിക്കു തിരിഞ്ഞോടാൻ തോന്നി; ഞാൻ പക്ഷേ വികാരങ്ങളെ അടക്കിവച്ച് മുന്നോട്ടുതന്നെ നടന്നു. ആളുകൾ അഭിനന്ദനങ്ങളോടെ എന്നെ എതിരേറ്റു. വികാരിയച്ചൻ വില്പത്രത്തിലെ കാര്യങ്ങൾ എന്നെ വായിച്ചുകേൾപ്പിച്ചു. അതിനിടെ പരേതനെ ശുശ്രൂഷിക്കുന്നതിൽ ഞാൻ കാണിച്ച ക്രൈസ്തവോചിതമായ ക്ഷമയേയും വിശ്വസ്തതയേയും പുകഴ്ത്താനും അദ്ദേഹം മറന്നില്ല; മുൻകോപിയും ക്രൂരനുമായിരുന്നെങ്കിലും അയാളും സമുചിതമായ പ്രത്യുപകാരം ചെയ്തുകഴിഞ്ഞല്ലോ.

“തീർച്ചയായും,” അധൈര്യത്തോടെ ചുറ്റും നോക്കിക്കൊണ്ട് ഞാനും സമ്മതിച്ചു.

ഞാനാകെ അമ്പരന്നുനില്ക്കുകയായിരുന്നു. എല്ലാവരും എന്റെ പെരുമാറ്റത്തെ പുകഴ്ത്തുകയാണ്‌. എന്തൊരു ക്ഷമ, എന്തുമാത്രം അർപ്പണബോധം! കണക്കെടുപ്പിന്റെ തുടക്കത്തിലുള്ള ഔപചാരികതകൾക്കായി കുറേ നേരം പോയി. ഞാൻ ഒരു വക്കീലിനെ ഏർപ്പാടാക്കി. പിന്നെ എല്ലാം അതിന്റെ ചിട്ടവട്ടത്തിൽ നടന്നു. ആളുകൾ കേണലിനെക്കുറിച്ചു പലതും പറഞ്ഞു, ഒരു മയവുമില്ലാതെ. ഞാൻ കേണലിനു വേണ്ടി വാദിച്ചു. അയാളുടെ സദ്ഗുണങ്ങൾ, അയാളുടെ നന്മകൾ ഞാൻ ഓർത്തെടുത്തുപറഞ്ഞു: അയാൾ ധൂർത്തനായിരുന്നില്ല എന്നല്ലേയുള്ളു?

“അതാണോ വലിയ കാര്യം!” അവർ എതിർത്തു. “വെറുതേ! അയാൾ ചത്തു, അത്രതന്നെ. എന്തായാലും ആളൊരു മൂർഖനായിരുന്നു!”

അവർ അയാളുടെ സ്വഭാവവൈകൃതങ്ങൾ എണ്ണിയെണ്ണിപ്പറയാൻ തുടങ്ങി. അതിൽ ചിലതൊക്കെ വിചിത്രവുമായിരുന്നു.

ആദ്യമൊക്കെ ഈ സംസാരം വളരെ ജിജ്ഞാസയോടെയാണ്‌ ഞാൻ കേട്ടുനിന്നത്. പിന്നീട് വിചിത്രമായ ഒരാനന്ദം എന്റെ ഹൃദയത്തിലേക്കു പടർന്നുകേറി; ഒഴിവാക്കാൻ ഞാൻ ആത്മാർത്ഥമായും ശ്രമിച്ച ഒരാനന്ദം. ഞാൻ കേണലിനു വേണ്ടി വാദിച്ചു, വിശദീകരണങ്ങൾ നിരത്തി; അവരുടെ കുറ്റാരോപണങ്ങൾ അയാളോടു പൊതുവേയുള്ള ശത്രുതയുടെ ഫലമാണെന്നു ഞാൻ തർക്കിച്ചു. സമ്മതിച്ചു, അതെ, അയാൾ ഒരല്പം കർക്കശക്കാരനായിരുന്നു…

“അല്പമോ! അയാളൊരു പാമ്പിനെപ്പോലെ ഭയങ്കരനായിരുന്നു!” ബാർബർ പറഞ്ഞു.

എല്ലാവർക്കും, നികുതി പിരിവുകാരൻ, ഡോക്ടർ, ഗുമസ്തൻ, എല്ലാവർക്കും ഒരേ അഭിപ്രായമായിരുന്നു. അവർ മറ്റു കഥകളും പറയാൻ തുടങ്ങി.മരിച്ചയാളിന്റെ ജീവിതകാലം മുഴുവൻ അവർ ഇഴകീറി പരിശോധിച്ചു. അയാളുടെ യൗവ്വനകാലത്തെ ക്രൂരതകളോർമ്മിച്ചെടുക്കുന്നതിൽ പഴയ തലമുറ പ്രത്യേകിച്ചൊരാനന്ദം തന്നെ കണ്ടെത്തി. വിചിത്രമായ ആ ആനന്ദം, മൂകവും ഗൂഢവുമായ ആനന്ദം എനിക്കുള്ളിൽ മുളയെടുത്തുവളർന്നു- എന്റെ ആത്മാവിനെ ചുറ്റിവരിയുന്ന ഒരു നാടവിര; അതിന്റെ ചുറ്റുകൾ വലിച്ചുപറിക്കാൻ നോക്കിയതു വ്യർത്ഥമായിരുന്നു; അതിന്റെ ചുറകൾ പിന്നെയുമെന്നെ വരിഞ്ഞുമുറുക്കുകയായിരുന്നു.

കണക്കെടുപ്പിന്റെ ചടങ്ങുകൾ കാരണം എനിക്കൊരല്പം സമാധാനം കിട്ടി. തന്നെയുമല്ല, നാട്ടുകാരുടെ പൊതുവേയുള്ള അഭിപ്രായം കേണലിനെതിരെ ആയിരുന്നതിനാൽ ആ വീടിനെ ചൂഴ്ന്നുനില്ക്കുന്നതായി ആദ്യമൊക്കെ എനിക്കു തോന്നിയ ശോകഭാവം പതുക്കെപ്പതുക്കെ അലിഞ്ഞുപോവാനും തുടങ്ങി. ഒടുവിൽ വീടും സ്വത്തുക്കളും എന്റെ കൈകളിലായി; ഞാൻ അതെല്ലാം പ്രമാണങ്ങളും പണവുമാക്കി മാറ്റുകയും ചെയ്തു.

മാസങ്ങൾ കടന്നുപോയതോടെ എനിക്കവകാശമായി കിട്ടിയ സ്വത്തെല്ലാം ദാനം ചെയ്യാനും പുണ്യകാര്യങ്ങൾക്കു വിനിയോഗിക്കാനുമുള്ള എന്റെ തുടക്കത്തിലെ തീരുമാനത്തിന്‌ ഇളക്കം തട്ടിത്തുടങ്ങി. അത് വെറുമൊരു വേഷം കെട്ടലായി ആളുകൾ കാണുമെന്നുകൂടി ഞാൻ ന്യായവാദം ചെയ്തു. ഞാൻ പ്ലാനൊന്നു മാറ്റിവരച്ചു; അത്ര ഗണ്യമല്ലാത്ത കുറച്ചു തുക ഞാൻ പാവങ്ങൾക്കിടയിൽ വിതരണം ചെയ്തു; പിന്നെ നാട്ടിലെ പള്ളിയിലേക്ക് പുതിയ കുറച്ചാഭരണങ്ങൾ വാങ്ങിക്കൊടുത്തു; നല്ലൊരു തുക ആശ്രമത്തിനും സംഭാവന കൊടുത്തു. കേണലിന്റെ ശവകുടീരത്തിൽ ഒരു സ്മാരകം പണിതുവയ്ക്കാനും ഞാൻ മറന്നില്ല- വളരെ അനാർഭാടമായ ഒരു സ്മാരകം; മൊത്തം മാർബിളിൽ ചെയ്തത്. 1866 വരെ റിയോയിൽ ഉണ്ടായിരുന്ന നേപ്പിൾസുകാരനായ ഒരു ശില്പിയാണ്‌ അതു പണിഞ്ഞത്; അയാൾ പരാഗ്വേയിൽ വച്ചു മരിച്ചു എന്നാണെന്റെ വിശ്വാസം.

വർഷങ്ങൾ എത്ര കടന്നുപോയി. എന്റെ ഓർമ്മശക്തി അവ്യക്തവും വിശ്വസിക്കാൻ പറ്റാത്തതുമായിതുടങ്ങിയിരിക്കുന്നു. ചിലപ്പോഴൊക്കെ ഞാൻ കേണലിനെക്കുറിച്ചോർക്കാറുണ്ട്. ഇപ്പോൾ പക്ഷേ പണ്ടത്തെപ്പോലെ പേടിയൊന്നും എനിക്കു തോന്നാറില്ല. അയാൾക്കുണ്ടായിരുന്ന രോഗങ്ങളെക്കുറിച്ചു ഞാൻ സംസാരിച്ചിട്ടുള്ള ഡോക്ടർമാരൊക്കെ രോഗിയുടെ അനിവാര്യമായ അന്ത്യത്തെപ്പറ്റി ഏകാഭിപ്രായക്കാരായിരുന്നു; അയാൾ അത്രയും കാലം പിടിച്ചുനിന്നതുതന്നെ ഒരത്ഭുതമെന്ന മട്ടിലാണ്‌ അവർ കണ്ടത്. അയാളുടെ രോഗലക്ഷണങ്ങളെക്കുറിച്ചുള്ള എന്റെ വർണ്ണന ഞാനറിയാതെ കുറച്ചൊരു അതിശയോക്തി നിറഞ്ഞതായെന്നു വരാൻ സാദ്ധ്യത ഇല്ലാതില്ല. എന്നാൽ ആകസ്മികമരണം അയാൾക്കു വിധിച്ചിട്ടുള്ളതായിരുന്നു- ആ സംഭവം നടന്നില്ലായിരുന്നെങ്കിൽക്കൂടി…

വിട, പ്രിയപ്പെട്ട സർ. എന്റെ ഈ കുറിപ്പുകൾ ഒട്ടും വിലയില്ലാത്തതായിട്ടല്ല നിങ്ങൾ കാണുന്നതെങ്കിൽ ഒരു മാർബിൾ ശവകുടീരം കൊണ്ട് എനിക്കു പ്രത്യുപകാരം ചെയ്യുക; പാവനമായ ഗിരിപ്രഭാഷണത്തിൽ നിന്ന് ഞാൻ മാറ്റിയെഴുതിയ ഈ വരികൾ എന്റെ ചരമലിഖിതമായി അതിൽ ആലേഖനം ചെയ്യുക:

“ആസ്തികളുള്ളവർ ഭാഗ്യവാന്മാർ, അവർക്കാശ്വാസം ലഭിക്കും.”

മഷാഡോ ജി അസിസ് Joaquim Maria Machado de Assis (1839-1908)- കവിയും നോവലിസ്റ്റും നാടകകൃത്തുമായ മഷാഡോ ബ്രസീലിയൻ സാഹിത്യത്തിലെ ഏറ്റവും വലിയ എഴുത്തുകാരനായി പരിഗണിക്കപ്പെടുന്നു. അദ്ദേഹത്തിന്റെ “പാതിരാക്കുർബ്ബാന” ഏറ്റവും മഹത്തായ ലാറ്റിനമേരിക്കൻ കഥ എന്നുപോലും വിശേഷിപ്പിക്കപ്പെടുന്നുണ്ട്.

വിവർത്തനം : വി . രവികുമാർ

ചിത്രം : പ്രസാദ് കാനത്തുങ്കൽ

കവർ : വിത്സൺ ശാരദാ ആനന്ദ്

ആൺകുട്ടികളിൽ ഇളയതായിരുന്നു അല്യോഷ. ‘കലം’ എന്നൊരു ഇരട്ടപ്പേര്‌ അവനുണ്ടായിരുന്നു. ഒരിക്കൽ അവന്റെ അമ്മ ഡീക്കന്റെ ഭാര്യക്കു കൊടുക്കാനായി ഒരു കലം നിറയെ പാൽ അവന്റെ കയ്യിൽ കൊടുത്തയച്ചിരുന്നു; കഷ്ടകാലത്തിന്‌ എന്തിലോ തടഞ്ഞുവീണ്‌ കലം പൊട്ടി; പാലു നഷ്ടപ്പെടുത്തിയതിന്‌ അമ്മയുടെ കയ്യിൽ നിന്ന് പൊതിരെ തല്ലും അവനു കിട്ടി. ‘കലം’ എന്നു വിളിച്ച് ഗ്രാമത്തിലെ കുട്ടികൾ അവനെ കളിയാക്കാൻ തുടങ്ങി. അതവന്റെ ഇരട്ടപ്പേരായത് അങ്ങനെയാണ്‌.

അല്യോഷ ഇത്തിരിയോളം പോന്ന ഒരു കുട്ടിയായിരുന്നു; പാള പോലത്തെ ചെവികളും എറിച്ചുനില്ക്കുന്ന വലിയൊരു മൂക്കും. ‘അല്യോഷയുടെ മൂക്കു കണ്ടാൽ കുന്നുമ്പുറത്തൊരു പട്ടി നില്ക്കുന്നപോലുണ്ട്!’ കുട്ടികൾ കളിയാക്കും.
അല്യോഷയുടെ ഗ്രാമത്തിലും ഒരു സ്കൂളുണ്ടായിരുന്നു; എന്നാൽ എഴുത്തും വായനയും അവനത്ര എളുപ്പമായിരുന്നില്ല; അതിനും പുറമേ പഠിക്കാനുള്ള നേരവും കിട്ടേണ്ടേ? അവന്റെ മൂത്ത സഹോദരൻ ടൗണിൽ ഒരു വ്യാപാരിയുടെയൊപ്പം താമസിച്ച് ജോലി ചെയ്യുകയാണ്‌; അതിനാൽ അല്യോഷയ്ക്ക് കുട്ടിക്കാലം മുതലേ അച്ഛനെ സഹായിക്കേണ്ടിവന്നു.

ആറു വയസ്സായപ്പോഴേ അവൻ ഇളയ പെങ്ങളോടൊപ്പം ആടിനേയും പശുവിനേയും തീറ്റിക്കാൻ കൊണ്ടുപോയിത്തുടങ്ങിയിരുന്നു. അല്പം കൂടി മുതിർന്നപ്പോൾ കുതിരകളെ നോക്കുന്നതും അവനായി. പന്ത്രണ്ടാം വയസ്സു മുതൽ അവൻ ഉഴാനും വണ്ടി തെളിക്കാനും തുടങ്ങി. ഇതെല്ലാം ചെയ്യാനുള്ള ശരീരബലം അവനുണ്ടായിരുന്നു എന്നല്ല; എന്നാലും ഒരിക്കലും അവനെ മുഖം മുഷിഞ്ഞു കണ്ടിട്ടില്ല. കുട്ടികൾ അവനെ കളിയാക്കുമ്പോൾപ്പോലും അവൻ അവരോടൊപ്പം ചേർന്നു ചിരിക്കുകയേയുള്ളു; അല്ലെങ്കിൽ ഒന്നും മിണ്ടാതിരിക്കും. അച്ഛൻ വഴക്കു പറയുമ്പോൾ അവൻ മിണ്ടാതെനിന്ന് എല്ലാം കേൾക്കും; എന്നിട്ട് ഒരു പുഞ്ചിരിയോടെ തന്റെ ജോലിയിലേക്കു മടങ്ങും.

അല്യോഷയ്ക്കു പത്തൊമ്പതു വയസ്സായപ്പോൾ അവന്റെ ജ്യേഷ്ഠന്‌ പട്ടാളത്തിൽ ചേരേണ്ടിവന്നു.അച്ഛൻ അവനെ പട്ടണത്തിലെ വ്യാപാരിയുടെ അടുത്തു കൊണ്ടുപോയി. ജ്യേഷ്ഠന്റെ പഴയ ബൂട്ടും അച്ഛന്റെ തൊപ്പിയുമൊക്കെ ധരിപ്പിച്ചാണ്‌ അവനെ അയാളുടെ മുന്നിൽ ഹാജരാക്കിയത്. അയാൾക്കു പക്ഷേ, അവനെ കണ്ടിട്ട് അത്ര ഹിതമായില്ല.

“സിമിയോണെപ്പോലെ ഒരാളെ കൊണ്ടുവരുമെന്നാണല്ലോ ഞാൻ കരുതിയത്,” അല്യോഷയെ അടിമുടി ഒന്നു നോക്കിയിട്ട് വ്യാപാരി പറഞ്ഞു. “എന്നിട്ട് കൊണ്ടുവന്നത് ഇതിനെയും! ഇവനെ എന്തിനു കൊള്ളിക്കാൻ?”

“അവൻ എന്തുവേണമെങ്കിലും ചെയ്തോളും- കുതിരകളെ നോക്കും, വണ്ടി തെളിക്കും. കാണാൻ നരുന്തു പോലുണ്ടെന്നേയുള്ളു, പണി ചെയ്യാൻ മിടുക്കനാണ്‌.”

“കണ്ടിട്ട് അങ്ങനെ തോന്നുന്നു; ആകട്ടെ, നോക്കാം.“

അങ്ങനെ അല്യോഷ വ്യാപാരിയുടെ വീട്ടിൽ ജോലിക്കാരനായി.

