TRAVEL

മരാക്കെഷിലേക്ക്

മരാക്കെഷിലെ മിനാര വിമാനത്താവളത്തിൽ ഞാനും മകളും ലാൻ്റ് ചെയ്യുമ്പോൾ വൈകുന്നേരം ഏകദേശം ആറര മണിയായിരുന്നു. ഇമിഗ്രേഷൻ നടപടികൾ എല്ലാം വളരെ പെട്ടെന്ന് തന്നെ കഴിഞ്ഞു. മൊറോക്കൊയിലെ ഏറ്റവും വലിയ രണ്ടാമത്തെ എയർപോർട്ട് ആണ് മിനാര. നല്ല വൃത്തിയും ഭംഗിയും ആധുനിക രീതിയിലുള്ള സൗകര്യങ്ങളും നിറഞ്ഞതാണ്.

ആദ്യം തന്നെ കയ്യിൽ ഉണ്ടായിരുന്ന ബ്രിട്ടീഷ് പൗണ്ട് കൊടുത്ത് കുറച്ച് മൊറോക്കൻ ദിനാർ വാങ്ങി ടാക്സിക്കും മറ്റും കൊടുക്കാൻ ഇത് ആവശ്യമാണല്ലോ.ഇവിടെ അധികവും പണമാണ് വ്യവഹാരങ്ങളുടെ ആധാരം.കാർഡിൻറെ ഉപയോഗം വളരെ കുറവാണ്. മാത്രമല്ല, ഈ നാട്ടിലെ ദർഹം കാർഡു വഴി കൈമാറ്റം ചെയ്യണമെങ്കിൽ ഇവിടെ നിന്ന് വാങ്ങിയ ക്രെഡിറ്റ് കാർഡ് വേണം.ഇത് മറ്റു രാജ്യങ്ങളുമായുള്ള കറൻസിയുമായി ബന്ധിപ്പിച്ചിട്ടില്ല.

ആഫ്രിക്കയുടെ ഏറ്റവും മുകളിൽ പടിഞ്ഞാറ് ഭാഗത്തായി കാണപ്പെടുന്ന രാജ്യമാണ് മൊറോക്കോ. പഴയകാലത്ത് ഏറ്റവും കിഴക്കുള്ള രാജ്യം. മഗ്‌രിബ് അക്ക്സ എന്നാണ് ഈ നാട് അറിയപ്പെട്ടത്. “അക്കാലത്ത് അറിയപ്പെട്ട” എന്നാണ് ആ പദങ്ങളുടെ അർത്ഥം. അക്കാലം മുതൽ തന്നെ ഈ നാട് ശക്തരായ മന്ത്രവാദികളുടെയും നിഷ്ഠുരരായ ജിന്നുകളുടെയും നാടായി അറിയപ്പെട്ടു. പടിഞ്ഞാറ് അറ്റ്ലാൻ്റിക് കടലും വടക്ക് മെഡിറ്ററേനിയൻ സമുദ്രവും കിഴക്ക് അൾജീരിയയും തെക്ക് സഹാറ മരുഭൂമിയുമാണ് അതിരുകൾ. ‘ഗേറ്റ് വേ ടു ആഫ്രിക്ക’ എന്ന് വിദേശികൾ മൊറോക്കോയെ വിളിക്കുമ്പോൾ മൊറോക്കോക്കാർക്ക് ഇത് ‘ഗേറ്റ് വേ ടു യൂറോപ്പ്’ ആണ്. മൗറിട്ടാനിയയുടെ ഒരു ഭാഗം ഇതിൻ്റെ തെക്കേ അതിരിലേക്ക് നീണ്ട് കിടക്കുന്നു. ആൻ്റി അറ്റ്ലസ്, ഹൈ അറ്റ്ലസ്, അറ്റ്ലസ് എന്നിങ്ങനെ മൂന്ന് ഭാഗങ്ങളുള്ള അറ്റ്ലസ് മലനിരകൾ ഒരു കോട്ട പോലെ ഈ നാടിനെ സംരക്ഷിക്കുന്നു. ഇന്നാട്ടിലെ പ്രധാന നഗരങ്ങളിൽ ഒന്നായ മരാക്കെഷ് അറ്റ്ലസിന്റെ പടിഞ്ഞാറ്‌,മലനിരകളുടെ താഴ് വാരത്ത് സ്ഥിതിചെയ്യുന്നു.

ഗോത്ര ശൈലിയിൽ ജീവിച്ചുവന്ന, പുരാതന സംസ്കാരം നിലനിന്നിരുന്ന ഇവരുടെ നാട്ടിലേക്ക് ആദ്യം കടന്നുവന്നത് ഫൊണീഷ്യൻ കച്ചവടക്കാരാണ് (BC1000)കൃഷിയും നാഗരികതയും ഈ നാട്ടിലേക്ക് എത്തിച്ചത് അവരാണ്. പിന്നീട് എ.ഡി എട്ടാം നൂറ്റാണ്ടിലാണ് ഇസ്ലാമിൻറെ വരവ്. ദശകങ്ങൾ മാത്രം നീണ്ടുനിന്ന ഖലീഫമാരുടെ ഭരണത്തിൻ കീഴിൽ ഉണ്ടായ സാംസ്കാരിക നവോത്ഥാനം എടുത്തു പറയേണ്ടതാണ്. അരിസ്റ്റോട്ടിലിൻ്റെയും മറ്റും കൃതികൾ ഇക്കാലത്ത് ഇവരുടെ നേതൃത്വത്തിൽ അറബി ഭാഷയിലേക്ക് പരിഭാഷപ്പെടുത്തപ്പെട്ടു. ഭരണം മാറിയെങ്കിലും ഭാഷയും മതവും ഇവിടെ ആഴത്തിൽ വേരുറച്ചു. പിന്നീട് വന്ന ഭരണാധിപന്മാർ എല്ലാം ഇസ്ലാമിൻറെ നവീകരണ വാദികളോ രക്ഷാധികാരികളോ ആയാണ് രാജ്യം ഭരിച്ചത്.

രാജ്യത്തിന്റെ വടക്കേയറ്റം സ്പെയിനുമായി തൊട്ടു കിടക്കുന്നു. സ്ട്രൈറ്റ് ഓഫ് ജിബ്രാൾട്ടർ എന്ന് വിളിക്കപ്പെടുന്ന 13 കിലോമീറ്റർ മാത്രം വീതിയുള്ള ഒരു കടലിടുക്ക് രണ്ട് രാജ്യങ്ങൾക്കിടയിലുണ്ട്. സ്പെയിനിലെ ടെറീഫയിൽ നിന്നും മൊറോക്കോയിലെ ടാൻജിയറിലേക്ക് ഫെറി സർവീസ് ഉണ്ട്. മുൻകൂട്ടി ബുക്ക് ചെയ്തിരുന്ന ടാക്സിക്കാരൻ അവിടെ കാത്തുനിന്നിരുന്നുവെങ്കിലും ആളെ കണ്ടു പിടിക്കാൻ അല്പം താമസം നേരിട്ടു. എയർപോർട്ടിൽ നിന്നും നഗരത്തിന്റെ പഴയഭാഗത്തുള്ള ഞങ്ങളുടെ താമസസ്ഥലത്തേക്ക് എത്തുന്നതിന് ഏകദേശം അരമണിക്കൂർ യാത്രയുണ്ട്. മരാക്കെഷ് നഗരത്തിന്റെ ചുറ്റുമതിലുകളുടെ പ്രധാന ഭാഗങ്ങൾ എല്ലാം ഇപ്പോഴും ബാക്കിയുണ്ട്. ചെമ്മണ്ണും കുമ്മായവും കൊണ്ടുള്ള കൂട്ട് കൊണ്ട് നിർമ്മിച്ചത് മൂലമാണ് മാരക്കാഷിന് ‘ചുവന്ന നഗരം’ എന്ന പേര് ലഭിച്ചത്. പുതിയ നിർമ്മിതികൾക്കും ഈ നിറം തന്നെയായിരിക്കണമെന്ന് നിയമമുണ്ട്. അമേരിക്കൻ ഭക്ഷണ ശ്രുംഖലയായ മക്ഡൊണാൾഡിനെ പോലും ഇതിൽ നിന്ന് ഒഴിവാക്കിയിട്ടില്ല.

പുരാതന കാലത്ത്, രാത്രിയായാൽ ഈ നഗര വാതിലുകൾ അടച്ചുപൂട്ടിയിരുന്നു. വൈകിയെത്തുന്ന അതിഥികളും കച്ചവടക്കാരും നഗരവാതിലിന് പുറത്ത് പ്രവേശനത്തിനായി പിറ്റേന്ന് രാവിലെ വരെ കാത്തു നിൽക്കേണ്ടതുണ്ടായിരുന്നു. റിയാദ് എന്ന് വിളിക്കപ്പെടുന്ന പ്രത്യേകതരം താമസസ്ഥലങ്ങളിൽ ഒന്നിലായിരുന്നു ഞങ്ങൾ ബുക്ക് ചെയ്തിരുന്നത്. പഴയ കാലത്തെ ഇരുനില മാളികകൾ അല്പസ്വല്പം മാറ്റങ്ങൾ വരുത്തി ഹോട്ടലുകൾ ആയി രൂപാന്തരപ്പെടുത്തിയിരിക്കുന്നവയാണ്. റിയാദുകളുടെ ഏറ്റവും വലിയ പ്രത്യേകത ഇവയുടെ നടുമുറ്റങ്ങളാണ്. കേരളത്തിലെ 16 കെട്ടു പോലെയുള്ള ഇരുനില കെട്ടിടങ്ങളുടെ നടുവിലുള്ള നടുമുറ്റങ്ങൾ വളരെ മനോഹരങ്ങളാണ്. പുരാതന റോമൻ വില്ലകളുടെ മാതൃകയിൽ ഉള്ള ഈ നിർമ്മാണശൈലി ചൂട് കുറയ്ക്കാനും ധാരാളം ശുദ്ധവായു ലഭിക്കാനും സഹായകരമാണ്.

പുരാതന ശൈലിയിലുള്ള, ഇരുവശവും മണ്ണ് കൊണ്ട് മൂടിയ കയ്യാലകൾ ഉള്ള ചെറിയ ഇടവഴികളാണ് ഇവയിലേക്ക് നയിക്കുന്നത്. വീതി വളരെ കുറവായത് കൊണ്ട് ഇവയിലൂടെ കാറുകൾക്ക് സഞ്ചരിക്കാൻ സാധിക്കില്ല. കാൽനടയാത്രക്കാരും സൈക്കിളുകളും മോട്ടർസൈക്കിളുകളും കഴുതകൾ വലിക്കുന്ന ചെറിയവണ്ടികളും മാത്രമേ ഇതിലൂടെ കടന്നു പോവുകയുള്ളൂ. കാലവും ശാസ്ത്രവും എത്ര പുരോഗമിച്ചാലും ഈ വഴികൾക്ക് ഈ വക വാഹനങ്ങൾ ഒഴിവാക്കാൻ പറ്റില്ല എന്ന് തോന്നി. ഇതു മൂലം ഏറ്റവും അടുത്ത റോഡിൽ ഞങ്ങൾ ചെന്ന് ഇറങ്ങിയശേഷം പെട്ടിയും മറ്റു സാധനങ്ങളും ടാക്സിക്കാരൻ തന്നെ കൂലി പറഞ്ഞു ഉറപ്പിച്ച, കൈവണ്ടി പോലെ ഒരു വാഹനത്തിലേക്ക് കയറ്റി. അയാൾ മുന്നിലും ഞങ്ങൾ പുറകിലുമായി കുടുക്കുവഴികളിലൂടെ മുന്നോട്ട് നടന്നു. അപ്പോഴേക്കും ഇരുട്ട് വീണു കഴിഞ്ഞിരുന്നു. അടുത്തുള്ള പള്ളിയിൽ നിന്നും മഗ്രിബ് ബാങ്ക് കേട്ട് തുടങ്ങി. ഏകദേശം 10 മിനിറ്റ് നടന്നപ്പോൾ ഹോട്ടലിലെത്തി.

വാതിലിൽ മുട്ടി വിളിച്ചപ്പോൾ നിറഞ്ഞ ചിരിയുമായി മെലിഞ്ഞ ഒരാൾ വന്ന് വാതിൽ തുറന്നു. അഹമ്മദ് എന്ന സ്വയം പരിചയപ്പെടുത്തിയ അദ്ദേഹം തന്നെ പെട്ടിയും മറ്റും എടുത്ത് ഒന്നാം നിലയിൽ ഞങ്ങൾക്ക് അനുവദിച്ച മുറിയിലേക്ക് കൊണ്ടുവച്ചു തന്നു. ഓരോ കീ ചെയിനിലും മുറിയുടെ നമ്പറിന് പലകാലങ്ങളിൽ ഈ നാട് ഭരിച്ചിരുന്ന രാജവംശങ്ങളുടെ പേരാണ് രേഖപ്പെടുത്തിയിരിക്കുന്നത്. ഞങ്ങൾക്ക് ലഭിച്ച താക്കോൽക്കൂട്ടത്തിലെ പേര് സാദീൻ എന്നായിരുന്നു.

പുരാതന റോമൻ വില്ലകളുടെ മാതൃകയിൽ ഉള്ള ഈ നിർമ്മാണശൈലി ചൂട് കുറയ്ക്കാനും ധാരാളം ശുദ്ധവായു ലഭിക്കാനും സഹായകരമാണ്. ഫ്രഞ്ചുകാരനായ പാട്രിക്കും ഭാര്യയും ചേർന്നു നടത്തുന്ന ഒരു സംവിധാനമാണിത്. ഒരു ഹോട്ടൽ എന്നതിനേക്കാൾ അവരുടെ വീട്ടിൽ ഒരു അതിഥി എന്ന നിലയ്ക്കായിരുന്നു അവിടെ ഉണ്ടായിരുന്ന ദിവസങ്ങളിൽ ഞങ്ങൾക്ക് ലഭിച്ച ശ്രദ്ധയും പരിചരണവും.

നടുമുറ്റം
പഴയ ശൈലിയിലുള്ള അലങ്കാരങ്ങളാണ് മുറിയിൽ കണ്ടത്. ഭിത്തിയിൽ തന്നെ ചെറുതും വലുതുമായ തുളകൾ ഉണ്ടാക്കി അവയാണ് ചെറിയ ഷെൽഫുകൾ പോലെ ഉപയോഗിക്കുന്നത്. വസ്ത്രങ്ങൾ തൂക്കിയിടാനും മറ്റുമായി സാധാരണ മട്ടിലുള്ള ഒരു അലമാരി ഉണ്ടായിരുന്നു. മുറിയിലെ ചിത്രങ്ങളും വിളക്കുകളും ടോയ്ലറ്റിലെ കണ്ണാടികളും പിത്തള കൊണ്ട് ഉണ്ടാക്കിയ ടാപ്പുകളും എല്ലാം പഴയ ശൈലിയിൽ തന്നെ. കാപ്പിപ്പൊടി നിറവും വെള്ളയും കലർന്ന സെറാമിക് ഒരിഞ്ച് വലിപ്പത്തിലുള്ള ചെറിയ കഷണങ്ങൾ ചേർത്താണ് വാഷ് ബേസിനുകളും ബാത്ത്ടബും മറ്റും ഉണ്ടാക്കിയിരിക്കുന്നത്. മൊറോക്കൻ ശൈലിയിലുള്ള ഇരുമ്പ് കമ്പിവലകളും പലതരത്തിലുള്ള ഗ്ലാസിന്റെ കഷണങ്ങളും കൊണ്ട് അലങ്കരിച്ച ലാമ്പ് ഷെയ്ഡുകൾ മുറിയിലുള്ള വിളക്കുകൾക്ക് പ്രത്യേക ചാരുത നൽകി. രണ്ടാം നിലയിൽ നിന്നും നോക്കിയാൽ മനോഹരമായ അലങ്കരിച്ച നടുമുറ്റം കാണാം. ഈ നാട്ടിലെ തനത് ശൈലിയിൽ തന്നെ ഉള്ള കാർപെറ്റുകളും ഫർണിച്ചറുകളും മറ്റലങ്കാരവസ്തുക്കളും തൂണുകളിലേക്ക് പടർന്നു കയറുന്ന മുല്ലവള്ളികളും ചേർന്ന് മനോഹരമായ കാഴ്ച! നടുമുറ്റത്തിന്റെ ഒരു ഭാഗത്ത് തന്നെ ഒരു ചെറിയ നീന്തൽ കുളവും ഒരുക്കിയിട്ടുണ്ട്.