വ്യാപാരിയുടെ കുടുംബം അങ്ങനെ വലുതൊന്നുമായിരുന്നില്ല. ഭാര്യ, അയാളുടെ പ്രായമായ അമ്മ, മൂന്നു മക്കൾ. വലിയ വിദ്യാഭ്യാസമില്ലാത്ത മൂത്ത മകൻ കല്യാണം കഴിച്ച് അച്ഛന്റെ ബിസിനസ്സിലാണ്‌; പഠിത്തക്കാരനായ രണ്ടാമത്തെ മകൻ ഹൈസ്ക്കൂൾ കഴിഞ്ഞ് കോളേജിൽ ചേർന്നെങ്കിലും അവിടെ നിന്നു പുറത്താക്കിയതിനാൽ ഇപ്പോൾ വീട്ടിലുണ്ട്. ഒരു മകളുള്ളത് ഹൈസ്ക്കൂളിൽ പഠിക്കുന്നു.

ആദ്യമൊക്കെ എല്ലാവർക്കും അല്യോഷയോട് ഒരകൽച്ചയായിരുന്നു. അവനെ കാണാൻ ഒരു ചേലില്ല, വേഷം ഒരുമാതിരിയാണ്‌, പെരുമാറാനും അറിയില്ല. എന്നാൽ വൈകാതെ ആ അകൽച്ച കുറഞ്ഞു. ജോലി ചെയ്യുന്ന കാര്യത്തിൽ ജ്യേഷ്ഠനേക്കാൾ ശുഷ്കാന്തിയായിരുന്നു അവന്‌; അവനത് ഇഷ്ടത്തോടെ ചെയ്തു എന്നതാണു കാര്യം. എല്ലാത്തരം പണിയും അവർ അവനെക്കൊണ്ടു ചെയ്യിച്ചിരുന്നു. ഒരു വിസമ്മതവും ഇല്ലാതെ അവൻ എല്ലാം ചെയ്യുകയും ചെയ്തു. വീട്ടിലെപ്പോലെയായിരുന്നു ഇവിടെയും; എല്ലാ ഭാരവും അവന്റെ ചുമലിലായിരുന്നു. യജമാനത്തി, വയസ്സായ അമ്മ, മകൻ, മകൾ, കാര്യസ്ഥൻ, വേലക്കാരി- ആജ്ഞാപിക്കാൻ എല്ലാവരും ഉണ്ടായിരുന്നു; ഒരിടത്തു നിന്ന് മറ്റൊരിടത്തേക്ക് അവർ അവനെ ഓടിച്ചുകൊണ്ടിരുന്നു.

”അല്യോഷാ, ഇതു ചെയ്യൂ! അല്യോഷാ, അതു ചെയ്യൂ! എന്ത്! അതു മറന്നോ, അല്യോഷാ! ഇനി മറക്കരുത്, പറഞ്ഞേക്കാം!“ എന്ന് രാവിലെ മുതൽ രാത്രി വരെ കേൾക്കാം. അല്യോഷയാവട്ടെ, അങ്ങോട്ടുമിങ്ങോട്ടുമോടി, അതുമിതും ചെയ്തു, എല്ലാറ്റിനും നേരം കണ്ടെത്തി- അവൻ ഒരിക്കലും ദുർമ്മുഖം കാണിച്ചതുമില്ല.

ജ്യേഷ്ഠന്റെ പഴയ ബൂട്ടുകൾ വൈകാതെ തേഞ്ഞുതീർന്നു; കീറീപ്പറിഞ്ഞതുമിട്ടു നടക്കുന്നതിന്‌ വ്യാപാരി അവനെ ശാസിക്കുകയും പുതിയൊരു ജോഡി ബൂട്ടുകൾ മാർക്കറ്റിൽ നിന്ന് വാങ്ങിക്കൊടുക്കുകയും ചെയ്തു. പുതിയ ചെരുപ്പു കണ്ടപ്പോൾ അല്യോഷ സന്തോഷവാനായി; എന്നാൽ പകലത്തെ പരക്കംപാച്ചിലുകൾക്കൊടുവിൽ കാലു നോവാൻ തുടങ്ങിയപ്പോൾ അവനു ദേഷ്യം തോന്നിയത് തന്റെ കാലിനോടാണ്‌; ശമ്പളം വാങ്ങാൻ വരുമ്പോൾ ബൂട്ടിന്റെ വില അതിൽ കുറച്ചിട്ടുണ്ടെന്ന് അച്ഛൻ അറിയുമ്പോഴത്തെ കാര്യമോർത്തപ്പോൾ അവനു പേടിയും വന്നു. മഞ്ഞുകാലത്തവൻ പുലരും മുമ്പേ എഴുന്നേല്ക്കും. എന്നിട്ടവൻ വിറകു കീറും, മുറ്റമടിക്കും, പശുക്കൾക്കും കുതിരകൾക്കും തീറ്റ കൊടുക്കും, അടുപ്പിൽ തീ കത്തിക്കും, ചെരുപ്പുകൾ വൃത്തിയാക്കും, സമോവർ ചൂടാക്കും. ഇതിനിടയിൽ കാര്യസ്ഥന്റെ വിളികൾ കേൾക്കണം, വേലക്കാരി മാവു കുഴയ്ക്കാനോ പാത്രം കഴുകാനോ വിളിക്കും; അതു കഴിഞ്ഞാൽ എന്തെങ്കിലും ആവശ്യവുമായി പട്ടണത്തിൽ പോവുകയോ കുട്ടിയെ സ്കൂളിൽ നിന്നു വിളിച്ചുകൊണ്ടുവരികയോ വൃദ്ധയ്ക്ക് ഒലീവെണ്ണ വങ്ങുകയോ ചെയ്യാനുണ്ടാവും. “നീ ഇത്രനേരം എവിടെപ്പോയി കിടക്കുകയായിരുന്നു?” ഒരാളല്ലെങ്കിൽ മറ്റൊരാൾ വിളിച്ചുചോദിച്ചുകൊണ്ടേയിരിക്കും. തങ്ങളെന്തിനു പോകണം, അല്യോഷ ഉണ്ടല്ലോ. “അല്യോഷാ! അല്യോഷാ!” അല്യോഷ അങ്ങോട്ടോടി, ഇങ്ങോട്ടോടി. അവന്റെ ആഹാരം കഴിക്കലൊക്കെ ഈ ഓട്ടത്തിനിടയിലായിരുന്നു. നേരം വൈകി കഴിക്കാൻ ചെല്ലുന്നതിന്റെ പേരിൽ വേലക്കാരി വഴക്കു പറയാറുണ്ടായിരുന്നെങ്കിലും അവനോടു കുറച്ചു മനസ്സലിവുള്ളതിന്റെ പേരിൽ ചൂടായിട്ടെന്തെങ്കിലും അവൾ മാറ്റിവയ്ക്കാറുണ്ടായിരുന്നു.

അവധിക്കാലം അല്യോഷയ്ക്കു ജോലി കൂടുതലുള്ള കാലവുമായിരുന്നു; എന്നാല്ക്കൂടി അതൊരു സന്തോഷക്കൂടുതലിന്റെ കാലവുമായിരുന്നു. കാരണം എല്ലാവരും അവനെന്തെങ്കിലും ടിപ്പ് കൊടുക്കുന്നത് അക്കാലത്താണ്‌. കാര്യമായ ഒരു തുക എന്നു പറയാൻ ഒന്നുമില്ലെങ്കിലും ഇതേവരെ അത് അറുപതു കോപ്പെക്കിനടുത്തായിട്ടുണ്ട്- അതവന്റെ സ്വന്തം പണമാണ്‌. അല്യോഷ ഒരിക്കലും അവന്റെ ശമ്പളത്തിൽ നിന്നൊന്നും അവകാശപ്പെട്ടിട്ടില്ല. അതവന്റെ അച്ഛൻ വന്ന് വ്യാപാരിയിൽ നിന്നു വാങ്ങിപ്പോവുകയാണു പതിവ്; ബൂട്ട് തേയിച്ചതിന്‌ ഒരു ശകാരം മാത്രമാണ്‌ അച്ഛനിൽ നിന്നവനു കിട്ടുക.

ടിപ്പുകൾ പിടിച്ചുവച്ച് രണ്ടു റൂബിൾ ആയപ്പോൾ വേലക്കാരിയുടെ ഉപദേശപ്രകാരം അവൻ ഒരു ചുവന്ന സ്വെറ്റർ വാങ്ങി. ആദ്യമായി അതുമിട്ട് തന്നെത്തന്നെ ഒന്നു നോക്കിയപ്പോൾ സന്തോഷം കൊണ്ട് അവൻ വാ പൊളിച്ചുപോയി; ശ്വാസം കിട്ടാതെയും തൊണ്ട വിക്കിയും ഏറെ നേരം അടുക്കളയിൽ അവൻ ആ നില്പു നില്ക്കുകയും ചെയ്തു.

അല്യോഷ ഒരു മിണ്ടാപ്രാണിയായിരുന്നു; അത്യാവശ്യത്തിനല്ലാതെ അവൻ വായ തുറക്കാറില്ല; അതാകട്ടെ ഒറ്റ വീർപ്പിനു പറഞ്ഞുതീർക്കുകയും ചെയ്തു. എന്തെങ്കിലും ചെയ്യാൻ പറഞ്ഞാൽ, അല്ലെങ്കിൽ ഒരു കാര്യം ചെയ്യാമോ എന്നു ചോദിച്ചാൽ “ചെയ്യാം” എന്നു മാത്രമേ അവൻ പറയൂ; അടുത്ത പടി അതു ചെയ്യുകയാണ്‌.

അല്യോഷയ്ക്കു പ്രാർത്ഥനകളൊന്നും വശമില്ലായിരുന്നു. പണ്ടെന്നോ അമ്മ അവനെ ഏതോ പ്രാർത്ഥന ചൊല്ലാൻ പഠിപ്പിച്ചതായിരുന്നു; അതുപക്ഷേ, അപ്പോൾത്തന്നെ അവന്റെ മനസ്സിൽ നിന്നു പോവുകയും ചെയ്തു. എന്നാലും തന്റേതായ ഒരു രീതിയിൽ വൈകിട്ടും രാത്രിയിലും അവൻ പ്രാർത്ഥിക്കാറുണ്ടായിരുന്നു: ചുണ്ടനക്കാതെ, കൈകൾ കൊണ്ടു മാത്രമുള്ള ഒരു പ്രാർത്ഥന.

*

ഒന്നരക്കൊല്ലം അല്യോഷയുടെ ജീവിതം ഈവിധം കടന്നുപോയി. രണ്ടാമത്തെ കൊല്ലം അവസാനത്തോടടുപ്പിച്ച് അവന്റെ ജീവിതത്തിലെ ഏറ്റവും അസാധാരാണമായ ഒരു അനുഭവം ഉണ്ടായി. ഒരാൾക്ക് മറ്റൊരാളെക്കൊണ്ടുണ്ടാകുന്ന ഉപയോഗത്തിൽ നിന്നു രൂപപ്പെടുന്ന ബന്ധങ്ങളല്ലാതെ തീർത്തും വ്യത്യസ്തമായ സ്വഭാവത്തിലുള്ള ചില ബന്ധങ്ങളും ഉണ്ടെന്നതായിരുന്നു അവനെ അത്യധികം ആശ്ചര്യപ്പെടുത്തിയ ആ കണ്ടുപിടുത്തം. ചെരുപ്പു തുടയ്ക്കാനും കുതിരയെ പൂട്ടാനും വിളിപ്പുറത്തു നില്ക്കാനുമല്ലാതെ ഒരാൾക്ക് മറ്റൊരാളെ ആവശ്യമായിവരുന്ന ഒരു ബന്ധം; ഒരാളെക്കൊണ്ട് ഒരാവശ്യവുമില്ലെങ്കിലും അയാളെ സ്നേഹിക്കാനും ഓമനിക്കാനും മറ്റൊരാൾക്കു തോന്നുന്നു എന്നതിൽ നിന്നുണ്ടാകുന്ന ഒരു ബന്ധം. താൻ അങ്ങനെയൊരാൾ ആയതായി പെട്ടെന്നവന്‌ അനുഭവപ്പെട്ടു. അവൻ ഈ കണ്ടുപിടുത്തം നടത്തുന്നത് വേലക്കാരിയായ ഉസ്തീനിയയിലൂടെയാണ്‌. അവൾ ചെറുപ്പമായിരുന്നു, അനാഥയായിരുന്നു, അവനെപ്പോലെതന്നെ കഠിനാദ്ധ്വാനിയുമായിരുന്നു. ജീവിതത്തിൽ ഇതാദ്യമായി അവനറിഞ്ഞു, താൻ, താൻ ചെയ്യുന്ന കാര്യങ്ങൾ, താനെന്ന വ്യക്തി മറ്റൊരു വ്യക്തിക്ക് ആവാശ്യമായി വന്നിരിക്കുന്നുവെന്ന്. അമ്മ അവനെയോർത്തു വിഷമിച്ചിരുന്നപ്പോൾ അല്ലെങ്കിൽ അവർ അവനോടു സ്നേഹം കാണിച്ചിരുന്നപ്പോൾ അവൻ അതു ശ്രദ്ധിക്കാറുതന്നെ ഇല്ലായിരുന്നു; അതൊക്കെ വളരെ സ്വാഭാവികമെന്ന മട്ടിലാണ്‌ അവനെടുത്തിരുന്നത്, അവന്‌ അവനോടുതന്നെ തോന്നിയിരുന്ന വിഷമമെന്നപോലെ. എന്നാൽ ഇവിടെ അവനു തീർത്തും അന്യയായ ഉസ്തീനിയക്കാണ്‌ അവനെയോർത്തു വിഷമം തോന്നുന്നത്. അവൾ അവനു ചൂടുള്ളതെന്തെങ്കിലും കഴിക്കാൻ കൊടുത്തിട്ട് താടിക്കു കയ്യും കൊടുത്ത് അവൻ കഴിക്കുന്നതും നോക്കി ഇരിക്കും. അവൻ അവളെ മുഖമുയർത്തി നോക്കുമ്പോൾ അവളൊന്നു പുഞ്ചിരിക്കും; അപ്പോൾ അവനും പുഞ്ചിരിക്കും.

ഇതൊക്കെ അവനു തീർത്തും പുതിയതും അപരിചിതവുമായ കാര്യങ്ങൾ ആണെന്നതിനാൽ അല്യോഷ ആദ്യമൊക്കെ വല്ലാതെ പേടിച്ചുപോയി. തന്റെ ജോലിക്കതു വിഘാതമാകുമോ എന്നായിരുന്നു അവന്റെ പേടി. എന്നാലും ഉള്ളിലൊരു സന്തോഷം അവനു തോന്നിയിരുന്നു. ഉസ്തീനിയ കീറൽ തുന്നിക്കൊടുത്ത ട്രൗസറുമിട്ടു നില്ക്കുമ്പോൾ തലയാട്ടിക്കൊണ്ട് അവനൊന്നു ചിരിക്കും. പലപ്പോഴും, ജോലി ചെയ്തുകൊണ്ടിരിക്കുമ്പോഴോ അല്ലെങ്കിൽ എവിടെയ്ക്കെങ്കിലും ഓടുമ്പോഴോ അവന്‌ ഉസ്തീനിയയെ ഓർമ്മ വരും. “ഉസ്തീനിയ!” എന്ന് അവൻ ഊഷ്മളമായി ഉരുവിടും.

ഉസ്തീനിയ തനിക്കായ വിധം അവനെ സഹായിച്ചുപോന്നു; അവൻ അവളേയും. ഒരിക്കൽ അവൾ തന്റെ ജീവിതകഥ അവനെ പറഞ്ഞുകേൾപ്പിച്ചു: അവൾക്ക് അച്ഛനമ്മമാരെ നഷ്ടമായത്, ഒരമ്മായി അവളെ എടുത്തുവളർത്തിയത്, പിന്നെ അവളെ പട്ടണത്തിൽ ജോലിക്കു കൊണ്ടാക്കിയത്, വ്യാപാരിയുടെ മകൻ ഒരിക്കൽ അവളെ വശപ്പെടുത്താൻ നോക്കിയത്, അവൾ അതിനെ ചെറുത്തത്. അവൾക്കു സംസാരിക്കാൻ ഇഷ്ടമായിരുന്നു; അവന്‌ അതു കേൾക്കാനും ഇഷ്ടമായിരുന്നു. പട്ടണത്തിലെ വീടുകളിൽ ജോലിക്കു വരുന്ന ചെറുപ്പക്കാർ അവിടുത്തെ വേലക്കാരികളെ കല്യാണം കഴിക്കാറുണ്ടെന്നും അവൻ കേട്ടിരുന്നു. അവന്റെ വീട്ടുകാർ ഉടനെങ്ങാനും അവന്റെ കല്യാണത്തെക്കുറിച്ചാലോചിക്കുമോയെന്ന് ഒരിക്കൽ അവൾ ചോദിച്ചു. അതു തനിക്കറിയില്ലെന്നും നാട്ടിലെ ഒരു പെണ്ണിനേയും തനിക്കിഷ്ടമല്ലെന്നും അവൻ മറുപടി പറയുകയും ചെയ്തു.

“അപ്പോൾ നീ ആരെയെങ്കിലും കണ്ടുവച്ചിട്ടുണ്ടോ?”

“ഉണ്ട്, നിന്നെ. എന്താ, നിനക്കിഷ്ടമാണോ?”

“അയ്യട! നല്ല മിടുക്കനാണല്ലോ!എന്തായാലും നിന്റെ വായിൽ നാവുണ്ടെന്നായല്ലോ!” തവിക്കണ കൊണ്ട് അവന്റെ പുറത്തൊന്നു മേടിയിട്ട് അവൾ പറഞ്ഞു, “എനിക്കെന്താ വിരോധം?”