ആദ്യദിവസം റിയാദിൽ തന്നെ ഡിന്നർ മുൻകൂട്ടി ബുക്ക് ചെയ്തിരുന്നു. ഞങ്ങൾക്ക് ഭക്ഷണം വിളമ്പിയത് അഹമ്മദ് ആയിരുന്നു. രാത്രി മറ്റാരെയും അവിടെ കണ്ടില്ല. ഭക്ഷണം ഓരോ കോഴ്സ് ആയി ഒന്നിന് പുറകെ ഒന്നായി കൊണ്ട് വന്ന് വിളമ്പുകയായിരുന്നു. വൈകുന്നേരം 7 മണിയാകുമ്പോൾ എല്ലാ ജോലിക്കാരും വീട്ടിലേക്ക് പോകുമെന്നും അതിനുമുമ്പ് ഭക്ഷണം ഉണ്ടാക്കി വെച്ച് പോയതാണെന്നും അയാൾ പറഞ്ഞു. മൊറോക്കൻ റൊട്ടി, ടൊമാറ്റോ സലാഡ്, മത്തങ്ങ സൂപ്പ്, സിനാറാ എന്ന് ഇവർ വിളിക്കുന്ന ചീസ് നിറച്ച് സമൂസ, വെർമിസെല്ലി കൊണ്ട് ഉണ്ടാക്കിയ മഞ്ഞ നിറത്തിലുള്ള പുലാവ്, കോഴിയും പച്ചക്കറികളും ഒലീവും മറ്റും ചേർത്ത റ്റജീൻ എന്ന ഇവരുടെ പ്രസിദ്ധമായ വിഭവം, അവസാനമായി സ്റ്റ്റോബറി കൊണ്ടുണ്ടാക്കിയ ഫ്രൂട്ട് സലാഡ് എന്നിവയായിരുന്നു അത്താഴത്തിന്. 20 ദീനാറാണ് ഇവിടെ ഒരു ഡിന്നറിന് അവർ ചാർജ് ചെയ്യുക. സത്യത്തിൽ സാലഡും ബ്രഡും സൂപ്പും കൊണ്ട് തന്നെ ഞങ്ങളുടെ വയറു നിറഞ്ഞിരുന്നു മറ്റൊന്നും കഴിക്കാൻ സാധിച്ചില്ല. യാത്രയും ജറ്റ് ലാഗും കൊണ്ട് ഞാൻ ക്ഷീണിച്ചിരുന്നു. അതു കാരണം വേഗം ഉറങ്ങാനായി റൂമിലേക്ക് പോയി.

കുചി & മക്കോങ്

രാവിലെ ആറേകാലിന് പുറപ്പെടണം. അഞ്ചു മണിക്ക് ഉണർന്നപ്പോഴേക്കും സൂര്യൻ ഉദിച്ച് നല്ല ഉഷാറായിട്ടുണ്ട്. ഹോട്ടലിൽ ഇന്നലെത്തന്നെ request ചെയ്തതു കൊണ്ട് പ്രാതൽ അടിപൊളിയായി പാക്ക് ചെയ്തു കിട്ടി. ഇന്നത്തെ യാത്ര നയിക്കുന്നത് പീറ്റർ ആണ്. കൂടെ മൂന്ന് മലേഷ്യക്കാരും രണ്ട് ഫിലിപ്പിനോകളും. നല്ല സുഖ സൗകര്യങ്ങളുള്ള ഒരു 7 Seater വണ്ടിയും.

സൈഗോണിലെ റോഡുകളിൽ സ്കൂട്ടറുകൾ ഒഴുകാൻ തുടങ്ങിയിട്ടുണ്ട്. ഇവിടെ കാറുകൾ കുറവാണ്. സ്കൂട്ടറാണ് ദേശീയ വാഹനം. നമ്മുടെ നാട്ടിൽ ട്രാഫിക് സിഗ്നലിൽ എത്തുമ്പോൾ സ്കൂട്ടറുകൾ കേന്ദ്രീകരിക്കുന്നതുപോലെയാണ് സദാസമയവും റോഡിൽ സ്കൂട്ടറുകളുടെ പ്രവാഹം. ഒറ്റയ്ക്ക് പോകുന്നവർക്കായി ബൈക്ക് ടൂറുകളും ഉണ്ട്.

കുചി ടണലുകൾ കാണാനാണ് പോകുന്നത്. സൈഗോണിൽ നിന്ന് 70 കിലോമീറ്റർ വടക്കു പടിഞ്ഞാറാണത് .വഴിയിൽ ഒരിടത്ത് Agent Orange victims പണിയെടുക്കുന്ന കരകൗശല ഫാക്ടറിയിൽ നിർത്തി. കൈയും കാലും കണ്ണുമൊക്കെ തകരാറു വന്നവർ മുട്ടത്തോടും ചിപ്പിയും പ്രകൃതിദത്ത കളറുകളും കൊണ്ട് ചെയ്യുന്ന ചിത്ര വേലകൾ അതിശയിപ്പിക്കുന്നതാണ്.

കുചി ടണലുകൾ വിയറ്റ്നാമിലെ ഗ്രാമീണരുടെ ചെറുത്തുനിൽപ്പിൻ്റെയും അതിജീവനത്തിൻ്റെയും പോരാട്ട വീര്യത്തിൻ്റെയും ബുദ്ധിശക്തിയുടെയും നാടൻ സാങ്കേതിക വിദ്യകളുടെയും ജീവിക്കുന്ന തെളിവുകളാണ്. 1960 മുതൽ 75 വരെ നിർമ്മിച്ച ഈ ടണലുകളിൽ വായു സഞ്ചാരമുൾപ്പെടെ ജീവിക്കാനുള്ള സൗകര്യങ്ങളും യാതൊരു തെളിവും പുറത്തു കാണാതിരിക്കാനുള്ള സൂക്ഷ്മതയും ശത്രുക്കളെ കെണിയിലാക്കാനുള്ള സൂത്രപ്പണികളും യുദ്ധത്തിനുള്ള സന്നാഹങ്ങളുമുണ്ട്. ഭൂമിക്കടിയിൽ പല നിലകളിലായി 250 കിലോമീറ്ററോളം എലികളെപ്പോലെ തുരന്നാണ് അത്ഭുതകരമായ ഈ നിർമ്മിതി ഉള്ളത്. ​​പത്തു നാൽപ്പതു മീറ്റർ മാത്രം അതിലൂടെ കുനിഞ്ഞുനടന്നും ഇരുന്ന് നിരങ്ങിയും മറുവശത്ത് വെളിച്ച മുഖത്തേക്കെത്തിയപ്പോൾ ഇതിനകത്ത് ജീവിച്ചവരുടെ വിപ്ലവവീര്യത്തെ മനസാ നമിച്ചു.

ഗറില്ലകൾ കഴിച്ചിരുന്ന ഭക്ഷണമെന്ന് പരിചയപ്പെടുത്തി കപ്പ പുഴുങ്ങിയത് കൊടുക്കുന്നുണ്ടവിടെ. കൂടെയുള്ളവർ രുചിച്ചു നോക്കാൻ മടിച്ചുനിന്നപ്പോൾ ഇത് ഞങ്ങളുടെ നാട്ടിലെ നിത്യഭക്ഷണമാണെന്നു പറഞ്ഞ് ഞങ്ങൾ വാരിയെടുത്തു.

യാത്ര തുടരുന്നു . ഇപ്പോൾ തനി കേരളത്തിലൂടെയാണ് പോകുന്നത് എന്ന് തോന്നും. തെങ്ങും കവുങ്ങും നെല്ലും പ്ലാവും മാവും വാഴയും കറ മൂസയും ചെമ്പരത്തിയും ഒക്കെത്തന്നെ ഇരുവശവും. കേരളത്തിൻ്റെ അതേ അക്ഷാംശരേഖയിലാണ് ഇവിടം വരുന്നത്. മൺസൂൺ കാറ്റുകൾ ഇവിടെ എത്തില്ല എന്നു മാത്രം.

രണ്ടു മണിക്കൂർ ദൂരത്തുള്ള മെക്കോംഗ് നദിയിലെ ഡെൽറ്റയിലേക്കാണ് ഇനി പോകുന്നത്. ചൈനയിൽ തുടങ്ങി മ്യാൻമർ, ലാവോസ്, തായ്ലാൻ്റ് , കംബോഡിയ വഴി വിയറ്റ്നാമിലെത്തുന്ന ഈ നദി ഏഷ്യയിലെ അഞ്ചാമത്തെ നീളം കൂടിയ നദിയാണ്. ഇത് കടലിൽ ചേരുന്ന അഴിമുഖത്തുള്ള ചതുപ്പു പ്രദേശമാണ് മെക്കോംഗ് ഡെൽറ്റ. കലക്ക വെള്ളവും ചളിമണവുമാണ് ഇതിൻ്റെ മുഖമുദ്ര. ഒഴുക്കി ക്കൊണ്ടുവരുന്ന എക്കൽ മണ്ണാണ് ഈ നിറവും മണവും കൊടുക്കുന്നത്. വിയറ്റ്നാമിൻ്റെ ജീവനാഡിയാണ് ഈ നദി. വെള്ളത്തിനും കൃഷിക്കും മത്സ്യത്തിനും ഒക്കെയായി വിയറ്റ്നാമിൻ്റെ സമ്പദ് വ്യവസ്ഥ തന്നെ പ്രധാനമായും ഈ നദിയെയാണ് ആശ്രയിച്ചിരിക്കുന്നത്.

പീറ്റർ ഞങ്ങളെയെല്ലാം ഒരു ബോട്ടിൽ കയറ്റി നദിയിലൂടെ പോയി. ബോട്ടുകാരന്റെ കുട്ടി ഒരറ്റത്ത് ഉറങ്ങുന്നുണ്ടായിരുന്നു. Coconut village ലേക്കാണ് പോകുന്നത്. തെങ്ങിൻ്റെ ഉപയോഗങ്ങളെപ്പറ്റി പീറ്റർ പഠിച്ചുവെച്ചതെല്ലാം പറഞ്ഞു തന്നു ! ഒരു നീളൻ ഷെഡ്ഡിലേക്കാണ് കടന്നു ചെന്നത്. തേങ്ങ പൊതിക്കുന്ന അത്ഭുത വിദ്യ കാണിച്ചു തരാൻ തുടങ്ങിയപ്പോൾ ഞങ്ങൾ അത് ഏറ്റെടുത്തു. ചെറുപ്പം മുതൽ അമ്മയ്ക്കും പിന്നെ ഭാര്യയ്ക്കും തേങ്ങ പൊതിച്ചു കൊടുത്തപ്പോഴൊന്നും ഇല്ലാതിരുന്ന ആവേശത്തോടെ ഡോ. കെ. ശ്രീകുമാർ തേങ്ങ പൊതിച്ചു. കൂടി നിന്ന മലേഷ്യക്കാരും ഫിലിപ്പീൻസുകാരും മറ്റുള്ളവരും കൈയടിച്ചു. തേങ്ങാപ്പാലിൽ flavour ചേർത്ത് കുറുക്കി മിട്ടായി ഉണ്ടാക്കുന്നതും വെന്ത വെളിച്ചെണ്ണ ഉണ്ടാക്കുന്നതും ഒക്കെ കാണിച്ച്, ആ ഉൽപ്പന്നങ്ങൾ വിറ്റ്, ഒന്നുമില്ലാത്ത സ്ഥലത്ത് ഒരു ടൂറിസ്റ്റ് സാധ്യത കണ്ടെത്തുന്നത് നമ്മൾ കണ്ടുപഠിക്കേണ്ടതാണ്.

തിരിച്ചു വന്ന് പിന്നെയും ബോട്ടിൽ കയറി. അപ്പോഴേക്കും ബോട്ടുകാരന്റെ കുട്ടി ഉണർന്നിട്ടുണ്ട്. ഇടയ്ക്ക് വീണ്ടും ഇറങ്ങി പുഴത്തീരത്ത് നടന്ന് വീണ്ടും ബോട്ട് … ഇത് പല തവണ ആവർത്തിച്ചു.

ഉച്ച ഭക്ഷണമായി ചോറ് കിട്ടി. കൂടെ പച്ചയ്ക്കും പുഴുങ്ങിയതുമായ കുറേ പച്ചക്കറികളും. ഒരു ഗ്രാമത്തിൽ ബോട്ട് നിർത്തി. സൈക്കിളെടുത്ത് കറങ്ങേണ്ടവർ അതിനു പോയി. സൈക്കിളറിയാത്ത എന്നെപ്പോലുള്ളവർ അവിടുത്തെ കുളത്തിലെ മുതലകൾക്ക് കണ്ണീരുണ്ടോ എന്ന് നോക്കി നിന്നു. പിന്നെ ചില തനത് പാട്ടുകൾ പാടി ടൂറിസ്റ്റുകളിൽ നിന്ന് ടിപ്പ് വാങ്ങാനുള്ള ശ്രമം. തേൻ സാമ്പിൾ തന്ന് വിൽക്കാനുള്ള പരിപാടി…അങ്ങനെ ചില ചില ലൊട്ടു ലൊടുക്ക് സംഭവങ്ങൾ.

വീണ്ടും ബോട്ട്. ഇളനീർ എന്ന അത്ഭുത പാനീയം എല്ലാരും കൂടി ചിയേഴ്സ് പറഞ്ഞ് കുടിച്ചു.ബോട്ടുകാരന്റെ കുട്ടിക്ക് ഒരു സന്തോഷവുമില്ല. തിരിച്ചുപോകാൻ ബോട്ടിറങ്ങിയപ്പോൾ ബൈ ബൈ പറഞ്ഞ നേരം അവനൊന്നു ചിരിച്ചോ എന്നു സംശയം. ഇന്നത്തേക്ക് സിഞ്ചൗ (Good bye)

_{കവർ: ജ്യോതിസ് പരവൂർ}

പയണികളിൻ ശ്രദ്ധയ്ക്ക്

നെടുമ്പാശ്ശേരിയിൽ നിന്ന് ക്വാലാലമ്പൂരിലേക്ക് കയറിയ Air Asia വിമാനത്തിലെ അനൗൺസ്മെൻ്റ് തമിഴിൽ! ഈ വിമാന കമ്പനിയുടെ ഉടമസ്ഥൻ തമിഴനായിരിക്കും എന്ന് ഞങ്ങൾ തമ്മിൽ പറയുമ്പോൾ അടുത്ത സീറ്റിലെ കോട്ടയ്ക്കൽകാരൻ റഷീദ് തിരുത്തി. മലേഷ്യയിലിറങ്ങി നടന്നാൽ മദ്രാസിലെത്തിയ പോലെയാണത്രേ. തമിഴ്നാട്ടുകാർക്ക് പണ്ടുപണ്ടേ മലേഷ്യയുമായി അടുത്ത ബന്ധമാണ്.