നൊയമ്പുകാലത്തിനു മുമ്പ് ശമ്പളം വാങ്ങിക്കാൻ അവന്റെ അച്ഛൻ വന്നു. അല്യോഷയ്ക്ക് ഉസ്തീനിയയെ കല്യാണം കഴിക്കാൻ ആഗ്രഹമുണ്ടെന്ന വാർത്ത വ്യാപാരിയുടെ ഭാര്യയുടെ ചെവിയിൽ എത്തിയിരുന്നു. അവർക്കത് തീരെ ഇഷ്ടപ്പെട്ടില്ല. അവൾക്കു ഗർഭമുണ്ടാകും; പിന്നെ അവളെക്കൊണ്ടെന്തിനു കൊള്ളാം? അവർ ഭർത്താവിനെ വിവരമറിയിച്ചു.

വ്യാപാരി ശമ്പളം എണ്ണിക്കൊടുക്കുമ്പോൾ അല്യോഷയുടെ അച്ഛൻ ചോദിച്ചു: “എന്റെ പയ്യൻ എങ്ങനുണ്ട്? എന്തു ചെയ്യാനും അവനൊരു മടിയുമില്ലെന്ന് ഞാൻ പറഞ്ഞതല്ലേ?”

“അതൊക്കെ ശരിതന്നെ; പക്ഷേ അവന്റെ തലയിൽ എന്തോ കയറിക്കൂടിയിട്ടുണ്ട്. അവനിപ്പോൾ ഞങ്ങളുടെ വേലക്കാരിയെ കെട്ടണമത്രെ. കല്യാണം കഴിഞ്ഞ വേലക്കാരെ ഞങ്ങൾ വീട്ടിൽ നിർത്താറില്ല. ഞങ്ങൾക്കതു ചേർന്നതല്ല.”

“കഴുത! അങ്ങനെയൊരു ചിന്ത അവനുണ്ടാകുമെന്ന് ആരുകണ്ടു!” വൃദ്ധൻ അത്ഭുതത്തോടെ പറഞ്ഞു. “പേടിക്കേണ്ട. അതു ഞാൻ ശരിയാക്കിക്കോളാം.”

അയാൾ അടുക്കളയിൽ കയറി മകൻ തിരിച്ചുവരുന്നതും കാത്തിരുന്നു. അവൻ എന്തോ ആവശ്യത്തിനായി പുറത്തു പോയിരിക്കുകയായിരുന്നു. ഓടിക്കിതച്ചുകൊണ്ട് അവൻ കയറിവന്നു.

“ഒരു തരി ബുദ്ധി നിനക്കില്ലാതായിപ്പോയല്ലോ! എന്താ നിന്റെ തലയിൽ കയറിക്കൂടിയത്?” അച്ഛൻ തുടക്കമിട്ടു.

“ഒന്നുമില്ല.”

“ഒന്നുമില്ലെന്നോ? നീ കല്യാണം കഴിക്കാൻ പോവുകയാണെന്നാണല്ലോ അവർ പറഞ്ഞത്. നിന്റെ കല്യാണം അതിന്റെ സമയമാവുമ്പോൾ ഞാൻ നടത്തിത്തരും. ഏതെങ്കിലും തേവിടിശ്ശിയോടല്ല, നല്ല ഡീസന്റായ ഒരു പെണ്ണിനോട്.”

വൃദ്ധൻ ഈ മട്ടിൽ സംസാരം തുടർന്നു. അല്യോഷ അതെല്ലാം മിണ്ടാതെ കേട്ടുനിന്നിട്ട് നെടുവീർപ്പിട്ടു.

അച്ഛൻ പറഞ്ഞുനിർത്തിയപ്പോൾ ഒരു പുഞ്ചിരിയോടെ അവൻ പറഞ്ഞു:

“ശരി, ഞാനതു വിട്ടു.”

“അതിനാണ്‌ ബുദ്ധി എന്നു പറയുന്നത്!”

അച്ഛൻ പോയിക്കഴിഞ്ഞപ്പോൾ അല്യോഷ ഉസ്തീനിയയോട് കാര്യം പറഞ്ഞു. (അവൾ അടുക്കളവാതിലിനു പിന്നിൽ നിന്ന് എല്ലാം കേട്ടിരുന്നു.)

“നമ്മൾ വിചാരിച്ചപോലൊന്നും നടക്കാൻ പോകുന്നില്ല. നീ കേട്ടില്ലേ? അച്ഛൻ നല്ല ദേഷ്യത്തിലാണ്‌- എന്തു പറഞ്ഞാലും കേൾക്കില്ല.”

ഉസ്തീനിയ ഒച്ച പൊന്തിക്കാതെ കരഞ്ഞു. അല്യോഷ തലയാട്ടിക്കൊണ്ടു പറഞ്ഞു, “ഞാനെങ്ങനെയാണ്‌ അച്ഛൻ പറഞ്ഞതു കേൾക്കാതിരിക്കുക? നമുക്കതെല്ലാം മറന്നുകളയാം.”

വൈകുന്നേരത്ത് അവൻ ജനാലകൾ അടയ്ക്കുമ്പോൾ വ്യാപാരിയുടെ ഭാര്യ ചോദിച്ചു, “അച്ഛൻ പറഞ്ഞതെല്ലാം കേട്ടില്ലേ?”

“കേട്ടു; ഞാനതെല്ലാം മറന്നുകളഞ്ഞു,” എന്ന് ഒരു പുഞ്ചിരിയോടെ പറഞ്ഞിട്ട് അവൻ തേങ്ങിക്കരഞ്ഞു.
*

അന്നു മുതൽ അല്യോഷ പതിവു പോലെ തന്റെ ജോലി ചെയ്യുകയല്ലാതെ ഉസ്തീനിയയോട് കല്യാണത്തെക്കുറിച്ചൊന്നും മിണ്ടാതായി. നാല്പതു നൊയമ്പിനിടയിൽ ഒരു ദിവസം കാര്യസ്ഥൻ അവനോട് പുരപ്പുറത്തു കയറി മഞ്ഞു വീണുകിടക്കുന്നത് വാരിക്കളയാൻ പറഞ്ഞു.

അല്യോഷ മുകളിൽ കയറി മഞ്ഞെല്ലാം തൂത്തുകളഞ്ഞു; എന്നിട്ട് ഓവുചാലിൽ കട്ടിപിടിച്ചുകിടന്ന മഞ്ഞുകട്ടകൾ കുത്തിയിളക്കുമ്പോൾ കാൽ വഴുതി അവൻ താഴെ വീണു. ഭാഗ്യക്കേടിന്‌ അവൻ ചെന്നു വീണത് മുറ്റത്തെ മഞ്ഞിലല്ല, വാതിലിനു മുകളിൽ നിന്നു തള്ളിനിന്നിരുന്ന ഒരു ഇരുമ്പുകമ്പിയിലാണ്‌. വ്യാപാരിയുടെ മകളേയും വിളിച്ചുകൊണ്ട് ഉസ്തീനിയ ഓടിച്ചെന്നു.

“എന്തെങ്കിലും പറ്റിയോ, അല്യോഷാ?”

“ചെറുതായി; കാര്യമാക്കാൻ ഒന്നുമില്ല.”

എന്നാൽ എഴുന്നേല്ക്കാൻ നോക്കിയിട്ട് ഒറ്റയ്ക്കവനു പറ്റിയില്ല. അവനൊന്നു പുഞ്ചിരിച്ചു.

അവനെ എല്ലാവരും കൂടി ചായ്പിലേക്കെടുത്തു കിടത്തി. ഡോക്ടർ വന്നു; എവിടെയാണവനു വേദനിക്കുന്നതെന്നു ചോദിച്ചു.

“എല്ലായിടത്തും,” അവൻ പറഞ്ഞു. “അതു കാര്യമാക്കാനില്ല. യജമാനനു നീരസം തോന്നുമോയെന്നാണ്‌ എന്റെ പേടി. അച്ഛനെ അറിയിക്കണം.”

അല്യോഷ രണ്ടു ദിവസം ആ കിടപ്പു കിടന്നു; മൂന്നാമത്തെ ദിവസം പുരോഹിതനെ വരുത്തി.

“നീ മരിക്കാൻ പോവുകയാണോ?” ഉസ്തീനിയ ചോദിച്ചു.

“അതെ; എന്നും ജീവിച്ചിരിക്കാൻ പറ്റില്ലല്ലോ. സമയമാകുമ്പോൾ നമുക്കു പോകേണ്ടേ?” പതിവുപോലെ വേഗത്തിൽ അവൻ പറഞ്ഞു. “നന്ദി, ഉസ്തീനിയ; നീ എന്നോട് എന്നും നന്നായിട്ടേ പെരുമാറിയിട്ടുള്ളു. നമ്മുടെ കല്യാണം നടക്കാതിരുന്നത് എത്ര നന്നായി! നമ്മുടെ ഗതി എന്താകുമായിരുന്നു? ഇപ്പോൾ ഒരു പ്രശ്നവുവില്ല.”

പുരോഹിതൻ വന്നപ്പോൾ അവനും പ്രാർത്ഥിച്ചു; കൈ കൊണ്ടും ഹൃദയം കൊണ്ടും മാത്രം. ‘ഇവിടെ താൻ നല്ലവനായിരുന്നെങ്കിൽ, അനുസരിക്കുകയും ആരെയും ഉപദ്രവിക്കാതിരിക്കുകയുമാണ്‌ താൻ ചെയ്തിരുന്നതെങ്കിൽ, അവിടെയും അങ്ങനെതന്നെ ആയിരിക്കും’ എന്നായിരുന്നു അതിന്റെ പൊരുൾ.

അവൻ പിന്നെ അധികമൊന്നും സംസാരിച്ചില്ല. തനിക്കു ദാഹിക്കുന്നു എന്നു മാത്രം അവൻ പറഞ്ഞു; എന്തോ കണ്ടത്ഭുതപ്പെടുന്നപോലെയായിരുന്നു അവന്റെ മുഖം.

അവന്റെ മുഖത്തൊരു പുഞ്ചിരി പരന്നു. പിന്നെ, അത്ഭുതം നിറഞ്ഞ അതേ മുഖഭാവത്തോടെ, ആ കിടപ്പിൽ കിടന്ന് അവൻ ജീവൻ വെടിഞ്ഞു.
(1905)

കവർ ഡിസൈൻ : ജ്യോത്സ്ന വിത്സൺ

ബംഗ്ലാവ് കടലിനു തൊട്ടടുത്തായിരുന്നു.

ഇരുപുറവും പൈന്മരങ്ങൾ നിരന്നുനില്ക്കുന്ന ഒച്ചയടങ്ങിയ പാതകൾ കടലുപ്പു ചുവയ്ക്കുന്ന കനത്ത വായു നിശ്വസിച്ചിരുന്നു; ഓറഞ്ചുമരങ്ങൾക്കു ചുറ്റും ഓടിക്കളിച്ചിരുന്ന ഇളംതെന്നൽ ചിലപ്പോഴൊക്കെ നിപുണമായ വിരലുകൾ കൊണ്ടെന്നപോലെ പൂവിട്ട പൊന്തകളിൽ നിന്നു വർണ്ണാഭമായൊരു പൂവിറുത്തെടുത്തിരുന്നു. വെയിലിൽ കുളിച്ച വിദൂരതകൾ, മനോഹരമായ വീടുകൾ വെളുത്ത മുത്തുകൾ പോലെ തിളങ്ങിനില്ക്കുന്ന കുന്നിൻചരിവുകൾ, മൈലുകൾക്കപ്പുറം ഒരു മെഴുകുതിരി പോലെ നെട്ടനേ ഉയർന്നുനില്ക്കുന്ന ഒരു വിളക്കുമാടം- ആകാശത്തിന്റെ അഗാധനീലിമയിൽ പതിച്ചുവച്ച ഒരു സ്ഫടികചിത്രം പോലെ ആ രംഗം തെളിഞ്ഞ ബാഹ്യരേഖകളോടെ തിളങ്ങിനിന്നു. അകലെ ഒറ്റപ്പെട്ട വഞ്ചിപ്പായകൾ മാത്രം വെളുത്ത പുള്ളി കുത്തിയിരുന്ന കടൽ ബംഗ്ലാവു നില്ക്കുന്ന തട്ടുതട്ടായ ചരിവിൽ തിരകൾ കൊണ്ടു തലോടിയിരുന്നു. വീട്ടുമുറ്റം പിന്നെ വിശാലവും തണലു നിറഞ്ഞതുമായ ഒരു തോട്ടത്തിലേക്കുയർന്നുയർന്നൊടുവിൽ ഒരു പാർക്കിലേക്കലിഞ്ഞുചേർന്നു- ഏതോ യക്ഷിക്കഥയിലെ വശീകൃതദേശം പോലെ നിദ്രാണവും നിശ്ചലവുമായ ഒരു ദൃശ്യം.

രാവിലത്തെ വെയിൽച്ചൂടിൽ മയങ്ങിക്കിടക്കുന്ന വീടിനു വെളിയിൽ ഒരു ചരല്പാത കുളിരുള്ള കുന്നുമ്പുറത്തേക്കൊരു വെളുത്ത വര വരച്ചു. അതിനടിയിൽ കടൽത്തിരകൾ ആഞ്ഞടിച്ചുകൊണ്ടിരുന്നു; കൊടുംവെയിലിൽ വജ്രങ്ങൾ പോലെ വെട്ടിത്തിളങ്ങിക്കൊണ്ട് വെള്ളത്തുള്ളികൾ പൊട്ടിച്ചിതറി. രഹസ്യം പറയാനെന്നപോലെ അടുത്തുകൂടി നിന്നിരുന്ന പൈന്മരങ്ങളുടെ തലപ്പുകളിൽ സൂര്യൻ ചിതറി; തുറന്നുവച്ചിരുന്ന ഒരു ജാപ്പനീസ് കുടയിലെ കടുംവർണ്ണങ്ങളിലുള്ള വിചിത്രരൂപങ്ങളിലും വെയിലു വീണു.

ആ കുടയുടെ തണലിൽ, പതുപതുത്ത ഒരു ചൂരൽക്കസേരയിൽ ഒരു സ്ത്രീ ചാരിക്കിടന്നിരുന്നു; അതിന്റെ വഴങ്ങുന്ന മെടച്ചിലിൽ അവളുടെ സുന്ദരമായ രൂപം അമർന്നൊതുങ്ങിക്കിടന്നു. മറന്നുപോയപോലെ തൂങ്ങിക്കിടക്കുന്ന, വളകളില്ലാത്ത ഒരു മെലിഞ്ഞ കൈ ഒരു നായയുടെ തിളങ്ങുന്ന പട്ടുപോലത്തെ രോമക്കുപ്പായം തഴുകിക്കൊണ്ടിരുന്നു; കറുത്ത കണ്ണിമകളും ഒരു പുഞ്ചിരിയുടെ ലാഞ്ഛനയുമുള്ള ഇരുണ്ട കണ്ണുകൾ മറുകൈയിൽ പിടിച്ചിരുന്ന പുസ്തകത്തിൽ ദത്തശ്രദ്ധമായിരുന്നു. വലിപ്പമുള്ള, ഇളകിക്കൊണ്ടേയിരിക്കുന്ന ആ കണ്ണുകളുടെ സൗന്ദര്യം ഒരിരുണ്ട ശോഭയാൽ വർദ്ധിച്ചതുപോലെ തോന്നി. ബാഹ്യരേഖകൾ തെഴുത്തുനില്ക്കുന്ന ദീർഘവൃത്താകാരമായ മുഖം ആകപ്പാടെ നോക്കിയാൽ സരളസൗന്ദര്യത്തിന്റെ ഒരു ഭാവമല്ല നല്കുന്നത്; ശ്രദ്ധാപൂർവ്വം വളർത്തിയെടുത്ത ഒരു വശീകരണസ്വഭാവമാണ്‌ അതിൽ തെളിഞ്ഞുനില്ക്കുന്നത്. അവളുടെ വാസനിക്കുന്ന, മിനുങ്ങുന്ന കുറുനിരകളുടെ അശ്രദ്ധമായ കലാപം ഒരു കലാകാരന്റെ അതീവശ്രദ്ധയോടുള്ള രചനയാണ്‌; അതുപോലെ, വായിക്കുമ്പോൾ വെളുത്ത പല്ലുകൾ പുറത്തു കാണിച്ചുകൊണ്ട് ചുണ്ടുകൾക്കു ചുറ്റും തങ്ങിനില്ക്കുന്ന ആ നേർത്ത പുഞ്ചിരി കണ്ണാടിക്കു മുന്നിൽ വർഷങ്ങളായുള്ള പരിശീലനത്തിന്റെ ഫലമായിരുന്നു; ആകെക്കൂടിയുള്ള വിധാനത്തിന്റെ ഭാഗമായി സ്ഥിരപ്രതിഷ്ഠ നേടിയതിനാൽ ഇനി ഒഴിവാക്കാൻ പറ്റാത്തതായിരിക്കുന്നു എന്നു മാത്രം.

മണല്പരപ്പിൽ കാലുരയുന്നപോലെ ഒരൊച്ച കേട്ടു.

കിടന്ന കിടപ്പിൽ നിന്നിളകാതെ അവൾ നോക്കുന്നു, കണ്ണഞ്ചിക്കുമ്പോലെ കുത്തിയൊഴുകുന്ന ഊഷ്മളമായ വെയിൽ കാഞ്ഞുകൊണ്ട് നവാഗതനെ ഉദാസീനമായി നോക്കിക്കിടക്കുന്ന ഒരു പൂച്ചയെപ്പോലെ.