അതു ശരിയാണെന്ന് ക്വലാലമ്പൂരിലെത്തിയപ്പോൾ മനസ്സിലായി. വിമാനത്താവളത്തിലെ ഒട്ടനവധി ജോലിക്കാർക്കും തമിഴ് മുഖങ്ങളാണ്. ബോർഡിൽ തെളിയുന്ന വിമാനങ്ങളുടെ destination കളിൽ ചെന്നൈ, തിരുച്ചിറപ്പള്ളി ഒക്കെയുണ്ട്. (ജിതയും ഞാനും ശൈലജ ടീച്ചറും തിരിഞ്ഞു കളിച്ച അതേ ട്രിച്ചി !)

എത്തുന്ന സ്ഥലത്തോളം രസകരമാണ് യാത്രയും. ഓരോ വിമാനത്താവളത്തിലും എത്രയെത്ര തരം മനുഷ്യരെയാണ് കാണുന്നത്! വ്യത്യസ്ത രാജ്യക്കാരെ, ശരീര പ്രകൃതിക്കാരെ, വേഷക്കാരെ … അത് കണ്ടു കൊണ്ടിരിക്കുന്നതു തന്നെ വലിയൊരു കാഴ്ചയാണ്. അതുപോലെ വിമാനങ്ങൾ പോകുന്ന സ്ഥലങ്ങളുടെ ബോർഡ് വായിക്കാനും. എത്ര ചെറുതാണ് ലോകം. ഓരോ സ്ഥലത്തു നിന്നും നമ്മൾ കേട്ടിട്ടു മാത്രമുള്ള ഓരോ നാടുകളിലേക്കുമുള്ള കണക്ഷൻ ഫ്ലൈറ്റുകൾ. പെനാംഗ്, പട്ടായ, മക്കാവു, മനില, ലങ്കാവി, ജക്കാർത്ത… കേട്ടറിഞ്ഞ സ്ഥലങ്ങൾ മുന്നിലെ ബോർഡിൽ കണ്ണു മിന്നിത്തെളിച്ചു കൊണ്ട് ക്ഷണിക്കുകയാണ്.

ആഗസ്റ്റ് 15-16 നിടയിലെ രാത്രി 12 മണിക്ക് കൊച്ചിയിൽ നിന്ന് പുറപ്പെട്ട് നാലര മണിക്കൂർ പറന്ന് ക്വലാലമ്പൂർ എത്തിയപ്പോൾ ഇവിടെ സമയം രാവിലെ ആറേകാൽ. ഇനി നാലു മണിക്കൂർ കാത്തിരുന്ന് രണ്ടു മണിക്കൂർ പറന്നാൽ വിയറ്റ്നാമിലെ ഹോചിമിൻ സിറ്റി എത്തും. പഴയ സൈഗോണാണ് ഇപ്പോൾ ഹോ ചിമിൻ സിറ്റി ആയി മാറിയത്.

എന്തു കൊണ്ട് വിയറ്റ്നാം എന്ന് പലരും ചോദിച്ചു. വിയറ്റ്നമീസ് കമ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടിയോടുള്ള ഐക്യദാർഢ്യം കൊണ്ടോ അങ്കിൾ ഹോയോട് ആരാധന മൂത്തോ അല്ല. ചെലവു കുറവായതു കൊണ്ടു തന്നെ. ഏതാണ്ട് ഡൽഹിക്കു പോകുന്നതിലും അൽപം കൂടുതൽ തുകയ്ക്ക് ആറര മണിക്കൂർ flying time ഉള്ള സൈഗോണിൽ എത്തും.

ടോയ്ലറ്റിനു മുന്നിൽ വെച്ച് രണ്ടോ മൂന്നോ മാസം പ്രായമായ കുഞ്ഞിനെ ദേഹത്തു വെച്ചു കെട്ടിയ കൊറിയക്കാരിയെന്നു തോന്നിയ ഒരമ്മയെ കണ്ടു. കൂടെ ആരും ഇല്ലാത്തതു കൊണ്ടാവും കുഞ്ഞിനെ ഒന്നു പിടിക്കുമോ എന്നു ചോദിച്ചു. അമ്മ പോയി വരും വരെ ആ കുഞ്ഞ് എൻ്റെ കൈയിലിരുന്നു. പിന്നീടും waiting സ്ഥലത്തു വെച്ച് അവരെ കണ്ടപ്പോൾ കൊറിയക്കാരി അമ്മ എന്നോട് ചിരിച്ചു. ഇനി ഒരിക്കലും കാണില്ലാത്ത കൊറിയൻ കുഞ്ഞേ, റ്റാറ്റാ.

ഇങ്ങനെയുള്ള യാത്രകളിൽ നമ്മളെ ആരും തിരിച്ചറിയാതെ വായ് നോക്കി ഇരിക്കുന്നതിൻ്റെ സുഖമൊന്ന് വേറെ തന്നെയാണ്. ഇത്തവണ പക്ഷേ അടുത്തിരിക്കുന്ന ആളെക്കുറിച്ചൊരു സംശയം തോന്നി. വെറുതെ ചോദിച്ചു: Are you from Kerala ? അതെ. എവിടെ? കോഴിക്കോട്. കോഴിക്കോട്ടെവിടെ? ബാലുശ്ശേരി! ശ്ശോ! നന്മണ്ട 14 ൽ താമസിക്കുന്ന സാന്ദ്ര ഒന്നാം വിവാഹവാർഷികം ആഘോഷിക്കാൻ സൈഗോണിലേക്കു പോവുകയാണ്. ഭർത്താവ് ദുബായിൽ നിന്ന് നേരെ അങ്ങോട്ടെത്തും. ഞങ്ങളും അങ്ങോട്ടാണ്. ഞങ്ങളുടേത് മുപ്പതാം വിവാഹവാർഷികം!

_{കവർ: ജ്യോതിസ് പരവൂർ}

ഹിപ്പൊഡ്രോം

ഫുട്ബോൾമൈതാനത്തിന്‍റെ വലിപ്പമുള്ള, കല്ലുകൾ പാകിയ ഒരു തുറന്ന സ്ഥലമാണിത്. അറിയപ്പെടുന്ന ഏറ്റവും ആദ്യത്തെ ഹിപ്പോഡ്രോമിന്‍റെ ചരിത്രം എ ഡി203ൽ തുടങ്ങുന്നു. അന്നത്തെ ചക്രവർത്തിയായിരുന്ന എമ്പറർ സെപ്റ്റിമസ് സെവെറസ് ബൈസാന്റിയം പട്ടണം പുതുക്കിപ്പണിഞ്ഞ കാലത്താണ് ഇതിൻ്റെയും നിർമ്മാണം നടന്നത്. പിന്നീട് കോൺസ്റ്റാൻ്റൈൻ ചക്രവർത്തി ഇത് നവീകരിക്കുകയും വിശാലമാക്കുകയും ചെയ്തു. ഗ്രീക്ക്ഭാഷയിൽ ഹിപ്പോസ് എന്നാൽ കുതിര എന്നും ഡ്രോമോസ് എന്നാൽ വഴി എന്നും അര്‍ത്ഥമുണ്ട്. കുതിരയോട്ടം പതിവായി നടക്കുന്ന ഇടമായതിനാലാണ് ഈ പേർ ലഭിച്ചത്.

ഈ കാലങ്ങളിലൊക്കെയും പ്രധാനപ്പെട്ട എല്ലാ പൊതുപരിപാടികളും നടന്നിരുന്നത് ഹിപ്പൊഡ്രോമിൽ വെച്ചായിരുന്നു. പല ചക്രവർത്തിമാരുടെയും പടനായകന്മാരുടെയും വിജയാഘോഷങ്ങൾക്ക് ഇവിടം വേദിയായിട്ടുണ്ട്. സ്ഥാനഭ്രഷ്ടരാക്കപ്പെട്ട പലരും അധികാരികളുടെയും പൊതുജനങ്ങളുടെയും പരസ്യമായ പീഡനങ്ങൾക്ക് ഇരയായതും ഇവിടെവെച്ചു തന്നെ. അക്കാലത്ത് സ്ഥിരമായി തേരോട്ടങ്ങളും സർക്കസ്സുകളും ഗ്ലാഡിയേറ്റർമാരുടെ മല്ലയുദ്ധങ്ങളും, അപൂർവമൃഗങ്ങളുടെ പ്രദർശനങ്ങളും മറ്റു കായികവിനോദങ്ങളും ഇവിടെവെച്ച് സംഘടിപ്പിക്കപ്പെട്ടിരുന്നു. പലപ്പോഴും ഇത് പൊതു നിയമവിചാരണയുടെ വേദിയായും വധശിക്ഷ നടപ്പിലാക്കുന്ന ഇടമായും ഉപയോഗിക്കപ്പെട്ടിട്ടുണ്ട്.

ഏകദേശം 130 മീറ്റർ വീതിയും 450 മീറ്റർ നീളവുമുള്ള ഇതിന് ചുററുമുണ്ടായിരുന്ന സ്റ്റേഡിയത്തിൽ 40000-50000 ആളുകൾക്കിരിക്കാൻ സൗകര്യമുണ്ടായിരുന്നു. ചക്രവർത്തിക്കും കുടുംബത്തിനും രാജസഭയിൽ ഉള്ളവർക്കും പ്രത്യേക പവലിയൻ ഉണ്ടായിരുന്നു. രണ്ട് മീറ്റർ വീതിയും 3-4 മീറ്റർ ഉയരവും ഉള്ള സ്‌പൈന എന്ന മതിൽ ഈ മൈതാനത്തെ, നീളത്തിൽ രണ്ടായി പകുത്തിരുന്നു. ഇപ്പോൾ അത് കാണാനില്ല.

ജസ്റ്റീനിയന്‍റെ കാലത്ത് ബ്ലൂസ്, ഗ്രീൻസ്, റെഡ്സ്, വൈറ്റ്സ് (Blues, greens, Reds and Whites) എന്നിങ്ങനെ പേരുകളുള്ള 4 ടീമുകളാണ് സാധാരണ മത്സരിച്ചിരുന്നത്. കാലക്രമേണ നീലയും പച്ചയും ഗ്രൂപ്പുകൾക്ക് മേധാവിത്വം ഉണ്ടായതോടെ വെള്ളയും ചുവപ്പും ഇവരുടെ ഗ്രൂപ്പുകളിൽ ലയിച്ചു. സാധാരണയായി ‘നീല’ സമൂഹത്തിലെ ഉന്നതശ്രേണിയിലുള്ളവരുടെയും മദ്ധ്യവർഗ്ഗത്തിന്‍റെയും യാഥാസ്ഥിതികരുടെയും കൂട്ടായ്മയായിരുന്നു. ‘പച്ച’യാകട്ടെ , സമൂഹത്തിലെ താഴെക്കിടയിൽ ഉള്ളവരുടെയും രാഷ്ട്രീയവും മതപരവുമായ ഉൽപ്പതിഷ്ണുക്കളുടെയും സംഘം ആയിരുന്നു. സാമ്പത്തികവും സാമൂഹികവും രാഷ്ട്രീയവുമായ വിടവുകൾ മൂലം ഇവർ തമ്മിലുള്ള വൈരം മൂത്തിട്ടാണ് എ.ഡി 532ൽ ‘നിക്കാ’(വിജയം) എന്ന ആഭ്യന്തര യുദ്ധം ഉണ്ടാകുന്നത്.

വിഗ്രഹാരാധനയുടെ പാരമ്പര്യമുണ്ടായിരുന്നതു നിമിത്തം കത്തോലിക്കസഭ ഇത്തരം ആഘോഷങ്ങളെ പൂർണ്ണമായും അംഗീകരിച്ചിരുന്നില്ല. ഇതുമൂലം 1261 ആയപ്പോഴേക്കും ഇവ ക്രമേണ നിലച്ചു. ഓട്ടോമൻമാരുടെ കാലത്ത് സുന്നത്തു കല്യാണം, വിവാഹം എന്നിവയുമായി ബന്ധപ്പെട്ട ആഘോഷങ്ങളും കുതിരയോട്ടങ്ങളും ജാവലിൻത്രോ മത്സരങ്ങളും ഇവിടെ നടന്നിരുന്നു.

ഈ പ്രതിസന്ധിക്കുശേഷം വർഷങ്ങളോളം ഹിപ്പോഡ്രോമിൽ വിനോദപരിപാടികളൊന്നും നടന്നില്ല. ബി.സി ഏഴാം നൂറ്റാണ്ട് മുതൽ ആചാരപരമായ ആവശ്യങ്ങൾക്ക് മാത്രം ഹിപ്പൊഡ്രോം ഉപയോഗിച്ചുവന്നു. വ്യക്തമായും, ചക്രവർത്തിമാർ വിനോദവും രാഷ്ട്രീയവും കൂട്ടിക്കലർത്തുന്നതിൽ ജാഗ്രത പുലർത്തിയിരുന്നു. ലിയോ മൂന്നാമൻ(A.D.717-741) ഗൗരവമേറിയ പ്രഖ്യാപനങ്ങൾ നടത്തുന്നതിനുള്ള ഒരു ഫോറമായി ഹിപ്പോഡ്രോം ഉപയോഗിച്ചു. ആദ്യകാലത്ത് തിരഞ്ഞെടുക്കപ്പെട്ട ആളുകളെ മാത്രം പ്രവേശിപ്പിച്ചിരുന്ന തന്‍റെ സദസ്സിലേക്ക് പിൽക്കാലത്ത് ഹിപ്പൊഡ്രോമിന് ഉൾക്കൊള്ളാൻ കഴിയുന്നത്ര ആളുകളെ ലിയോ അനുവദിച്ചു.

കൃത്യമായ തീയതികൾ അറിയില്ലെങ്കിലും ഇത്തരത്തിൽ ഒരിടം ഗ്രീക്കുകാരുടെ കാലം മുതൽ നിലവിലിരുന്നതായാണ് വിശ്വസിക്കപ്പെടുന്നത്. ഭരണം മാറിവന്നപ്പോൾ ഓരോ രാജാക്കന്മാരും തങ്ങളുടേതായ ചില കൂട്ടിച്ചേർക്കലുകൾ ഇവിടെ നടത്തിയതിനെ തുടർന്ന് ഇതിന്‍റെ വലിപ്പവും സൗകര്യങ്ങളും വർദ്ധിച്ചു കൊണ്ടേയിരുന്നു. പലതരം അലങ്കാരങ്ങൾ ഇതിനകത്ത് ഉണ്ടായിരുന്നുവെങ്കിലും ഇന്ന് പ്രധാനമായും മൂന്നെണ്ണമാണ് ബാക്കിയുള്ളത്. പല കാലങ്ങളിലായി മറ്റുള്ളതെല്ലാം നശിപ്പിക്കപ്പെടുകയോ മോഷ്ടിക്കപ്പെടുകയോ ചെയ്തു.