കാല്ച്ചുവടുകൾ വേഗത്തിൽ അടുത്തടുത്തു വരുന്നു; അംഗവസ്ത്രം ധരിച്ച ഒരു വേലക്കാരൻ മുന്നിൽ വന്ന് ചെറിയൊരു വിസിറ്റിങ്ങ് കാർഡ് അവളുടെ കയ്യിൽ കൊടുത്തിട്ട് അല്പം പിന്നിലേക്കു മാറി നില്ക്കുന്നു.

മുഖത്ത് ഒരത്ഭുതഭാവത്തോടെ അവൾ പേരു വായിക്കുന്നു; നിങ്ങൾക്കറിയാത്ത ഒരാൾ തെരുവിൽ വച്ച് വളരെ പരിചയത്തോടെ നിങ്ങളോടു സംസാരിക്കാൻ വരുമ്പോൾ അതേ അത്ഭുതമാണ്‌ നിങ്ങൾക്കുണ്ടാവുക. അവളുടെ കൂർപ്പിച്ചുവരച്ച പുരികങ്ങൾക്കു മുകളിൽ ഒരു നിമിഷത്തേക്ക് നേർത്ത രേഖകൾ പ്രത്യക്ഷപ്പെടുന്നു; അവളുടെ മനസ്സ് കഠിനചിന്തയിലാണെന്ന് അതു കണ്ടാൽ മനസ്സിലാകും. പിന്നെ ഒരു സന്തുഷ്ടവെളിച്ചം അവളുടെ മുഖമാകെ പ്രകാശമാനമാക്കുന്നു, ഇന്ന് മിക്കവാറും മറവിയിലായ യൗവ്വനത്തിന്റെ ആ വിദൂരദിനങ്ങളെക്കുറിച്ചോർക്കുമ്പോൾ സന്തോഷം കൊണ്ടവളുടെ കണ്ണുകൾ വെട്ടിത്തിളങ്ങുന്നു. ആ പേര്‌ അവളിൽ പിന്നെയും ചില ദീപ്തചിത്രങ്ങൾക്കു ജീവൻ നല്കിയിരിക്കുന്നു. സ്വപ്നങ്ങളും രൂപങ്ങളും ഒരിക്കൽക്കൂടി സ്പഷ്ടമായ ആകൃതി കൈവരിക്കുകയും യാഥാർത്ഥ്യം പോലെ വ്യക്തവും വിശദവുമാവുകയും ചെയ്യുന്നു.

“ഓ,” പെട്ടെന്നോർമ്മവന്നപോലെ അവൾ വേലക്കാരനോടു പറഞ്ഞു, “അദ്ദേഹത്തെ ഇപ്പോൾത്തന്നെ ഇങ്ങോട്ടു കൂട്ടിക്കൊണ്ടു വരൂ.”

വേലക്കാരൻ ശബ്ദമുണ്ടാക്കാതെ, അമിതദാസ്യം കാണിച്ചുകൊണ്ട് നടന്നുപോയി. ഒരു നിമിഷത്തേക്ക് എങ്ങും നിശ്ശബ്ദമായിരുന്നു; പകലിന്റെ മത്തു പിടിപ്പിക്കുന്ന പൊൻവെയിൽ നിറഞ്ഞ മരത്തലപ്പുകളിൽ തളർച്ചയറിയാത്ത തെന്നൽ മാത്രം പതിഞ്ഞ ശബ്ദത്തിൽ പാടിക്കൊണ്ടിരുന്നു.

പിന്നെ ചടുലമായ, ഊർജ്ജം നിറഞ്ഞ കാലൊച്ചകൾ ചരല്പാതയിൽ നിന്നു കേട്ടു; ഒരു നീണ്ട നിഴൽ അവളുടെ കാൽച്ചുവട്ടിൽ വന്നുവീണു; നല്ല ഉയരമുള്ള ഒരാൾ അവൾക്കു മുന്നിൽ വന്നു നില്ക്കുകയും ചെയ്തു. അവൾ കസേരയിൽ നിന്നു ചാടിപ്പിടഞ്ഞെഴുന്നേറ്റുകഴിഞ്ഞിരുന്നു.

ആദ്യം അവരുടെ കണ്ണുകൾ തമ്മിൽ കണ്ടു. അയാൾ ഒറ്റനോട്ടത്തിൽ അവളുടെ രൂപസൗഭഗം ഉൾക്കൊണ്ടുകഴിഞ്ഞു; അവളുടെ കണ്ണുകളിൽ കളിയാക്കുന്ന മട്ടിൽ ഒരു നേർത്ത പുഞ്ചിരി നിറഞ്ഞു. “ഇപ്പോഴും എന്നെക്കുറിച്ചോർമ്മയുണ്ടെന്നു വന്നതു നന്നായി,” മനോഹരമായ മെലിഞ്ഞ കൈ നീട്ടിക്കൊണ്ട് അവൾ പറഞ്ഞു; അയാൾ ബഹുമാനത്തോടെ അതിൽ പതുക്കെ ചുംബിച്ചു.

“മദാം, നിങ്ങളോടു ഞാൻ ഒന്നുമൊളിക്കുന്നില്ല, കാരണം, എത്രയോ വർഷങ്ങൾക്കു ശേഷം ഇത് നമ്മുടെ ആദ്യത്തെ കണ്ടുമുട്ടലാണ്‌; വരാനുള്ള എത്രയോ വർഷങ്ങളിൽ ഇതവസാനത്തേതാകാമെന്നും എനിക്കു പേടിയുണ്ട്. ഞാനിപ്പോൾ ഇവിടെ നില്ക്കാൻ ഇടയായത് യാദൃച്ഛികമായിട്ടാണെന്നു പറയണം; വിസ്മയിപ്പിക്കുന്ന ലൊക്കേഷൻ കാരണം ഞാൻ അന്വേഷിച്ചുവന്ന ഒരു ദുർഗ്ഗത്തിൻ്റെ ഉടമയുടെ പേരു കേട്ടപ്പോൾ എനിക്കു നിങ്ങളെ ഓർമ്മ വന്നതാണ്‌. അങ്ങനെ ശരിക്കു പറഞ്ഞാൽ ഞാൻ ഇവിടെ വന്നിരിക്കുന്നത് മറ്റു കാരണങ്ങൾ കൊണ്ടാണ്‌.“

”ആയിക്കോട്ടെ, എന്നാലും സ്വാഗതത്തിനു കുറവൊന്നുമില്ല; വാസ്തവം പറഞ്ഞാൽ ആദ്യം എനിക്കുതന്നെ നിങ്ങളുടെ കാര്യം ഓർമ്മ വന്നില്ല, മുമ്പൊരിക്കൽ എനിക്കത് കുറച്ചു പ്രധാനമായിരുന്നെങ്കിലും.“

രണ്ടുപേർക്കും ഒരു പുഞ്ചിരി വന്നു. പാതി വെളിപ്പെടുത്താത്ത ഒരാദ്യാനുരാഗത്തിന്റെ നേർത്ത മധുരസൗരഭം അതിന്റെ മത്തുപിടിപ്പിക്കുന്ന ആർദ്രതകളെല്ലാമായി ഒരു സ്വപ്നം പോലെ അവരിൽ നാമ്പെടുത്തുകഴിഞ്ഞു; ഉണർന്നുകഴിഞ്ഞാൽ ചുണ്ടു കോട്ടിപ്പിടിച്ചുകൊണ്ട് നിങ്ങൾ ചിന്തിക്കുമെങ്കിലും പിന്നെയും സ്വപ്നം കാണാൻ, ആ സ്വപ്നത്തിൽത്തന്നെ ജീവിക്കാൻ മാത്രം നിങ്ങൾ ആഗ്രഹിച്ചുപോകുന്ന ഒരു സ്വപ്നം. മുന്നോട്ടൊരു ചുവടു വയ്ക്കാനറയ്ക്കുകയും ആഗ്രഹിക്കുകയും ആ ആഗ്രഹങ്ങൾ ചോദിക്കാൻ മടിക്കുകയും വാഗ്ദാനം ചെയ്യുകയും അതു പാലിക്കാതിരിക്കുകയും ചെയ്യുന്ന തരുണപ്രണയമെന്ന സുന്ദരസ്വപ്നം.

അവർ സംസാരം തുടർന്നു. എന്നാൽ അവരുടെ ശബ്ദങ്ങളിൽ ഒരൂഷ്മളതയുണ്ടായിരുന്നു; അവരുടേതുപോലെ പാതി മാഞ്ഞുപോയെങ്കിലും ശോഭ കെടാത്ത ഒരു രഹസ്യത്തിനു മാത്രം പകർന്നുനല്കാൻ കഴിയുന്നതുമാണത്. ഒച്ച താഴ്ത്തിയ വാക്കുകളിൽ, ഇടയ്ക്കിടെ ആഹ്ലാദത്തോടെ പൊട്ടിച്ചിരിച്ചുകൊണ്ട്, അവർ പോയ കാലത്തെക്കുറിച്ച്, അല്ലെങ്കിൽ മറന്നുപോയ കവിതകളെക്കുറിച്ച്, വാടിപ്പോയ പൂക്കളെക്കുറിച്ച്, നഷ്ടപ്പെട്ടുപോയ റിബണുകളെക്കുറിച്ചു സംസാരിച്ചു- തങ്ങൾ യൗവ്വനം കഴിച്ച ചെറുപട്ടണത്തിൽ വച്ച് അവർ കൈമാറിയ കൊച്ചുകൊച്ചു പ്രണയചിഹ്നങ്ങൾ. അവരുടെ ഹൃദയങ്ങളിൽ പൊടി കൊണ്ടു മൂടി വളരെപ്പണ്ടേ നിശ്ശബ്ദമായിക്കഴിഞ്ഞ മണികളെ തട്ടിയുണർത്തിയ, പാതി മറന്ന ആ പഴങ്കഥകൾക്ക് സാവധാനം, വളരെ സാവധാനം, വിഷാദം പുരണ്ട ഒരു ഗൗരവഭാവം കൈവരികയായിരുന്നു. ഇന്നു മൃതമായിക്കഴിഞ്ഞ അവരുടെ താരുണ്യസ്നേഹത്തിന്റെ അന്തിമനാദങ്ങൾ അവരുടെ സംഭാഷണത്തിന്‌ ഗഹനവും ദാരുണം തന്നെയുമായ ഒരു ഗൗരവമണച്ചു.

അയാളുടെ നിഗൂഢമധുരമായ സ്വരം ഒന്നു പതറി; ‘അങ്ങ് അമേരിക്കയിൽ വച്ചാണ്‌ ഞാൻ അറിയുന്നത് നിങ്ങളുടെ വിവാഹം നിശ്ചയിച്ചുവെന്ന്; – അപ്പോഴേക്കും വിവാഹം കഴിഞ്ഞുവെന്നുതന്നെ എനിക്കു തോന്നുന്നു.“

അതിനവൾ മറുപടി പറഞ്ഞില്ല. അവളുടെ ചിന്തകളപ്പോൾ പത്തുകൊല്ലം പിന്നിലായിരുന്നു. കുറേയേറെ നേരത്തേക്ക് പൊള്ളുന്ന ഒരു നിശ്ശബ്ദത അവർക്കിടയിൽ തങ്ങിനിന്നു.

പിന്നെ, അടക്കം പറയുന്നപോലെ അവൾ ചോദിച്ചു, “അപ്പോൾ എന്നെക്കുറിച്ച് എന്താണു ചിന്തിച്ചത്?”

അയാൾ അത്ഭുതത്തോടെ മുഖമുയർത്തി. “എനിക്ക് ഒളിക്കാതെ പറയാം, കാരണം, നാളെ ഞാൻ എന്റെ പുതിയ രാജ്യത്തേക്കു മടങ്ങിപ്പോവുകയാണ്‌. എനിക്കു നിങ്ങളോടു ദേഷ്യം തോന്നിയില്ല; വിദ്വേഷം നിറഞ്ഞ ആശയക്കുഴപ്പത്തിന്റെ നിമിഷങ്ങൾ ഉണ്ടായില്ല; കാരണം, അപ്പോഴേക്കും ജീവിതം പ്രണയത്തിന്റെ ദീപ്തജ്വാലയെ സൗഹൃദത്തിന്റെ എരിഞ്ഞടങ്ങുന്ന കനലായി തണുപ്പിച്ചുകഴിഞ്ഞിരുന്നു. എനിക്കു നിങ്ങൾ അങ്ങനെ ചെയ്തത് എന്തിനാണെന്നു മനസ്സിലായില്ല- എനിക്കു നിങ്ങളുടെ പേരിൽ ഒരു സങ്കടം തോന്നി, അത്രമാത്രം.”

ചുവപ്പിന്റെ ഒരു നേർത്ത ലാഞ്ഛന അവളുടെ കവിളത്തേക്കോടിക്കയറി. കണ്ണുകളിൽ ഒരു മിന്നലോടെ അവൾ ഉറക്കെപ്പറഞ്ഞു, “എന്റെ പേരിൽ സങ്കടം! എന്തിനാണെന്ന് എനിക്കു മനസ്സിലാകുന്നില്ല!”

“കാരണം ഞാൻ നിങ്ങളുടെ ഭാവിഭർത്താവിനെക്കുറിച്ചോർക്കുകയായിരുന്നു, പണമുണ്ടാക്കുന്നതിനെക്കുറിച്ചു മാത്രം ചിന്തയുള്ള അലസനായ ആ ബാങ്കറെ- എനിക്ക് നിങ്ങളുടെ ഭർത്താവിനെ അപമാനിക്കണമെന്നൊന്നുമില്ല, ആളുടെ രീതിയിൽ എനിക്കയാളെ ബഹുമാനവുമാണ്‌- ഞാൻ നിങ്ങളെക്കുറിച്ചും, ഞാൻ നാട്ടിലാക്കിപ്പോകുന്ന ഒരു പെൺകുട്ടിയെക്കുറിച്ചും, ഓർക്കുകയായിരുന്നു. കാരണം, ആവർത്തനവിരസമായ ദൈനദിനജീവിതത്തിനോട് അവജ്ഞ മാത്രമുണ്ടായിരുന്ന സ്വതന്ത്രയായ ഒരാദർശവാദിയെ ഒരു സാധാരണമനുഷ്യന്റെ സാധാരണക്കാരിയായ ഭാര്യയായി കാണാൻ എനിക്കു കഴിഞ്ഞില്ല.“

”നിങ്ങൾ പറയുന്നതുപോലെയാണ്‌ കാര്യങ്ങളെങ്കിൽ ഞാനെന്തിന്‌ അയാളെ വിവാഹം കഴിക്കാൻ പോയി?“

”എനിക്കതു കൃത്യമായി മനസ്സിലായില്ല. ഒറ്റനോട്ടത്തിൽ വെളിപ്പെടാത്ത ഗുണങ്ങൾ അയാൾക്കുണ്ടായിരുന്നുവെന്നു വരാം; ഒരുമിച്ചുള്ള നിങ്ങളുടെ ജീവിതത്തിലെ അടുപ്പത്തിലും സ്നേഹത്തിലുമാണ്‌ അതു വെളിച്ചത്തിലേക്കു വന്നതെന്നു വരാം. ഒരു കടങ്കഥയുടെ എളുപ്പത്തിലുള്ള ഉത്തരമായി ഞാനതു കണ്ടു; കാരണം, ഒരു കാര്യം എനിക്കു വിശ്വസിക്കാൻ കഴിഞ്ഞില്ല, എനിക്കതു വിശ്വസിക്കാനും തോന്നിയില്ല.“

”അതെന്തായിരുന്നു?“

”പ്രഭു എന്ന അയാളുടെ സ്ഥാനത്തിനും അയാളുടെ കോടികൾക്കും വേണ്ടിയാണ്‌ നിങ്ങൾ അയാളെ സ്വീകരിച്ചതെന്നത്. തീർത്തും അസാദ്ധ്യമായി ഞാൻ കരുതിയ കാര്യം അതായിരുന്നു.“

അവസാനം പറഞ്ഞത് അവൾ കേട്ടില്ലെന്നു തോന്നി; കാരണം, അവളപ്പോൾ ഒരു ചുവന്ന ശംഖു പോലെ നിറം പകർന്ന തന്റെ വിരലുകൾക്കിടയിലൂടെ വിദൂരതയിലേക്കുറ്റുനോക്കുകയായിരുന്നു; ആകാശമതിന്റെ വിളറിയ നീലനിറമുള്ള ഉടയാട തിരകളുടെ ഇരുണ്ട പ്രൗഢിയിൽ മുക്കിയെടുക്കുന്ന ചക്രവാളത്തിലെ മഞ്ഞിന്റെ മൂടുപടങ്ങളിലേക്ക്.

അയാളും താൻ ഒടുവിൽ പറഞ്ഞതു മറന്നുപോയിട്ടെന്നപോലെ ചിന്തയിൽ മുഴുകി; അപ്പോഴവൾ അയാളിൽ നിന്നു നോട്ടം മാറ്റിക്കൊണ്ട് പെട്ടെന്ന്, കേൾക്കാൻ പറ്റാത്തപോലെ, പറഞ്ഞു, “അതാണ്‌ സംഭവിച്ചതും.”

അത്ഭുതത്തോടെ, ഒരു നടുക്കത്തോടെയെന്നു പറയാം, അയാൾ അവളെ നോക്കി. മനഃപൂർവ്വമെന്നു വ്യക്തമായ ഒരു പ്രശാന്തതയോടെ അവൾ സാവധാനം കസേരയിൽ ഇരുന്നുകഴിഞ്ഞിരുന്നു; പിന്നെ വിഷാദം കലർന്നതും ഏകതാനവുമായ ഒരു സ്വരത്തിൽ അവൾ ഒട്ടും ഒച്ച ഉയർത്താതെ ഇങ്ങനെ പറഞ്ഞു:

“ഞാൻ നാണക്കാരിയും പെട്ടെന്നു പേടിപ്പിക്കാവുന്ന ഒരു പെൺകുട്ടിയുമായിരുന്ന കാലത്ത് നിങ്ങൾക്കാർക്കും, എന്നോടത്രയും അടുപ്പമുണ്ടായിരുന്ന നിങ്ങൾക്കു പോലും, എന്നെ മനസ്സിലായില്ല. എനിക്കുതന്നെ എന്നെ മനസ്സിലായിരുന്നില്ലെന്നും വരാം. ഇപ്പോൾ ഞാൻ അതിനെക്കുറിച്ചു ചിന്തിക്കാറുണ്ട്; അക്കാലത്ത് എനിക്കെന്നെക്കുറിച്ച് ഒന്നും അറിയില്ലായിരുന്നു. അത്ഭുതങ്ങളിൽ വിശ്വസിച്ചിരുന്ന തങ്ങളുടെ കൗമാരഹൃദയങ്ങളെക്കുറിച്ച് സ്ത്രീകൾക്കെന്തറിയാൻ? യാഥാർത്ഥ്യത്തിന്റെ ആദ്യനിശ്വാസം തട്ടുമ്പോൾത്തന്നെ വാടിക്കരിഞ്ഞുവീഴുന്ന വെളുത്ത കുഞ്ഞിപ്പൂക്കളെപ്പോലെയല്ലേ അവരുടെ സ്വപ്നങ്ങൾ? തങ്ങളുടെ അഭിലാഷങ്ങളെ ദീപ്താഹ്ലാദങ്ങളും അടക്കിയൊതുക്കിവച്ച സങ്കല്പങ്ങളെ ഹൃദ്യമായ ജ്ഞാനവുമാക്കിമാറ്റുകയും അനിശ്ചിതവും പിടി കിട്ടാത്തതും എന്നാൽ അവരുടെ കൗമാരദിനങ്ങളിൽ നിഴൽ വീഴ്ത്തുകയും കാലം പോകെ കൂടുതൽ കൂടുതൽ ഭീഷണമായി വരികയും ചെയ്യുന്ന യാതനയിൽ നിന്നു തങ്ങൾക്കു മോചൻ നേടിത്തരികയും ചെയ്യുന്ന ആണത്തവും കരുത്തുമുള്ള യുവധീരന്മാരെ സ്വപ്നം കാണുന്ന മറ്റു പെൺകുട്ടികളെപ്പോലെയായിരുന്നില്ല ഞാൻ. അത്തരം ചിന്തകൾ എനിക്കുണ്ടായിരുന്നതേയില്ല; വരാനുള്ള നാളുകളെ വലയം ചെയ്തുകിടക്കുന്ന മൂടല്മഞ്ഞിനപ്പുറത്തെ ഭാവികാലത്തെക്കുറിച്ച് ഞാൻ ചിന്തിച്ചതേയില്ല. എന്റെ സ്വപ്നങ്ങൾ എന്റെ സ്വന്തമായിരുന്നു. ആ പഴയ യക്ഷിക്കഥാപുസ്തകങ്ങളിലൊന്നിൽ നിന്നിറങ്ങിവരുന്ന ഒരു രാജകീയസന്തതിയായിട്ടാണ്‌ ഞാനെന്നും എന്നെ സ്വപ്നം കണ്ടിരുന്നത്; എന്റെ കളിപ്പാട്ടങ്ങൾ വെട്ടിത്തിളങ്ങുന്ന രത്നങ്ങളായിരുന്നു, ഞാൻ ഇഴച്ചുനടന്നിരുന്നത് അമൂല്യമായ ഉടയാടകളായിരുന്നു- ഞാൻ സ്വപ്നം കണ്ടതു മുഴുവൻ ആഡംബരവും പ്രൗഢിയുമായിരുന്നു; കാരണം, അതു രണ്ടും എനിക്കിഷ്ടമായിരുന്നു. ഹാ, വിറ കൊള്ളുന്ന, മൃദുമർമ്മരം പൊഴിക്കുന്ന പട്ടുതുണിയ്ക്കു മേൽക്കൂടി കൈകളോടിക്കുന്നതിന്റെ, അല്ലെങ്കിൽ, സ്വപ്നത്തിലെന്നപോലെ കുമിഞ്ഞുകിടക്കുന്ന കനത്ത വെൽവെറ്റിനടിയിൽ വിരലുകളാഴ്ത്തുന്നതിന്റെ സുഖം! എന്റെ മെലിഞ്ഞ വിരലുകളിൽ രത്നാഭരണങ്ങൾ അണിയാൻ പറ്റിയാൽ എനിക്കെന്തു സന്തോഷമാകുമായിരുന്നു! ജലപാതം പോലുള്ള എന്റെ മുടിക്കെട്ടിൽ നിന്ന് നുരയുടെ മുത്തുകൾ പോലെ രത്നക്കല്ലുകളെത്തിനോക്കുമ്പോൾ ഞാനെന്തു സന്തോഷവതിയാകുമായിരുന്നു! മനോഹരമായ ഒരു വാഹനത്തിന്റെ പതുപതുത്ത സീറ്റിൽ ചാരിക്കിടക്കുക എന്നതായിരുന്നു എന്റെ ഏറ്റവും ഉന്നതമായ ലക്ഷ്യം. അക്കാലത്ത് കലാസൗന്ദര്യവുമായി ഉന്മത്തസ്നേഹത്തിലായിരുന്നു ഞാൻ; അതിനാൽ എന്റെ യഥാർത്ഥമായ ദൈനന്ദിനജിവിതത്തെ ഞാൻ അവജ്ഞയോടെ കണ്ടു. സാധാരണവേഷം ധരിച്ച, കാഴ്ചയിൽ ഒരു കന്യാസ്ത്രീയെപ്പോലെ ഒതുങ്ങിയ എന്നെ ഞാൻ വെറുത്തു; ദിവസങ്ങളോളം ഞാൻ പുറത്തിറങ്ങാറില്ലായിരുന്നു; എന്റെ നിത്യസാധാരണമായ രൂപം പുറത്തുകാണിക്കാൻ എനിക്കത്ര നാണക്കേടായിരുന്നു. എന്റെ ഇടുങ്ങിയ, അസുന്ദരമായ മുറിയിൽ ഞാൻ സ്വയം ഒളിപ്പിച്ചു; കടല്ക്കരയോടു ചേർന്ന്, കലാപരമെന്നപോലെ പ്രൗഢവുമായ ഒരു വീട്ടിൽ ഒറ്റയ്ക്കു താമസിക്കുക എന്നതായിരുന്നു എനിക്കേറ്റവും പ്രിയപ്പെട്ട സ്വപ്നം. ശരാശരിലോകത്തിന്റെ അഴുക്കു പിടിച്ച കൈകൾ ഒരിക്കലും തൊടാത്ത അതിന്റെ പൂന്തോട്ടത്തിൽ തണൽ നിറഞ്ഞ നടപ്പാതകളിൽ പരമശാന്തത നിറഞ്ഞുനില്ക്കും- സത്യം പറഞ്ഞാൽ, ഈ സ്ഥലം പോലെ. എന്റെ ഭർത്താവ് ആ സ്വപ്നം സഫലമാക്കി; അതിനാൽ ഞാൻ അദ്ദേഹത്തെ വിവാഹവും ചെയ്തു.“

അവൾ മൗനിയായി; അവളുടെ മുഖത്തൊരു മാദകസൗന്ദര്യം നിറഞ്ഞു. അവളുടെ കണ്ണുകളിലെ തിളക്കം അഗാധവും ഭീഷണവുമായി മാറിയിരിക്കുന്നു; അവളുടെ കവിളുകളിലെ ചുവപ്പുനിറത്തിനു തീക്ഷ്ണതയേറിയിരിക്കുന്നു.

ആഴമേറിയ നിശ്ശബ്ദതയെ ഭഞ്ജിക്കാൻ താഴെ തിളങ്ങുന്ന തിരകളുടെ ഏകതാനമായ താളം മാത്രമേയുള്ളു; പ്രിയപ്പെട്ടൊരു മാറത്തേക്കു വന്നുവീഴുന്നപോലെ കരയിലേക്കവ വന്നലച്ചുകൊണ്ടിരുന്നു.

അയാൾ ഒട്ടും ശബ്ദമുയർത്താതെ, തന്നോടെന്നപോലെ ചോദിക്കുന്നു: “അപ്പോൾ പ്രണയം?”

അവൾ അതു കേട്ടു. അവളുടെ ചുണ്ടുകളിൽ ഒരു നേർത്ത പുഞ്ചിരി പടർന്നു.

“നിങ്ങൾക്കിപ്പോഴും ആ ആദർശങ്ങളൊക്കെയുണ്ടോ, ആ വിദൂരലോകത്തേക്കു നിങ്ങൾ കൂടെക്കൊണ്ടുപോയ ആദർശങ്ങൾ? ആ ആദർശങ്ങളെല്ലാം ഇപ്പോഴും ഭദ്രമായിത്തന്നെയുണ്ടോ, അതോ അതിൽ ചിലതെല്ലാം മരിച്ചുപോവുകയോ വാടിപ്പോവുകയോ ചെയ്തിട്ടുണ്ടോ? നിങ്ങളുടെ കൈകളിൽ നിന്നവ വലിച്ചുപറിച്ചെടുത്തു ചെളിയിലേക്കെറിഞ്ഞിട്ടില്ലേ, ജീവിതലക്ഷ്യങ്ങൾ നേടാനായി പാഞ്ഞുപോകുന്ന ആയിരക്കണക്കിനു വണ്ടിച്ചക്രങ്ങൾക്കടിയിൽ കിടന്നവ ചതഞ്ഞരഞ്ഞിട്ടില്ലേ? അതോ അതിലൊന്നുപോലും നിങ്ങൾക്കു നഷ്ടപ്പെട്ടിട്ടില്ലെന്നാണോ?”

വിഷാദത്തോടെ തലയാട്ടിക്കൊണ്ട് അയാൾ ഒന്നും മിണ്ടുന്നില്ല.

പെട്ടെന്നയാൾ അവളുടെ കൈ കടന്നുപിടിച്ച് തന്റെ ചുണ്ടുകളിലേക്കുയർത്തി മൗനമായി അതിൽ ചുംബിക്കുന്നു. പിന്നെ ഊഷ്മളമായ ഒരു ശബ്ദത്തിൽ പറയുന്നു, “ഞാൻ പോകുന്നു, നിങ്ങളുടെ ഭാവി ശോഭനമാവട്ടെ.”

ഉറച്ചതും നിഷ്കപടവുമായ വാക്കുകളോടെ അവൾ അയാളെ യാത്രയാക്കുന്നു. വർഷങ്ങളായി തനിക്കപരിചിതനായ ഒരു പുരുഷനു മുന്നിൽ തന്റെ ഉള്ളിന്റെയുള്ളിലെ രഹസ്യങ്ങൾ അനാവരണം ചെയ്തതിലും തന്റെ ആത്മാവു തുറന്നുകാട്ടിയതിലും അവൾക്കൊരു നാണക്കേടും തോന്നുന്നില്ല. അയാൾ പോകുന്നത് ഒരു പുഞ്ചിരിയോടെ അവൾ നോക്കിനില്ക്കുന്നു; പ്രണയത്തെക്കുറിച്ച് അയാൾ പറഞ്ഞ വാക്കുകൾ അവൾ ഓർത്തുനോക്കുന്നു; അവൾക്കും വർത്തമാനകാലത്തിനുമിടയിലേക്ക് ഒച്ചയില്ലാത്ത ചുവടുകളുമായി ഭൂതകാലം കയറിവരുന്നു. തന്റെ ജീവിതത്തിനു വഴി കാണിക്കാൻ അയാൾക്കു കഴിഞ്ഞേനേ എന്ന് പെട്ടെന്നവൾ ചിന്തിക്കുന്നു, ആ വിചിത്രധാരണയെ അവളുടെ ചിന്തകൾ ദീപ്തവർണ്ണങ്ങൾ പൂശുന്നു.

മെല്ലെ, മെല്ലെ, കണ്ണിൽപെടാനില്ലാതെ അവളുടെ സ്വപ്നം കാണുന്ന ചുണ്ടുകളിൽ നിന്ന് പുഞ്ചിരി മാഞ്ഞുപോകുന്നു.
*******************************************

സ്റ്റെഫാൻ സ്വെയ്ഗ് (Stefan Zweig) 1881ൽ വിയന്നയിലെ ഒരു ധനികജൂതകുടുംബത്തിൽ ജനിച്ചു. ആദ്യകാലപ്രശസ്തി കവിയും വിവർത്തകനും എന്ന നിലയിലായിരുന്നു. രണ്ടു ലോകമഹായുദ്ധങ്ങൾക്കിടയിലുള്ള കാലത്തെഴുതിയ ‘ഒരജ്ഞാതയായ സ്ത്രീയുടെ കത്ത്,’ ‘ഭീതി’ ഉൾപ്പെടെയുള്ള നോവെല്ലകൾ വളരെ ജനപ്രിയമായി. നാസിസം ബലത്തതോടെ 1934ൽ അദ്ദേഹം ഓസ്ട്രിയ വിട്ട് ലണ്ടനിലും പിന്നീട് ന്യൂയോർക്കിലും താമസമാക്കി. ഇക്കാലത്താണ്‌ ഒരേയൊരു നോവലായ ‘കരുണയെ കരുതിയിരിക്കുക,’ ‘ഇന്നലെയുടെ ലോകം’ എന്ന ഓർമ്മക്കുറിപ്പുകൾ എന്നിവ എഴുതുന്നത്. പിന്നീടദ്ദേഹം ബ്രസീലിൽ സ്ഥിരതാമസമാക്കി. 1942ൽ അദ്ദേഹവും ഭാര്യയും ആത്മഹത്യ ചെയ്തു.

വര : പ്രസാദ് കുമാർ

കവർ ഡിസൈൻ : വിത്സൺ ശാരദാ ആനന്ദ്

അവർ രണ്ടുപേരും സംസാരിക്കുന്നതിലേറെ പിറുപിറുക്കുകയായിരുന്നു: ആ ബന്ധം അല്പം മുമ്പു തുടങ്ങിയിട്ടേയുള്ളു, രണ്ടുപേരുടെയും തല പമ്പരം കറങ്ങുന്നുമുണ്ട്; അതു പ്രണയമായിരുന്നു. പ്രണയവും അതിനെത്തുടർന്നുവരുന്ന മറ്റേതും: അസൂയ.

-കൊള്ളാം, നീ ആദ്യമായി പ്രേമിക്കുന്നത് എന്നെയാണെന്നു നീ പറയുന്നതു ഞാൻ വിശ്വസിക്കാം, അതു കേൾക്കുന്നത് എനിക്കിഷ്ടവുമാണ്‌. എന്നാൽ നീ നേരു പറയണം, നേരു മാത്രം പറയുകയും വേണം: എന്നെ ചുംബിക്കുന്നതിനു മുമ്പ് മറ്റൊരു സ്ത്രീയേയും നീ ചുംബിച്ചിട്ടില്ല?

കാര്യം ലളിതമായിരുന്നു.

-ഉണ്ട്, മുമ്പ് ഞാൻ ഒരു സ്ത്രീയെ ചുംബിച്ചിട്ടുണ്ട്.

-അതാരായിരുന്നു, മുറിപ്പെട്ടപോലെ അവൾ ചോദിച്ചു.

അവനത് ഉള്ളതുപോലെ പറയാൻ ശ്രമിച്ചു, അതെങ്ങനെയെന്ന് അവനറിയുകയുമില്ല.

ടൂറിസ്റ്റ് ബസ് സാവധാനം മല കയറുകയായിരുന്നു. അവനു ചുറ്റും മറ്റു കുട്ടികൾ ഒച്ച വയ്ക്കുന്നുണ്ടായിരുന്നു. കുളിരുന്ന ഇളംകാറ്റ് തൻറെ മുഖത്തടിക്കുന്നതും അതിൻറെ നീണ്ട വിരലുകൾ, ഒരമ്മയുടേതുപോലെ നേർത്ത, ഭാരമില്ലാത്ത വിരലുകൾ, തൻറെ മുടിയിഴകൾ തഴുകിപ്പോകുന്നതുമറിഞ്ഞ് അവനിരുന്നു. ഇടയ്ക്കിടെ അവൻറെ മനസ്സ് ചിന്ത പോലുമില്ലാത്ത ഒരവസ്ഥയിലേക്കെത്തിയിരുന്നു- അതവനു ഹൃദ്യമായി തോന്നുകയും ചെയ്തു. കൂട്ടുകാരുടെ കോലാഹലത്തിനിടയിൽ അങ്ങനെയൊരവസ്ഥയിൽ അധികനേരമിരിക്കാനും പ്രയാസമായിരുന്നു.

അവനു ശരിക്കു ദാഹിക്കാനും തുടങ്ങിയിരുന്നു: കൂടെയുള്ളവരുമായി തമാശ പറയുക, ഉച്ചത്തിൽ, എഞ്ചിൻറെ മുരൾച്ചയെക്കാൾ ഉച്ചത്തിൽ സംസാരിക്കുക, പൊട്ടിച്ചിരിക്കുക, അലറിവിളിക്കുക, ചിന്തിക്കുക, വികാരം കൊള്ളുക, ഹൗ! തൊണ്ട വരണ്ടുപോകില്ലേ!