ഈജിപ്ഷ്യൻ ഒബിലിസ്ക്

സ്ഥലത്തിന്‍റെ ഒത്ത മധ്യഭാഗം അടയാളപ്പെടുത്തുന്ന Spina എന്നറിയപ്പെടുന്ന മതിൽ നിലനിന്നിരുന്ന സ്ഥലത്താണ് ഇപ്പോൾ ഈജിപ്ഷ്യൻ ഒബിലിസ്ക് സ്ഥാപിച്ചിരിക്കുന്നത്. 60 അടി ഉയരമുള്ള ചുവന്ന ഗ്രനൈറ്റ് കൊണ്ട് നിർമ്മിച്ച ഇത്, ക്രിസ്തുവിനും 1500 വർഷം മുൻപ് നിർമ്മിച്ചതാണെന്ന് കരുതപ്പെടുന്നു. ഇതിലെ എഴുത്തുകൾ അക്കാലത്ത് ഭരണാധികാരിയായിരുന്ന ഫറോവ തുട്മോസ് (Thutmose) മൂന്നാമന്‍റെ അപദാനങ്ങൾ വാഴ്ത്തിപ്പാടുന്നവയാണ്. അപ്പർ ഈജിപ്തിലെ തീബിസ് നഗരത്തിൽ തന്‍റെ സിറിയയിലെ യുദ്ധവിജയത്തിന്‍റെയും യൂഫ്രട്ടീസ്നദി കടന്നതിന്‍റെയും ഓർമ്മയ്ക്കായാണ് ഇത് നിർമ്മിച്ചത്. അക്കാലത്ത് ഇതിന് 60 മീറ്റർ ഉയരവും 800 ടൺ ഭാരവും ഉണ്ടായിരുന്നുവത്രേ.

റോമൻ ഭരണകാലത്ത് എഡി390ൽ ചക്രവർത്തിയായിരുന്ന തിയഡോസിയസ് ഇത് ഈജിപ്തിൽ നിന്നും പിഴുതെടുത്ത് കപ്പലിൽ കയറി മെഡിറ്ററേനിയൻ വഴി കോൺസ്റ്റാന്റിനോപ്പിളിൽ എത്തിക്കുകയായിരുന്നു. പക്ഷേ ഇങ്ങനെ കൊണ്ടുവരപ്പെട്ടതിനു ശേഷം ഇതിന്‍റെ മുകളിലുള്ള മൂന്നിൽ രണ്ട് ഭാഗം മാത്രമേ ബാക്കിയായുള്ളൂ. ഇത് സ്ഥാപിച്ചിരിക്കുന്ന പ്ലാററ്ഫോമിന്‍റെ ചുറ്റും ഈ കഥകൾ ചിത്രീകരിച്ചിട്ടുണ്ട്. ഇതിന്‍റെ ഒരു വശത്ത് തിയഡോസിയസ് ഒന്നാമൻ ചക്രവർത്തി ഹിപ്പോഡ്രോമിലെ കാഴ്ചകൾ കാണാനായി തനിക്ക് പ്രത്യേകമായി ഉണ്ടാക്കിയ പ്രത്യേക പ്ലാറ്റ്ഫോമിൽ ആസനസ്ഥനായിരിക്കുന്നതാണ് ചിത്രീകരിച്ചിരിക്കുന്നത്. മറ്റൊരുവശത്ത് ഈ ചക്രവർത്തി ഹിപ്പൊഡ്രോമിൻറെ നിർമ്മാണ പ്രവർത്തനങ്ങൾക്ക് മേൽനോട്ടം വഹിക്കുന്നത് കാണാം. കിഴക്ക് വശത്ത് ചക്രവർത്തിയുടെയും കുടുംബത്തിന്‍റെയും മുന്നിൽ അടിമകളായി പിടിക്കപ്പെട്ട കുറെ മനുഷ്യരുടെ രൂപങ്ങൾ ഉണ്ട്. വടക്കുഭാഗത്ത് ചക്രവർത്തിയും കുടുംബവും ഒരു തേരോട്ടമത്സരം കാണുന്ന രംഗമാണ്. ഇവിടെത്തന്നെ ചക്രവർത്തി റീത്തിന്‍റെ ആകൃതിയിലുള്ള ഒരു കിരീടം കയ്യിലേന്തിക്കൊണ്ട് പുരസ്കാരത്തിനായി തയ്യാറെടുക്കുന്നത് ചിത്രീകരിച്ചിരിക്കുന്നു. ഇതിന്‍റെ കീഴ്ഭാഗത്തായി നർത്തകികളും വാദകരുമാണ് ഒബ്ലിസ്കിന്റെ അടിസ്ഥാനമാവുന്നത്.

സർപ്പന്റെയിൻ കോളം

25 അടി ഉയരമുള്ള ക്ലാവിന്‍റെ പച്ചനിറമുള്ള മൂന്നു പാമ്പുകൾ കെട്ടുപിണഞ്ഞു ഒറ്റത്തൂണ് പോലെ കാണുന്ന അവസ്ഥയിലാണ് ഈ സ്തുപം. പക്ഷേ ഇപ്പോൾ പാമ്പുകളുടെ തല കാണാനില്ല. ഇത് നശിപ്പിക്കപ്പെട്ടതിനെപ്പറ്റി പല കഥകൾ ഉണ്ടെങ്കിലും ഏറ്റവും വിശ്വസനീയമായ കഥ പോളിഷ് എംബസിയിലെ ഒരു ജോലിക്കാരന്‍റെ പേരിലുള്ളതാണ്. 1700 ഏപ്രിൽ ഒരു രാത്രിയിൽ മദ്യപിച്ച് ഉന്മത്തനായ ഇയാൾ ഈ പാമ്പുകളുടെ തല തകർത്തു എന്ന് പറയപ്പെടുന്നു.1847ൽ ഇതിൽ ഒരെണ്ണത്തിന്‍റെ തല കണ്ടെടുക്കുകയുണ്ടായി. ഇപ്പോൾ അത് ഇസ്താംബൂളിലെ ആർക്കിയോളജിക്കൽ മ്യൂസിയത്തിൽ സൂക്ഷിച്ചിരിക്കുന്നു.

ബിസി 479-ൽ ഗ്രീസിലെ 31പട്ടണങ്ങൾ ചേർന്ന് അന്നത്തെ പേർഷ്യയുടെ മേലുള്ള അവരുടെ വിജയം ആഘോഷിക്കാൻ വേണ്ടി നിർമ്മിച്ചതാണിത്. ഡൽഫിയിലെ അപ്പോളോ ദേവൻ ക്ഷേത്രത്തിൽ സമർപ്പിക്കപ്പെട്ട ഇത് നിർമ്മിച്ച കാലത്തും തുടർന്നുള്ള 800 വർഷങ്ങളിലും വളരെ പ്രസിദ്ധമായ ഒരു സ്തൂപം ആയിരുന്നു. ഇതിന്‍റെ ഏറ്റവും അടിയിലുള്ള ഭാഗത്ത് ഈ പട്ടണങ്ങളുടെ പേരുകൾ കൊത്തി വെച്ചിട്ടുണ്ട്. കോൺസ്റ്റന്റൈൻ ഈ പട്ടണത്തിന് കോൺസ്റ്റാന്റിനോപ്പിൾ എന്ന പേര് നൽകിയത് ശേഷം അദ്ദേഹമാണ് ഈ തൂണ് ഹിപ്പൊഡ്രോമിലേക്ക് കൊണ്ടുവന്നത്. ആദ്യകാലത്ത് ഹയ സോഫിയയുടെ മുന്നിൽ സ്ഥാപിച്ചിരുന്ന ഇത് പിന്നീട് മാറ്റി സ്ഥാപിക്കുകയാണുണ്ടായത്.