വെള്ളത്തിൻറെ സൂചന പോലുമില്ലതാനും. പിന്നെ ചെയ്യാനുള്ളത് വായിൽ ഉമിനീരു കെട്ടിനിർത്തുക എന്നതായിരുന്നു. അവൻ ചെയ്തതും അതാണ്‌. പൊള്ളുന്ന വായ ഉമിനീരു കൊണ്ടു നിറച്ചിട്ട് അതവൻ സാവധാനം കുടിച്ചിറക്കി; പിന്നെയും പിന്നെയും. പക്ഷേ അതിനും, ഉമിനീരിനും, ചൂടായിരുന്നു. അതുകൊണ്ടു ദാഹം പോയതുമില്ല. അത്യധികമായ ഒരു ദാഹം, അവനെക്കാൾ വലിയ ഒരു ദാഹം, അവൻറെ ഉടലാകെ ബാധിച്ചു.

മുമ്പത്ര സുഖദമായി തോന്നിയിരുന്ന ഇളംകാറ്റ് ഉച്ചവെയിലിൽ ചുടുന്നതും വരണ്ടതുമായി മാറിയിരുന്നു; അതവൻറെ മൂക്കിലൂടെ ഉള്ളിൽ കയറി അവൻ ക്ഷമയോടെ ശേഖരിച്ച ഉമിനീരിനെ വരട്ടിക്കളയുകയായിരുന്നു.

ഇനി മൂക്കൊന്നടച്ചുപിടിച്ചിട്ട് ആ ഉഷ്ണഭൂമിയിലെ വായു അകത്തേക്കെടുക്കുന്നത് അല്പമൊന്നു കുറച്ചാലോ? പക്ഷേ ചില സെക്കന്റുകൾ കഴിഞ്ഞപ്പോൾ അവനു ശ്വാസം മുട്ടി. കാത്തിരിക്കുക, കാത്തിരിക്കുക, അതേ പരിഹാരമുള്ളു. കുറച്ചു മിനുട്ടുകളാവാം, കുറച്ചു മണിക്കൂറുകളാവാം, എന്നാൽ അവൻറെ ദാഹമാവട്ടെ, വർഷങ്ങളുടേതുമായിരുന്നു.

എങ്ങനെയെന്നോ എന്തുകൊണ്ടെന്നോ അവനറിയില്ല, താൻ വെള്ളത്തിനു തൊട്ടടുത്താണെന്ന് അപ്പോഴവനു തോന്നി, തൻറെ തൊട്ടടുത്ത് അതുണ്ട്; അവൻറെ കണ്ണുകൾ ജനാലയിലൂടെ പുറത്തുചാടി മണത്തും ഉറ്റുനോക്കിയും പൊന്തകൾക്കിടയിലൂടോടി.

അവനിലെ ജന്തുവാസനയ്ക്കു തെറ്റിയില്ല; റോഡിൻറെ അപ്രതീക്ഷിതമായ ഒരു തിരിവിൽ, പൊന്തകൾക്കിടയിലായി ഒരു ജലധാര…അവൻ സ്വപ്നം കണ്ട ജലം നേർത്തൊരു ചാലായി അതിൽ നിന്നിറ്റിയിരുന്നു.

ബസ് നിന്നു; എല്ലാവർക്കും ദാഹമുണ്ടായിരുന്നെങ്കിലും മറ്റാരെക്കാളും മുമ്പായി ആ കല്ലു കൊണ്ടുള്ള ജലധാരയ്ക്കടുത്തെത്താൻ അവനായി.

അവൻ കണ്ണടച്ചുപിടിച്ചുകൊണ്ട് ചുണ്ടുകൾ തുറന്നു; പിന്നെ വെള്ളമൊഴുകുന്ന ആ വിടവിലേക്ക് വ്യഗ്രതയോടെ ചുണ്ടുകൾ ചേർത്തമർത്തി.

ആദ്യത്തെ ഒരിറക്കു വെള്ളം അവൻറെ നെഞ്ചിലൂടെ, വയറ്റിലേക്ക് കുളിരു പകർന്നുകൊണ്ടൊഴുകിയിറങ്ങി.

അത് ജീവൻറെ തിരിച്ചുവരവായിരുന്നു; അവൻറെയുള്ളിലെ മണല്പറമ്പതിൽ മതിവരുവോളം കുതിർന്നു. അവനിപ്പോൾ കണ്ണു തുറക്കാമെന്നായി.

അവൻ കണ്ണു തുറന്നു; തൻറെ തൊട്ടടുത്തായി ഒരു പ്രതിമയുടെ രണ്ടു കണ്ണുകൾ തന്നെ ഉറ്റുനോക്കുന്നതവൻ കണ്ടു; അതൊരു സ്ത്രീയുടെ പ്രതിമയാണെന്നും അവളുടെ വായിൽ നിന്നാണ്‌ വെള്ളമൊഴുകുന്നതെന്നും അവൻ കണ്ടു. ആദ്യത്തെ കവിളെടുക്കുമ്പോൾത്തന്നെ വെള്ളത്തേക്കാൾ തണുത്തൊരു സ്പർശം തൻറെ ചുണ്ടുകൾക്കു തോന്നിയിരുന്നല്ലോ എന്നവനോർക്കുകയും ചെയ്തു.

താൻ ചുണ്ടു ചേർത്തത് ഒരു സ്ത്രീയുടെ കൽപ്രതിമയുടെ ചുണ്ടുകളോടാണെന്ന് അവനപ്പോൾ മനസ്സിലായി. ജീവൻ ഒലിച്ചിറങ്ങിയത് ആ വായിൽ നിന്നാണ്‌, ഒരു വായിൽ നിന്നു മറ്റൊന്നിലേക്കാണ്‌.

അവൻറെ നിഷ്കളങ്കത ഒന്നു പതറി; നിഗൂഢമായതെന്തോ അവനനുഭവപ്പെട്ടു. എന്നാൽ ജീവൻ പകരുന്ന, ജീവൻ മുളയെടുക്കുന്ന, ആ ദ്രാവകം പ്രവഹിക്കുന്നത് ഒരു സ്ത്രീയിൽ നിന്നല്ല…അവൻ ആ നഗ്നപ്രതിമയെ നോക്കി.

അവൻ അവളെ ചുംബിച്ചിരിക്കുന്നു.

പുറമേ കാണാത്ത ഒരു പ്രകമ്പനം അവനറിഞ്ഞു; അതവൻറെ ഉള്ളിൻറെയുള്ളിൽ നിന്നു തുടങ്ങി, ഉടലാകെ പിടിച്ചുലച്ചുകൊണ്ട്, ഒരു പൊള്ളുന്ന കനലായി അവൻറെ മുഖത്തു നിന്നു പൊട്ടിത്തെറിച്ചു.

അവൻ ഒരടി മുന്നോട്ടു വച്ചു; അതോ പിന്നോട്ടോ? താൻ എന്താണു ചെയ്യുന്നതെന്ന് അവനു മനസ്സിലാകാതായിരുന്നു. അസ്വസ്ഥതയോടെ, വിസ്മയത്തോടെ അവനു ബോദ്ധ്യമായി, തൻറെ ദേഹത്തിൻറെ ഒരു ഭാഗം, മുമ്പെത്രയും അയഞ്ഞുകിടന്നിരുന്ന ഒരു ഭാഗം, ഇപ്പോഴത് വല്ലാതെ വലിഞ്ഞുമുറുകിയിരിക്കുകയാണെന്ന്, മുമ്പൊരിക്കലും ഇങ്ങനെ ഉണ്ടായിട്ടില്ലെന്ന്.

മധുരിക്കുന്നൊരു പ്രചണ്ഡതയോടെ അവൻ മറ്റുള്ളവർക്കിടയിൽ ഒറ്റപ്പെട്ടു നിന്നു; അവൻറെ ഹൃദയം പിടയ്ക്കുകയായിരുന്നു, അതിൻറെ സ്പന്ദനങ്ങൾ അനിയതമായിരുന്നു, ലോകം മാറുകയാണെന്ന് അവനു ബോദ്ധ്യമാവുകയായിരുന്നു. ജീവിതം തീർത്തും പുതിയതായിരിക്കുന്നു, അതിപ്പോൾ മറ്റൊന്നാണ്‌, ഒരു ഞെട്ടലോടെ കണ്ടുപിടിക്കപ്പെട്ടതൊന്ന്. എപ്പോഴും തകരാവുന്ന ഒരു സന്തുലിതാവസ്ഥയിൽ ചഞ്ചലവുമാണത്.

ഒടുവിൽ, അവൻറെ സത്തയുടെ ആഴത്തിൽ നിന്ന്, അവൻറെയുള്ളിലെ ഒരു നിഗൂഢസ്രോതസ്സിൽ നിന്ന് ആ യാഥാർത്ഥ്യം പുറത്തേക്കു കുതിച്ചു. അതവനിൽ ഭയത്തോടൊപ്പം മുമ്പൊരിക്കലും അറിഞ്ഞിട്ടില്ലാത്ത ഒരഭിമാനവും നിറച്ചു: താൻ…

താൻ ഒരാണായിരിക്കുന്നു.

***

ബ്രസീലിയൻ എഴുത്തുകാരിയായ ക്ലാരിസ് ലിസ്പെക്റ്റൊർ (Clarice Lispector) 1920ൽ പടിഞ്ഞാറൻ ഉക്രെയിനിലെ ഒരു ജൂതകുടുംബത്തിൽ ജനിച്ചു. വംശീയവിദ്വേഷം പടർന്നതോടെ ആ കുടുംബം 1922ൽ ബ്രസീലിലേക്കു പലായനം ചെയ്തു. ക്ലാരിസിൻറെ ഒമ്പതാമത്തെ വയസ്സിൽ അമ്മ മരിച്ചപ്പോൾ (ബലാൽസംഗം ചെയ്ത ഒരു സംഘം റഷ്യൻ പട്ടാളക്കാരിൽ നിന്നു പകർന്ന സിഫിലിസ് ആയിരുന്നു മരണകാരണം) അച്ഛനും മൂന്നു പെണ്മക്കളും കൂടി റിയോ ഡി ജനിറോയിലേക്കു താമസം മാറ്റി. നിയമവും ജേണലിസവും പഠിച്ച ക്ലാരിസ് കൗമാരത്തിൽത്തന്നെ കഥകൾ എഴുതിത്തുടങ്ങിയിരുന്നു. 1943ൽ പ്രസിദ്ധീകരിച്ച “ഒരു വന്യഹൃദയത്തിനരികിൽ” എന്ന നോവൽ “പോർച്ചുഗീസ് ഭാഷയിൽ ഒരു സ്ത്രീ എഴുതിയ ഏറ്റവും മഹത്തായ നോവൽ” എന്നുപോലും പ്രശംസിക്കപ്പെട്ടു. 1944ൽ സഹപാഠിയായ Maury Gurgel Valente എന്ന ഡിപ്ലോമാറ്റിനെ വിവാഹം ചെയ്തു. അടുത്ത പതിനഞ്ചുകൊല്ലം യൂറോപ്പിലും അമേരിക്കയിലുമായിരുന്നു അവരുടെ ജീവിതം. വിദേശത്തായതോടെ വിസ്മൃതയായെങ്കിലും അവരുടെ ഏറ്റവും പ്രധാനപ്പെട്ട രണ്ടു നോവലുകൾ, “കാൻഡെലാബ്ര,” “ഉപരോധിക്കപ്പെട്ട നഗരം” എന്നിവ ഇക്കാലത്ത് എഴുതപ്പെട്ടവയാണ്‌. 1959ൽ അവർ വിവാഹമോചിതയായി രണ്ട് ആണ്മക്കളോടൊപ്പം റിയോയിലേക്കു മടങ്ങി. 1960ൽ ഇറങ്ങിയ “കുടുംബബന്ധങ്ങൾ” എന്ന കഥാസമാഹാരം വളരെ പ്രശസ്തമായി. 1961ൽ എഴുതിയ “ഇരുട്ടത്ത് ഒരാപ്പിൾ” എന്ന നോവൽ ഭാര്യയെ കൊന്ന ഒരാളുടെ വീക്ഷണത്തിലൂടെ കഥ പറയുന്നു. ആ നോവൽ ഇംഗ്ലീഷിലേക്കു വിവർത്തനം ചെയ്ത ഗ്രിഗറി റബ്ബാസ ക്ലാരിസ്സിനെ ഓർമ്മിക്കുന്നത് “മരിലിൻ ഡീട്രിച്ചിനെ ഓർമ്മിപ്പിക്കുകയും വിർജീനിയ വൂൾഫിനെപ്പോലെ എഴുതുകയും ചെയ്യുന്ന” ലിസ്പെക്റ്റൊർ എന്നാണ്‌. അതിനെ ഖണ്ഡിച്ചുകൊണ്ട് അവർ ഒരു പത്രക്കോളത്തിൽ എഴുതി: “വിർജീനിയ വൂൾഫുമായി എനിക്കെന്തോ അടുപ്പമുണ്ടെന്ന രീതിയിൽ ആളുകൾ എഴുതിക്കാണുന്നത് എനിക്കിഷ്ടപ്പെടുന്നില്ല…അവരുടെ ആത്മഹത്യ എനിക്കു തീരെ യോജിക്കാൻ പറ്റാത്തതായിരുന്നു. ഒടുക്കം വരെയും പോവുക എന്നതാണ്‌ നമ്മുടെ ഭയാനകമായ കടമ.”1964ൽ പ്രസിദ്ധീകരിച്ച “A Paixão Segundo G.H. (ജി.എച്ചിൻറെ കഷ്ടാനുഭവം)” എന്ന നോവലാണ്‌ അവരുടെ മാസ്റ്റർപീസ്. 1977ൽ അവരുടെ അവസാനത്തെ കൃതിയായ “നക്ഷത്രത്തിൻറെ നേരം” എന്ന നോവെല്ല ഇറങ്ങിയ ഉടനേ ഒരു ടെലിവിഷൻ അഭിമുഖത്തിൽ അവർ പറയുന്നുണ്ട്: “എഴുതാതിരിക്കുമ്പോൾ ഞാൻ മരിച്ചപോലെയാണ്‌.” എങ്കിൽ ഒരു പുതിയ പുസ്തകം എഴുതി പുനർജ്ജന്മം നേടാമല്ലോ എന്ന ചോദ്യകർത്താവിൻറെ നിർദ്ദേശത്തിന്‌ അവരുടെ മറുപടി ഇങ്ങനെ: “ഇപ്പോൾ ഞാൻ മരിച്ചിരിക്കുകയാണ്‌. ഞാൻ സംസാരിക്കുന്നത് ശവക്കുഴിയിൽ നിന്നാണ്‌.“ ക്ലാരിസ് ലിസ്പെക്റ്റൊർ 1977 ഡിസംബർ 9ന്‌ രക്തസ്രാവത്തെത്തുടർന്ന് അന്തരിച്ചു.

(വിവർത്തനം : വി. രവികുമാർ)

ഞാനിപ്പോൾ പറയാൻ പോകുന്ന കഥയിൽ കാര്യമായിട്ടൊന്നും കണ്ടില്ലെന്നു വരാം, അതിനി ഒരു കഥ തന്നെയല്ലെന്നും തോന്നാം; എന്നാല്ക്കൂടി എനിക്കതു പറയാതെയും പറ്റില്ല. അതിന്റെ തുടക്കമെന്നു പറയുന്നത് പത്തു കൊല്ലം മുമ്പാണുണ്ടായത്, കുറച്ചു ദിവസം മുമ്പ് അതിന്‌ ഒരവസാനവുമുണ്ടായി….

കുറച്ചു നാൾ മുമ്പ് ഞാൻ ട്രെയിനിൽ ഒരു റയിൽപാലം കടന്നു പോവുകയായിരുന്നു; ഒരിക്കൽ, യുദ്ധത്തിനു മുമ്പ്, അത് ബലത്തതും നല്ല വീതിയുള്ളതുമായിരുന്നു; എന്നു പറഞ്ഞാൽ, എവിടെയും കാണുന്ന ബിസ്മാർക്ക്പ്രതിമകളുടെ നെഞ്ചിലെ ഉരുക്കു പോലുറച്ചത്, ബ്യൂറോക്രസിയുടെ ചട്ടങ്ങൾ പോലെ ഇളക്കമറ്റത്: റൈൻ നദിക്കു മുകളിൽ, നിരനിരയായി നില്ക്കുന്ന തൂണുകൾക്കു മേൽ, നാലുവരിയിൽ പാളങ്ങളിട്ട, വിശാലമായ ഒരു റയിൽപാലം. പത്തു കൊല്ലം മുമ്പ് ഇതേ ട്രെയിനിൽ ഞാൻ ഈ പാലം കടന്നുപോയിട്ടുണ്ട്, ആഴ്ചയിൽ മൂന്നു ദിവസം എന്ന കണക്കിൽ: തിങ്കളാഴ്ചകളിൽ, ബുധനാഴ്ചകളിൽ, ശനിയാഴ്ചകളിൽ. യുദ്ധത്തിനു മുമ്പുള്ള അക്കാലത്ത് റീഹ് ഗൺ ഡോഗ് ആൻഡ് റിട്രീവർ അസ്സോസിയേഷനിലെ ഒരു ജോലിക്കാരനായിരുന്നു ഞാൻ- അത്ര ഉയർന്നതൊന്നുമല്ലാത്ത ഒരുദ്യോഗം. ശരിക്കു പറഞ്ഞാൽ, ഒരു പ്യൂൺ പണി. നായ്ക്കളെക്കുറിച്ച് എനിക്കു യാതൊന്നുമറിയില്ല; എനിക്കത്ര പഠിപ്പുമില്ല. ആഴ്ചയിൽ മൂന്നു ദിവസം ഞാൻ ഞങ്ങളുടെ ഹെഡ്ഡോഫീസ് നില്ക്കുന്ന കോണിഗ്സ്റ്റാഡ്റ്റിൽ നിന്ന് മറ്റൊരു ശാഖ പ്രവർത്തിക്കുന്ന ഗ്രുൻഡെർഹെയ്മിലേക്ക് ട്രെയിനിൽ പോകും. അവിടെ നിന്ന് അടിയന്തിരമായിട്ടുള്ള തപാലും പണവും പിന്നെ “പെൻഡിംഗ് കേസുകളും” കളക്റ്റ് ചെയ്യും. ഒടുവിൽ പറഞ്ഞത് ഒരു മനില ഫോൾഡറിലായിരിക്കും. ഞാൻ വെറും മെസ്സഞ്ചർ മാത്രമായിരുന്നതിനാൽ അതിനുള്ളിൽ എന്തായിരുന്നുവെന്ന് ആരും എന്നോടു പറയാറുമില്ല…

ഞാൻ കാലത്ത് വീട്ടിൽ നിന്നു നേരേ സ്റ്റേഷനിൽ പോയി ഗ്രുൻഡെർഹെയ്മിലേക്ക് എട്ടു മണിക്കുള്ള ട്രെയിൻ പിടിക്കും. യാത്രയ്ക്ക് മുക്കാൽ മണിക്കൂറെടുക്കും. അക്കാലത്തു പോലും ട്രെയിൻ പാലത്തിലേക്കു കടക്കുമ്പോൾ എനിക്കു പേടിയാകും. എന്തു ഭാരം താങ്ങാനുമുള്ള ശേഷി പാലത്തിനുണ്ടെന്ന് അത്തരം കാര്യങ്ങളിൽ വിവരമുള്ളവർ പറഞ്ഞുതന്നതൊന്നും എന്നിൽ ഏശിയില്ല: എനിക്കു പേടിയായിരുന്നു, അതാണു സത്യം. ട്രെയിനും പാലവും തമ്മിൽ ബന്ധപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു എന്നതു തന്നെ എന്നെ പേട്പ്പിക്കാൻ മതിയാവുന്നതായിരുന്നു; അതു സമ്മതിക്കാൻ ഒരു മടിയും എനിക്കില്ല. ഞങ്ങൾ താമസിക്കുന്ന ഭാഗത്ത് റൈനിന്‌ നല്ല പരപ്പാണ്‌. പാലത്തിന്റെ നേർത്ത ഉലച്ചിലും അറുന്നൂറു യാർഡ് ദൂരം നീണ്ടുനില്ക്കുന്ന ആ ചാഞ്ചാട്ടവും ഓരോ നിമിഷവും എന്റെ ബോധത്തിലേക്കു വന്നുകൊണ്ടിരുന്നു. ഒടുവിൽ ഉറച്ച തിട്ടയിലേക്കെത്തുമ്പോഴത്തെ അമർന്ന, ആശ്വാസം നല്കുന്ന കടകടശബ്ദം വരികയായി, പിന്നെ, പച്ചക്കറിപ്പാടങ്ങൾ, നിരനിരയായി പച്ചക്കറിപ്പാടങ്ങൾ- ഒടുവിലായി, കാലെൻകാറ്റെൻ എത്തുന്നതിനു തൊട്ടു മുമ്പായി, ഒരു വീട്: ഈ വീട്ടിന്മേലാണ്‌ കണ്ണുകൾ കൊണ്ടു ഞാൻ അള്ളിപ്പിടിച്ചിരുന്നത്. ഉറച്ച നിലത്താണ്‌ ആ വീടു നില്ക്കുന്നത്; എന്റെ കണ്ണുകൾ അതിന്മേൽ കൊളുത്തിപ്പിടിച്ചു.

വീടിന്റെ പുറംഭാഗം ചുവപ്പു കലർന്ന തവിട്ടുനിറത്തിൽ നല്ല വൃത്തിയായി കുമ്മായം പൂശിയതായിരുന്നു; ജനാലച്ചട്ടങ്ങളും പടികളുമൊക്കെ ആ ഇരുണ്ട തവിട്ടുനിറത്തിൽ എടുത്തുപിടിച്ചു നിന്നു. രണ്ടു നിലകൾ, മുകളിൽ മൂന്നും താഴെ രണ്ടും ജനാലകൾ, മുൻവാതിലിലേക്കു കയറാൻ മൂന്നു നടക്കല്ലുകൾ. മഴ കാര്യമായിട്ടില്ലെങ്കിൽ ആ നടക്കല്ലുകളിൽ ഒരു കുട്ടി ഇരിക്കുന്നുണ്ടാവും, ഒമ്പതോ പത്തോ വയസ്സ് പ്രായം വരുന്ന, ഒരു മെലിഞ്ഞ പെൺകുട്ടി; വൃത്തിയുള്ള, വലിയൊരു പാവയും കൈയിൽ പിടിച്ച് ട്രെയിനിനെ നോക്കി മുഖം ചുളിച്ചിരിക്കുകയാവും അവൾ. നിശ്ചയമായും ആ കുട്ടിയുടെ മേൽ എന്റെ കണ്ണുകളുടക്കും; പക്ഷേ പിന്നെയെന്റെ കണ്ണുകൾ ചെന്നുമുട്ടുന്നത് ഇടതുവശത്തെ ജനാലയിലായിരിക്കും; ഞാൻ കാണുമ്പോഴൊക്കെ ഒരു സ്ത്രീ അടുത്ത് ഒരു വെള്ളത്തൊട്ടിയും വച്ച്, കൈയിൽ ഒരു ബ്രഷുമായി, കുനിഞ്ഞിരുന്ന് തറ ഉരച്ചുകഴുകുകയായിരിക്കും. മഴ കൊട്ടിച്ചൊരിയട്ടെ, ആ കൊച്ചുകുട്ടി നടക്കല്ലിൽ ഇരിക്കുന്നില്ലെന്നിരിക്കട്ടെ, ആ സ്ത്രീ നിശ്ചയമായും അവിടെയുണ്ടാവും. ആ കുട്ടിയുടെ അമ്മയാണവരെന്നു വിളിച്ചുപറയുന്ന ആ മെലിഞ്ഞ പിടലി, മുന്നോട്ടും പിന്നോട്ടുമുള്ള ആ ആട്ടം, ഉരച്ചുകഴുകുമ്പോഴത്തെ ആ ചലനം. ഫർണീച്ചറും ജനാലക്കർട്ടനുമൊക്കെ ശ്രദ്ധിക്കാൻ പലപ്പോഴും ഞാൻ ശ്രമിച്ചുനോക്കിയിട്ടുണ്ട്; പക്ഷേ എന്റെ കണ്ണുകൾ നിതാന്തമായി തറയുരച്ചുകഴുകുന്ന ആ മെലിഞ്ഞ സ്ത്രീയിൽത്തന്നെ പശ വച്ചൊട്ടിച്ചപോലെ തങ്ങിനില്ക്കും; മറ്റെന്തിനെയെങ്കിലും കുറിച്ചു ചിന്തിക്കാൻ തുടങ്ങുമ്പോഴേക്കും ട്രെയിൻ അവിടം കടന്നുപോവുകയും ചെയ്യും. തിങ്കളാഴ്ചകൾ, ബുധനാഴ്ചകൾ, ശനിയാഴ്ചകൾ- എട്ടു മണി കഴിഞ്ഞ് പത്തു മിനുട്ടായിരിക്കണം. കാരണം, അക്കാലത്ത് ട്രെയിനുകൾ കൃത്യസമയത്തിനല്ലാതോടിയിട്ടില്ല. ട്രെയിൻ ആ ഭാഗം കടന്നുകഴിഞ്ഞാൽ ബാക്കിയാവുന്നത് വീടിന്റെ വെടിപ്പുറ്റ പിൻഭാഗമായിരുന്നു, നിശ്ശബ്ദവും എന്നോടൊന്നും പറയാനില്ലാതെയും.

എന്തിനധികം പറയുന്നു, ഞാൻ ആ സ്ത്രീയെക്കുറിച്ചും ആ വീടിനെക്കുറിച്ചും ആലോചിക്കാൻ തുടങ്ങി. ഞങ്ങൾ കടന്നുപോകുന്ന മറ്റൊരു സ്ഥലവും എനിക്കു താല്പര്യമുണ്ടാക്കിയില്ല. കാഹ്‌ലെൻകാറ്റെൻ- ബ്രോഡെർകോറ്റെൻ- സുലെൻഹെയ്ം- ഗ്രുൻഡെർഹെയ്ം- താല്പര്യമുണർത്തുന്നതായി എന്തെങ്കിലും ആ സ്റ്റേഷനുകൾക്കുണ്ടായിരുന്നില്ല. എന്റെ ചിന്തകളിൽ ആ വീടു മാത്രമാണ്‌ നിറഞ്ഞുനിന്നത്. എന്തിനാണ്‌ ആ സ്ത്രീ ആഴ്ചയിൽ മൂന്നു ദിവസം ഇങ്ങനെ വീടുരച്ചുകഴുകുന്നത്? എന്റെ ആലോചന അതുതന്നെയായിരുന്നു. വൃത്തിയില്ലാത്തവർ അതിനുള്ളിൽ താമസിക്കുന്നുണ്ടെന്നോ ഒരുപാടു സന്ദർശകർ വന്നുപോകുന്നതാണതെന്നോ ആ വീടു കണ്ടാൽ തോന്നില്ല. സത്യം പറഞ്ഞാൽ, വൃത്തിയുണ്ടെങ്കിലും ആതിഥ്യത്തിൽ വിമുഖമാണെന്നാണ്‌ അതു കണ്ടാൽ തോന്നുക. വൃത്തിയുള്ള, എന്നാൽ ആർക്കും ക്ഷണമില്ലാത്ത ഒരു വീട്.

ഗ്രുൻഡെർഹെയ്മിൽ നിന്ന് പതിനൊന്നു മണിയ്ക്കുള്ള മടക്കവണ്ടി പിടിച്ച്, ഉച്ചയാവുമ്പോഴേക്കും കാഹ്ലെൻകാറ്റെൻ കഴിഞ്ഞാലുടനേ എനിക്ക് ആ വീടിന്റെ പിൻഭാഗം കാണാറാകും; അപ്പോൾ ആ സ്ത്രീ വലതുവശത്ത്, അറ്റത്തുള്ള ജനാലയുടെ ചില്ലുപാളികൾ കഴുകുകയായിരിക്കും. അസാധാരണമെന്നു പറയട്ടെ, തിങ്കളാഴ്ചകളിലും ശനിയാഴ്ചകളിലും അവർ അറ്റത്തുള്ള ജനാലകളും ബുധനാഴ്ചകളിൽ നടുക്കുള്ള ജനാലയുമാണ്‌ അവർ കഴുകി വൃത്തിയാക്കുക. കൈയുറകൾ ഇട്ടുകൊണ്ട് അവർ ഉരച്ചുരച്ചുകഴുകും. നിറം മങ്ങിയ ഒരു ചുവന്ന സ്കാർഫ് കൊണ്ട് അവർ തല മൂടിയിട്ടുണ്ടാവും. പക്ഷേ മടക്കയാത്രകളിൽ ആ കൊച്ചുപെൺകുട്ടിയെ ഞാൻ കാണാറേയില്ല; നട്ടുച്ചയാവുമ്പോൾ (പന്ത്രണ്ടടിക്കാൻ ഒന്നോ രണ്ടോ മിനുട്ടു മതിയായിരിക്കും, കാരണം, അക്കാലത്ത് ട്രെയിനുകൾ കൃത്യസമയത്തിനല്ലാതോടാറില്ലല്ലോ) വീടിന്റെ മുൻഭാഗമാണ്‌  മൂകവും എന്നോടൊന്നും പറയാനില്ലാത്തതുമായി കാണപ്പെടുക.

ഈ കഥ വിവരിക്കുമ്പോൾ സ്വന്തം കണ്ണു കൊണ്ടു കണ്ടതല്ലാത്ത യാതൊന്നും കടന്നുവരാതിരിക്കാൻ ഞാൻ എല്ലാ കരുതലും എടുക്കുന്നുണ്ടെങ്കിലും ഒരെളിയ നിരീക്ഷണം നടത്തുന്നതിൽ ആരും എതിരു പറയില്ല എന്നു കരുതട്ടെ: മൂന്നു മാസം കഴിഞ്ഞപ്പോൾ ഗണിതയുക്തിയിലൂടെ ഞാൻ ഒരു നിഗമനത്തിലെത്തി- ചൊവ്വാഴ്ചകളിലും വ്യാഴാഴ്ചകളിലും വെള്ളിയാഴ്ചകളിലും ആ സ്ത്രീ മറ്റു ജനാലകൾ കഴുകുന്നുണ്ടാവണം. എളിയതാണെങ്കിലും ആ നിഗമനം പിന്നെ ഒരൊഴിയാബാധ പോലെ എന്നെ ആവേശിച്ചു. ചില ദിവസങ്ങളിൽ കാഹ്ലെൻകാറ്റെനിൽ നിന്ന് ഗ്രുൻഡെർഹെയ്ം വരെയുള്ള ദൂരം ഞാൻ ഒരേ പ്രഹേളികയുടെ കുരുക്കഴിക്കാൻ ശ്രമിക്കുകയായിരിക്കും: ഏതു സായാഹ്നങ്ങളിലും പ്രഭാതങ്ങളിലുമാണ്‌ രണ്ടു നിലകളിലെ മറ്റു ജനാലകൾ കഴുകപ്പെടുന്നത്? വാസ്തവം പറയട്ടെ, പേപ്പറും പെൻസിലുമെടുത്ത് ഒരു ടൈംടേബിൾ തന്നെ ഞാൻ എഴുതിയുണ്ടാക്കി. മൂന്നു പ്രഭാതങ്ങൾ നിരീക്ഷിച്ചതിൽ നിന്ന് ആ മൂന്നു വൈകുന്നേരങ്ങളിലും മറ്റു ദിവസങ്ങളിലും ഏതൊക്കെ ജനാലകളാണ്‌ കഴുകപ്പെടാൻ പോകുന്നതെന്നു ഗണിച്ചെടുക്കാൻ ഞാൻ ശ്രമിച്ചു. ഈ ഉരയ്ക്കലും കഴുകലുമല്ലാതെ ആ സ്ത്രീ മറ്റൊന്നും ചെയ്യാറില്ലെന്ന വിചിത്രമായ ഒരു ധാരണ എന്റെ മനസ്സിൽ വേരിറക്കിയിരുന്നല്ലോ. അങ്ങനെയല്ലാതെ ഞാനവരെ കണ്ടിട്ടുമില്ലെന്നതാണു വാസ്തവം; എട്ടു കഴിഞ്ഞു പത്തു മിനുട്ടായാൽ എനിക്കവരുടെ കിതപ്പു കേൾക്കാം എന്നെനിക്കു തോന്നിയിരുന്നു. പന്ത്രണ്ടിനു തൊട്ടു മുമ്പ് അവരുടെ കൂട്ടിയടച്ച ചുണ്ടുകൾക്കിടയിൽ അവരുടെ നാവിൻ തുമ്പ് കാണാമെന്നും എനിക്കു തോന്നി.

ആ വീടിന്റെ കഥ എന്നെ വേട്ടയാടിത്തുടങ്ങി. ഞാൻ ദിവാസ്വപ്നം കാണാൻ തുടങ്ങി. എനിക്കു ജോലിയിൽ ശ്രദ്ധയില്ലാതായി. അതെ, എന്റെ ശ്രദ്ധയൊക്കെപ്പോയി. എന്റെ ചിന്തകൾ പലപ്പോഴും കാടു കയറി. ഒരു തവണ ഞാൻ “പെൻഡിംഗ് കേസ്” ഫോൾഡർ പോലും മറന്നു. റീഹ് ഗൺ ഡോഗ്  ആൻഡ് റിട്രീവർ അസ്സൊസിയേഷന്റെ ഡിസ്ട്രിക്റ്റ് മാനേജരുടെ രോഷം ഞാൻ തലയിൽ വലിച്ചുകയറ്റി. അയാൾ എനിക്കാളയച്ചു; കോപം കൊണ്ടയാൾ കിടന്നുവിറയ്ക്കുകയായിരുന്നു. “ഗ്രബോവ്സ്കി,” അയാൾ എന്നോടു പറഞ്ഞു, “താൻ ‘പെൻഡിംഗ് കേസ്’ കൊണ്ടുവരാൻ മറന്നെന്നു കേട്ടു. ഉത്തരവുകൾ അനുസരിക്കാനുള്ളതാണ്‌, ഗ്രബോവ്സ്കി.” എന്റെ മൗനം തുടർന്നുപോയപ്പോൾ ബോസിന്റെ കോപം ഇരട്ടിച്ചു. “പ്യൂൺ ഗ്രബോവ്സ്കീ, ഞാൻ നിങ്ങൾക്കു വാണിംഗ് തരികയാണ്‌. റീഹ് ഗൺ ഡോഗ് ആൻഡ് റിട്രീവർ അസോസിയേഷന്‌ ഓർമ്മക്കുറവുള്ള ജീവനക്കാരെക്കൊണ്ട് ഒരുപയോഗവുമില്ല. യോഗ്യതയുള്ള ജോലിക്കാരെ ഇഷ്ടം പോലെ വേറേ ഞങ്ങൾക്കു കിട്ടും.” ഭീഷണിപ്പെടുത്തുന്നതുപോലെ അയാൾ എന്നെ ഒന്നു നോക്കി; എന്നിട്ടു പെട്ടെന്നയാൾ മുഖത്തു മനുഷ്യത്വം വരുത്തി. “തന്റെ മനസ്സിൽ എന്തെങ്കിലും കിടന്നു തിരിയുന്നുണ്ടോ?” പതിഞ്ഞ സ്വരത്തിൽ ഞാൻ സമ്മതിച്ചു, “ഉവ്വ്.” “എന്താണത്?” അയാൾ സൗമ്യമായി ചോദിച്ചു. ഞാനൊന്നു തല കുലുക്കിയതേയുള്ളു. “എന്റെ സഹായമെന്തെങ്കിലും വേണോ? പറഞ്ഞോ.”