വാള്‍ഡ് ഒബിലിസ്ക്

ഹിപ്പോഡ്രോമിന് അകത്ത് ഇന്ന് കാണപ്പെടുന്ന മൂന്നു പ്രധാന സ്മാരകങ്ങളിൽ ഏറ്റവും പൊക്കം കൂടിയതാണിത്. 100 അടി പൊക്കമുള്ളതും കല്ലുകൊണ്ട് നിർമ്മിച്ചതും ആയ ഈ സ്തൂപം, ആദ്യകാലത്ത് തിളങ്ങുന്ന പിത്തള കൊണ്ട് പൊതിഞ്ഞതായിരുന്നു. ഇത് എത്ര പഴക്കമുള്ളതാണെന്ന് ആർക്കും അറിയില്ല, എന്നാൽ പത്താം നൂറ്റാണ്ടിൽ അവരുടെ യുദ്ധവിജയങ്ങളുടെ ഓർമ്മക്കായി റോമാക്കാർ പുനരുദ്ധരിച്ചതാണ് ഇന്നു കാണുന്ന സ്തൂപം.

ക്രിസ്തുവിന് മുമ്പ് ബൈസാന്റിയം, ശേഷം കോൺസ്റ്റാന്റിനോപ്പിൾ, ഓട്ടോമൻ കാലത്ത് ഇസ്താൻബുൾ എന്നീ പേരുകളിൽ അറിയപ്പെട്ട ഈ നഗരം പല നാടുകളിലെ ജനങ്ങളെ മോഹിപ്പിച്ചു കൊണ്ടിരുന്നു. മധ്യകാലത്ത് 1204 വരെ ഇത് യൂറോപ്പിലെ ഏറ്റവും പ്രമുഖമായ പട്ടണമായി തുടർന്നു. അക്കാലത്ത് കുരിശു യുദ്ധക്കാരുടെ ഒരു കൂട്ടം ഈ പട്ടണത്തിന് ചുറ്റും നിലയുറപ്പിച്ചു. കിട്ടാക്കടം പിരിച്ചെടുക്കുക, കൊല്ലപ്പെട്ട ക്രിസ്ത്യാനികളുടെ മരണത്തിന് പ്രതികാരം വീട്ടുക, പോപ്പിന്‍റെ അധികാര പരിധി വ്യാപിപ്പിക്കുക ഇവയായിരുന്നു, അവരുടെ ആവശ്യങ്ങൾ. പട്ടണത്തെ പൊതിഞ്ഞ മതിലുകൾ തകർത്തു കൊണ്ട് ഇവർക്ക് നഗരത്തിൽ പ്രവേശിക്കാൻ സാധിച്ചു. അവിടെ ഉണ്ടായിരുന്ന പ്രതിമകളും മറ്റുപല അലങ്കാരങ്ങളും ഇവർ കൊള്ളയടിച്ചു വെനീസിലേക്ക് കൊണ്ടു പോയി. ഇത്തരം തുടർച്ചയായ ആക്രമണങ്ങൾ മൂലം നഗരത്തിന്‍റെ പ്രതാപം പതിയെ മങ്ങിത്തുടങ്ങി.

1453ല്‍ ഓട്ടൊമന്മാർ ഇവിടെ എത്തിയ കാലത്ത് ജീർണ്ണാവസ്ഥയിലായ ഹിപ്പൊഡ്രോം നിൽക്കുന്ന പ്രദേശത്തിന്, തങ്ങളുടെ കുതിരകൾക്ക് വിശ്രമിക്കാനുള്ള ഒരു സ്ഥലം എന്നതിൽ കവിഞ്ഞ് ഒരു പ്രാധാന്യവും നൽകിയില്ല. ബ്ലൂമോസ്കിന്‍റെ നിർമ്മാണത്തിന് ഇവിടെനിന്നുള്ള കല്ലുകൾ പുനരുപയോഗിച്ചതായി കാണാം. ചുറ്റുപാടുമുള്ള നിർമ്മാണ പ്രവർത്തനങ്ങൾക്ക് ശേഷം ബാക്കിവരുന്ന അനാവശ്യവസ്തുക്കൾ ഉപേക്ഷിക്കാനായി അക്കാലത്ത് ഈ ഭാഗം ഉപയോഗിച്ചത് മൂലമാണ് ഇപ്പോൾ കാണുന്ന ഹിപ്പൊഡ്രോം ചുറ്റുപാടുമുള്ള പല പുരാതന മന്ദിരങ്ങളെക്കാൾ ഏകദേശം ആറടി എങ്കിലും ഉയരത്തിൽ കാണപ്പെടുന്നത്.

ജർമൻ ഫൗണ്ടൻ

ഹിപ്പോഡ്രോമിന്‍റെ വടക്കേ അറ്റത്ത് കാണുന്ന ജർമ്മൻ ഫൗണ്ടൻ, പോർഫൈറിഎന്ന ഒരു പ്രത്യേകതരം കല്ലുകൾകൊണ്ട് നിർമ്മിച്ച 8 തൂണുകളിലാണ് നിർമ്മിച്ചിരിക്കുന്നത്. അഷ്ടഭുജരൂപത്തിൽ നിർമ്മിക്കപ്പെട്ട ഈ പൊതുജലധാരയുടെ ചുറ്റും കാണുന്ന ഇന്നും പ്രവർത്തനക്ഷമമായ ഇതിന്‍റെ വാട്ടർടാപ്പുകൾ വെങ്കലം കൊണ്ട് നിർമ്മിച്ചവയാണ്. ഓട്ടോമൻ ഭരണകാലത്ത് ഇത്തരത്തിൽ നിർമ്മിക്കപ്പെട്ട ആയിരക്കണക്കിന് ജലധാരകൾ നിമിത്തം സാധാരണ ജനങ്ങൾക്ക് ശുദ്ധമായ കുടിവെള്ളം എപ്പോഴും ലഭ്യമായിരുന്നു. രാജകുടുംബാംഗങ്ങളും ധനികരും തങ്ങളുടെ പേരുകൾ ഈ ഫൗണ്ടനുകൾക്കായി നൽകി. ജർമ്മൻ കൈസർ വില്യം രണ്ട് കോൺസ്റ്റാന്റിനോപ്പിൾ സന്ദർശിച്ച കാലത്ത്, അദ്ദേഹം തലസ്ഥാനത്തെ ജനങ്ങൾക്കായി നിർമ്മിച്ചു നൽകിയതാണ് ഇത്. അബ്ദുൽ ഹമീദ് രണ്ടാമനുമായി കച്ചവടബന്ധങ്ങൾ ഉറപ്പിക്കാനും സൗഹൃദം ഊട്ടിയുറപ്പിക്കാനുമായി 1900ലാണ് ഇതിന്‍റെ നിർമ്മാണം പൂർത്തിയാക്കിയത്. ബൈസാന്റിൻ, ഇസ്ലാമിക്, യൂറോപ്പിയൻ എന്നീ ശൈലികളുടെയും ടെക്നോളജിയുടെയും ഒരു സങ്കലനമാണ് ഈ ഫൗണ്ടൻ. ഇത് പല കഷണങ്ങളായി ജർമ്മനിയിൽ തന്നെ നിർമ്മിച്ചശേഷം, ഇപ്പോൾ നിൽക്കുന്ന സ്ഥലത്ത് കൊണ്ടു വന്ന് ഒന്നിച്ചു ചേർക്കുകയായിരുന്നു.

_{കവര്‍: വില്‍സണ്‍ ശാരദ ആനന്ദ്‌}