“എനിക്കൊരു ദിവസം അവധി വേണം, സർ,” ശങ്കിച്ചുകൊണ്ട് ഞാൻ പറഞ്ഞു, “എനിക്കതേ വേണ്ടൂ.” അയാൾ മഹാമനസ്കതയോടെ തലയാട്ടി. “തന്നിരിക്കുന്നു! ഞാൻ പറഞ്ഞത് കാര്യമായിട്ടെടുക്കേണ്ട. ആർക്കും ഒരു തെറ്റു പറ്റാമല്ലോ; ഞങ്ങൾ നിങ്ങളുടെ ജോലിയിൽ ഇതേവരെ തൃപ്തരുമാണ്‌…“

എന്റെ ഹൃദയം ആഹ്ലാദം കൊണ്ടു തുള്ളിച്ചാടി. ഈ കൂടിക്കാഴ്ച നടക്കുന്നത് ബുധനാഴ്ചയാണ്‌.  അടുത്ത ദിവസം, വ്യാഴാഴ്ചയാണ്‌, എനിക്ക് അവധി കിട്ടാൻ പോകുന്നത്. ഒക്കെ ഞാൻ പ്ലാൻ ചെയ്തു വച്ചിരുന്നു. എട്ടു മണിയ്ക്കു തന്നെ ഞാൻ ട്രെയിൻ പിടിച്ചു; പാലം കടക്കുമ്പോൾ ഇത്തവണ ഞാൻ വിറച്ചുവെങ്കിൽ അത് പേടി കൊണ്ടല്ല, അക്ഷമ കൊണ്ടായിരുന്നു. അതാ, ആ സ്ത്രീ, അവർ മുൻവശത്തെ നടക്കല്ലുകൾ കഴുകുകയാണ്‌. കാഹ്ലെൻകാറ്റെനിൽ നിന്ന് അടുത്ത മടക്കട്രെയിൻ പിടിച്ച് കൃത്യം ഒമ്പതാകുമ്പോഴേക്കും ഞാൻ അവരുടെ വീട് കടന്നുപോയി: മുകൾനില, നടുക്കത്തെ ജനാല, മുൻവശം. ആ ദിവസം നാലു തവണ അങ്ങോട്ടുമിങ്ങോട്ടും യാത്ര ചെയ്തപ്പോൾ വ്യാഴാഴ്ചത്തെ ടൈംടേബിൾ എനിക്കു കൃത്യമായി: മുൻവശത്തെ നടക്കല്ലുകൾ, മുകൾനിലയിൽ മുൻവശത്ത് നടുക്കുള്ള ജനാല, മുകൾനിലയിൽ പിൻവശത്ത് നടുക്കുള്ള ജനാല, തട്ടുമ്പുറം, മുൻവശത്തെ മുറിയുടെ മുകൾഭാഗം. ആറു മണിക്ക് അവസാനമായി ആ വീടു കടന്നുപോകുമ്പോൾ പറമ്പിൽ ഒരു കൊച്ചുമനുഷ്യന്റെ വളഞ്ഞ രൂപം കിളച്ചും കൊണ്ടു നില്ക്കുന്നതു കണ്ടു. ആ പെൺകുട്ടി, വൃത്തിയുള്ള ആ പാവയും പിടിച്ചുകൊണ്ട്, ഒരു ജയിലറെപ്പോലെ അയാളെത്തന്നെ നോക്കിനില്ക്കുകയായിരുന്നു. ആ സ്ത്രീയെ കാണാനുണ്ടായിരുന്നില്ല.

പക്ഷേ ഇതൊക്കെ സംഭവിക്കുന്നത് പത്തുകൊല്ലം മുമ്പാണ്‌, യുദ്ധത്തിനു മുമ്പ്. കുറച്ചു ദിവസം മുമ്പ് ഞാൻ പിന്നെയും ട്രെയിനിൽ ആ പാലം കടന്നുപോയി. എന്റെ ദൈവമേ, കോണിഗ്സ്റ്റാഡ്റ്റിൽ ട്രെയിൻ കയറുമ്പോൾ എന്റെ മനസ്സ് എത്ര അകലെയായിരുന്നു! ഈ സംഗതികളൊക്കെ ഞാൻ പാടേ മറന്നുകഴിഞ്ഞിരുന്നു. ചരക്കുവാഗണുകൾ ഘടിപ്പിച്ചതായിരുന്നു ഞങ്ങളുടെ ട്രെയിൻ. വണ്ടി റൈൻ നദിയെ സമീപിക്കുമ്പോൾ  അസാധാരണമായതൊന്നു സംഭവിച്ചു: ഞങ്ങൾക്കു മുമ്പുള്ള വാഗണുകൾ ഒന്നൊന്നായി നിശ്ശബ്ദമായി. തീർത്തും വിചിത്രമായിട്ടാണെനിക്കതു തോന്നിയത്, പതിനഞ്ചോ ഇരുപതോ വാഗണുകളടങ്ങുന്ന ആ ട്രെയിൻ ഒന്നൊന്നായി അണയുന്ന ലൈറ്റുകളുടെ ഒരു മാലയാണെന്നപോലെ. പേടിപ്പെടുത്തുന്നതും പൊള്ളയായതുമായ ഒരു കിലുക്കം ഞങ്ങൾ കേട്ടു. പെട്ടെന്ന് ഞങ്ങളുടെ വാഗണുകളുടെ തറയിൽ ചെറിയ ചുറ്റികകൾ കൊണ്ടടിക്കുന്നതുപോലെ; ഞങ്ങളും നിശ്ശബ്ദരായി; പിന്നെയതാ: ഒന്നുമില്ല, ഒന്നുമില്ല, ഒന്നുമില്ല; ഇടത്തും വലത്തും ഒന്നുമില്ല, ഘോരമായ ഒരു ശൂന്യത…അങ്ങകലെ റൈനിന്റെ പുല്ലു മൂടിയ കരകൾ…വഞ്ചികൾ…വെള്ളം, പക്ഷേ അതിദൂരേയ്ക്കു നോക്കാൻ നിങ്ങൾക്കു ധൈര്യം വരുന്നില്ല: നോക്കുമ്പോഴേ നിങ്ങൾക്കു തല ചുറ്റുകയാണ്‌. ഒന്നുമില്ല, ഒന്നുമേയില്ല! നിശ്ശബ്ദനായ ഒരു കൃഷിക്കാരന്റെ ഭാര്യയുടെ വിളറിയ മുഖം കണ്ടാൽത്തന്നെ അറിയാം, അവർ പ്രാർത്ഥിക്കുകയാണെന്ന്. കുറച്ചു പേർ കൈ വിറച്ചുകൊണ്ട് സിഗററ്റ് കൊളുത്തുകയാണ്‌; മൂലയ്ക്കിരുന്ന് ചീട്ടു കളിച്ചുകൊണ്ടിരുന്നവർ പോലും നിശ്ശബ്ദരായിരിക്കുന്നു…

പിന്നെ മുമ്പിലുള്ള വാഗണുകൾ വീണ്ടും ഉറച്ച തറയിലേക്കു കയറുന്നത് ഞങ്ങൾ കേട്ടു; ഞങ്ങൾ എല്ലാവരുടെയും മനസ്സിൽ ഒരേ ചിന്തയായിരുന്നു: അവർ കടന്നുകൂടി. ട്രെയിനിനെന്തെങ്കിലും സംഭവിച്ചാൽ അവർക്ക് പുറത്തു ചാടാൻ പറ്റിയെന്നു വരാം; പക്ഷേ ഞങ്ങൾ ഏറ്റവും ഒടുവിലത്തേതിനു മുമ്പിലത്തെ വാഗണിലാണ്‌; ഞങ്ങൾ നദിയിൽ മുങ്ങിത്താഴുമെന്നതിൽ ഒരു സംശയവും വേണ്ട. ആ ബോദ്ധ്യം ഞങ്ങളുടെ കണ്ണുകളിലും ഞങ്ങളുടെ വിളറിയ മുഖങ്ങളിലുമുണ്ടായിരുന്നു. ട്രാക്കുകളുടെ വീതിയേ താല്ക്കാലികപാലത്തിനുള്ളു; വാസ്തവം പറഞ്ഞാൽ, ട്രാക്കുകൾ തന്നെയാണ്‌ പാലം; വാഗണിന്റെ വശങ്ങൾ പാലത്തിനു മുകളിലൂടെ ശൂന്യതയിലേക്കു തൂങ്ങിനില്ക്കുകയാണ്‌; ഞങ്ങളെ ഇപ്പോൾ തട്ടിമറിച്ചിടുമെന്നപോലെ പാലം കിടന്നുകുലുങ്ങുകയുമായിരുന്നു...

അപ്പോൾ പെട്ടെന്നാണ്‌, ഒരമർന്ന കിലുക്കം കേട്ടുതുടങ്ങിയത്; കൂടുതൽ വ്യക്തമായി അതടുത്തടുത്തു വരുന്നത് ഞങ്ങൾ കേട്ടു; പിന്നെ ഞങ്ങളുടെ വാഗണിനടിയിലും അത് കൂടുതൽ കനത്തിൽ, കൂടുതൽ ഉറച്ചതായി, ആ കിലുക്കം; ഞങ്ങളുടെ ശ്വാസം നേരേ വീണു, പുറത്തേക്കു നോക്കാൻ ഞങ്ങൾക്കു ധൈര്യവും വന്നു: പച്ചക്കറിപ്പാടങ്ങൾ! പച്ചക്കറിപ്പാടങ്ങൾക്കു ദൈവാനുഗ്രഹമുണ്ടാവട്ടെ! പെട്ടെന്നാണ്‌ ഞങ്ങൾ എവിടെയാണെന്ന് എനിക്കു വെളിവുണ്ടാകുന്നത്; കാഹ്ലെൻകാറ്റെൻ അടുക്കുന്തോറും എന്റെ ഹൃദയം വിചിത്രമായി തുടിക്കുകയായിരുന്നു. എനിക്കു മുന്നിൽ ഒരു ചോദ്യമേ ഉണ്ടായിരുന്നുള്ളു: ആ വീട് ഇപ്പോഴും അവിടെയുണ്ടാകുമോ? അപ്പോൾ ഞാനതു കണ്ടു: പച്ചക്കറിപ്പാടങ്ങളിലെ ചില മരങ്ങളുടെ വിരളമായ ഇലകൾക്കിടയിലൂടെ ആ വീടിന്റെ ചെങ്കൽനിറമുള്ള, ഇപ്പോഴും നല്ല വൃത്തിയോടിരിക്കുന്ന, മുഖപ്പ് അടുത്തടുത്തു വന്നു. വിവരിക്കാനാവാത്ത ഒരു വികാരം എന്നെ പിടിച്ചുലച്ചു. സകലതും, പത്തുകൊല്ലം മുമ്പത്തെ കാലവും അതില്പിന്നെ നടന്ന സകലതും വിഭ്രാന്തവും അനിയന്ത്രിതവുമായ ഒരു പ്രക്ഷുബ്ധതയായി എന്റെയുള്ളിലിരമ്പി. പിന്നെ, കൂറ്റൻ കാലടികൾ വച്ചു നീട്ടിനടന്നിട്ടെന്നപോലെ ആ വീട് തൊട്ടുമുന്നിലെത്തി;  അപ്പോൾ ഞാൻ അവരെ കണ്ടു, ആ സ്ത്രീയെ: അവർ മുന്നിലത്തെ നടക്കല്ലുകൾ കഴുകുകയായിരുന്നു. അല്ല, അത് അവരായിരുന്നില്ല- ഈ കാലുകൾ കുറച്ചുകൂടി ചെറുപ്പമാണ്‌, കുറച്ചുകൂടി ബലത്തതാണ്‌, പക്ഷേ ചലനങ്ങൾ അതു തന്നെ; മുന്നിലേക്കും പിന്നിലേക്കും ഉരച്ചുകഴുകുമ്പോഴത്തെ അതേ തെറിച്ച, ആക്കമുള്ള ചലനങ്ങൾ. എന്റെ ഹൃദയം നിശ്ചലമായി, എന്റെ ഹൃദയം നിമിഷങ്ങളെണ്ണി. അപ്പോൾ ആ സ്ത്രീ ഒരു നിമിഷത്തേക്ക് മുഖം തിരിച്ചു; തല്ക്ഷണം പത്തു കൊല്ലം മുമ്പത്തെ ആ കൊച്ചു പെൺകുട്ടിയെ ഞാൻ തിരിച്ചറിയുകയും ചെയ്തു; ആ വിളറിയ, നീണ്ട, പുരികം ചുളിഞ്ഞ മുഖം; ആ മുഖത്തെ ഭാവം കനച്ചതായിരുന്നു, പഴകിയ സലാഡു പോലെ കനച്ചതായിരുന്നു…

എന്റെ ഹൃദയം വീണ്ടും മിടിച്ചുതുടങ്ങിയപ്പോൾ പെട്ടെന്നെനിക്കു വെളിവുണ്ടാവുകയും ചെയ്തു, ഇന്നു ശരിക്കും വ്യാഴാഴ്ചയുമാണെന്ന്…

ഹെയ്ൻറിച്ച് ബോൾ Heinrich Theodor Boll (1917-1985)-  രണ്ടാം ലോകമഹായുദ്ധത്തിനു ശേഷമുള്ള പ്രമുഖനായ ജർമ്മൻ എഴുത്തുകാരൻ. 1917 ഡിസംബർ 21ന്‌ കൊളോണിൽ ജനിച്ചു. ജർമ്മനിയിൽ നാസികൾ പിടി മുറുക്കിത്തുടങ്ങിയ കാലത്ത് കത്തോലിക്കരും പാസിഫിസ്റ്റുകളുമായ അദ്ദേഹത്തിന്റെ കുടുംബം അതിനെ ചെറുത്തുനിന്നു. കൊളോൺ യൂണിവേഴ്സിറ്റിയിൽ ജർമ്മൻ പഠനത്തിനു ശേഷം അദ്ദേഹം സൈന്യത്തിൽ നിർബ്ബന്ധിതസേവനത്തിനു ചേർന്നു. ജർമ്മൻ സൈന്യത്തിനൊപ്പം സോവ്യറ്റ് യൂണിയൻ, ഫ്രാൻസ്, ഹംഗറി തുടങ്ങിയ രാജ്യങ്ങളിൽ യുദ്ധത്തിൽ പങ്കെടുത്തു. 1945ൽ അമേരിക്കൻ സൈന്യം അദ്ദേഹത്തെ തടവിലാക്കുകയും യുദ്ധത്തടവുകാർക്കുള്ള ഒരു ക്യാമ്പിലാക്കുകയും ചെയ്തു. തിരിച്ചു കൊളോണിലെത്തിയ ശേഷം അദ്ദേഹം വീണ്ടും യൂണിവേഴ്സിറ്റിയിൽ പഠനത്തിനു ചേർന്നു. ഭാര്യ സ്കൂൾ ടീച്ചർ ആയിരുന്നതിനാൽ അദ്ദേഹം എഴുത്തിൽ പൂർണ്ണസമയം വിനിയോഗിക്കാൻ അദ്ദേഹത്തിനു കഴിഞ്ഞു. തന്റെ യുദ്ധാനുഭവങ്ങൾ വിവരിക്കുന്ന The Train was on Time (1947) എന്ന നോവൽ ആണ്‌ അദ്ദേഹത്തെ ശ്രദ്ധേയനാക്കുന്ന ആദ്യത്തെ കൃതി. Adam, Where are Thou?, The Bread of our Early Years, The Clown, Group Portrait with Lady, The Lost Honour of Katharina Blum തുടങ്ങിയവയാണ്‌ അദ്ദേഹത്തിന്റെ പ്രധാനപ്പെട്ട നോവലുകൾ. 1972ൽ അദ്ദേഹത്തിന്‌ സാഹിത്യത്തിനുള്ള നൊബേൽ സമ്മാനം കിട്ടി.

രണ്ടാം ലോകമഹായുദ്ധത്തിന്റെയും നാസിസത്തിന്റെയും ഓർമ്മകൾ പേറേണ്ടിവന്ന ഒരു തലമുറയിലാണ്‌ ഹെയ്ൻറിച്ച് ബോളിന്റെ സ്ഥാനം. ഹോളോക്കാസ്റ്റിന്റെ കുറ്റബോധം അവരുടെ കൃതികളിൽ നിറഞ്ഞുനില്ക്കുന്നു. അദ്ദേഹത്തിന്റെ രചനകളിൽ നിരന്തരം ആവർത്തിക്കുന്ന മറ്റൊരു പ്രമേയമാണ്‌ തന്റെ പ്രവൃത്തിയുടെ ഉത്തരവാദിത്തം ഏറ്റെടുക്കാനോ അതിൽ നിന്നൊഴിഞ്ഞുമാറാനോ വ്യക്തി എടുക്കുന്ന തീരുമാനം.